Âm nhạc đầu thời kì Trung cổ Ở thời Trung cổ, hầu hết các nhạc sĩ chuyên nghiệp đều được nhà thờ Cơ đốc giáo tuyển dụng. Vì đối lập với ngoại giáo liên quan đến Hi Lạp và La Mã cổ đại nên nhà thờ không khuyến khích việc biểu diễn âm nhạc Hi Lạp và La Mã. Hậu quả là loại âm nhạc này bị tàn lụi. Người ta biết rất ít về
thể loại thánh ca không nhạc đệm được sử dụng trong những nghi lễ nhà thờ thời kỳ đầu. Tuy nhiên thể loại thánh ca Cơ đốc giáo xuất hiện được bắt nguồn từ âm nhạc lễ nghi của đạo Do Thái và những giai điệu thế tục thời đó. Những giai điệu thánh ca phát triển ở Roma được sáng tác và ấn định cho những trình tự cụ thể trong những nghi lễ nhà thờ trong thời kỳ từ thế kỷ thứ 5 đến thứ 7. Thánh ca La Mã được biết tới như thánh ca Gregorian theo tên của Giáo hoàng Gregory, giáo hoàng
Vĩ đại, người có thể đã sáng tác một số giai điệu và là người tích cực khuyến khích các nhà thờ sử dụng âm nhạc được lễ nghi hóa theo thứ tự. Vì Gregory và các giáo hoàng về sau ưa thích thánh ca Gregorian hơn những thể loại khác đã phát triển ở châu Âu, thánh ca Gregorian cuối cùng đã thế chỗ cho hầu hết những thể loại khác. Phong cách thánh ca Gregorian và các thể loại thánh ca khác được gìn giữ trong nhiều bản thảo viết tay. Các ký hiệu âm nhạc được sử dụng trong những bản thảo viết tay này
thuộc hệ thống ký hiệu neumes , cội rễ sớm nhất của hệ thống ký hiệu âm nhạc hiện đại. Ít nhất cũng phải đến thế kỉ thứ 9 nhiều nhạc sĩ mới cảm thấy sự cần thiết phải có một thứ âm nhạc phức tạp hơn kiểu giai điệu không nhạc đệm. Họ bắt đầu thêm vào bè giọng hát được hát đồng thời với những đoạn của thánh ca. Kết quả là sự ra đời của phong cách âm nhạc gọi là organium [hình thức âm nhạc phức điệu sớm nhất]. Trong phong cách organium thời kỳ đầu, bè giọng
hát được thêm vào chạy song song một cách đơn giản với giai điệu thánh ca nhưng được hát trên đó một quãng tư hay quãng năm. Về sau bè thêm vào trở thành một giai điệu đối âm độc lập. Organium có vị trí quan trọng trong lịch sử âm nhạc vì đó là bước đầu tiên hướng tới sự phát triển của kết cấu âm nhạc được biết đến là phức điệu [polyphony], việc sử dụng nó ở phạm vi rộng là đặc trưng nổi bật nhất của âm nhạc phương Tây. Vào khoảng cuối thế kỉ 12, organium được viết theo ba hoặc bốn bè
giọng hát, hình thành những tác phẩm dài có thể choán đầy không gian rộng lớn của những nhà thờ Gothic bằng âm lượng lớn. Những trung tâm phát triển chính của organium là ở Pháp, tại Tu viện Saint Martial ở Limoges và tại Nhà thờ Đức Bà Paris. Kỹ thuật organium kiểu Anh, gọi là gymel, đến giai đoạn này cũng đã phát triển.
Để các nhạc sĩ có thể đọc và biểu diễn một số bè giọng hát khác nhau một cách đồng thời, một hệ thống ký hiệu âm nhạc tỉ mỉ đã được phát triển. Ký hiệu cao độ được giải quyết bằng việc sử dụng một khuông nhạc gồm 4, 5 dòng kẻ hoặc hơn thế, với mỗi dòng hay khoảng trống giữa chúng đại diện cho một cao độ cụ thể, như là ký hiệu âm nhạc ngày nay. Sự hoàn hảo của hệ thống này là nhờ ở tu sĩ Ý dòng Benedictine Guido d’Arezzo thế kỉ 11. Ký hiệu về nhịp thời gian tỏ ra khó hơn. Giải pháp được rút ra trong thế kỉ 11 và 12 là dựa vào một nhóm những mẫu hình nhịp điệu ngắn gọi là những kiểu nhịp. Mẫu hình hay kiểu nhịp tương tự được lặp đi lặp lại cho đến khi nhà soạn nhạc chỉ ra bằng một kí hiệu theo đó một kiểu nhịp khác thế chỗ nó. Nhờ việc sử dụng “ký hiệu cách thức” này trong âm nhạc, một sự đa dạng các chương nhịp đạt được bằng cách sử dụng những kiểu khác nhau một cách đồng thời trong các bè giọng khác nhau và bằng cách thay đổi các kiểu trong tiến trình một tác phẩm. Đến cuối thế kỉ 13 người ta đã bỏ kiểu ký hiệu cách thức và những ký hiệu đầu tiên của hệ thống những giá trị nốt dài và ngắn hiện đại đã được đưa vào sử dụng.
Organum là một bước phát triển âm nhạc phức tạp ban đầu được những giáo sĩ có trình độ trong nhà thờ Cơ đốc giáo khuyến khích và đánh giá cao. Một truyền thống âm nhạc thế tục, đơn giản hơn trong cấu trúc, đã tồn tại bên ngoài nhà thờ. Đây là thứ nhạc đơn âm của các nhạc sĩ lưu động, những người hát rong và con cháu họ, những người hát rong Pháp và Đức.
Cả âm nhạc tôn giáo và thế tục đều sử dụng nhiều loại nhạc cụ, gồm các đàn dây như lyre, psaltery và fiddle thời trung cổ, hoặc đàn viele. Các nhạc cụ phím gồm cả organ. Các nhạc cụ gõ gồm cả trống nhỏ và chuông nhỏ.
Âm nhạc cuối thời kì Trung cổ
Một sự thay đổi lớn về phong cách xảy ra trong âm nhạc suốt đầu thế kỉ 14. Phong cách mới được giáo sĩ cấp cao người Pháp Philippe de Vitry, một trong những nhà soạn nhạc hàng đầu của thời kỳ này, gọi là ars nova [tiếng Latin nghĩa là “nghệ thuật mới”]. Kết quả là âm nhạc thời kỳ này phức tạp hơn mọi tác phẩm được viết trước đó, phản ánh một tinh thần mới ở châu Âu làm nổi bật sự tài tình và khéo léo của con người. De Vitry cũng tìm ra một hệ thống gồm cả những kí hiệu về thời gian. Điều này cho phép các nhạc sĩ thế kỉ 14 đạt được một sự tự do về nhịp điệu mới trong sáng tác của họ.
Những phức tạp mới mang một số hình thức. Nới rộng nguyên tắc của những thể thức nhịp ngắn, các nhà soạn nhạc ars nova đã sử dụng những mẫu hình nhịp gồm 12 nốt hoặc nhiều hơn mà chúng lặp đi lặp lại trong một hoặc nhiều bè giọng của tác phẩm. Nguyên tắc mới được gọi là nhịp tương tự [isorhythm, trong tiếng Hi Lạp iso nghĩa là “tương tự”]. Các nhà soạn nhạc đã sử dụng một bè giọng được sắp xếp tương tự về nhịp như nền tảng của các tác phẩm lớn và đan kết những giai điệu lên đó để trình bày những ý đồ đa thanh phức tạp. Giọng nền thường được tiếp quản từ một phần của thánh ca Gregorian. Giai điệu vay mượn này được biết đến là cantus firmus [tiếng Latin nghĩa là “giai điệu cố định”. Thể loại âm nhạc trong đó các nhà soạn nhạc sử dụng nguyên tắc nhịp tương tự với mức độ lớn nhất là motet [tạm dịch là thánh ca ngắn]. Một số motet, thêm vào sự phức tạp về cấu trúc còn có một số lời ca được hát một cách đồng thời.
Điều phức tạp thứ hai của ars nova liên quan đến cấu trúc tổng thể của âm nhạc được viết cho thể loại mass [thánh ca]. Trước năm 1300, những tác phẩm phức điệu đôi khi đã được viết thành những phần riêng rẽ của mass. Vào thế kỉ 14, lần đầu tiên, cả năm phần cấu tạo nên một mass như thông lệ được xem như một tổng thể hòa nhập. Người đầu tiên làm điều này là giáo sĩ, nhà thơ và nhà soạn nhạc Pháp Guillaume de Machaut. Tuy nhiên tiền lệ của ông không được đi theo cho đến tận thế kỉ tiếp đó.
Một đặc trưng nổi bật của ars nova là sự quan tâm hơn đến âm nhạc thế tục. Lần đầu tiên những nhà soạn nhạc lớn đã viết cả nhạc thế tục và nhạc tôn giáo. Những giai điệu không được phối hòa âm mà những người hát rong thế kỉ 13 hát đã được các nhà soạn nhạc thế kỉ 14 phát triển thành những tác phẩm ba giọng gọi là chanson [tiếng Pháp nghĩa là “bài ca”]. Những mẫu hình lặp lại dòng trong lời ca áp dụng cho những chanson này quyết định hình thức tổng thể của âm nhạc. Các hình thức phối hợp thường được sử dụng nhất ở Pháp là rondeau, virelai và ballade. Ở nước Ý madrigal, caccia và ballata là những kiểu được ưa thích hơn. Nhà soạn nhạc Ý nổi bật nhất thời kỳ này là Francesco Landini.
Ngọc Anh [nhaccodien.info] dịch
Nguồn: Encarta.msn.com
Way Maker ** [Osinachi Kalu Okoro Egbu] 1 3 audio Build My Life [Brett Younker, Karl Martin, Kirby Elizabeth Kaple, Matt Redman, Pat Barrett] 2 2 audio Graves into Gardens [Brandon Lake, Chris Brown, Steven Furtick, Tiffany Hammer] 3 5 audio Goodness of God [Ben Fielding, Brian Johnson, Ed Cash, Jason Ingram, Jenn Johnson] 4 4 audio Living Hope [Brian Johnson, Phil Wickham] 5 1 audio Great Are You Lord [David Leonard, Jason Ingram, Leslie Jordan] 6 8 audio What A Beautiful Name [Ben Fielding, Brooke Ligertwood] 7 6 audio Who You Say I Am [Ben Fielding, Reuben Morgan] 8 7 audio Raise a Hallelujah** [Jake Stevens, Jonathan David Helser, Melissa Helser, Molly Skaggs] 9 20 audio This Is Amazing Grace [Jeremy Riddle, Josh Farro, Phil Wickham] 10 11 audio King of Kings [Brooke Ligertwood, Jason Ingram, Scott Ligertwood] 11 9 audio 10,000 Reasons [Bless the Lord] [Jonas Myrin, Matt Redman] 12 14 audio Great Things [Jonas Myrin, Phil Wickham] 13 10 audio Glorious Day [Jason Ingram, Jonathan Smith, Kristian Stanfill, Sean Curran] 14 17 audio Lord I Need You** [Christy Nockels, Daniel Carson, Jesse Reeves, Kristian Stanfill, Matt Maher] 15 12 audio In Christ Alone [Stuart Townend, Keith Getty] 16 15 audio The Lion and the Lamb [Brenton Brown, Brian Johnson, Leeland Mooring] 17 13 audio How Great Is Our God [Chris Tomlin, Jesse Reeves, Ed Cash] 18 16 audio The Blessing [Chris Brown, Cody Carnes, Kari Jobe, Steven Furtick] 19 25 audio Cornerstone** [Edward Mote, Eric Liljero, Jonas Myrin, Reuben Morgan, William Batchelder Bradbury] 20 18 audio See A Victory [Ben Fielding, Chris Brown, Jason Ingram, Steven Furtick] 21 42 audio Reckless Love [Caleb Culver, Cory Asbury, Ran Jackson] 22 50 audio King of My Heart [John Mark McMillan, Sarah McMillan] 23 33 audio O Come to the Altar [Chris Brown, Mack Brock, Steven Furtick, Wade Joy 24 22 audio Amazing Grace [My Chains Are Gone] [Chris Tomlin, Louie Giglio, John Newton] 25 23 audio O Praise The Name [Anastasis] [Benjamin Hastings, Dean Ussher, Marty Sampson] 26 21 audio Good Good Father [Chris Tomlin] 27 35 audio How Great Thou Art [Stuart Wesley Keene Hine] 28 19 audio Battle Belongs** [Brian Johnson, Phil Wickham] 29 24 audio Yes I Will [Eddie Hoagland, Jonathan Smith, Mia Fieldes] 30 27 audio Revelation Song [Jennie Lee Riddle] 31 30 audio Holy Spirit [Bryan Torwalt, Katie Torwalt] 32 41 audio Do It Again [Chris Brown, Mack Brock, Matt Redman, Steven Furtick] 33 40 audio Here I Am To Worship [Tim Hughes] 34 43 audio God So Loved [Live at the Wheelhouse] [Andrew Bergthold, Ed Cash, Franni Cash, Martin Cash, Scott Cash] 35 29 audio How Deep The Father's Love For Us [Stuart Townend] 36 32 audio Blessed Be Your Name [Beth Redman, Matt Redman] 37 38 audio No Longer Slaves [Bethel Music] 38 53 audio We Praise You [Brandon Lake, Brian Johnson, Matt Redman, Phil Wickham] 39 46 audio His Mercy is More [Matt Boswell, Matt Papa] 40 26 audio Jesus Messiah [Chris Tomlin, Daniel Carson, Jesse Reeves, Ed Cash] 41 37 audio Mighty To Save [Ben Fielding, Reuben Morgan] 42 44 audio Death Was Arrested [Adam Kersh, Brandon Coker, Heath Balltzg] 43 36 audio Tremble [Andres Figueroa, Hank Bentley, Mariah McManus, Mia Fieldes] 44 54 audio Yet Not I But Through Christ In Me [Jonny Robinson, Michael Farren, Rich Thompson] 45 39 audio Open Up the Heavens [Andi Rozier, James McDonald, Jason Ingram, Meredith Andrews, Stuart Garrard] 46 34 audio Jesus Paid It All [Alex Nifong, Elvina M. Hall, John Thomas Grape] 47 28 audio Stand In Your Love [Ethan Hulse, Josh Baldwin, Mark Harris, Rita Springer] 48 60 audio There's Nothing that Our God Can't Do [Brandon Lake, Jonathan Smith, Kristian Stanfill] 49 48 audio Our God [Matt Redman, Chris Tomlin, Jonas Myrin, Jesse Reeves] 50 59 audio Hosanna [Praise Is Rising] [Paul Baloche, Brenton Brown] 51 47 audio Another In the Fire** [Chris Davenport, Joel Houston] 52 73 audio My Testimony [Brandon Lake, Chris Brown, Steven Furtick, Tiffany Hudson] 53 64 audio Open The Eyes Of My Heart [Paul Baloche] 54 57 audio Is He Worthy [Andrew Peterson, Ben Shive] 55 45 audio Joy To The World [Unspeakable Joy] [Chris Tomlin, Ed Cash, Matt Gilder, Isaac Watts, George Frederic Handel] 56 56 audio This I Believe [The Creed] [Ben Fielding, Matt Crocker] 57 67 audio Holy Water [Andrew Bergthold, Ed Cash, Franni Cash, Martin Cash, Scott Cash] 58 75 audio Forever [Chris Tomlin] 59 63 audio Nothing Else [Cody Carnes, Hank Bentley, Jessie Early] 60 777 audio Everlasting God [Brenton Brown, Ken Riley] 61 66 audio Your Grace Is Enough [Matt Maher] 62 72 audio Victory In Jesus [Eugene M. Bartlett] 63 31 audio Good Grace **[Joel Houston] 64 87 audio Christ Be Magnified [Cody Carnes, Cory Asbury, Ethan Hulse] 65 55 audio Only King Forever [Chris Brown, Mack Brock, Steven Furtick, Wade Joye] 66 777 audio Shout To The Lord [Darlene Zschech] 67 74 audio Surrounded [Fight My Battles] [Elyssa Smith] 68 85 audio The Heart Of Worship [Matt Redman] 69 71 audio You Are My King [Amazing Love] [Billy Foote] 70 78 audio Here Again** [Amy Corbett, Chris Brown, Steven Furtick] 71 76 audio Oceans [Where Feet May Fail] [Joel Houston, Matt Crocker, Salomon Lightelm] 72 777 audio Run to the Father [Cody Carnes, Matt Maher, Ran Jackson] 73 52 audio Won't Stop Now [Chris Brown, Steven Furtick] 74 777 audio Before the Throne of God Above** [Charitie Lees Bancroft, Vikki Cook] 75 91 audio Your Love Awakens Me [Chris Quilala, Phil Wickham] 76 84 audio How He Loves** [John Mark McMillan] 77 777 audio At the Cross [Love Ran Red] [Chris Tomlin] 78 58 audio Build Your Kingdom Here [Rend Collective] 79 777 audio Give Thanks [Henry Smith] 80 88 audio One Thing Remains** [Your Love Never Fails] [Brian Johnson, Christa Black, Jeremy Riddle] 81 777 audio Days Of Elijah [Robin Mark] 82 89 audio Because He Lives [Gloria Gaither, William J. Gaither] 83 49 audio Hosanna [Brooke Ligertwood] 84 777 audio Great I Am [Jared Anderson] low note adapted 85 61 audio God You're so Good** [Brett Younker, Brook Ligertwood, Kristian Stanfill, Scott Ligertwood] 86 51 audio Come Now Is The Time To Worship [Brian Doerksen] 87 92 audio Christ Our Hope in Life and Death [Jordan Kauflin, Keith Getty, Matt Boswell, Matt Papa, Matthew Merker] 88 68 audio Forever Reign [Reuben Morgan, Jason Ingram] 89 90 audio Glorious Day [Living He Loved Me] [John Wilbur Chapman, Mark Hall, Michael Bleecker] 90 70 audio The Father's House [Benjamin Hastings, Cory Asbury, Ethan Hulse] 91 82 audio He Will Hold Me Fast [Ada Ruth Habershon, Matthew Merker] 92 69 audio I Love You Lord [Laurie Klein] 93 96 audio Resurrecting [Chris Brown, Mack Brock, Matthew Ntlele, Steven Furtick, Wade Joye] 94 99 audio Freedom [Brett Younker, Hank Bentley, Jordan Frye, Kristian Stanfill, Mia Fieldes] 95 777 audio Agnus Dei [Michael W. Smith] 96 94 audio Holy Is The Lord [Chris Tomlin, Louie Giglio] 97 777 audio You Are My All In All [Dennis Jernigan] 98 777 audio It Is Well [Horatio Gates Spafford, Kristene DiMarco, Philip Paul Bliss] 99 98 audio Promises ** [Aaron Moses, Dante Bowe, Joe L. Barnes, Keila Alvarado, Lemuel Marin, Phillip Carrington Gaines] 100 777 audio I Stand Amazed [How Marvelous] [Charles Hutchinson Gabriel, Chris Tomlin] 777 62 audio Just as I Am [Charlotte Elliot, David Moffitt, Sue C. Smith, Travis Cottrell, William Batchelder Bradbury] 777 65 audio I'll Fly Away [Albert E. Brumley] 777 77 audio Come Behold the Wondrous Mystery [Michael Bleecker, Matt Papa, Matt Boswell] 777 79 audio Come Thou Fount Come Thou King [John Wyeth, Robert Robinson, Thomas Miller] 777 80 audio Whom Shall I Fear [God of Angel Armies]** [Chris Tomlin, Ed Cash, Scott Cash] 777 81 audio We Believe** [Matthew Hooper, Richie Fike, Travis Ryan] 777 83 audio Behold Our God [Jonathan Baird, Meghan Baird, Ryan Baird, Stephen Altrogge] 777 86 audio Hallelujah for the Cross [Ben Glover, Chris McClarney, Jeff Pardo] 777 93 audio Sing to the King [Billy Foote, Charles Silvester Horne] 777 95 audio Worthy of Worship [Judson] [Mark Blankenship, Terry W. York] 777 97 audio There's Something about that Name [Gloria Faither, William J. Gaither] 777 100 audio