Mỗi vụ gieo cấy, ngoài công việc chọn giống, vấn đề phòng trừ sâu, bệnh, cỏ dại cũng góp phần rất quan trọng cho việc nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng. Việc sử dụng những loại thuốc bảo vệ thực vật [BVTV] diệt trừ các đối tượng gây hại, ít độc hại, ít ảnh hưởng tới môi trường và cải thiện chất lượng nông sản là cần thiết, đó cũng là biện pháp thiết thực tăng thu nhập cho nhà nông.
Biện pháp chính bảo vệ sản xuất nông nghiệp
Thuốc BVTV trong sản xuất nông nghiệp tạo ra nhiều lợi ích, trong đó, nổi bật là phòng, trừ sâu bệnh gây hại, giúp tăng năng suất, sản lượng, bảo quản nông sản. Nếu sử dụng thuốc BVTV đúng mục đích và đúng kỹ thuật sẽ mang lại hiệu quả cao.
Theo Cục Bảo vệ Thực vật [Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn], Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới với đặc thù nóng ẩm, mưa nhiều. Ðiều này tạo thuận lợi cho phát triển nông nghiệp nhưng đồng thời cũng là điều kiện cho những loại sinh vật gây hại sinh sôi, nảy nở nhanh. Cùng với đó, vấn đề thâm canh tăng năng suất và biến đổi khí hậu cũng khiến cho nhiều sinh vật gây hại phát sinh, phá hoại trên diện rộng. Trong những trường hợp này, nếu không sử dụng thuốc BVTV để phòng, trừ dịch bệnh, ngành nông nghiệp sẽ tổn hại rất lớn.
Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc BVTV cũng có thể gây ra nhiều hậu quả, như dư lượng thuốc BVTV còn tồn dư trên nông sản, làm giảm chất lượng và khả năng cạnh tranh của nông sản trên thị trường, làm ngộ độc cấp tính người tiêu dùng; làm tăng nguy cơ về an toàn thực phẩm; diệt cả côn trùng và vi sinh vật có ích [thiên địch], là điều kiện để dịch bệnh phát triển, làm tăng chi phí sản xuất, tăng giá thành sản phẩm…
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn và hiệu quả
Để sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả, nhà nông cần phải thực hiện nguyên tắc 4 đúng bao gồm: đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng và nồng độ, đúng cách; tuân thủ thời gian cách ly và thu gom bao bì thuốc BVTV sau sử dụng về đúng nơi quy định; bảo đảm hiệu quả, an toàn cho người, an toàn thực phẩm, hạn chế đến mức thấp nhất về ô nhiễm môi trường, bảo vệ hệ sinh thái.
Nguyên tắc đúng thuốc: Đây là điều kiện tiên quyết trong việc đảm bảo hiệu quả khi phun. Khi sử dụng thuốc BVTV, cần phải biết rõ loài sâu bệnh cần phòng trừ, tham vấn ý kiến cán bộ chuyên môn BVTV hoặc cán bộ nông nghiệp địa phương. Ưu tiên lựa chọn sử dụng các loại thuốc có tác động chọn lọc, có hiệu lực cao, thời gian cách ly ngắn và ít độc đối với sinh vật có ích, động vật máu nóng. Cần chọn mua những loại thuốc an toàn với cây trồng, ít gây hại với người tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt chú ý khi mua và sử dụng thuốc diệt cỏ.
Nguyên tắc sử dụng thuốc đúng nồng độ, liều lượng: Cần sử dụng đúng nồng độ, liều lượng bao gồm lượng thuốc và lượng nước pha trộn để phun trên một đơn vị diện tích cây trồng theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc khuyến cáo của cán bộ kỹ thuật. Việc tùy tiện tăng nồng độ thuốc lên cao sẽ gây nguy hiểm cho người sử dụng, cây trồng, vật nuôi, môi trường và làm tăng chi phí; còn nếu phun ở nồng độ quá thấp sẽ làm cho sâu bệnh nhờn thuốc, kháng thuốc, tạo nguy cơ bùng phát dịch.
Để đảm bảo sử dụng đúng liều lượng, nồng độ, phải có dụng cụ cân, đong thuốc, không ước lượng bằng mắt, không bốc thuốc bột bằng tay. Phải phun hết lượng thuốc đã pha trộn, không để dư thừa qua hôm sau hay lần sau.
Nguyên tắc sử dụng thuốc đúng lúc: Thông thường, mỗi loại sâu bệnh đều chỉ phát triển ở một giai đoạn cụ thể trên cây trồng, và phụ thuộc vào cả yếu tố thời tiết. Công tác thăm đồng rất quan trọng. Vì nó giúp kịp thời phát hiện sớm các loại sâu bệnh.
Cần phun thuốc vào thời điểm sâu bệnh dễ bị tiêu diệt, phun ở giai đoạn tuổi nhỏ đối với sâu và ở giai đoạn đầu đối với bệnh. Phun vào lúc trời râm mát, không có gió to để thuốc tiếp xúc bám dính tốt hơn trên bề mặt lá. Hạn chế phun lúc cây đang ra hoa. Việc phun thuốc khi trời nắng nóng sẽ làm giảm hiệu lực của thuốc, còn phun khi trời sắp mưa có thể làm rửa trôi thuốc. Không phun thuốc vào thời điểm sắp thu hoạch [thời gian cách ly tùy thuộc từng loại thuốc, thường có khuyến cáo là thời gian trước thu hoạch]. Phun khi mật độ sâu, tỷ lệ bệnh đạt đến ngưỡng gây hại kinh tế.
Nguyên tắc sử dụng thuốc đúng cách: Đa số các loại thuốc BVTV được khuyến cáo phun lên cây trồng, bên cạnh đó cũng có một số loại thuốc dùng để rắc hoặc rải xuống đất để trừ dịch hại, người sử dụng cần đọc kỹ các thông tin hướng dẫn sử dụng được ghi trên bao bì để sử dụng cho đúng. Việc trang bị các loại bảo hộ lao động: Kính, khẩu trang, găng tay, áo mũ bảo hộ sẽ làm hạn chế việc thuốc tiếp xúc hoặc xâm nhập vào trong cơ thể người phun thuốc.
Bên cạnh đó, người sử dụng cũng thường xuyên hỗn hợp nhiều loại thuốc BVTV với nhau để giảm công phun, tuy nhiên không phải lúc nào cũng có thể sử dụng biện pháp này được bởi vì mỗi loại thuốc BVTV đều có những đặc tính về lý tính, hóa tính khác nhau. Hỗn hợp thuốc chưa đúng kỹ thuật sẽ làm giảm tác dụng của hỗn hợp, cũng như tính năng tác dụng của từng loại thuốc.
Như vậy có thể thấy việc áp dụng không đúng và hoặc không đủ nguyên tắc 4 đúng trong sử dụng thuốc BVTV sẽ để lại những hậu quả như: hiệu quả phòng trừ dịch hại thấp, ảnh hưởng ngộ độc cho cây trồng, lãng phí tiền của của người sử dụng gây ô nhiễm môi trường và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng. Để đảm bảo hiệu quả phòng trừ dịch hại, an toàn cho cây và sức khỏe của mình, bà con nông dân cần đọc kỹ nhãn thuốc và tuân thủ theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất. Thường xuyên tham dự các lớp tập huấn về sử dụng an toàn hiệu quả thuốc BVTV của các cơ quan chuyên ngành về trồng trọt.
Khi chưa biết rõ về tính năng, công dụng và cách sử dụng của một loại thuốc nào đó, nên liên hệ trực tiếp với nhà sản xuất để được tư vấn, tuyệt đối không dùng thuốc BVTV tùy tiện theo thói quen và suy đoán.
- Khi sử dụng thuốc BVTV để phun trên đồng ruộng, thuốc BVTV sẽ tác động đến dịch hại và hạn chế tác hại của chúng đến cây trồng, sinh vật có ích và môi trường sinh sống. Nếu không có biện pháp sử dụng đúng đắn thì thuốc BVTV không chỉ gây độc hại cho dịch hại mà còn gây tác hại cho người, cây trồng, sinh vật có ích và môi trường sống.
Do vây, mục tiêu của việc dùng thuốc BVTV trên đồng ruộng phải bao gồm hai mặt không thể tách rời là:
- Pháp huy tác dụng tích cực của việc dùng thuốc BVTV trong việc đẩy lùi tác hại của dịch hại.
- Hạn chế đến mức thấp nhất tác dụng xấy của thuốc BVTV đến con người, cây trồng, sinh vật có ích và môi trường sống.
Để đạt được mục tiêu trên, cần thực hiện hai điều cơ bản sau:
- Thực hiện phương pháp phòng trừ tổng hợp đối với mọi loài dịch hại và cây trồng, chỉ dùng biện pháp hóa học [phun thuốc trừ khi dịch hại trên đồng ruộng] trong trường hợp đã thực hiện mọi biện pháp phòng trừ khác, nhưng dịch hại vẫn phát sinh, phát triển với mức độ cao có thể gây tổn thất nặng đến năng suất và phẩm chất nông sản.
- Đảm bảo sử dụng thuốc BVTV đúng thuốc, đúng đối tượng, đúng liều lượng, đúng nồng độ, đúng thời gian, đúng phương pháp và phạm vi cho phép, đúng thời gian cách ly; đảm bảo an toàn cho người, cây trồng, vật nuôi, vệ sinh an toàn thực phẩm và môi trường.
2. Kỹ thuật 4 đúng trong việc dùng thuốc BVTV
Tinh thần cơ quản của kỹ thuật 4 đúng [Đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc, đúng cách] trong việc dùng TBVTV là tìm mọi viện pháp [chọn thuốc, pha thuốc, phun thuốc trên đồng ruộng …] sao cho:
- Thuốc tiếp xúc với dịch hại nhiều nhất.
- Thuốc xâm nhập được vào cơ thể dịch hại nhiều nhất.
- Thuốc dịch chuyển và tác động đến cơ thể dịch hại mạnh nhất.
Nhưng đồng thời phỉa cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất sự tiếp xúc, sự xâm nhập, sự dịch chuyển và tác động của thuốc đến người, cây trồng, sinh vật có ích và môi trường sống.
2.1 Đúng thuốc
- Mỗi một loại thuốc BVTV có một phổ tác động đặc trưng do vậy muốn chọn đúng thuốc đòi hỏi người sử dụng thuốc phải xác định rõ đối tượng dịch hại mà mình cần phòng trừ.
- Mỗi thuốc BVTV đòi hỏi một điều kiện ngoại cảnh trên đồng ruộng thích hợp để hiệu lực của chúng đối với dịch hại phát huy tác dụng một cách tối đa. Ví dụ các thuốc trừ cỏ nhóm Sulfonylurea đòi hỏi khi phun trên ruộng phải có một lớp nước 2-4 cm [ngập lá cỏ] thì hiệu lực trừ cỏ của thuốc mới cao.
- Vì dịch hại có khả năng phát triển tính kháng của chúng đối với các thuốc BVTV nên đối với những dịch hại phải phòng trừ nhiều lần trên một vòng đời của cây trồng cũng như trong cả vụ cây trồng thì việc chọn đúng thuốc chọn các thuốc được sử dụng có tổng chi phí thấp nhất và không sử dụng chỉ một loại thuốc cho tất cả các lần phun.
- Thuốc BVTV là các chất độc, đặc biệt là các thuốc trừ sâu nên việc chọn đúng thuốc có nghĩa là chọn những thuốc có mức độ độc thấp, thuốc có tính chọn lọc cao đối với các loài kỹ sinh thiên địch và có thời gian cách ly ngắn nhất là khi phun thuốc cho rau ăn lá và ăn quả.
- Chọn đúng thuốc còn có nghĩa là chọn những thuốc an toàn cho cây trồng được phun thuốc. Điều này đặc biệt cần chú ý đối với thuốc trừ cỏ.
2.2 Đúng liều lượng
Liều lượng khuyến cáo sử dụng trên đồng ruộng được in trên nhãn thuốc là kết quả của việc khảo nghiệm thuốc trước khi đăng ký vào danh mục thuốc được phép sử dụng tại Việt Nam. Và được hội đồng tư vấn quyết định trên kết quả khảo nghiệm thụ được. Tuy vậy, trong nhiều kết quả điều tra nông dân cả ngước về việc họ sử dụng thuốc BVTV cho thấy nông dân thường phun thuốc với liều lượng cao hơn liều lượng khuyến cao từ 1,5-2 lần, đặc biệt là nông dân ở các vùng trồng rau.
- Việc phun đúng liều lượng làm giảm khả năng bị diệt của các loại ký sinh thiên địch trên đồng ruộng, vì thường các loài này dễ bị ảnh hưởng của thuốc hơn các loài sâu hại. Mặt khác việc phun cao hơn liều khuyến cao không có nghĩa là dịch hại sẽ bị tiêu diệt hết hoàn toàn cũng như sẽ tạo điều kiện để dịch hại nhành hình thành và phát triển tính kahngs với thuốc BVTV. Hậu quả là số lần phun thuốc sẽ tăng lên do cân bằng giữa dịch hại và kẻ thù tự nhiên của chúng bị phá vỡ, thuốc sẽ mất hiệu lực trừ dịch hại do chúng đã kháng với loại thuốc BVTV đó và có thể kháng chéo với những loại thuốc khác.
- Dùng thuốc với liều cao hơn jhuyeens cáo càng làm gia tăng nguy cơ bị ngộ độc cho người đi phun thuốc, người sống ở gần vùng phun thuốc và người sử dụng nông sản có thuốc.
- Ngoài ra còn có nguy cơ cây trồng bị hại do liều lượng thuốc cao gây ra [nhất là khi dùng thuốc trừ cỏ].
|
Xem thêm < Bột hữu cơ Organic - power 85%> |
2.3 Đúng lúc
- Về mặt dịch hại vào các giai đoạn sinh trưởng khác nhau của dịch hại mà mức độ mẫn cảm của chúng đối với thuốc BVTV là khác nhau. Do vây phun thuốc đúng lúc là phun vào thời điểm dịch hại trên đồng ruộng dễ bị tiêu diệt nhấ do loại thuốc mình sử dụng. Sâu hại thường mẫn cảm nhất với thuốc BVTV khi chúng ở giai đoạn sâu non thuổi nhỏ; Nấm bệnh dễ bị tiêu diệt khi chúng mới xâm nhập và cây trồng; Các thuốc trừ cỏ với hoạt chất khác nhau có hoạt tính trừ cỏ cao đối với từng giai đoạn sinh trưởng của cỏ khác nhau.
- Với cây trồng có những giai đoạn dễ bị gây hại bởi từng loại thuốc BVTV nhất định, tốt nhất nên hạn chết phun thuốc lúc cây đang ra hoa.
- Về mặt kinh tế: Phun thuốc đúng lúc là tác động vào lúc mật độ sâu hại đạt đến ngưỡng kinh tế. Điều này phải được cán bộ kỹ thuật hướng dẫn cho từng trường hợp cụ thể; phun đúng lúc ũng là tránh phun thuốc khi trười sắp mưa to có thể làm rửa trôi hết thuốc trên mặt lá, thân cây.
- Đối với người đi phun thuốc đúng lúc có nghĩa là phun thuốc lúc nào ít gây hại nhất cho sức khỏe: phun thuốc vào lúc trời mát, không có gió to để thuốc đỡ tạt vào mặt, hay bay đi quá xa khỏi nơi cần phun thuốc.
- Phun thuốc đúng lúc còn nhằm hạn chế một phần tác hại của thuốc đối với sinh vật có ích: ở vùng có nuôi ông mật, nên phun nhữn loại thuốc vào buổi chiều khi ong đã về tổ; các vùng này chỉ nên phun những loại thuốc nội hấp để thuốc xâm nhập nhanh vào bên trong mô thực vật, đến sáng hôm sau, thuốc không còn tồn tại trên mặt lá để có thể gây nguy hại cho ong.
- Phun thuốc đúng lúc là không phun thuốc vào quá gần ngày thu hoạch nông sản. Phải tùy lại thuốc mà ngưng sử dụng trước khi thu hoạch một thời gian nhất định [tùy thời gian cách ly của mỗi loại thuốc].
2.4 Đúng cách
- Dùng thuốc đúng thể hiện trước hết ở khâu pha thuốc. Đa số chế phẩm thuốc BVTV sử dụng trong nông nghiêp hiện nay là các chế phẩm ở httr lỏng hoặc ở thể rắn, khi dùng phải hòa với nước. Pha thuốc đúng cách là làm thể nào để cho chế phẩm được hòa trộn thật đồng đều vào nước, như vậy khi phun thuốc sẽ đương trang trải thật đều trên vật được phun [lá cây, thân cây, mặt đất].
Một số lưu ý khi sử dụng thuốc BVTV
- Cách pha thuốc BVTV:
+ Tính toán xem thửa ruộng định phun thuốc sẽ phải phun bao nhiêu bình bơm, dùng bao nhiêu thuốc cho mỗi bình bơm.
+ Bình bơm phải được rửa sạch và kiểm tra trước thật kỹ, xem có chỗ nào bị rò rỉ không.
+ Cân đo chính xác lượng thuốc cần cho 1 bình bơm.
+ Nếu là thuốc ở dạng lỏng thì đổ nước vào bình bơm khoảng 1-2 lít nước, kế đó rót từ từ vào bình bơm lượng thuốc đã đong, vừa rót thuốc vào bình vừa dùng một thanh tre quấy kỹ, sau cùng đổ nốt lượng nước còn lại vào bình, đổ từ từ, vừa đổ vừa khuấy cho thuốc hòa đều vào nước. Sau đó đổ vào bình bơm rồi thêm nước vào cho đủ [đổ từ từ, vừa đổ vừa khuấy]>
+ Để đảm bảo an toàn khi pha thuốc, phải có dụng cụ pha thuốc thích hợp [ống đong, chân thuốc, que khuấy, xô pha thuốc …], đồ bảo hộ lao động thích hợp [kính khẩu trang, găng tay …] Việc pha thuốc phải được tiến hành xa nhà ở, chuồng trại gia súc và không được gây ô nhiễm cho nguồn thức ăn.
Khâu tiếp theo của việc dùng thuốc đúng cách là phun rải thuốc trên đồng ruộng cho đúng cách.
- Phun rải thuốc đúng cách là làm sao cho thuốc BVTV tiếp xúc được với dịch hại nhiều nhất, có những loại sâu hại chỉ tập trung phá ở gốc [ví dụ rầy nâu], có những loại chuyên sống trên lá, trên ngọn, lại có những loài chỉ sống ở mặt dưới là. Vì vậy, khi phun thuốc phải hướng vòi phun sao cho tia thuốc thập trung vào nơi định phun.
- Có những loại thuốc BVTV đòi hỏi phải có những điều kiện nhất định phát huy được tác dụng, phun rải thuốc đúng cách là làm sao thỏa mãn được nhữ điều kiện đó. Ví dụ có loại thuốc trừ cỏ đòi hỏi phải được phun trong khoảng một vài ngày sau sạ, khi phun và sau khi phun 5-7 ngày ruộng phải được rút nước… Nếu xét thấy khó thỏa mãn những yêu cầu đó thì chuyển sang chọn loại thuốc khác cho phù hợp.
- Dùng thuốc đúng cách còn nhằm đảm bảo an toàn cho người đi phun thuốc, cho người ở gần nơi phun thuốc: Không đi phun thuốc khi trời nổi gió to để tránh cho thuốc khỏi bị cuốn đi xa gây ô nhiễm cho vùng lân cận, không đi phun thuốc ngược chiều gió tránh cho thuốc khỏi tạt nhiều vào mặt, miix, cơ thể của người đi phun rải thuốc.
- Dùng thuốc đúng cách còn có nghĩa là không tự ý hỗn hợp nhiều loại thuốc BVTV với nhau để phun trên đồng ruộng. Khi hỗ trợ 2 hay nhiều loại thuốc BVTV, có trường hợp làm gia tăng hiệu lực trừ dịch hại, nhưng có nhiều trường hợp do phản ứng với nhau mà hỗ hợp sẽ giảm hiệu lực trừ dịch hại, hoặc dễ gây cháy lá cây, gây độc co người sử dụng. Vì vậy, chỉ thực hiện việc phối trộn nếu như điều đó cơ hướng dẫn trên nhãn thuốc hoặc trong các tài liệu khoa học kỹ thuật hướng dẫn dùng thuốc BVTV.
3. Đảm bảo an toàn khi cất giữ thuốc BVTV chưa sử dụng hết
Bao bì thuốc BVTV được thu gom đúng nơi quy định
- Thuốc BVTV mua về chưa sử dụng hoặc dùng chưa hết phải được cất giữ trong phòng riêng biệt, không đột khi mưa, có khóa cửa chắc chắn, xa nhà ở, chuồng trại gia súc.
- Dụng cụ đong thuốc, pha thuốc, bình bơm thuốc, quần áo bảo hộ lao động phải được giặt giũ, rửa sạch sẽ sau mỗi lần phun thuốc và phải được cất giữ trong kho riêng [cùng với nơi lưu chứa thuốc BVTV của gia đình]. Tuyệt đối không được dùng các đồ dùng trong sinh hoạt [xô chứa nước ăn, chậu rửa rau vo gạo, muỗng thìa chén ăn cơm...] để đong, pha thuốc.
- Không trút bỏ thuốc BVTV dư thùa, chưa dùng hết sang bất ỳ đồ đựng khác [vỏ chai bia, chai nước mắm, túi xà phòng bột...] Sau khi đã dùng hết thuốc không được dùng bao bì thuốc BVTV [chai thuốc, bịch thuốc BVTV] vào bất kỳ mục đích nào khác; phải hủy và chôn những bao bì này.
Nguồn: Admin tổng hợp - NO