Sưu tâm ngôn ngữ của giới teen hiện nay

Các bậc phụ huynh thường khuyên con mình nên đối diện với khó khăn thay vì lẩn tránh nó, nhưng ngôn ngữ tuổi "teen” có thể là vấn đề đau đầu với người lớn...

Làn sóng blog du nhập vào nước ta càng lúc càng mạnh mẽ. Các nhà ngôn ngữ học đang đau đầu về cách sử dụng ngôn ngữ của tuổi "teen" với muôn vàn tiếng lóng, tiếng đọc trại và thậm chí là các từ mới chưa bao giờ xuất hiện trong từ điển.

Bản thân từ "blog" (viết nhật ký trên mạng) cũng vốn không phải là một từ tiếng Anh chính thống. Nó xuất phát từ "web log", tức là những ghi chép trên trang web. Nếu viết liền 2 từ này lại thì nó sẽ được đọc như là "we blog" (chúng tôi blog). Kể từ đó "blog" nghiễm nhiên trở thành một động từ dùng để miêu tả hành động ghi chép hay viết nhật ký trên trang web. Không chỉ có từ "blog", từ khi điện thoại di động và các dịch vụ tán gẫu trực tuyến ra đời, giới trẻ cần có một cách để thông tin nhanh hơn, ngắn gọn hơn.

Ở các nước sử dụng tiếng Anh, bạn đừng ngạc nhiên khi họ viết trong tin nhắn chữ "sk8board" thay vì viết đầy đủ là "skateboard" (ván trượt). Sở dĩ có sự viết tắt này là vì âm "ate" được phát ra nghe tương tự như "eight" (số 8). Chưa hết, nếu tán gẫu trên internet với một "teen" Thái Lan, hẳn đôi khi bạn sẽ đau đầu vì không hiểu tại sao họ gõ một dãy 55555 trên màn hình. Số 5 trong tiếng Thái đọc là "ha". Bởi vậy 55555 có thể hiểu là "ha ha ha ha ha", một cách biểu hiện tiếng cười sảng khoái.

Còn ở VN, bỏ sang một bên cái tiếng đọc trại mà lắm lúc ngay cả chính tuổi "teen" còn không thể hiểu nổi, giới trẻ cũng có nhiều cách vận dụng ngôn ngữ thú vị. Họ sẽ gõ trên màn hình chữ "3 em mới đi làm về" thay vì viết đầy đủ "Ba (bố) em...". Họ cũng viết "8 chút xíu đi" thay vì viết đủ "Tám (tán dóc, nhiều chuyện) chút xíu đi". Ngay cả từ "tám" cũng mới được sáng tạo trong thời gian gần đây.

Để liệt kê ra hết những ngôn ngữ tuổi "teen" thì e rằng phải viết ký sự dài kỳ mất. Tuy nhiên, trong khi các nhà ngôn ngữ ở VN đau đầu vì sự sáng tạo (đôi khi đi quá xa) của tuổi "teen" thì ở Thái Lan, các chuyên gia ngôn ngữ lại coi đây là một hiện tượng thú vị cần nghiên cứu.

Theo họ, hiện tượng sử dụng ngôn ngữ của tuổi "teen" đang đặc biệt nở rộ trong thời gian này với sự giao thoa mạnh mẽ của các nền văn hóa mà trong đó, internet góp phần không nhỏ. Thậm chí, người Thái còn đang tính chuyện tập hợp một số ngôn ngữ tuổi "teen" để bổ sung vào từ điển. Các nhà ngôn ngữ học Thái cũng khuyên các bậc phụ huynh không nên lo lắng quá về sự sáng tạo ngôn ngữ của giới trẻ ngày nay.

Tuy nhiên, ngôn ngữ tuổi "teen" thường bị quy kết là tiếng lóng vì nó chỉ được công nhận, được hiểu trong một bộ phận của xã hội. Cũng như ở VN, các nhà ngôn ngữ học của Thái đã nỗ lực để tiếng Thái chính thống được sử dụng thay vì tiếng lóng. Thế nhưng họ nhận ra rằng thật sai lầm khi làm ngơ trước ngôn ngữ tuổi "teen". Đó cũng là một phần của lịch sử.

Nó phản ánh một thời kỳ xã hội và nếu bỏ mặc nó, một phần lịch sử sẽ bị chìm vào quên lãng. Thật vậy, hiện ở Thái Lan, khi đọc lại những tài liệu cũ từ thời Vua Rama V (nửa cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20), người ta đã không thể hiểu được một số từ bởi những chuyên gia ngôn ngữ thời đó quên thu thập và truyền lại cho hậu thế.

Vì vậy, một góc nhỏ của lịch sử đã bị mất đi. Ý thức được việc này, Học viện Hoàng gia Thái Lan đã bắt tay vào việc thu thập một số từ không chính thống và mới được giới trẻ "phát minh". Họ tin rằng sự thu thập này có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp các dữ liệu phục vụ cho các nghiên cứu về ngôn ngữ trong tương lai.

Ngay cả một chuyên gia Thái Lan đang biên soạn cuốn từ điển mới cũng phải công nhận rằng, hồi ông còn trẻ, tuổi "teen" lúc ấy cũng phát minh ra nhiều từ mới tuy không nở rộ và nhiều như bây giờ. Thông qua việc nghiên cứu ngôn ngữ tuổi "teen", các chuyên gia Thái phát hiện ra rằng, giới trẻ ngày càng sáng tạo hơn trong việc phát minh những từ mới. Đó không chỉ là sự sáng tạo đơn thuần mà điều đó phản ánh sự thay đổi trong lối sống của giới trẻ mà sự giao thoa của các nền văn hóa là một ví dụ mà trong đó, ngôn ngữ là yếu tố dễ thấy nhất.

Không chỉ ở Thái Lan, điều này có thể cũng đúng với giới trẻ Việt, nơi giới trẻ xưa nay vẫn quen với sự rụt rè và chưa dám thể hiện mình nhiều. Nói cách khác, ngôn ngữ tuổi "teen" ngày nay là một công cụ giúp giới trẻ tự khẳng định mình. Cách sáng tạo ra ngôn ngữ mới cũng phản ánh cách mà giới trẻ suy nghĩ. Tuổi "teen" sử dụng các từ mới này một cách vô tư và hoàn toàn không lo lắng về ảnh hưởng của nó. Đơn giản, họ chỉ dùng cho vui.

Các bậc phụ huynh thường khuyên con mình nên đối diện với khó khăn thay vì lẩn tránh nó. Ngôn ngữ tuổi "teen” có thể là một vấn đề đau đầu với người lớn nhưng thay vì trốn tránh, cách tốt hơn có lẽ là nghiên cứu nó để hiểu con cái mình hơn và cũng để thấy rằng không phải sự chuyển biến nào của giới trẻ cũng đáng lo ngại cả.

Theo VIỆT PHƯƠNG, Thanh Niên tuần san

Việc một bộ phận giới trẻ, đặc biệt là các bạn trẻ tuổi mới lớn (9X - sinh trong thập kỷ 90 thế kỷ 20) sử dụng ngôn ngữ lóng, ngôn ngữ thời @ để nói chuyện với nhau không còn là hiện tượng lạ.

Tuy nhiên, việc các bạn trẻ hiện nay quá lạm dụng ngôn ngữ kiểu quái dị trong các diễn đàn hoặc nhắn tin qua điện thoại và chat với nhau thật sự đã đến mức báo động.

Ngôn ngữ quái dị đang được cổ súy

Đã nghe nhiều và cũng từng đọc nhiều lần cái thứ ngôn ngữ là lạ của giới trẻ 9X qua một vài tin nhắn mà đứa em trai đang học ở Cần Thơ nhắn tin trước đây.

Nhưng tôi thật sự sốc khi đọc được những dòng chữ quái dị của một cô bạn đang là sinh viên năm nhất Trường ĐH Văn Lang.

Lúc trước, đứa em trai gửi tôi một vài tin nhắn với ngôn ngữ kiểu @ ấy, tôi đã phải ngồi đọc mãi mới hiểu nó viết gì.

Ví dụ như: “Em chut ar2 dzui dze trog ngey le tizh iu nha!” (tạm “dịch” là: Em chúc anh hai vui vẻ trong ngày lễ tình yêu nha!), hoặc là: “Ar2 ui, hum ney em bun wa…” (tạm “dịch” là: Anh hai ơi, hôm nay em buồn quá).

Mặc dù khó đọc và khó hiểu là vậy, nhưng tôi vẫn có thể hiểu được ngôn ngữ của em trai tôi nhắn, dù đó không phải là tiếng Việt, cũng không phải là tiếng nước ngoài.

Tuy nhiên, với những dòng tin nhắn mà cô bạn học ĐH Văn Lang nhắn cho tôi thì tôi xin bó tay, vì có ngồi nghĩ nát óc tôi cũng không tài nào có thể dịch ra được những gì cô ấy muốn nói.

Cụ thể: “Zeu ngey moi a hog zi zau, a zhe wua trug dzon e, a zoi em wua Bih Qoi choi. Zeu a baz thi nhen tih e bit em koi pai zoi” hoặc một đoạn bị chuyển mã hoàn toàn “”...†|Cl¥ ]_Cl` (µ “])Cl] \[†| (µº(“ \/º] §º ]º†|Cl]\[...???”,…

Những tưởng chỉ một vài bạn trẻ thế hệ 9X hoặc 8X mới lạm dụng kiểu ngôn ngữ Việt không ra Việt, Tây không ra Tây nào ngờ cái thứ ngôn ngữ quái đản kia lại đang trở thành một thứ ngôn ngữ thông dụng trong giới tuổi teen hiện nay.

Nó phổ biến rộng rãi đến mức tôi có thể bắt gặp kiểu ngôn ngữ trên bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu khi tham gia vào một vài diễn đàn, các forum chat hoặc các trang blog cá nhân.

Có rất nhiều dẫn chứng về việc lạm dụng quá nhiều tiếng lóng làm cho ngôn ngữ “chính thống” bị méo mó, mất giá trị văn hóa của tiếng Việt mà tôi có dịp được đọc, chẳng hạn như: “bùn wá mài nhỉ, lẹi gần hít nem lép 12 roài… thí tụi mìn ko đc zui như hồi nem ngoái, nghĩ vậy thoai mừ teo bùn ghê gúm… nhưng mìn hứa sẽ mãi lè bẹn thân, đeng wên teo dzà mái trừng iu zấu nì nha”.

Với đoạn đối thoại trên, nếu không phải là dân chat chuyên nghiệp chắc hẳn bạn sẽ không thể hiểu nổi “đoạn văn” đó nói cái gì?

Sau nhiều lần chinh chiến tại các phòng chat tuổi teen và nhức tung đầu tôi có thể tạm dịch đoạn thoại trên như sau: “Buồn quá mày nhỉ, lại gần hết năm lớp 12 rồi… thế tụi mình không được vui như năm ngoái, nghĩ vậy thôi mà tao buồn ghê gớm… nhưng mình hứa sẽ mãi là bạn thân, đừng quên tao và mái trường yêu dấu này nha”.

Không dừng lại ở những phiên bản ngôn ngữ tiếng Việt quái đản kiểu trên, tại một số trang blog cá nhân không ít các bạn trẻ tuổi teen còn giới thiệu cho những ai không đọc được ngôn ngữ thời @ này thì dùng phần mềm V2V (tạm xem là công cụ “dịch” tự động Việt sang Việt, và còn “dịch” được cả “ngôn ngữ siêu Việt”) sẽ làm cho người đó biết chính xác ngôn ngữ của tuổi teen đang sử dụng muốn nói gì.

Tôi ví dụ: Tôj đâu co lỗj gj` cơ chư (tôi đâu có lỗi gì cơ chứ), hoặc là 3m hj~u chj’t lj`n (Em hiểu chết liền)…

Ngôn ngữ tin nhắn và chat đang dần làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt. (ảnh minh họa)

Những tưởng những thứ ngôn ngữ trên “sao Hỏa” trên sẽ bị chỉ trích, bài xích… Ấy thế mà thật bất ngờ làm sao, khi hiện nay có không ít tờ báo, đặc biệt là những tờ báo viết cho đối tượng tuổi mới lớn lại bê nguyên xi ngôn ngữ đời thường mà giới trẻ hay nói chuyện với nhau vào ngôn ngữ báo chí để làm tăng tính biểu cảm, sinh động cho bài viết của tác giả và gây được ấn tượng đối với độc giả.

Ví dụ, mới đây trên trang viết của một tờ báo thuộc ngành đã đăng: tiền thành xiền, tình yêu thành tình iu, ghét như con bọ chét, nhỏ như con thỏ, tin vịt, chạy mất dép, bó tay.com, bốc hơi (biến mất), đít chai (kính), 2 (hi-chào), 4U (For you - cho bạn), 2NT (Tonight - tối nay), G92U (Good night to you)… đọc vào mà tôi nhức hết cả đầu, hoa hết cả mắt.

Tình trạng lạm dụng quá nhiều tiếng lóng, từ địa phương cũng như vay mượn từ nước ngoài của một số tờ báo như thế đang ngày càng trở nên đáng lo ngại và cần được quan tâm điều chỉnh.

Cần sự định hướng

Trước thứ ngôn ngữ không giống ai kiểu trên đang trở nên thông dụng hơn bao giờ hết trong giới trẻ, tôi tự đặt câu hỏi cho mình: Không biết có phải vì những câu nói kiểu này được dùng vì nó có vần hay không, hoặc do thứ ngôn ngữ trên đang được xã hội chấp nhận?

Tuy nhiên, khi tôi hỏi về ngôn ngữ của giới trẻ thường sử dụng, một thầy giáo dạy văn đã buồn rầu nói: “Nhiều em nói tiếng Việt còn chưa xong, viết không đúng, thêm ba cái tiếng không giống ai này nữa rồi cứ viết loạn cả lên.

Nhiều khi chấm bài văn mấy em viết với thứ ngôn ngữ pha tạp lung tung mà tôi đâm lo. Nếu các em cứ dùng kiểu câu chữ ấy mãi thành thói quen thì rất dễ viết sai tiếng mẹ đẻ. Rõ ràng đây là một vấn đề mà các nhà trường cần có sự tìm hiểu và giáo dục, định hướng cho các em”.

Thực tế cho thấy, đa số lớp trẻ thời @ thích tạo cho mình một phong cách riêng không giống ai từ cách ăn, mặc, đi đứng cho đến cách sử dụng ngôn từ trong giao tiếp hàng ngày để tự khẳng định mình là người của thời đại mới.

Ở một số tiệm net trên địa bàn TPHCM khách hàng thường lui tới phần lớn là các em học sinh, với mục đích chat và chơi game để xả stress sau một ngày “miệt mài” bên sách vở.

Đặc biệt, các em ở lứa tuổi này đã ngồi vào chat mà sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ thì bị coi là “nhà quê”. Chính vì tâm lý không muốn thua bạn kém bè mà em này bắt chước em kia, từ đó xuất hiện một ngôn ngữ riêng dành cho tuổi teen và trở thành “mốt”.

Việc lạm dụng ngôn ngữ chat của lớp trẻ thời @ không chỉ khiến cho các em mất dần vốn tiếng Việt mà nó còn đánh mất  sự trong sáng của tiếng Việt, làm mất bản sắc văn hóa của dân tộc.

Đây là vấn đề hết sức cấp thiết. Thiết nghĩ, đã đến lúc cần có sự phối hợp giáo dục của gia đình, nhà trường và xã hội nếu không con em chúng ta sẽ mất đi năng lực cảm thụ vẻ đẹp của ngôn ngữ mẹ đẻ. Trong đó, điều quan trọng nhất là các em đang đánh mất ý thức về tinh thần tự tôn, lòng tự hào dân tộc về tiếng mẹ đẻ của mình.

Theo Anh Nguyễn

SGGP