Rối loạn nhân cách tránh né [Avoidant personality disorder] là một bệnh ít người biết đến, bệnh không dẫn đến những kết quả nguy hiểm như tự sát, tuy nhiên về lâu dài cũng sẽ dây ra những ảnh hưởng lớn và đáng tiếc cho những cá nhân mắc phải, khiến cho công việc và gia đình có nhiều trở ngại lớn.
Rối loạn nhân cách né tránh [AVPD] là gì?
Rối loạn nhân cách tránh né là một chứng rối loạn sức khỏe tâm thần. Chứng rối loạn nhân cách này có đặc trưng là cảm giác hồi hộp, sợ hãi khi tiếp xúc với các mối quan hệ xã hội. Chứng rối loạn này khiến bệnh nhân đánh giá thấp bản thân, đặc biệt là phản ứng thái quá với các lời chỉ trích, đánh giá. Vì vậy họ luôn cảm thấy không thoải mái trong các tình huống xã hội dẫn đến việc tránh né tham gia các hoạt động nhóm và sợ đám đông.
Nguyên nhân
Nguyên nhân chính xác của chứng rối loạn nhân cách tránh né [AVPD] vẫn chưa được biết. Tuy nhiên, người ta tin rằng cả di truyền và môi trường đều đóng một vai trò nào đó. Rối loạn nhân cách né tránh có thể di truyền trong gia đình thông qua gene, tuy nhiên điều này vẫn chưa được chứng minh ở thời điểm hiện tại.
Các yếu tố môi trường, đặc biệt là trong thời thơ ấu, đóng một vai trò quan trọng. Những người mắc chứng rối loạn này thường kể lại những trải nghiệm trong quá khứ về kí ức xấu của cha mẹ hoặc bạn bè, điều này có thể ảnh hưởng đến lòng tự trọng của một người.
Triệu chứng
Theo VeryWellMind thì đối với những người mắc chứng rối loạn này, nỗi sợ bị từ chối rất mạnh mẽ khiến họ chọn sự cô lập, cô đơn hơn là có nguy cơ bị từ chối. Hành vi ở những người mắc chứng rối loạn này có thể thay đổi từ nhẹ đến cực đoan. Ngoài nỗi sợ bị sỉ nhục và bị từ chối, những đặc điểm chung khác của những người mắc chứng rối loạn nhân cách tránh né [AVPD] bao gồm:
- Nhạy cảm và dễ bị tổn thương bởi những lời chỉ trích hoặc phản đối.
- Họ có ít bạn bè thân thiết và hiếm giao tiếp với những người khác trừ khi chắc chắn được yêu thích.
- Cảm thấy lo lắng tột độ và sợ hãi trong môi trường xã hội.
- Họ có xu hướng nhút nhát, lúng túng và thiếu tự chủ trong các tình huống giao tiếp thông thường.
- Có xu hướng phóng đại các vấn đề.
- Hiếm khi thử bất cứ điều gì mới hoặc nắm bắt cơ hội.
- Họ có một hình ảnh kém về bản thân, tự thấy mình kém cỏi và kém cỏi.
Chẩn đoán
Nếu các triệu chứng xuất hiện, các bác sĩ sẽ bắt đầu đánh giá bằng cách thực hiện đầy đủ việc khám sức khỏe.
Nếu không xét nghiệm ra những vấn đề vể thể chất, họ có thể giới thiệu người đó đến bác sĩ tâm thần hoặc nhà tâm lý học, các chuyên gia chăm sóc sức khỏe được đào tạo đặc biệt để chẩn đoán và điều trị các bệnh tâm thần.
Bác sĩ tâm thần và nhà tâm lý học sử dụng các công cụ phỏng vấn được thiết kế đặc biệt để đánh giá một người về chứng rối loạn nhân cách tránh né.
Phòng ngừa
Mặc dù không thể ngăn ngừa chứng rối loạn này, nhưng sẽ rất hữu ích nếu bắt đầu điều trị ở mọi người ngay khi họ bắt đầu có các triệu chứng.
Một số câu hỏi về rối loạn nhân cách tránh né
Rối loạn nhân cách tránh né được điều trị như thế nào?
Điều trị rối loạn nhân cách tránh né [AVPD] rất khó, bởi vì những người mắc chứng rối loạn này có lối suy nghĩ và hành vi đã tồn tại trong nhiều năm.
Tuy nhiên, những người mắc chứng rối loạn nhân cách né tránh thường sẽ phối hợp tốt để điều trị và hầu hết đều muốn phát triển các mối quan hệ. Mong muốn này có thể là một yếu tố thúc đẩy những người mắc chứng rối loạn nhân cách né tránh tuân theo kế hoạch điều trị .
Cũng như các chứng rối loạn nhân cách khác, liệu pháp tâm lý là phương pháp điều trị chính cho chứng rối loạn nhân cách né tránh. Liệu pháp có khả năng tập trung vào việc vượt qua nỗi sợ hãi, thay đổi quá trình suy nghĩ và hành vi, đồng thời giúp người đó ứng xử tốt hơn với các tình huống xã hội.
Tuy nhiên, để có kết quả tốt nhất, điều trị bằng thuốc nên được thực hiện kết hợp với liệu pháp tâm lý. Điều trị có hiệu quả nhất khi có sự tham gia và hỗ trợ của các thành viên trong gia đình.
Các biến chứng của rối loạn nhân cách tránh né là gì?
Nếu không được điều trị, một người mắc chứng rối loạn này có thể bị cô lập với xã hội, gây khó khăn lâu dài cho công việc và hoạt động xã hội. Họ cũng có nhiều nguy cơ bị trầm cảm và lạm dụng chất kích thích.
Rối loạn nhân cách né tránh phổ biến như thế nào?
Người ta ước tính rằng khoảng 2,4% dân số mắc chứng rối loạn nhân cách tránh né [AVPD]. Bệnh ảnh hưởng đến nam giới và phụ nữ như nhau. Giống như các rối loạn nhân cách khác, các triệu chứng rối loạn nhân cách có thể được nhận thấy trong thời thơ ấu và thường bắt đầu tạo tiến triển nghiệm trọng ở tuổi thiếu niên hoặc giai đoạn đầu trưởng thành.
Rối loạn nhân cách né tránh thường không được chẩn đoán ở những người dưới 18 tuổi giống như nhiều rối loạn nhân cách khác vì cần có bằng chứng cho thấy những kiểu hành vi này tồn tại lâu dài và không dễ bị phai mờ theo thời gian. Hãy liên hệ với bác sĩ tâm lý để được nhận lời khuyên từ chuyên gia/ bác sĩ tâm lý nếu phát hiện mình mắc các triệu chứng rối loạn tránh né kể trên.
==> Xem thêm: Rối loạn nhân cách phân liệt: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
Về tác giả
Nguyệt Hoàng
Nguyệt hiện là Thạc Sĩ ngành tâm lý tại trường Khoa Học Xã Hội & Nhân Văn. Nguyệt đã thực hiện rất nhiều nghiên cứu cũng như tìm hiểu sâu về các bệnh tâm lý, tâm lý hành vi,...
Bài viết liên quan
17 tháng 04, 2022
Rối Loạn Dạng Cơ Thể [BDD] Là Gì? Triệu Chứng Và Cách Điều Trị19 tháng 03, 2022
Phân Biệt Sự Khác Nhau Giữa Chuyên Gia Tâm Lý và Bác Sĩ Tâm Thần