Ngày 27/3/2022, lễ bế mạc và trao giải cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia học sinh trung học năm 2021-2022 được tổ chức tại Học viện Viettel theo hình thức trực tuyến trên toàn quốc.
Tại lễ bế mạc, ban tổ chức đã trao 12 giải Nhất, 15 giải Nhì, 17 giải Ba, 27 giải Tư và 23 giải Triển vọng ở tất cả các lĩnh vực học sinh đăng ký dự thi.
Thế nhưng, một số đề tài năm nay bị phản ánh có nội dung, ý tưởng tương tự luận văn thạc sĩ đã được công bố trên mạng Internet. Thiết nghĩ, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nên công bố toàn văn nghiên cứu để minh bạch, tránh dư luận bàn tán xôn xao không đáng có.
Nhiều dự án đoạt giải Nhất đều rất "tầm cỡ"
Công bằng mà nói, một số dự án năm nay mang tính thực tiễn, nhân văn, có thể phù hợp với khả năng nghiên cứu khoa học của học sinh phổ thông như: “Tháp cho cá ăn tự động” - lĩnh vực Rô bốt và máy thông minh; “Thiết kế hệ thống theo dõi và cảnh báo tự động cho người mắc Covid-19 điều trị tại nhà”
Tuy vậy, cũng có những dự án rất "tầm cỡ" như: “Điều trị béo phì bằng cao chiết xanthone từ vỏ quả măng cụt [Garcinia mangostana L.] trên chuột nhắt trắng [Mus musculus] - Y sinh và khoa học sức khoẻ; Dự án “Phân lập, đánh giá khả năng nhắm đích tế bào gốc ung thư dạ dày của phân đoạn chứa hợp chất saponin và bào chế sản phẩm từ cây lá khôi [Ardisia gigantifolia]” - Sinh học tế bào và phân tử - nhận được nhiều sự quan tâm bàn tán của dư luận vì giải quyết những vấn đề hóc búa trong y học, vượt tầm trình độ học sinh phổ thông.
Học sinh hay... siêu nhân làm dự án khoa học?
Liên quan đến cuộc thi khoa học kĩ thuật học sinh phổ thông, ngày 28/3/2022, sinh viên N.H., Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh [cựu học sinh một trường trung học phổ thông ở tỉnh Bình Phước] chia sẻ với người viết rằng:
"Em từng thi khoa học kĩ thuật một vài lần và đạt giải cấp tỉnh, rồi được chọn đi thi quốc gia nhưng rớt. Em nhớ một dự án có tên "Hiện tượng chuyển ngữ Tiếng Anh trong khi sử dụng tiếng Việt", các dự án khác thì... quên mất tên.
Bạn em làm về sản phẩm nước rửa tay, lúc đi thi cũng rất buồn cười vì nó "chém" nhiều lắm. Chai nước rửa tay chỉ có cồn thôi, bơm thêm tí tinh dầu vào, rồi thuyết trình là có khả năng bảo vệ da tay, ngăn ngừa muỗi cắn mà hình như ban giám khảo vẫn tưởng thật.
| Quảng Ninh có 2 dự án tham gia Cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia |
Nói thật là em và đứa bạn chẳng đụng gì vào sản phẩm, toàn thầy cô làm sẵn cho xong đem đi thi. Chúng em cũng không suy nghĩ gì [chuyện giáo viên làm thay] vì muốn có giải, có tiền và nếu may mắn đạt giải quốc gia thì được tuyển thẳng đại học."
Thiết nghĩ, Bộ Giáo dục nên công bố tất cả 12 dự án đoạt giải Nhất cũng như các quy định, yêu cầu bắt buộc về liêm chính học thuật trong nghiên cứu các đề tài này, các quy định chống sao chép [đạo văn] lên cổng thông tin điện tử của ngành để dư luận giám sát, tránh lời ong tiếng ve không đáng có về cuộc thi khoa học kĩ thuật năm nay.
Cùng với đó, Bộ Giáo dục cũng cần xem xét khả năng ứng dụng thực tiễn của các sản phẩm đoạt giải từ trước đến nay - nhất là những đề tài về ung thư. Nếu chỉ đi thi, được giải thưởng, sau đó bỏ sản phẩm vào ngăn kéo thì gây lãng phí chất xám quá lớn.
Những dự án thực sự là công sức, trí tuệ do học sinh làm ra thì rất đáng khen ngợi, đây là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho nền khoa học nước nhà.
[*] Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
Ly Ly
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo Nguyễn Hữu Độ phát biểu tại lễ khai mạc cuộc thi - Ảnh: MOET
Cuộc thi năm nay diễn ra từ ngày 25 đến 27-3, tại Học viện Viettel [huyện Thạch Thất, Hà Nội], được Bộ Giáo dục và đào tạo tổ chức nhằm khuyến khích học sinh trung học nghiên cứu khoa học, sáng tạo kỹ thuật, công nghệ; đổi mới hình thức dạy học, phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh…
Phát biểu tại lễ khai mạc, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo Nguyễn Hữu Độ cho biết từ năm học 2011-2012, bộ đã triển khai hoạt động nghiên cứu khoa học và cuộc thi này. Đây là hoạt động quen thuộc mang dấu ấn của sự hội nhập quốc tế; cuộc thi tổ chức trong bối cảnh dịch COVID-19, nhưng vẫn thu hút hàng ngàn học sinh tham gia.
"Tôi hy vọng rằng thông qua hoạt động này, chúng ta sẽ nhận thức đầy đủ hơn, sâu hơn về tầm quan trọng của chuyển đổi số trong giáo dục. Từ những thách thức khó khăn do dịch bệnh COVID-19, chúng ta càng nhanh chóng khẳng định được hiệu quả của việc chuyển đổi số trong giáo dục.
Bên cạnh đó, chúng ta sẽ có nhận thức mới về chất lượng giáo dục, mở rộng về không gian, thời gian và hình thức dạy học, đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá trong các nhà trường. Đồng thời khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học, các tổ chức nghiên cứu khoa học và cá nhân tham gia vào hoạt động giáo dục của trường phổ thông", thứ trưởng chia sẻ.
Tham gia cuộc thi năm nay có 71 đơn vị gồm 60 Sở Giáo dục và đào tạo, 11 trường THPT trực thuộc Bộ Giáo dục và đào tạo. Tổng số dự án đăng ký dự thi là 144 dự án, 273 học sinh. Trong đó cấp THPT có 129 dự án với 244 học sinh; cấp THCS 15 dự án với 29 học sinh.
Năm nay các dự án nghiên cứu tham gia trên 22 lĩnh vực. Ban giám khảo cuộc thi là các giảng viên, nghiên cứu viên các trường đại học, học viện, viện nghiên cứu thuộc ba miền Bắc - Trung - Nam.
THẢO THƯƠNG
Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cho biết: Từ năm học 2011-2012, Bộ GD-ĐT đã triển khai hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh trung học và tổ chức Cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học [VISEF]. Đây là hoạt động quen thuộc mang dấu ấn của sự hội nhập quốc tế, thu hút hàng ngàn học sinh tham gia.
Năm thứ 10 cuộc thi được tổ chức trong bối cảnh dịch Covid-19, nhiều học sinh vẫn chưa được đến trường.
“Tôi hy vọng rằng, thông qua hoạt động này, chúng ta sẽ nhận thức đầy đủ hơn, sâu hơn về tầm quan trọng của chuyển đổi số trong giáo dục, hy vọng từ những thách thức khó khăn do dịch bệnh Covid-19 gây ra, chúng ta càng nhanh chóng khẳng định được hiệu quả của việc chuyển đổi số trong giáo dục.
Bên cạnh đó, chúng ta sẽ có nhận thức mới về chất lượng giáo dục, mở rộng về không gian, thời gian và hình thức dạy học, thúc đẩy việc đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá trong các nhà trường, đồng thời khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học, các tổ chức nghiên cứu khoa học và các cá nhân tham gia vào hoạt động giáo dục của trường phổ thông”, Thứ trưởng bày tỏ.
| Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ |
Thông tin về cuộc thi, ông Sái Công Hồng, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Phó trưởng Ban chỉ đạo cho hay: Tham gia cuộc thi năm nay có 71 đơn vị gồm 60 Sở GD-ĐT và 11 Trường THPT trực thuộc Bộ GD-ĐT, thuộc Trường Đại học với 144 dự án, 273 học sinh.
22 lĩnh vực cuộc thi bao gồm: Khoa học động vật, Khoa học xã hội và hành vi, Hóa Sinh, Y Sinh và khoa học Sức khỏe, Kỹ thuật Y Sinh, Sinh học tế bào và phân tử, Hóa học, Sinh học trên máy tính và Sinh -Tin, Khoa học Trái đất và Môi trường, Hệ thống nhúng, Năng lượng: Hóa học, Năng lượng: Vật lí, Kỹ thuật cơ khí, Kỹ thuật môi trường, Khoa học vật liệu, Toán học, Vi Sinh, Vật lí và Thiên văn, Khoa học Thực vật, Rô bốt và máy thông minh, Phần mềm hệ thống, Y học chuyển dịch.
Mặc dù triển khai bằng hình thức trực tuyến, Bộ GD-ĐT khẳng định cuộc thi vẫn được diễn ra nghiêm ngặt, công bằng ở tất cả các khâu. Ban giám khảo cuộc thi là các giảng viên, nghiên cứu viên các trường Đại học; Học viện; Viện nghiên cứu trên khắp cả nước.
Nguồn: Bộ GD-ĐT
Cuộc thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh trung học cấp quốc gia năm 2021 vừa kết thúc đã khiến dư luận xôn xao về sự trùng lặp tên các đề tài, tính minh bạch và kể cả việc nên giữ hay bỏ cuộc thi này.
Những đề tài mà học sinh phổ thông nghiên cứu như phục hồi chức năng cho bệnh nhân đột quỵ, điều trị ung thư…có thể là tiêu đề cho các luận án tiến sĩ, thậm chí là dự án nghiên cứu chuyên sâu cấp bộ hay cấp quốc gia.
Cuộc thi sáng tạo Khoa học kỹ thuật quốc gia dành cho học sinh trung học được đánh giá là sân chơi trí tuệ, bổ ích, tuy nhiên để xảy ra những “góc khuất” là do “người lớn”.