Chiều ngày 23/5, Ngân hàng Nhà nước [NHNN] đã phát đi thông cáo về việc điều chỉnh giảm thêm một loạt lãi suất điều hành, áp dụng từ ngày 25/5. Đây là lần thứ ba trong chưa đầy 3 tháng qua NHNN giảm lãi suất điều hành. Trước đó, vào giữa tháng 3 và đầu tháng 4/2023, cơ quan này đã hai lần điều chỉnh một số loại lãi suất điều hành nhằm hỗ trợ nền kinh tế.
Theo NHNN, thời gian qua, triển vọng kinh tế toàn cầu phục hồi thiếu chắc chắn, lạm phát giảm chậm, rủi ro hệ thống ngân hàng phát sinh ở một số nền kinh tế lớn và nguy cơ suy thoái kinh tế khiến nhiều NHTW điều chỉnh chậm lại đà tăng lãi suất. Trong nước, tăng trưởng kinh tế còn nhiều khó khăn, lạm phát được kiểm soát; thanh khoản của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài [TCTD] được đảm bảo. Do đó, tiếp tục thực hiện chủ trương của Quốc hội, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về giảm mặt bằng lãi suất, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tăng khả năng tiếp cận vốn, góp phần phục hồi sản xuất kinh doanh, NHNN quyết định điều chỉnh các mức lãi suất.
Trong một báo cáo mới phát hành, Chứng khoán BIDV [BSC] cho rằng việc hạ lãi suất điều hành tạo điều kiện cho mặt bằng lãi suất hạ xuống, giúp chi phí sử dụng dòng vốn thấp. Từ đó, các doanh nghiệp có thể cải thiện kết quả hoạt động kinh doanh. Đồng thời, người dân có thể quyết định tiêu dùng nhiều hơn chi chi phí vay vốn thấp. Hiện tượng này sẽ kích thích tăng trưởng kinh tế và làm gia tăng khối lượng đơn hàng cho doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, chênh lệch hoán đổi [swap] giữa VND và USD hiện vẫn đang ở mức âm, tuy nhiên đã thu hẹp đáng kể so với giai đoạn trước. Như vậy, rủi ro dòng vốn ngoại nóng chảy ra khỏi nền kinh tế khi lãi suất USD cao hơn cũng sẽ giảm đi so với giai đoạn trước.
Trong khi đó, Chứng khoán ACB [ACBS] cho rằng, việc NHNN giảm lãi suất chỉ là điều kiện cần chứ không phải điều kiện đủ để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.
Cụ thể, sản xuất và tiêu dùng là hai lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, và hiện tại cả hai lĩnh vực đều đối mặt với sự suy giảm hoạt động. Do đó, người dân sẽ không có nhu cầu vay nợ để chi tiêu thêm và doanh nghiệp cũng không có ý định vay vay nợ để mở rộng hoạt động sản xuất. Do đó, giảm lãi suất có thể không có nhiều tác động nếu không có sự tăng trưởng nhu cầu cho sản xuất và tiêu dùng. Ngành sản xuất của chúng ta chủ yếu phụ thuộc vào các đối tác thương mại lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản và Hàn Quốc.
“Vì vậy, chúng ta có thể phải đợi sự hồi phục nhu cầu tiêu dùng của các đối tác thương mại lớn đó. Bên cạnh đó, khi ngành sản xuất hồi phục, nhu cầu tiêu dùng nội địa của Việt Nam cũng phục hồi. Những tác động trên mới là điều kiện đủ để thúc đẩy tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2023”, ACBS nhận định.
Đánh giá về quyết định mới nhất của NHNN, ông Trần Ngọc Báu- CEO Wi Group cho rằng, đây là động thái phù hợp trong bối cảnh sức khỏe kinh tế trong nước vẫn đang thể hiện dấu hiệu suy yếu rõ nét và cần sự hỗ trợ nhanh chóng. Đồng thời, quyết định giảm lãi suất là điều không bất ngờ vì thị trường đã truyền nhau thông tin này cả tuần nay.
Về tần suất giảm lãi suất, ông Báu đánh giá là không quá gấp gáp, bởi thống kê dữ liệu lịch sử cho thấy tần suất giữa những lần giảm lãi suất vào thời kỳ đầu chu kỳ giảm thường sẽ 1-2 lần/ tháng. Tuy nhiên, lần giảm lãi suất này cách lần trước gần 2 tháng, điều này thể hiện NHNN vẫn đang cẩn trọng khi đưa ra quyết định. Ngoài ra, mặt bằng lãi suất chính sách cũng đang tiệm cận vùng lãi suất thấp nhất trong lịch sử nên không gian giảm lãi suất không còn nhiều.
Theo ông Báu, với mặt bằng lãi suất chính sách ở mức 3,5-5,5% như hiện nay, có thể nói dư địa giảm lãi suất vẫn còn. Bởi nếu xét về mặt số học thì NHNN vẫn có thể đưa lãi suất chính sách về 0,5-1% để hỗ trợ nền kinh tế nếu tình hình quá căng thẳng.
Tuy nhiên xét về mặt hiệu quả tổng thể thì câu chuyện lại khác, để cân đối giữa tăng trưởng kinh tế, ổn định lạm phát và kiểm soát tốt tỷ giá thì dư địa thực tế của Việt Nam lúc này lại không còn nhiều.
Với bối cảnh cung tiền yếu như hiện nay, ông Báu cho rằng, việc cố gắng chạy theo giảm lãi suất nhanh chóng so với xu hướng toàn cầu trong khi tỷ giá hiện tại vẫn còn nhiều ẩn số có thể phát sinh những rủi ro đảo ngược dòng vốn và gây ra những hệ lụy kép với kinh tế Việt Nam. Bởi nếu lúc này tỷ giá căng thẳng và NHNN phải quay trở lại bán USD ra nền kinh tế thì lượng cung tiền còn bị bóp nghẹt hơn nữa và lúc ấy việc mở rộng cung tiền sẽ càng trở lên thách thức.
"Nếu nói lãi suất là "giá" của tiền thì có thể hình dung cung tiền giống như "thanh khoản" vậy. Nếu quá tập trung vào “giảm giá” trong khi “thanh khoản đóng băng” thì có thể hiệu quả mang lại không cao, gây lãng phí nguồn lực", vị chuyên gia này đánh giá.
Chiều tối 23/5, Ngân hàng Nhà nước [NHNN] ra quyết định chính thức giảm lãi suất điều hành. Đây cũng là lần thứ 3 trong năm, cơ quan này quyết định giảm lãi suất điều hành để góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.
Theo đó, sau 2 lần giảm lãi suất vào tháng 3 và tháng 4 thì bắt đầu từ ngày 25/5, các mức lãi suất điều hành sẽ tiếp tục được giảm thêm lần nữa. Đợt này NHNN quyết định giảm 4 mức lãi suất, bao gồm: Lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với tổ chức tín dụng giảm 0,5%/năm, xuống 5,5%/năm; Lãi suất tái cấp vốn giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5,0%/năm;
Trần lãi suất huy động cũng tiếp tục giảm, các khoản tiền gửi có kỳ hạn từ 1 tháng đến dưới 6 tháng giảm từ mức 5,5%/năm xuống 5,0%/năm; lãi suất tiền gửi tại quỹ tín dụng nhân dân cũng giảm 0,5%/năm.
Như vậy, tổng mức giảm sau 3 lần của NHNN là 0,5 - 1,5%/năm tùy loại.
Lần này NHNN không giảm trần lãi suất cho vay với các lĩnh vực ưu tiên. Tuy nhiên, lại giảm trần lãi suất tiền gửi từ 1 - dưới 6 tháng lần thứ 2 liên tiếp. Theo nhiều chuyên gia, động thái này sẽ phát tín hiệu quan trọng cho thị trường về xu hướng lãi suất thời gian tới.
Bắt đầu từ ngày 25/5, các mức lãi suất điều hành sẽ tiếp tục được giảm thêm lần nữa. Ảnh minh họa.
Các ngân hàng thương mại cũng phải điều chỉnh mặt bằng tiền gửi các kỳ hạn khác. Chính việc hạ nhiệt lãi suất huy động sẽ có ý nghĩa quan trọng trong giảm giá vốn đầu vào của các ngân hàng thương mại, từ đó mới có cơ sở để hạ được lãi suất đầu ra, chính là lãi suất cho vay.
Theo thống kê của NHNN, lãi suất tiền gửi bình quân phát sinh mới của các ngân hàng thương mại hiện ở mức khoảng 6,3%/năm, tương đương giảm 0,18%/năm so với cuối năm ngoái.
Một điều quan trọng nữa là các mức lãi suất cho vay qua đêm, cho vay tái cấp vốn giảm cũng là chỉ báo cho thấy NHNN sẵn sàng hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng thương mại với mức thấp hơn và đó cũng là nỗ lực để kéo giảm chi phí vốn cho các ngân hàng.
Vì sao NHNN lại chọn thời điểm này để hạ lãi suất?
Trong khi nhiều quốc gia khác trên thế giới vẫn đang phải tăng lãi suất để đối phó với lạm phát, vì sao NHNN lại chọn thời điểm này để hạ lãi suất?
Việc chọn thời điểm nào để điều chỉnh lãi suất chắc chắn là vấn đề khiến nhà điều hành đau đầu. Theo lý giải của NHNN, mặc dù còn nhiều rủi ro từ suy giảm tăng trưởng kinh tế thế giới, nhưng lạm phát toàn cầu được dự báo đã đạt đỉnh và bắt đầu hạ nhiệt. Trong nước, lạm phát cũng tăng chậm lại. Trong khi đó, thanh khoản hệ thống dồi dào, tỷ giá ổn định. Đó là những cơ sở để NHNN điều chỉnh chính sách một cách linh hoạt.
Ông Phạm Thế Anh - Trưởng khoa Kinh tế học, Đại học Kinh tế quốc dân đánh giá: "Chính sách tiền tệ, chính sách hạ lãi suất hiện nay một phần dựa trên căn cứ đang giảm khá nhanh trong nước. Ngoài ra, căn cứ vào tình hình khó khăn của doanh nghiệp hiện nay cũng như xu hướng tăng trưởng đang chậm lại. Chính sách tiền tệ đang có xu hướng không chỉ thận trọng với lạm phát mà tính đến cả khả năng hỗ trợ doanh nghiệp hồi phục được".
Việc tiếp tục điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành được xem là giải pháp linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường trong giai đoạn hiện nay. Ảnh minh họa.
Lạm phát hạ nhiệt, một phần cũng do sức cầu suy giảm khi kinh tế trong nước chịu ảnh hưởng từ sụt giảm nhu cầu xuất khẩu trên thế giới. Vì thế, động thái hạ lãi suất lần này được kỳ vọng sẽ có sự lan tỏa giảm mạnh hơn lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh.
"Giúp cho việc các ngân hàng thương mại sẽ có động lực hạ lãi suất huy động của mình, từ đó làm giảm chi phí vốn của các ngân hàng thương mại. Nhờ đó, họ giảm được lãi suất cho vay và cũng là tín hiệu tốt cho nền kinh tế", ông Nguyễn Đức Khanh - Trưởng phòng phân tích, Công ty Chứng khoán Pinetree cho biết.
Ông Đỗ Bảo Ngọc - Phó Tổng giám đốc, Công ty Cổ phần Chứng khoán Kiến Thiết Việt Nam nhận định: "Đây là mức giảm lãi suất tương đối phù hợp ở giai đoạn này. Khi lãi suất giảm, tỷ giá VND cũng sẽ giảm do đó sẽ hỗ trợ cho xuất khẩu. Nhìn chung chúng tôi cho rằng mặt bằng lãi suất cho vay hiện tại còn cao, do đó với sự quyết liệt giảm lãi suất huy động và lãi suất điều hành thì tương lai gần trong vòng vài tháng nữa chúng ta sẽ giảm lãi suất cho vay, qua đó hỗ trợ mạnh mẽ hơn cho nền kinh tế".
Trước đó, nhiều tổ chức như Viện nghiên cứu đào tạo BIDV, hay VNDirect cũng đã đưa ra dự báo mặt bằng lãi suất có thể giảm từ 0,5-2% trong năm nay.
Việc tiếp tục điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành được xem là giải pháp linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường trong giai đoạn hiện nay, để thực hiện mục tiêu phục hồi tăng trưởng kinh tế của Quốc hội và Chính phủ, qua đó tiếp tục định hướng giảm mặt bằng lãi suất cho vay của thị trường.
Nhưng bên cạnh lãi suất, vẫn cần có thêm các giải pháp đồng bộ khác để cùng góp phần tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp và giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!