Hạn chế của chính sách kiểm soát giá

Kiểm soát giá có tên tiếng Anh là Price control nói về việc chính phủ quy định tối đa về mức giá là giá trần và tối thiểu mức giá là giá sàn để bảo đảm lợi ích cho khách hàng và người sản xuất.

Thuật ngữ có liên quan như:

- Giá hay còn gọi là giá cả biểu hiện bằng tiền nằm trong giá trị hàng hóa, theo học thuyết giá trị kèm theo đó là thể hiện nhiều mối quan hệ trong nền kinh tế.

- Giá trần được hiểu là mức giá chính phủ quy định đạt được tối đa áp lên một mặt hàng, sản phẩm.

- Giá sàn được hiểu là mức giá chính phủ quy định đạt được tối thiểu áp lên một mặt hàng, sản phẩm.

Trong trường hợp này nếu như quy định từ phía chính phủ về mức giá cân bằng lớn hơn mức giá trần, nó được xem như mức giá trần tại đây là một sự ràng buộc có mặt trên thị trường vì thế mà mức giá trần phải bằng mức giá cân bằng. Tại mức giá Po thì lượng cầu sẽ vượt mức và có giá trị lớn hơn lượng cung cho nên sẽ gây ra tình trạng bị thiếu hụt.Do vậy mà đây chỉ được xem như là một phương án chữa cháy giải cứu tình thế, khắc phục đi sự hạn chế nếu ở phía trên và cần tìm những biện pháp để hỗ trợ tăng lượng cung. Mục đích cuối cùng cho việc áp dụng giá trần của nhà nước là nhằm bảo đảm lợi ích cho khách hàng và người tiêu dùng.

Lấy ví dụ muốn bảo hộ cho bộ phận sản xuất nông nghiệp thì đối với giá mua thóc của nông dân sẽ được nhà nước quy định mức giá sàn. Nếu như tính ràng buộc trên thị trường bởi nhà nước áp đặt giá sàn thì giá thị trường và giá sàn phải bằng nhau. Lúc này, tại mức đó thì lượng cung sẽ bị vượt quá lượng cầu gây nên tình trạng dư thừa lượng cung.

Tình trạng sẽ ngày càng khó khăn, phức tạp hơn khi người sản xuất không thể bán hết được lượng thóc của mình. Muốn khắc phục được những rủi ro, hạn chế đó thì cần phải tiến hành phối hợp ăn ý cùng những biện pháp khác mới có thể ổn định được thị trường. Ý nghĩa việc chính phủ áp quy định mức giá sàn lên mặt hàng sản phẩm có mục đích bảo đảm lợi ích đối với người sản xuất.

Chính phủ ban hành những biện pháp kiểm soát giá với mục đích tốt tuy nhiên nó lại không có tác dụng khi liên hệ ra bên ngoài thực tế. Sự ràng buộc trong thị trường cạnh tranh khi nhà nước áp đặt một mức giá trần dẫn đến tình trạng hàng hóa, sản phẩm bị thiếu hụt. Khi đó thì nhưng nhà sản xuất hay còn gọi là người bán sẽ tiến hành phân phối số hàng hóa khan hiếm này đến tay người mua với một số lượng lớn. Lúc này thì thị trường sẽ xuất hiện ra một cơ chế để lượng hàng bị thiếu hụt được phân phối.

- Xếp hàng thì đối với những ai đến sớm và bỏ thời gian sẵn sàng chờ đợi sẽ được mua hàng.

- Sự phân phối thiên vị: Đối với những nhà sản xuất phân phối đi lượng hàng hóa, sản phẩm khan hiếm dành cho người nhà, người quen biết, người thân của họ một hình thức thiên vị nào đó. Cho nên câu hỏi đặt ra rằng liệu có thực sự hiệu quả và thành công khi nhà nước quy định giá trần lên sản phẩm như vậy?

- Sự xuất hiện của giá trần mục đích nhằm giúp đỡ khách hàng, người tiêu dùng, người mua nhưng không phải toàn bộ hộ sẽ đều có thể hưởng lợi. Sẽ có một số người mua được giá thấp được hưởng lợi. Lại có một số người không thể mua được bất kỳ một sản phẩm hay mặt hàng nào.

Giá cả hàng hóa và nguyên vật liệu tăng vọt sau khi đợt bùng phát dịch covid 19 nổ ra. Nhiều nhà chuyên gia về kinh tế dự báo từ giờ cho tới cuối năm thì giá cả sản phẩm, mặt hàng thiết yếu có có dấu hương gia tăng làm ảnh hưởng đến mặt bằng giá chung và tác động mạnh mẽ tới nền kinh tế toàn cầu. Mặc dù như vậy những biện pháp kiểm soát giá thận trọng và chủ động phía bên nhà nước sẽ góp phần nào điều hành được sự ảnh hưởng của vấn đề tăng giá đến việc sản xuất, đời sống.

Thông tin phân tích từ viện nghiên cứu kinh tế và chính sách tính từ thời điểm bùng dịch tháng 6 năm 2021 thì giá cả về sản phẩm, hàng hóa phi nhiên liệu bao gồm nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất công nghiệp và nguyên vật liệu nông nghiệp thô tăng với con số 38,25% so với thời gian trước. Nằm trong đó thì giá tăng là 28,44 đối với nguyên vật liệu nông nghiệp và giá tăng 68,6% đối với nguyên liệu đầu vào sản xuất công nghiệp.

Nguyên nhân nguồn cung bị hạn chế cắt giảm về nhu cầu mua sắm, nhu cầu tích trữ lương thực, thực phẩm thiết yếu của con người tăng cao nên bởi chưa đáp ứng đủ tại một số thời điểm nên giá nhiều nguyên vật liệu tăng cao. Ngoài ra thì bởi dịch bệnh cước vận tải biển cũng đã tăng lên gấp 8 lần trong yếu tố tăng cường cũng như kiểm soát hàng hóa.

Dưới tác động của thị trường quốc tế thì tại trong nước những nguyên vật liệu cho mặt hàng, sản xuất công nghiệp như phân bón là đầu vào sản xuất nông nghiệp. Hay sắt thép cho ngành xây dựng và những chi phí khác ví dụ như phí vận chuyển trên container đều bị tăng vọt giá và gây ảnh hưởng khá lớn tới hoạt động kinh doanh sản xuất của công ty, doanh nghiệp. Do tình hình phức tạp của dịch covid 19 làm ảnh hưởng đến phí container cũng tăng mạnh từ 5 cho đến 7 lần những thời điểm trước đó.

Phí logistics cũng tăng cao từ thông tin của hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam cho biết gây ảnh hưởng lớn đến khả năng cạnh tranh của công ty doanh nghiệp trên thị trường toàn cầu. Nhiều doanh nghiệp đứng trước vực thẳm phá sản, thua lỗ trầm trọng bởi giá cả tăng vọt trong sản xuất và hàng hóa không thể xuất khẩu được.

Trước những diễn biến còn quá nhiều phức tạp của dịch covid 19 làm giá cả trên thị trường bị ảnh hưởng, phía nhà nước đã chỉ đạo kiểm soát giá, chỉ thị tăng cường công tác điều hành, quản lý đồng thời tiến hành phối hợp cùng với ngành đánh giá, tính toán nhiều kịch bản, dự báo giá để có thể kiểm soát lạm phát theo đúng như quy định mục tiêu đề ra của chính phủ

Trên đây là những chia sẻ của của chúng tôi về nội dung kiểm soát giá là gì và có sức ảnh hưởng ra sao đối với nền kinh tế đang trong dịch bệnh khó khăn hiện nay. Đừng quên sử dụng phần mềm quản lý mua hàng 365 để mọi vấn đề trong việc quán triệt mua bán hàng hóa được trở nên dễ dàng và thuận tiện hơn nhé. Chúc quý độc giả của timviec365.vn nhiều sức khỏe và hẹn gặp lại trong bài viết kế tiếp.

Chụp lại hình ảnh,

Jonathan Pincus: "Kiểm soát giá cả bằng biện pháp hành chính khó mang lại hiệu quả."

Lạm phát trong năm 2010 của Việt Nam theo dự đoán là trên 10 phần trăm, nhóm hàng lương thực, thực phẩm tiếp tục tăng giá, dù chính phủ đưa ra nhiều biện pháp hành chính để bình ổn giá.

Ông Jonathan Pincus, trưởng khoa của Chương trình Kinh tế Fulbright tại Việt Nam cho BBC Việt Ngữ hay các kiểm soát giá cả bằng biện pháp hành chính khó mang lại hiệu quả.

Jonathan Pincus: Vâng, tôi cho rằng dùng công cụ hành chính để kiểm soát giá khó mà mang lại hiệu quả. Ở Việt Nam, hàng hóa tăng giá do một số lý do, nguyên nhân hàng đầu thuộc về chính sách tài khóa và tiền tệ. Nếu các quy định về vay mượn, về lãi xuất ngân hàng tiếp tục được điều hành một cách lỏng lẻo, nếu ngân sách quốc gia tiếp tục bị thâm thủng [chi nhiều hơn thu], rồi chính sách tiền tệ không mang tính hạn chế, cách làm như vậy sẽ gây ra lạm phát. Chúng là nguyên nhân làm cho đồng tiền của Việt Nam mất giá. Khi nhập hàng về bán ở trong nước, chúng mang theo lạm phát. Cạnh đó còn là tác động của chi phí đầu vào, ví dụ lương thực, thực phẩm thế giới cũng tăng giá thời gian gần đây.

Kiểm soát giá cả không giải quyết bất cứ một trong bốn nguyên nhân này. Nếu giới chức không cho phép nhà sản xuất tính giá thị trường đối với hàng hóa, điều xảy ra là thị trường chợ đen khi ấy sẽ khá sôi động. Một số đầu mối sẽ tích trữ hàng hóa, họ không muốn bán theo giá “đã đăng ký”. Điều này sẽ làm cho hàng hóa ở chợ đen tăng giá. Và nhà sản xuất sẽ bán hàng qua kênh chợ đen. Những thứ như vậy hay xảy ra khi giới chức tiến hành kiểm soát giá.

Tình cảnh như vậy không chỉ xảy ra tại Việt Nam. Mà ở nhiều nơi khác trên thế giới. Nhất là khi người ta dùng biện pháp hành chính để kiểm soát giá, trong khi hàng hóa đắt lên vì những lý do khác. Chính sách như vậy chỉ khuyến khích một số cơ sở, người dân tích trữ hàng hóa. Chúng sẽ làm hàng hóa tăng giá cao hơn. Và làm cho lạm phát tăng mạnh hơn.

BBC: Liệu kiểm soát giá các mặt hàng thiết yếu ở Việt Nam, trong đó có sữa bột, có vi phạm nguyên tắc tự do thương mại của WTO hay không?

Jonathan Pincus: Tôi không phải là luật sư nên tôi không rõ liệu kiểm soát giá ở việt Nam có vi phạm điều luật WTO hay không. Các quy định của WTO trong lĩnh vực này khá phức tạp. Ông hỏi liệu kiểm soát giá ở Việt Nam có vi phạm nguyên tắc thương mại công bằng của WTO hay không? Có thể có. Và có thể không. Một số người hiểu theo cả hai cách. Giải thích của chính phủ là biện pháp theo dõi giá không vi phạm quy định của WTO vì Hà Nội không phân biệt lĩnh vực kinh doanh. Hoặc công ty trong nước, công ty ngoại quốc. Cả hai khối công ty, nội và ngoại, đều được yêu cầu đăng ký, và kìm giữ giá hàng hóa, nếu lệnh kiểm soát giá được ban hành.

Đó cũng là quan điểm của chính phủ. Phòng TM và CN của Hoa Kỳ [Amcham] có thể có cái nhìn khác. Cố vấn luật pháp của họ có thể nói rằng đã xảy ra phân biệt đối xử giữa công ty trong nước và nước ngoài. Tuy nhiên quan điểm của chính phủ là họ không phân biệt ai cả, mọi người đang được đối xử một cách bình đẳng.

Bản thân thông tư kiểm soát giá không mang tính phân biệt đối xử, khi đưa ra quy định chung cho nhóm mặt hàng cần kiểm soát về giá. Nhưng rất có thể cách thực hiện, cách kiểm tra lại mang tính phân biệt đối xử.

BBC: Ông đã sống ở Việt Nam trong nhiều năm. Thưa ông tại sao lạm phát năm nay lại ở mức hai con số?

Jonathan Pincus: Lý do lạm phát tăng mạnh tại VN - mà không xảy ra ở những nước khác trong vùng là chính sách tài khóa và tiền tệ có phần dễ dãi. Kết quả là thâm thủng ngoại thương ở mức cao. Rồi tiền đồng mất giá. Đây là các nguyên nhân cơ bản khiến cho hàng hóa tăng giá. Các nước khác trong vùng họ có cán cân thương mại thặng dư, đồng tiền lên giá, giá các mặt hàng thiết yếu khá ổn định. Là vì họ không bị thâm thủng mậu dịch lớn, họ có chính sách tài khóa và tiền tệ hiệu quả hơn.