Khi thân nhiệt ở 33 độ C, con người sẽ bị suy giảm ý thức và giãn đồng tử; ở dưới 27 độ có thể hôn mê.
Con người về căn bản là động vật ưa nhiệt, không có sẵn các phương thức đối phó với cái lạnh dù chỉ ở mức vừa phải. Việc nhân loại sống được trong thời tiết lạnh là nhờ thích nghi như mặc quần áo ấm và có nơi trú ẩn. Điều kiện cần để sống sót trong môi trường lạnh bao gồm hai yếu tố: tự sản sinh đủ nhiệt và giữ ấm.
Khi trời lạnh, con người phải mặc ấm đề phòng giảm thân nhiệt nguy hiểm sức khỏe. Ảnh: New York Post.
Nhiệt độ thấp nhất cơ thể người có thể chịu đựng được xác định bằng độ lạnh và thời gian chịu lạnh. Một người khỏa thân sẽ bắt đầu cảm thấy lạnh nếu nhiệt độ xung quanh giảm xuống dưới 25 độ C. Khi nhiệt độ môi trường giảm xuống âm 10 độ C, cơ thể người bắt đầu có hiện tượng hạ nhiệt và gây nên các trạng thái tâm thần như mất trí nhớ.
Hiện tượng hạ thân nhiệt [hypothermia] xảy ra khi nhiệt độ cơ thể người giảm xuống dưới 35 độ C. Các tổn thương nghiêm trọng xảy ra trước khi con người có thể cảm nhận.
Giảm thân nhiệt xuống dưới mức 33 độ C gây ra các hiện tượng như suy giảm ý thức và giãn đồng tử. Ở mức 27 độ C, con người sẽ rơi vào trạng thái hôn mê. Thân nhiệt giảm xuống 25,6 đến 25,9 độ C có thể gây suy tim, phù phổi dẫn đến tử vong.
Theo Robert Glatter, bác sĩ tại Bệnh viện Lenox Hill, New York, Mỹ, khi nhiệt độ cơ thể giảm quá sâu, tim, não và cơ quan nội tạng sẽ ngừng hoạt động.
Nhiệt độ là yếu tố gây cảm giác nóng lạnh đối với con người. Cơ thể con người có nhiệt độ xấp xỉ 37 o C. Trong quá trình vận động cơ thể con người luôn luôn thải ra môi trường nhiệt lượng q tỏa . Lượng nhiệt do cơ thể toả ra phụ thuộc vào cường độ vận động: vận động càng nhiều thì nhiệt lượng toả ra càng lớn. Vì vậy để duy trì thân nhiệt cơ thể thường xuyên trao đổi nhiệt với môi trường xung quanh. Để thải nhiệt ra môi trường cơ thể có 02 hình thức trao đổi:
- Truyền nhiệt ra môi trường do chênh lệch nhiệt độ ∆t. Nhiệt lượng trao đổi theo dạng này gọi là nhiệt hiện qh .
- Thải nhiệt ra môi trường do thoát mồ hôi hay còn gọi là toả ẩm. Nhiệt lượng trao đổi dưới hình thức này gọi là nhiệt ẩn qâ.
Mối quan hệ giữa 2 hình thức thải nhiệt và nhiệt toả của cơ thể được thể hiện bởi phương trình sau đây:
q tỏa = q h + q â [2-1]
Đây là một phương trình cân bằng động, giá trị của mỗi một đại lượng trong phương trình có thể thay đổi tuỳ thuộc vào cường độ vận động, nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ chuyển động của không khí môi trường xung quanh vv... Trong phương trình đó q â là đại lượng mang tính chất điều chỉnh, giá trị của nó lớn nhỏ phụ thuộc vào mối quan hệ của q toả và q h để đảm bảo phương trình trên luôn luôn cân bằng.
- Nếu cường độ vận động của con người không đổi thì q toả = const, nhưng q h giảm, chẳng hạn khi nhiệt độ môi trường tăng, ∆t = t ct -t mt giảm; khi tốc độ gió giảm hoặc khi nhiệt trở tăng. Phương trình [2-1] mất cân bằng, khi đó cơ thể sẽ thải ẩm, q â xuất hiện và tăng dần nếu q h giảm.
- Nếu nhiệt độ môi trường không đổi, tốc độ gió ổn định và nhiệt trở cũng không đổi thì q h = const, khi cường độ vận động tăng q toả tăng, phương trình [2-1] mất cân bằng, khi đó cơ thể cũng sẽ thải ẩm, q toả càng tăng cao thì q â cũng tăng lên tương ứng.
Nếu vì một lý do gì đó mất cân bằng thì sẽ gây rối loạn và sinh đau ốm
- Nhiệt hiện : Truyền nhiệt từ cơ thể con người vào môi trường xung quanh dưới 3 phương thức: dẫn nhiệt, đối lưu và bức xạ. Nhiệt hiện q h phụ thuộc vào độ chênh nhiệt độ giữa cơ thể và môi trường xung quanh ∆t = t ct -t mt , tốc độ chuyển động của dòng không khí và nhiệt trở [áo quần, chăn vv . . . ]
Đặc điểm của nhiệt hiện là phụ thuộc rất nhiều vào ∆t = t ct -t mt : khi nhiệt độ môi trường t mt nhỏ hơn thân nhiệt, cơ thể truyền nhiệt cho môi trường, khi nhiệt độ môi trường lớn hơn thân nhiệt thì cơ thể nhận nhiệt từ môi trường. Khi nhiệt độ môi trường khá bé, ∆t = t ct - t mt lớn, q h lớn, cơ thể mất nhiều nhiệt nên có cảm giác lạnh và ngược lại khi nhiệt độ môi trường lớn khả năng thải nhiệt ra môi trường giảm nên có cảm giác nóng.
Khi nhiệt độ môi trường không đổi, tốc độ không khí ổn định thì q h không đổi. Nếu cường độ vận động của con người thay đổi thì lượng nhiệt hiện q h không thể cân bằng với nhiệt toả q toả .Để thải hết nhiệt lượng do cơ thể sinh ra, cần có hình thức trao đổi thứ 2, đó là toả ẩm.
- Nhiệt ẩn: Nhiệt truyền ra môi trường dưới hình thức toả ẩm gọi là nhiệt ẩn. Tỏa ẩm có thể xảy ra trong mọi phạm vi nhiệt độ và khi nhiệt độ môi trường càng cao, cường độ vận động càng lớn thì toả ẩm càng nhiều. Nhiệt năng của cơ thể được thải ra ngoài cùng với hơi nước dưới dạng nhiệt ẩn, nên lượng nhiệt này được gọi là nhiệt ẩn.
Ngay cả khi nhiệt độ môi trường lớn hơn thân nhiệt [37 o C], cơ thể con người vẫn thải được nhiệt ra môi trường thông qua hình thức tỏa ẩm, đó là thoát mồ hôi. Người ta đã tính được rằng cứ thoát 1 g mồ hôi thì cơ thể thải được một lượng nhiệt xấp xỉ 2500J. Nhiệt độ càng cao, độ ẩm môi trường càng bé thì mức độ thoát mồ hôi càng nhiều.
Nhiệt ẩn có giá trị càng cao khi hình thức thải nhiệt bằng truyền nhiệt không thuận lợi.
Rõ ràng rằng, con người có thể sống trong một phạm vi thay đổi nhiệt độ khá lớn, tuy nhiên nhiệt độ thích hợp nhất đối với con người chỉ nằm trong khoảng hẹp. Nhiệt độ và độ ẩm thích hợp đối với con người có thể lấy theo TCVN 5687-1992 cho ở bảng 2-1 dưới đây.
Nam và nữ ai chịu lạnh tốt hơn?
Phụ nữ thường chịu lạnh kém hơn so với đàn ông trong cùng một môi trường do nhiệt độ trên da của nữ giới thấp hơn nam giới [kết quả của tình trạng lớp mỡ dưới da dày hơn và hormone estrogen];
Nhiệt độ cơ thể có nguồn gốc từ đâu?
Hầu hết lượng nhiệt sinh ra trong cơ thể được tạo thành từ các cơ quan ở sâu như gan, não, tim và cơ [khi có vận cơ]. Rồi thì nhiệt được vận chuyển đến da là nơi có thể thải nhiệt vào môi trường xung quanh.
Làm sao để cơ thể chịu lạnh tốt hơn?
Cách hay giúp bạn giữ ấm cho cơ thể vào mùa đông.
Hãy luôn chuẩn bị kỹ ... .
Mặc nhiều lớp. ... .
Đừng run rẩy. ... .
Ăn no, uống đủ ... .
Đóng cửa là cách giữ ấm cho cơ thể hữu hiệu. ... .
Massage bằng tinh dầu thơm. ... .
Ngâm chân nước nóng. ... .
Nước gừng đường phên..
Nhiệt độ bao nhiêu thì gọi là lãnh?
- Trời mát: Khi nhiệt độ trung bình ngày trong khu vực dao động phổ biến trong khoảng từ 22 đến 25 độ C [220C < Ttb ≤ 250C]. - Trời lạnh: Khi nhiệt độ trung bình ngày trong khu vực dao động phổ biến trong khoảng từ 20 đến 22 độ C [200C < Ttb ≤ 220C].