Hệ thống nhóm máu Rh là một trong 35 hệ thống nhóm máu người được biết đến. Đây là hệ thống nhóm máu quan trọng thứ hai, sau hệ thống nhóm máu ABO. Hệ thống nhóm máu Rh bao gồm 50 loại kháng nguyên nhóm máu, trong đó năm kháng nguyên D, C, c, E, e là quan trọng nhất. Ngoài vai trò trong việc truyền máu, kháng nguyên D còn được sử dụng để xác định nguy cơ bệnh tan huyết của trẻ sơ sinh [tên tiếng Anh: erythroblastosis fetalis] để điều trị bệnh liên quan đến Rh.
Kháng nguyên Rh[sửa | sửa mã nguồn]
Mỗi cá nhân đều hoặc có, hoặc không có kháng nguyên D của hệ Rh phân bố thưa thớt trên bề mặt hồng cầu. Khi cơ thể có kháng nguyên D hệ Rh thì được gọi là Rh+ [dương tính]. Còn nếu cơ thể không có kháng nguyên D hệ Rh thì được xem là Rh- [âm tính]. Theo thống kê, tỷ lệ Rh+ của người da trắng là 85%, người Mỹ da đen là 95%, người Phi da đen là 100%, người Việt là 99,96%. Nói cách khác, tỷ lệ Rh- của người Việt là 0,04% [rất hiếm].
Kháng nguyên hệ thống nhóm máu Rh là di truyền. Khi người có Rh- trong máu được truyền bằng máu có kháng nguyên Rh+ thì sẽ xuất hiện kháng thể chống Rh, gây ngưng kết hồng cầu, sinh ra tai biến. Nếu người cần được truyền máu là Rh+ thì truyền máu Rh+ hoặc Rh- đều được, nhưng nếu người cần được truyền máu là máu Rh- thì nhất thiết phải được truyền máu Rh-.
Nhóm máu của chúng ta không giống nhau, được phân thành 8 nhóm theo hệ thống nhóm máu ABO và Rh. Nhóm máu giữ vai trò rất quan trọng trong y học để đảm bảo việc truyền máu diễn ra an toàn và hiệu quả.
Máu được tạo thành từ các tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu trong một chất lỏng gọi là huyết tương.
Tính đến năm 2019, Hội Truyền máu Quốc tế đã công nhận 39 hệ nhóm máu. Trong đó ABO và Rh là hai hệ nhóm máu quan trọng nhất trong lĩnh vực truyền máu, cùng với nhau tạo thành 8 nhóm máu cơ bản: A+, A-, B+, B-, O+, O-, AB+, AB-.
Nhóm máu được xác định bởi các kháng nguyên và kháng thể trong máu.
- Kháng nguyên được hiểu đơn giản là bất kỳ loại phân tử nào mà hệ thống miễn dịch có thể đáp ứng, được tìm thấy trên bề mặt của các tế bào hồng cầu.
- Kháng thể là các protein được tìm thấy trong huyết tương. Chúng là một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch giúp cơ thể chống lại các tác nhân xâm nhập như vi khuẩn và virus .
2. Hệ thống nhóm máu ABO
Kể từ năm 1900, nhà khoa học người Áo Karl Landsteiner khám phá ra nhóm máu ABO đã có tác động lớn đến khoa học pháp y và phẫu thuật. Năm 1902, học trò của ông đã phát hiện ra nhóm máu chính thứ 4 – AB. Cụ thể:
- Nhóm máu A: Có kháng nguyên A trên hồng cầu [và kháng thể kháng B trong huyết tương].
- Nhóm máu B: Có kháng nguyên B trên hồng cầu [và kháng thể kháng A trong huyết tương].
- Nhóm máu AB: Có cả kháng nguyên A và B trên hồng cầu [nhưng không có kháng thể kháng A và B trong huyết tương].
- Nhóm máu O: Không có kháng nguyên A và B trên hồng cầu [nhưng có cả kháng thể kháng A và B trong huyết tương].
Theo Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương, tỷ lệ nhóm máu tại Việt Nam khoảng: 45% nhóm máu O, 30% nhóm máu B, 20% nhóm máu A và 5% nhóm máu AB.
3. Hệ thống nhóm máu Rhesus
Cuối những năm 1930 và đầu những năm 1940, Karl Landsteiner và cộng sự đã tìm ra yếu tố Rh khi nghiên cứu khỉ Macacus Rhesus. Từ đó, hệ Rh trở thành hệ thống nhóm máu quan trọng thứ hai bên cạnh ABO.
Hệ Rh được xác định bằng sự hiện diện của kháng nguyên D trong tế bào hồng cầu gọi là Rh+ [Rhesus D dương], hoặc không có sự hiện diện của kháng nguyên D gọi là Rh- [Rhesus D âm].
Tùy theo mỗi nước sẽ có tỷ lệ số người mang nhóm máu Rh+ và Rh- khác nhau. Ở Việt Nam, hầu hết mọi người mang nhóm máu Rh+, ít hơn 0,1% người mang nhóm Rh- [A-,B-,AB-,O-].
Sự ra đời của yếu tố Rh đã giúp các nhà nghiên cứu giải thích được bệnh tan máu ở trẻ sơ sinh [thalassemia] – một tình trạng kháng thể của người mẹ tấn công tế bào máu của em bé.
4. Nguyên tắc truyền máu
Người có nhóm máu O:
- Chỉ nhận được nhóm máu O.
- Có thể truyền cho người có nhóm máu A, B, AB, O.
Người có nhóm máu A:
- Có thể nhận được nhóm máu A, O.
- Có thể truyền cho người có nhóm máu A, AB.
Người có nhóm máu B:
- Có thể nhận được nhóm máu B, O.
- Có thể truyền cho người có nhóm máu B, AB.
Người có nhóm máu AB:
- Có thể nhận được nhóm máu A, B, AB, O.
- Chỉ truyền được cho người có nhóm máu AB.
Ngoài ra, người có yếu tố Rh- chỉ có thể nhận máu Rh-, người có yếu tố Rh+ có thể nhận được cả máu Rh+ và Rh-.
5. Điều gì xảy ra nếu truyền nhầm nhóm máu
Truyền nhầm nhóm máu sẽ gây ra kết quả rất tồi tệ, có thể dẫn một loạt các phản ứng bao gồm sốc nặng và tử vong nhanh chóng.
Việc xác định nhóm máu rất quan trọng ở phụ nữ mang thai. Nếu phụ nữ mang nhóm máu Rh- lấy chồng có nhóm máu Rh+ thì cần được theo dõi chặt chẽ khi có thai. Trong trường hợp em bé mang nhóm máu Rh+ trái ngược với người mẹ thì cần dùng thuốc dự phòng sớm để đảm bảo tính mạng cho con.
Người có nhóm máu Rh- sẽ gặp nguy hiểm khi truyền máu Rh+ vào cơ thể. Do đó, những người mang yếu tố Rh- nên lưu ý nhóm máu của mình.
6. Lưu ý cho người có nhóm máu hiếm Rh-
- Bạn và người thân nên xét nghiệm để biết chính xác nhóm máu của mình.
- Hãy thông báo nhóm máu Rh- của mình cho cơ sở y tế, nhất là khi cần truyền máu.
- Phụ nữ mang nhóm máu Rh- khi mang thai cần theo dõi chặt chẽ.
- Nhóm máu Rh- là nhóm máu hiếm không phải lúc nào cũng có sẵn tại cơ sở y tế. Bạn nên tham gia câu lạc bộ nhóm máu hiếm để được tư vấn và hỗ trợ nhau khi cần truyền máu.
Rh dương tính nghĩa là gì?
Share: Yếu tố Rhesus [Rh] là protein mang tính di truyền được tìm thấy trên bề mặt của các tế bào hồng cầu. Nếu máu của bạn có protein này được xem là là Rh dương tính và ngược lại, nếu không có là âm tính.
Nhóm máu O Rh dương là gì?
Trước hết, chia theo hệ thống nhóm máu ABO, có 4 nhóm máu cơ bản là O, A, B và AB. Hệ thống nhóm máu Rhesus lại chia nhỏ mỗi nhóm máu thành 2 loại là nhóm Rh+ và Rh-, thể hiện sự có mặt của kháng thể Rh. Như vậy nhóm máu O Rh+ nghĩa là trên bề mặt tế bào hồng cầu chỉ có kháng thể miễn dịch Rh.
Nhóm máu AB Rh dương là gì?
Nhóm máu AB là sự hợp nhất của hai nhóm máu A và B nên vừa có kháng nguyên của nhóm máu A vừa chứa kháng nguyên của nhóm máu B. Do đó, người thuộc nhóm máu AB Rh+ cũng tích hợp những ưu điểm và cả nhược điểm của hai nhóm máu trên. Bạn có thể nắm được điều này qua đọc kết quả xét nghiệm máu.
Nhóm máu Rh+ và Rh là gì?
Nhóm máu Rhesus – kháng nguyên DHầu hết mọi người có mang kháng nguyên D trên hồng cầu và chúng ta thường gọi là Rh+ [chính xác là “Rhesus D dương”]. Ngược lại, những người không mang kháng nguyên D trên hồng cầu sẽ được gọi là Rh- [chính xác là “Rhesus D âm”].