- Phòng tuyến sông Như Nguyệt là một trận đánh lớn diễn ra ở một khúcsông Như Nguyệt[haysông Cầu] vào năm1077.
Sông Như Nguyệt như một chiến tuyến tự nhiên rất khó có thể vượt qua.
Đề bài
Tại sao Lý Thường Kiệt lại chọn sông Như Nguyệt làm phòng tuyến chống quân xâm lược Tống?
Phương pháp giải - Xem chi tiết
dựa vào sgk trang 41 để lí giải.
Lời giải chi tiết
Lý Thường Kiệt chọn sông Như Nguyệt làm phòng tuyến chống quân xâm lược Tống, vì:
- Đây là con sông chặn ngang tất cả các ngả đường bộ từ Quảng Tây [Trung Quốc] vào Thăng Long.
- Sông Như Nguyệt bấy giờ có lòng sông sâu, rộng, là một chiến hào tự nhiên khó có thể vượt qua.
- Lực lượng của nhà Tống chủ yếu là bộ binh: 10 vạn bộ binh tinh nhuệ, 1 vạn ngựa chiến và 20 vạn dân phu.
Loigiaihay.com
Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Lịch sử lớp 7 - Xem ngay
Đề bài
Quan sát lược đồ dưới đây và dựa vào SGK, em hãy:
a] Tô màu nâu vào kí hiệu chỉ phòng tuyến sông Như Nguyệt; màu đỏ vào mũi tên chỉ quân Lý chặn đánh và tiến công; màu xanh vào mũi tên chỉ quân Tống tiến đánh và rút chạy.
b] Trình bày miệng diễn biến trận chiến tại phòng tuyến sông Như Nguyệt [sông Cầu] theo lược đồ.
c] Đánh dấu x vào ô trống ứng với những ý em cho là đúng.
1. Vì sao Lý Thường Kiệt chọn sông Như Nguyệt [sông Cầu] để xây dựng phòng tuyến chống quân xâm lược Tống?
☐ Sông Như Nguyệt vừa rộng lại vừa sâu, nước chảy xiết khó có thể vượt qua.
☐ Sông Như Nguyệt chặn ngang tất cả các ngả đường bộ từ Quảng Tây [Trung Quốc] vào Thăng Long và như một chiến hào tự nhiên rất khó có thể vượt qua.
☐ Địa hình bên bờ Bắc của sông Như Nguyệt rất phức tạp nên quân địch vừa khó tấn công vừa khó phòng ngự.
2. Nét độc đáo trong cách đánh giặc của Lý Thường Kiệt là gì?
☐ Chủ động tấn công địch trước để tự vệ.
☐ Thực hiện “vườn không nhà trống”, tạm rút khỏi kinh thành Thăng Long, chờ cho quân địch cạn kiệt lương thực, tinh thần rệu rã rồi bất nhờ đem quân đánh một trận quyết định, tiêu diệt hoàn toàn quân địch.
☐ Khi quân địch sắp bị đánh bại thì chủ động thương lượng, đề nghị “giảng hòa” để vừa tránh được sự hi sinh của quân sĩ, vừa giữ được hòa khí bang giao giữa hai nước sau này.
Lời giải chi tiết
a]
Lược đồ trận chiến tại phòng tuyến sông Như Nguyệt [sông Cầu]
b]
Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến Như Nguyệt:
- Chờ mãi không thấy thủy quân đến, quân Tống nhiều lần tấn công quân ta. Chúng bắc cầu phao, đóng bè lớn ồ ạt tiến qua sông đánh vào phòng tuyến của ta. Quân nhà Lý kịp thời phản công, đẩy lùi quân Tống về phía bờ Bắc.
- Thất vọng, Quách Quỳ ra lệnh "Ai còn bàn đánh sẽ bị chém" và chuyển sang củng cố phòng ngự. Quân Tống mệt mỏi, lương thảo cạn dần, chán nản, bị động.
- Để khích lệ tinh thần chiến đấu, Lý Thường Kiệt cho người vào đền bên sông ngâm thơ "Nam Quốc Sơn Hà".
- Cuối xuân năm 1077, quân Lý Thường Kiệt cho quân bất ngờ tấn công lớn vào doanh trại giặc, quân Tống thua to, phải chấp nhận giảng hòa và rút quân.
- Trận Như Nguyệt kết thúc thắng lợi.
c]
1. Vì sao Lý Thường Kiệt chọn sông Như Nguyệt [sông Cầu] để xây dựng phòng tuyến chống quân xâm lược Tống?
☒ Sông Như Nguyệt chặn ngang tất cả các ngả đường bộ từ Quảng Tây [Trung Quốc] vào Thăng Long và như một chiến hào tự nhiên rất khó có thể vượt qua.
2. Nét độc đáo trong cách đánh giặc của Lý Thường Kiệt là gì?
☒ Chủ động tấn công địch trước để tự vệ.
☒ Khi quân địch sắp bị đánh bại thì chủ động thương lượng, đề nghị “giảng hòa” để vừa tránh được sự hi sinh của quân sĩ, vừa giữ được hòa khí bang giao giữa hai nước sau này.
Loigiaihay.com
Khu di tích đền thờ Thái úy Lý Thường Kiệt, xã Tam Giang, huyện Yên Phong là một trong 6 công trình trọng điểm của tỉnh Bắc Ninh, được khởi công xây dựng năm 2017 nhằm tôn vinh công lao to lớn của Thái úy Lý Thường Kiệt, cùng quân dân nhà Lý trong cuộc kháng chiến vĩ đại chống quân xâm lược Tống năm 1077 tại phòng tuyến sông Như Nguyệt [tức sông Cầu]. Chiến thắng Như Nguyệt của quân dân Đại Việt là một trong những trang sử hùng thiêng nhất trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.
Theo thư tịch cổ và tài liệu nghiên cứu cho biết: Năm 1076, đứng trước âm mưu xâm lược Đại Việt của nhà Tống, Thái úy Lý Thường Kiệt đã thể hiện đường lối thiên tài về quân sự là “tiên phát chế nhân” - nghĩa là ngồi đợi giặc không bằng đem quân đánh trước để làm suy yếu và lung lạc tinh thần của chúng. Ông đã thống lĩnh quân sang đất Tống đánh phá các căn cứ quân sự của chúng ở châu Ung, châu Khâm và châu Liêm, rồi chủ động rút quân về nước lập phòng tuyến quân sự bên bờ Nam sông Như Nguyệt để kháng chiến chống giặc Tống. Lý Thường Kiệt đã chọn bờ Nam sông Như Nguyệt để xây dựng phòng tuyến quân sự, bởi mọi con đường tiến công bằng đường bộ của quân Tống từ phía Bắc xuống kinh đô Thăng Long đều phải vượt qua sông Như Nguyệt. Mặt khác, để chặn quân Tống tiến quân từ phía Bắc xuống bằng đường biển và đường sông vào chiếm Kinh đô Thăng Long, ông đã cho một cánh quân thủy chặn ở cửa sông Bạch Đằng và một cánh quân thủy chặn ở Vạn Xuân vùng sông Lục Đầu. Thuộc phòng tuyến sông Như Nguyệt, những nơi hiểm yếu mà quân giặc có thể vượt sông sang, Thái úy Lý Thường Kiệt đều cho quân lập cứ điểm quân sự, tập kết quân để đánh phục kích, đó là những nơi có bến đò ngang và đường bộ ngắn nhất về Kinh đô Thăng Long, thuộc các xã như: Tam Giang, Dũng Liệt, Tam Đa [Yên Phong], Hòa Long, Thị Cầu, Đáp Cầu [thành phố Bắc Ninh], Đại Xuân, Việt Thống, Vạn Xuân [Quế Võ]. Trong số những làng xã trên thì bến đò Như Nguyệt [Tam Giang Yên Phong] và bến đò Thị Cầu [thành phố Bắc Ninh] được xây dựng là hai cứ điểm quân sự quan trọng nhất vì có bến đò ngang và con đường giao thông huyết mạch ngắn nhất về Thăng Long chưa đầy 30km. Về phía Phả Lại để chặn quân Tống từ Lục Đầu Giang theo sông Đuống vào sông Hồng và kinh đô Thăng Long, ông cho đóng một căn cứ thủy quân ở Vạn Xuân do hai Hoàng tử Hoằng Chân và Chiêu Văn chỉ huy với hàng trăm chiến thuyền và thủy quân. Để kết hợp đánh chặn giặc Tống ở các cứ điểm quân sự thuộc phòng tuyến sông Như Nguyệt, còn là các đội dân binh địa phương của hàng loạt các làng xã dọc bờ Nam sông Như Nguyệt và các lộ [tỉnh] phía Bắc, đặc biệt là Chi Lăng - Lạng Sơn, Xương Giang - Bắc Giang nơi có đường giao thông huyết mạch về Thăng Long. Nếu như chiến tuyến được xây dựng ở các làng xã sát sông Như Nguyệt thì đại bản doanh của quân đội nhà Lý gồm có Bộ chỉ huy, lực lượng quân chính quy và hậu cần lại được thiết lập ở xã Yên Phụ [huyện Yên Phong]. Dấu ấn của đại bản doanh quân đội nhà Lý còn để lại tên các địa danh ở xã Yên Phụ như: Núi Đồn, núi Tuần Phiên, Cánh Dinh, Cổng Trại, Cầu Gạo, Điếm Trung Quân, Đường Bổ Quân, Bãi Tập Trận… Sở dĩ Lý Thường Kiệt chọn Yên Phụ làm nơi đóng Đại bản doanh của cả phòng tuyến, bởi dãy núi này nằm án ngữ trên con đường giao thông huyết mạch Như Nguyệt - Thăng Long khoảng hơn 20 km, rất thuận lợi cho việc chỉ huy chiến trận, cũng như điều quân và vận chuyển lương thực, thực phẩm đến các trận địa quan trọng thuộc phòng tuyến. Cuối năm 1076, dưới sự lãnh đạo của Thái úy Lý Thường Kiệt, phòng tuyến quân sự sông Như Nguyệt được thiết lập xong và cả dân tộc Đại Việt trong tư thế chủ động đánh bại quân xâm lược Tống.
Khu di tích Đền thờ Thái úy Lý Thường Kiệt xã Tam Giang, huyện Yên Phong.
Trong các trận chiến giữa quân dân nhà Lý với quân Tống dọc phòng tuyến sông Như Nguyệt, thì bến đò Như Nguyệt thuộc thôn Như Nguyệt, xã Tam Giang, huyện Yên Phong là nơi diễn ra hai trận quyết chiến lừng lẫy của quân dân nhà Lý, đánh bại hàng chục vạn quân Tống và kết thúc cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống. Trận thứ nhất là vào đầu năm 1077, khi quân Tống do phó tướng Miêu Lý chỉ huy hùng hổ dùng bè mảng tấn công sang bờ Nam hy vọng chọc thủng phòng tuyến của ta để tiến về Thăng Long. Lý Thường Kiệt đã cho quân mai phục ở Như Nguyệt và Yên Phụ, khi quân Tống vừa vượt sông sang bờ Nam thuộc thôn Như Nguyệt thì bị quân của nhà Lý ở đây đổ ra chặn đánh, khiến quân Tống chết la liệt khắp cánh đồng và đến nay vẫn gọi là “Bờ xác”... Trận thứ hai, sau khi quân Tống thất bại liên tiếp tại phòng tuyến quân sự sông Như Nguyệt, Thái uý Lý Thường Kiệt trực tiếp chỉ huy quân, lợi dụng một đêm tối trời, từ bến đò Như Nguyệt vượt sông sang bờ Bắc đánh thẳng vào đại bản doanh của Triệu Tiết đóng ở xã Mai Đình [Hiệp Hòa, Bắc Giang], khiến hàng vạn quân Tống không kịp trở tay chết la liệt khắp bãi sông, nơi ấy dân địa phương gọi là “Bãi xác”, “Gò xác” và nhân dân địa phương đã lập một ngôi chùa thờ các vong quân Tống chết trận gọi là chùa “Âm hồn”. Trận này đã được sử sách ghi lại như sau: “Lý Thường Kiệt biết quân Tống sức đã khốn, ban đêm sang sông đại phá được quân Tống mười phần chết năm, sáu”. Đây là những trận đánh có ý nghĩa quyết định thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống Tống trên phòng tuyến sông Như Nguyệt vào năm 1077 của quân dân Đại Việt. Khi quân Tống ở thế thất bại liên tiếp ở cả phía Tây và phía Đông phòng tuyến sông Như Nguyệt, vào một đêm tối trời, Thái úy Lý Thường Kiệt đã cho người vào đền Xà thờ “Thánh Tam Giang” nơi ngã ba sông thuộc xã Tam Giang, huyện Yên Phong, đọc vang bài thơ thần “Nam quốc sơn hà”, khiến hàng vạn quân Tống đang thua trận khiếp vía kinh hồn tháo chạy về nước, kết thúc cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống. Nhận thức rõ được giá trị to lớn sự kiện lịch sử chiến thắng Như Nguyệt của quân dân nhà Lý dưới sự chỉ huy thiên tài của Thái úy Lý Thường Kiệt trong cuộc kháng chiến vĩ đại chống quân xâm lược Tống năm 1077, thực hiện sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Bắc Ninh, UBND huyện Yên Phong đã thực hiện dự án khu di tích đền thờ Thái úy Lý Thường Kiệt tại xã Tam Giang, có Quy mô với hơn 20 hạng mục công trình như: đền thờ chính, tượng đài Thái úy Lý Thường Kiệt, Tả vu, Hữu vu, các nhà chức năng, nhà phụ trợ, dịch vụ, công viên cây xanh, hồ cảnh quan, giao thông và hạ tầng kĩ thuật. Trong quá trình thực hiện thi công xây dựng khu di tích, bên cạnh nguồn kinh phí do Nhà nước đầu tư, Chủ đầu tư bằng nhiều kênh thông tin đã tuyên truyền, động viên huy động các nguồn kinh phí “xã hội hóa” tài trợ, công đức... của các tầng lớp xã hội. Dự án khởi công vào ngày 7-2-2017 đến ngày 1-4-2018 tổ chức lễ khánh thành công trình. Đồng thời với việc quy hoạch, xây dựng công trình, các hiện vật, đồ thờ tự được bài trí một cách đồng bộ, có định hướng, đã tạo diện mạo khang trang, tố hảo và linh thiêng.
Với giá trị to lớn, nhiều mặt của khu di tích đền thờ Thái úy Lý Thường Kiệt, xã Tam Giang, huyện Yên Phong, đã được Nhà nước xếp hạng là di tích cấp tỉnh Quyết định số 745/QĐ - UBND ngày 16-5-2019 và được công nhận là Điểm du lịch trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh theo Quyết định số 2067/QĐ - UBND ngày 18-12-2019 của UBND tỉnh. Hiện khu di tích đền thờ Thái úy Lý Thường Kiệt, xã Tam Giang, huyện Yên Phong, trở thành trọng điểm di tích văn hóa tâm linh, thu hút đông đảo các đoàn khách trong nước và quốc tế đến nghiên cứu, tham quan, chiêm bái; đặc biệt thường xuyên được đón tiếp các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ban, ngành, lãnh đạo các tỉnh, thành phố cả nước đến dâng hương, tưởng niệm, tri ân với một bậc danh nhân dân tộc có công lao to lớn với dân với nước trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam.
Th.s Đỗ Thị Thủy