Đã hơn 20 năm trôi qua kể từ khi PGS-TS Bùi Chí Hoàng và các đồng nghiệp khai quật được bộ dụng cụ dệt ở xã Phú Chánh [H.Tân Uyên, Bình Dương] trong khu vực ruộng nước dọc theo một con suối. Khi đó, chúng chỉ là những thanh gỗ bí ẩn được phát hiện cùng với một chum gỗ nắp trống đồng và nhiều mảnh đồ gốm vỡ, sợi vải thô nhỏ. Việc khai quật kéo dài trong 3 năm, từ 1998 - 2001, cho kết quả là hơn 20 thanh gỗ nhỏ.
“Lúc mới phát hiện, chúng tôi không thể nhận diện ngay đấy là một bộ dụng cụ dệt gỗ. Sau này, nhờ nghiên cứu, so sánh, chúng tôi mới biết đó là bộ dụng cụ dệt. Chúng tôi cũng tổ chức một hội thảo khoa học nhỏ nhỏ để nhận diện chức năng và giá trị của những hiện vật đó”, PGS-TS Bùi Chí Hoàng nhớ lại.
Bộ dụng cụ dệt Phú Chánh gồm 2 dao dệt hình dạng giống nhau, 2 trục dệt hình dạng giống nhau và 16 thanh có nấc. Các hiện vật hầu hết còn nguyên dạng. Theo hồ sơ bảo vật quốc gia, rất khó có thể tìm được những di vật bằng gỗ cách đây hơn 2.000 năm ở những khu vực khác ở Nam bộ còn tương đối nguyên vẹn như ở Phú Chánh [Bình Dương].
“Đồ gỗ mà niên đại trên 2.000 năm thì không thể nào tin được là nó còn. Nhưng có cái đặc biệt là nó nằm ở một vùng sình lầy, thành ra lầy tạo môi trường yếm khí và giữ được gỗ chứ không dễ gì giữ được. Bình thường là tiêu hết. Cái quý là đồ gỗ mà giữ được. Giá trị bảo vật của nó đấy cũng là một phần”, PGS-TS Bùi Chí Hoàng phân tích.
Mặc dù vậy, các nghiên cứu cũng cho thấy đây không phải là một bộ dụng cụ dệt đã qua sử dụng. Khi quan sát bề mặt của một số hiện vật trong bộ dụng cụ, nhất là các thanh gỗ có nấc, chúng hầu như chỉ được chặt đẽo, gia công không trau chuốt, không có dấu ấn của việc đã qua sử dụng. Chính vì thế, các nhà nghiên cứu cho rằng những đồ gỗ có dạng như dụng cụ dệt tại di tích Phú Chánh về kích thước gần giống những dụng cụ dệt đích thực. Các thanh gỗ có dạng dụng cụ dệt này được chế tác phỏng theo ở mức độ nhất định những dụng cụ dệt mà người đương thời đang sử dụng để chôn theo người quá cố theo tục lệ của cộng đồng. Nói cách khác, đây chính là dụng cụ dệt cổ xưa bằng gỗ được chế tác dưới dạng đồ tùy táng chôn theo người chết.
Bộ dụng cụ dệt gỗ Phú Chánh được cho là có niên đại từ khoảng cuối thế kỷ 3 trước Công nguyên đến thế kỷ 1. Các nhà khoa học đưa ra con số này vì nhóm hiện vật được tìm thấy cùng với mộ chum gỗ nắp trống đồng [đã được công nhận bảo vật quốc gia hồi 2018]. Theo đó, trong chum gỗ có chiếc gương đồng Tứ nhũ tứ ly thuộc thời Tân Hán, có niên đại thế kỷ 1, còn trống đồng có niên đại từ thế kỷ 3 trước Công nguyên đến thế kỷ 1.
Vùng Bình Dương từng là trung tâm dệt vải
PGS-TS Bùi Chí Hoàng cho biết một hội thảo khoa học để nhận diện chức năng và giá trị của bộ dụng cụ dệt Phú Chánh đã được tổ chức hồi 2001. Theo đó, các nhà nghiên cứu đều cho rằng đó là một phát hiện có giá trị. Các bộ công cụ dệt xưa như vậy không dễ gì có được. “Qua các cứ liệu lịch sử, có thể khẳng định đây là những kết cấu của loại khung dệt theo kiểu ngồi gấp gối, mà hiện nay một số dân tộc ít người ở Tây nguyên và Đông Nam Á... vẫn còn sử dụng. Sau này, các nhà nghiên cứu trẻ cũng làm một clip mô phỏng việc bộ dụng cụ dệt đó được sử dụng dệt vải như thế nào”, ông Hoàng nói.
Hiện vật trong bộ dụng cụ dệt Phú Chánh
Ảnh: Tư liệu Cục Di sản văn hóa
Bộ dụng cụ dệt này cùng với trống đồng Đông Sơn, gương đồng Tây Hán và loại hình chum mai táng bằng gỗ cho thấy giá trị khoa học và lịch sử độc đáo của Bình Dương. Trong đó, nổi bật nhất là táng thức mới độc đáo và hiện vật chôn theo thể hiện mối giao lưu văn hóa diện rộng. Đó là giao lưu giữa khu vực Đông Nam bộ với văn hóa Đồng Nai, táng thức mộ chum từ văn hóa Sa Huỳnh dọc duyên hải miền Trung, với văn hóa Óc Eo ở miền Tây Nam bộ và trống đồng từ văn hóa Đông Sơn.
Đặc biệt, theo hồ sơ bảo vật quốc gia, bộ dụng cụ dệt này còn cho thấy sự xuất hiện của nghề dệt vải cùng các thiết bị dệt tiệm cận với kỹ thuật dệt ở trình độ cao. Những mảnh vải có màu đầu tiên được phát hiện trong di tích Phú Chánh thể hiện sự phát triển cao của xã hội thời bấy giờ. Nghề dệt được phát hiện trong các di tích Cù Lao Rùa - Dốc Chùa với các di vật dọi xe sợi bằng gốm, đến di tích Phú Chánh với các thiết bị dệt bằng gỗ là một quá trình phát triển gần 1.000 năm.
“Điều này minh chứng rằng: nghề dệt ở vùng đất Bình Dương là một quá trình chứ không bị ngắt đoạn. Từ đó, có thể thấy: Bình Dương là trung tâm của nghề dệt trong tiến trình khai phá và chiếm lĩnh vùng đất Nam bộ xưa”, hồ sơ nêu rõ.
– Vốn dĩ, vật dụng làm từ gỗ thường hay bị cong vênh do sự thay đổi thời tiết bên ngoài. Khi có lớp sơn lót bảo vệ, những cong vênh này sẽ được hạn chế bớt. Sơn lót còn lấp đầy những khiếm khuyết trên gỗ khiến cho bề mặt trông bằng phẳng hơn.
Việc không sử dụng sơn lót sẽ giảm bớt một công đoạn khi thi công, nhưng về lâu về dài sẽ làm giảm tuổi thọ cũng như tính thẩm mỹ của lớp sơn phủ bên ngoài. Thậm chí, nếu không dùng sơn lót, bạn sẽ phải tốn nhiều lớp sơn phủ, khiến cho màu sản phẩm trở nên đậm hơn, không được đều màu, dễ bị loang lổ và tốn kém chi phí.
Xem thêm: Tất tần tật thông tin về các loại sơn gỗ và Cách lựa chọn sơn gỗ toàn tập từ A – Z
Sơn lót là thành phần không thể thiếu để làm nên những sản phẩm đồ gỗ bền, đẹp. Chính vì vậy, cách áp dụng sơn lót cho gỗ không theo đúng như quy trình không những khiến cho bề mặt bằng gỗ trở nên xấu xí, kém mịn màng, mà còn ảnh hưởng đến độ bền của các đồ vật bằng gỗ. Do đó, để có những sản phẩm gỗ đẹp đến mỹ mãn, các bạn buộc phải tuân thủ đầy đủ theo những bước áp dụng sơn lót dưới đây:
2.1. Đánh bóng bề mặt gỗ cẩn thận
Nếu muốn sản phẩm gỗ của mình sau khi hoàn thành có được độ mịn màng như mong muốn, bạn hãy thật cẩn thận, đầu tư thời gian để đánh bóng bề mặt các sản phẩm gỗ một cách kỹ lưỡng. Có thể sử dụng giấy nhám [giấy giáp] để làm bóng bề mặt các sản phẩm đồ gỗ.
Tuy nhiên, các bạn cần lưu ý rằng, không nền chà nhám quá lâu, bởi việc này sẽ gây ra các vết lõm làm mất đi định hình bề mặt gỗ của sản phẩm so với ban đầu, và khi áp dụng sơn lót thì sơn sẽ không được đồng đều như ý muốn.
Nếu như bề mặt gỗ đã từng trải qua việc sơn, thì bạn nên tiến hành chà nhám một cách kỹ lưỡng để loại bỏ hoàn toàn lớp sơn cũ, tránh trường hợp sơn đè lên sẽ bị bong rộp.
Xem thêm: Phương pháp xử lý bề mặt gỗ
2.2. Làm sạch bụi bẩn thật kỹ lưỡng
Để cho màng sơn lót được bóng đẹp, khi sờ lên thì cảm giác thật là mịn tay thì trước khi tiến hành sơn lót các bạn cần tiến hành lau chùi để loại bỏ bụi bẩn cho bề mặt gỗ. Để công việc làm sạch bụi được diễn ra hiệu quả và nhanh nhất các chuyên gia sơn đồ gỗ khuyên bạn nên sử dụng một miếng vải ướt lau qua rồi sau đó tiếp tục sử dụng một miếng vải khô để đảm bảo được bề mặt gỗ đã hết bụi bẩn hoàn toàn. Từ đó sẽ khiến cho lớp sơn lót bám chắc hơn vào bề mặt.
2.3. Tiến hành sơn lót cho gỗ
Sau khi đảm bảo hoàn thành tốt bước thứ nhất và bước thứ 2, các bạn có thể tiến hành ngay việc sơn lót cho gỗ. Để đảm bảo quá trình sơn diễn ra thật thuận lợi và kết quả đạt được như ý muốn, các bạn nên sử dụng một con lăn nhỏ để sơn một lớp sơn lót trên bề mặt. Trong trường hợp con lăn khó tiếp cận những vị trí góc cạnh, khe ngách, chạm trổ, bạn có thể sử dụng 1 chổi quét nhỏ thay thế.
Sau khi đã sơn xong, bạn nên để sơn khô theo thời gian nhà sản xuất đã quy định và ghi cụ thể trên bao bì sản phẩm. Sau đó, tiếp tục sử dụng giấy nhám để chà phẳng bề mặt gỗ nổi bong bóng hay bị vón cục trong quá trình sơn. Cuối cùng là làm sạch bề mặt bằng một miếng vải mềm.
Bên cạnh việc áp dụng đúng và đầy đủ quy trình sơn lót tiêu chuẩn, thì việc lựa chọn cho mình những sản phẩm sơn lót chất lượng cũng quyết định phần quan trọng đến vẻ đẹp và chất lượng của các sản phẩm đồ gỗ. Nếu bạn đang băn khoăn chọn lựa cho mình một sản phẩm sơn lót chất lượng giữa muôn hình vạn trạng các dòng sơn như hiện nay thì hãy liên hệ với Thế Giới Sơn qua hotline 0969 808 669 nhé.
Xem thêm: Sơn đồ gỗ tại nhà – nên tự làm hay đi thuê?
Hiện tại chúng tôi có rất nhiều dòng sơn lót gỗ chất lượng như: sơn lót 71B của G8 Platinum, sơn lót PU 301, sơn lót PU 302. Thế Giới Sơn cam kết luôn mang đến cho bạn những sản phẩm chất lượng với giá niêm yết phải chăng và sự phục vụ tận tình chu đáo nhất. Chúc bạn sẽ tạo ra nhiều thành phẩm đẹp hoàn mỹ khi sử dụng các dòng sơn lót trên và cách thi công sơn lót gỗ đúng quy trình.