I. DÀN Ý CỦA BÀI VĂN TỰ SỰ
1. Tìm hiểu dàn ý của bài văn tự sự
Trả lời câu hỏi [trang 94 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1]:
a.
Bài văn trên có thể chia làm ba phần: Mở bài, thân bài và kết bài.
- Mở bài: Từ đầu đến "bao nhiêu thứ bày la liệt trên bàn”. Kể và tả lại quang cảnh chung của buổi sinh nhật.
- Thân bài: Từ “Vui thì vui thật” đến “Trinh vẫn lặng lẽ cười, chỉ gật đầu không nói”: Kể về món quà sinh nhật độc đáo của người bạn.
- Kết bài: Từ “Cảm ơn Trinh quá” đến “đến hôm nay có được chùm quả Làng tươi thơm mát này...”: Cảm nghĩ của người bạn về món quà sinh nhật.
b.
- Bài văn kể về ngày sinh nhật của Trang, về món quà độc đáo của Trinh. Người kể là Trang ở ngôi thứ nhất.
- Câu chuyện xảy ra ở nhà Trang vào buổi sinh nhật, khi mọi người đều đến mừng sinh nhật Trang, chỉ có thiếu Trinh là người bạn thân.
- Chuyện xảy ra với các nhân vật: Trang, Thanh, anh Toàn, Trinh, các bạn Trang. Trinh là nhân vật chính.
- Câu chuyện diễn ra: bắt đầu từ buổi sinh nhật, từ chuyện Trinh mãi chưa tới khiến Trang trách móc và lo lắng. Đỉnh điểm của câu chuyện ở việc Trinh đến mang theo món quà độc đáo, và Trang nhận ra “âm mưu” mà Trinh từng nói. Sự bất ngờ nằm ở kỉ niệm đẹp của Trang và Trinh trong vườn ổi.
- Yếu tố miêu tả và biểu cảm kết hợp khi tả người ra vào tấp nập, tả chiếc bình hoa, cành ổi, chùm quả, trong câu trách của Trang, cảm giác Trang khi nhớ lại kỉ niệm.
c. Những nội dung của ý [b] được tác giả kể theo trình tự thời gian của buổi sinh nhật và sự hồi tưởng đưa trở ngược quá khứ.
2. Dàn ý của một bài văn tự sự
[SGK trang 95]
II. LUYỆN TẬP
Câu 1:
Trả lời câu 1 [trang 95 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1]:
Từ văn bản Cô bé bán diêm hãy lập dàn ý
* Mở bài: Quang cảnh đêm giao thừa và gia cảnh cô bé bán diêm.
* Thân bài: [Theo trình tự thời gian]
- Cảnh giá rét của đêm và cảnh ngộ đáng thương.
- 4 lần quẹt diêm:
+ Lần thứ nhất hiện ra một cái lò sưởi.
+ Lần thứ hai là bàn ăn thịnh soạn.
+ Lần thứ ba thấy một cây thông Nô-en.
+ Lần thứ tư được gặp người bà hiền hậu.
- Kết quả: mọi thứ hiện ra khi quẹt diêm đều là ảo ảnh.
- Các yếu tố miêu tả và biểu cảm được đan xen, mỗi lần quẹt diêm đều là ảo ảnh và cảm giác.
* Kết bài: Kết cục cô bé đã chết vì lạnh và đói, nhưng không ai biết về những điều kì diệu mà cô bé đã thấy.
Câu 2
Trả lời câu 2 [trang 95 sgk Ngữ Văn 8 Tập 1]:
Lập dàn ý cho đề bài: "Hãy kể về một kỉ niệm với người bạn tuổi thơ khiến em xúc động và nhớ mãi"
* Mở bài: Giới thiệu đôi nét về người bạn tuổi thơ và kỉ niệm không quên.
* Thân bài: Kế về kỉ niệm còn nhớ mãi ấy:
- Xảy ra ở đâu, lúc nào, với ai?
- Diễn ra như thế nào? [Bắt đầu ra sao? Diễn biến thế nào? Kết quả ra sao?]
- Điều gì khiến em xúc động. Xúc động ra sao? Các biểu hiện của sự xúc động ấy.
* Kết bài. Suy nghĩ của em về kỉ niệm đó.
Tài liệu hướng dẫn trả lời câu hỏi bài 1 trang 92 SGK Ngữ văn 8 tập một phần trả lời câu hỏi Dàn ý của bài văn tự sự, soạn bài Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm chi tiết và đầy đủ nhất.
Đề bài
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu ở bên dưới:
MÓN QUÀ SINH NHẬT
Nhân kỉ niệm ngày sinh năm nay của tôi, bạn bè đến chơi vui vẻ quá. Suốt cả buổi sáng, nhà tôi tấp nập kẻ ra, người vào, tiếng cười nói ríu ra ríu rít không ngớt. Hai chiếc bình cắm đầy hoa. Hoa hồng bạch, hoa hồng nhung, hoa cẩm chướng, hoa mặt trời, lại có những bông hoa cỏ nhỏ xỉu màu tím nhạt mà tôi rất thích nữa. Các bạn tôi ngồi chật cả nhà, bao nhiêu ghế mượn thêm của cô Ba nhà bên cũng vẫn không đủ, có chỗ hai bạn phải ngồi chung một ghế, chật chội nhưng mà vui. Nhiều bạn còn mang cả quà đến tặng tôi nữa. Tôi nhận được nhiều thứ quả : nào cặp tóc, nào sổ, nào khăn mùi soa,... bao nhiêu thứ bày la liệt trên bàn.
Vui thì vui thật, nhưng tôi vẫn cứ bồn chồn không yên. Không hiểu sao cái Trinh, đứa bạn thân nhất của tôi, giờ này vẫn chưa đến. Chẳng lẽ nó lại quên ngày vui của tôi ? Không, con bé vốn chu đáo lắm kia mà ! Bạn bè đã bắt đầu ra về lác đác, tôi cũng bồn chồn. Tôi không trách Trinh nữa mà bắt đầu lo. Hay là... Trinh đã gặp tai nạn gì giữa đường chăng ?
Tôi đang đăm chiêu nghỉ ngơi, chợt cái Thanh reo lên: - Kia rồi !Chị Trinh kia rồi !
[Đọc tiếp trang 92 - 94 SGK Ngữ văn 8 tập 1]
[Trích tác phẩm Món quà sinh nhật, Trần Hoài Dương, Những ngôi sao trong mưa]
a. Bài văn trên có thể chia làm ba phần. Hãy chỉ ra ba phần đó và nêu nội dung khái quát của mỗi phần.
b. Lần lượt tìm và chỉ ra các yếu tố:
- Bài văn kể về việc gì? Ai là người kể chuyện.
- Câu chuyện xảy ra ở đâu? Vào lúc nào? Hoàn cảnh nào?
- Chuyện xảy ra với ai? Có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? Tính cách của mỗi nhân vật ra sao?
- Câu chuyện diễn ra như thế nào?
c. Nội dung trên được trình bày theo trình tự nào?
Trả lời bài 1 trang 92 SGK Ngữ văn 8 tập 1
Câu trả lời tham khảo
Cách trình bày 1
a, Đoạn văn trên có thể chia làm 3 phần:
- Mở bài [ từ đầu… bao nhiêu thứ bày la liệt trên bàn]: kể khái quát về ngày sinh nhật
- Thân bài [tiếp… chỉ gật đầu không nói] kể về lí do đến muộn và món quà độc đáo của bạn.
- Kết bài [còn lại] cảm xúc của người viết về món quà sinh nhật
b,Lần lượt tìm và chỉ ra các yếu tố sau:
- Bài văn kể về ngày sinh nhật của Trang và món quà sinh nhật của Trinh.
- Người kể chuyện là Trang, ngôi kể thứ nhất [xưng tôi]
- Câu chuyện xảy ra ở nhà Trang, vào ngày sinh nhật, trong hoàn cảnh mọi người tới dự sinh nhật đông đủ, chỉ thiếu mỗi Trinh [bạn của Trang]
- Chuyện gồm các nhân vật: Trang, Thanh, anh Toàn, Trinh và các bạn cùng lớp.
- Trang quý và lo lắng cho bạn
- Trinh muốn dành cho bạn bất ngờ
- Câu chuyện diễn ra:
- Ban đầu từ buổi sinh nhật, tất cả mọi người đều tới chỉ thiếu Trinh.
- Đỉnh điểm câu chuyện là Trang nhận ra “âm mưu” mà Trinh nói khi ổi mới ra hoa
- Kết thúc truyện là tấm lòng của bạn Trinh, người đã ấp ủ, nâng niu, nghĩ tới món quà sinh nhật độc đáo cho bạn
- Các yếu tố miêu tả và biểu cảm được kết hợp nhuần nhuyễn với nhau:
- Miêu tả cảnh ngày sinh nhật
- Miêu tả chi tiết món quà sinh nhật là chùm ổi
- Biểu cảm trong tiếng reo của Thanh, trong câu trách của Trang
- Sự cảm động của Trang khi nhận được quà.
c, Những nội dung trên [b] được kể tuần tự theo thời gian diễn ra buổi sinh nhật, tuy nhiên có sử dụng hồi ức để gợi lại cảnh ngày ổi mới ra hoa.
Cách trình bày 2
a. Văn bản Món quà sinh nhật có thể chia làm ba phần.
- Phần 1 [Từ đầu đến... bày la liệt trên bàn]: Cảnh sinh nhật của bạn Trang.
- Phần hai [Tiếp đến gật đầu không nói]: Lai lịch của món quà Trinh tặng Trang.
- Phần ba [Còn lại]: Cảm nghĩ của Trang về món quà của người bạn.
b. Truyện kể về hành trình và lai lịch món quà của bạn Trinh tặng bạn Trang ngày sinh nhật
- Trang là người kể chuyện - ngôi thứ nhất.
- Chuyện xảy ra vào buổi sinh nhật của Trang, vào lúc mọi người đã đến dự sinh nhật đầy đủ, riêng Trinh, người bạn thân nhất và nổi tiếng là chu đáo vẫn chưa thấy tới.
- Truyện có hai nhân vật Trinh và Trang, Trinh là nhân vật chính của câu chuyện.
- Yếu tố miêu tả và biểu cảm được thể hiện trong suốt câu chuyện. Nhưng đoạn mở đầu thiên về miêu tả, đoạn cuối thiên về biểu cảm. Nó có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên sinh động và tâm trạng nhân vật được thể hiện sâu sắc.
c. Câu chuyện được kể theo trình tự thời gian [diễn biến của buổi sinh nhật], nhưng trong khi kể tác giả đã dùng hồi ức, ngược thời gian để nhớ về những sự việc diễn ra trước đó đã lâu.
Ghi nhớ: Dàn ý của bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm chủ yếu vẫn là dàn ý của bài văn tự sự có bố cục ba phần [Mở bài, Thân bài, Kết bài]. Tuy vậy, trong từng phần, cần đưa vào các nội dung miêu tả và biểu cảm để dàn ý được hoàn chỉnh hơn.
-------------
Trên đây là nội dung trả lời câu hỏi bài 1 trang 92 SGK Ngữ văn 8 tập 1 do Đọc Tài Liệu tổng hợp và biên soạn giúp các em tham khảo để soạn bài Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm trong chương trình soạn văn 8 được tốt hơn trước khi đến lớp.