Chào anh,
Trước tiên em sẽ kể về việc em đã gặp phải. Sau khi trao đổi với anh về vấn đề bạn em đã làm trong quá khứ là những việc em thật sự không chấp nhận được. Khoảng một tháng sau đó, lại có chuyện xảy đến. Bạn em và anh trai em có một lần chơi cá độ và anh em thua. Lúc đó anh em đang kẹt tiền nên bạn em mới bảo anh của em cứ lấy tiền mà bạn em thắng sử dụng, nhưng khi bạn em cần thì anh em phải đưa lại. Sau đó vài ngày thì bạn em cần tiền nhưng anh em lại bảo là không có tiền để đưa và hẹn cuối tháng mới đưa được. Bạn em mới kêu anh em mượn tiền bên ngoài để trang trải và phần tiền lời đó, bạn em sẽ chịu. Đến ngày đóng tiền, bạn em lại bị mất tiền và anh em bực tức bảo rằng bạn em là người không tốt. Không giữ đúng lời đã hứa và như lời anh em nói là “bạn em là người lu bu trong vấn đề tiền bạc, và chơi gác anh em”. Và yêu cầu bạn em không được vào nhà em nữa, không được quen với em nữa.
Trong vấn đề này, theo em thấy bạn em hứa nhưng không thực hiện được là đã có một phần lỗi. Nhưng thật sự là bạn em chưa có việc làm và không có tiền. Em đang có suy nghĩ tại sao bạn em không có tiền lại chơi cá độ để làm gì? Nếu bạn em thua thì lại thiếu nợ tiếp hay sao?
Sau sự việc đó, cả em và bạn em rất buồn. Em hầu như mất niềm tin và luôn trong trạng thái nghi ngờ. Em luôn là người giữ đúng lời hứa, đặc biệt là trong chuyện tiền bạc, còn bạn em thì cứ luôn phải thất hứa trong vấn đề đó.
Mà em lại có một thắc mắc là bạn em thiếu tiền không bao giờ có suy nghĩ sẽ không trả cho người khác, chỉ có điều không trả đúng ngày như đã hứa mà thôi. Nhưng tại sao đã hứa như thế mà bạn em lại không chuẩn bị để dành tiền và đừng cho người khác mượn???
Trước tết, bạn em mượn em một số tiền khoảng vài trăm để mua quà tết cho nhà em và trả tiền cho một người bạn, và hẹn mùng 5 này sẽ trả cho em. Đến mùng 5 bạn em chưa trả được. Lý do, bạn em cho một người khác vay, đó là một ông chú quen biết, đánh bài thua và bạn em cho mượn 200. Ông ấy hứa trả nhưng vì hôm qua ông ấy đãi tiệc tại nhà nên bạn em khó mở lời. Em thật sự không hiểu nổi các mối quan hệ của đàn ông với nhau, quá phức tạp so với cuộc sống của cá nhân em. Mọi việc nghe qua thấy thật có lý, nhưng em cứ cảm thấy thế nào ấy. Đâu thể vì suy nghĩ em đang đi làm và chưa kẹt tiền là có thể như thế???
Mà thật sự bây giờ em không thể nói quá nhiều về vấn đề này với bạn em được nữa. Bạn em đang căng thẳng khi các khoản nợ vẫn còn, bạn em muốn sớm chấm dứt nó mà bạn em lại thất nghiệp. Nếu làm căng quá, bạn em sẽ suy nghĩ tìm cách trả các khoản này và lại rơi vào vòng lẩn quẩn, vay chỗ này đắp chỗ kia.
Sau sự việc xảy ra với anh em, em cảm thấy [mà thực ra là em nói chuyện với bạn em và cảm thấy], bạn em không muốn bị anh em xem thường như thế, muốn chấm dứt việc nợ nần khi đã đi làm. Nên bạn em nhờ em vay tiền để bạn em thanh toán một phần nợ nần và mua một chiếc xe. Và bạn em sẽ thanh toán phần tiền vay đó thay em. Em cũng nói rõ, vì nhiều lần bạn em hứa mà không trả đúng hẹn nên bây giờ nhờ em việc như thế, em tất nhiên sẽ có phần do dự. Không thể mượn xong, mà đến tháng phải trả mà bạn em lại tái diễn như thế. Nhưng nghĩ lại, khi đã có công việc và thu nhập ổn định bạn em mới dám nhờ em vay tiền như thế và tất nhiên khi đã không còn lu bu về tiền bạc bạn em sẽ không thất hứa như thế nữa. Có điều, vì có mấy lần thất hứa nên em vẫn còn nghi ngờ bạn em. Ít ra cũng phải có một biểu hiện nào đó cho em thấy bạn em giữ lời thì em mới có thể vay giúp bạn em. Và như anh thấy, mùng 5 vừa rồi, bạn em lại thất hứa một lần nữa. Em lại không thể làm căng.!!! Mà một lý do như trên chẳng biết có nên chấp nhận hay không nữa.
Bản thân bạn em tự thấy bản thân sống không tốt để thiếu nợ như thế, mà lại mượn tiền em để trả nợ các môn học rồi lại để em phải suy nghĩ những vấn đề đó. Đi chơi mà lại để em trả tiền. Nên trong cách cư xử bạn em không thể thẳng thắn với em. Có những việc nhỏ cũng giấu em. Và thấy rằng em không thể thông cảm hay thấu hiểu những điều khó xử của bạn em.
Em thấy thật mệt, không biết phải nghĩ bạn em là người như thế nào, và bản thân phải làm gì nữa.
[Thư của một bạn nữ, 25 tuổi] ____________________________________________
Chào em,
Tôi đã đọc rất kỹ những gì em viết trong thư, tuy nhiên tôi không đi vào chi tiết từng vấn đề nhưng sẽ gợi ý cho em một số vấn đề cơ bản và chính yếu sau đây:
1. Những ranh giới cá nhân [Individual boundaries]
– Em và bạn em và anh trai của em dù là trong mối quan hệ thân tình và gần gũi nhưng thật ra đều có những giới hạn/ ranh giới của từng cá nhân mỗi người. Trong trường hợp của em, những ranh giới này đã bị “xâm phạm” khá nghiêm trọng, nhất là khi em tự đẩy mình vào chổ “dính líu” đến những chuyện tiền bạc của bạn trai và dính líu đến những vấn đề riêng trong mối quan hệ giữa bạn trai và anh trai.
– Có hai vấn đề về ranh giới cá nhân: 1]. Ranh giới của mình bị người khác xâm phạm; 2]. Bản thân mình xâm phạm ranh giới của người khác. Dường như em bị rơi vào cả hai vấn đề. Thật ra điểm mạnh của những người như em là sự cầu toàn, luôn muốn mọi chuyện phải tốt và luôn thấy mình có trách nhiệm trong chuyện làm cho mọi chuyện trở nên tốt, nhất là những gì liên quan đến người thân, người mà mình thương yêu, quý mến.
– Chuẩn mực và nguyên tắc sống của mỗi cá nhân là hoàn toàn khác nhau, cho dù là nó “được” hay “không được” thì cũng chỉ có ý nghĩa đối với chính chủ thể đánh giá [trong trường hợp này là em] chứ không có nghĩa là nó đúng hay không đúng trên bình diện chung cho mọi người.
– Từ vấn đề trên, nhìn vào những chuẩn mực và nguyên tắc sống của bạn trai em. Bạn trai em đang gặp một vấn đề rất lớn là “giữ lời hứa” và “lu bu chuyện tiền bạc”. Đây là một trong những điểm chính yếu tạo nên rắc rối: Sự không nguyên tắc và thiếu tính tự-kỷ-luật của bạn trai em. Trong thư có nhiều chỗ cho thấy em tự thương lượng với chính mình về những gì đang xảy ra như là một kiểu tìm cách hợp lý hóa [Rationallization] những gì đang xảy ra, và nhất là hợp lý hóa những vấn đề của bạn trai. Đó là một cơ chế tự nhiên để “cứu vớt” sự thất vọng, bất mãn, và thậm chí là tức giận mà em đang có.
Có một chi tiết không rõ là bạn trai em còn đi học hay không, trong thư em có nói là bạn em mượn tiền trả nợ các môn học. Và cũng trong thư em nói là bạn em mượn tiền để trả nợ và mua xe để đi làm. Dù sao em và bạn trai vẫn đang tiếp tục mối quan hệ yêu đương với nhau có nghĩa trong đó vẫn còn có lý do để duy trì. Tôi sẽ trao đổi về mối quan hệ trong phần tiếp sau đây.
2. Những vấn đề trong mối quan hệ hiện tại.
– Trước khi đi vào chi tiết, em hãy dành chút thời gian để suy nghĩ và sau đó ghi ra giấy xem em đánh giá như thế nào về mối quan hệ hiện tại giữa em và bạn trai: Mối quan hệ này đang như thế nào; Có những trục trặc gì ; Vì sao tôi vẫn muốn duy trì… Em có thể tham khảo bài viết về như thế nào là một tình yêu trọn vẹn tại địa chỉ sau: //thamvantamly.wordpress.com/2008/06/20/tinh-yeu-tron-ven/
– Bạn trai em đang bắt đầu việc ‘giấu’ em chuyện này chuyện kia như là một hành vi để tự vệ. Một cách nào đó bạn em cảm nhận được áp lực phải thay đổi, phải điều chỉnh nhưng chưa làm được. Hãy để bạn em có thời gian riêng và không gian riêng để tự giải quyết những vấn đề của cá nhân bạn em. Tôi muốn nhấn mạnh đến trách nhiệm của việc tự mỗi người giải quyết những vấn đề của mình.
– Dù sao em và bạn trai vẫn chỉ đang ở thời kỳ yêu đương chứ chưa phải vợ chồng [ngay cả trong trường hợp nếu hai người có sống như vợ chồng thì nó vẫn không phải là vợ chồng]. Đây là thời điểm và là cơ hội để em đánh giá lại mối quan hệ của mình và chọn lựa.
3. Có thể làm gì trong lúc này.
– Hãy tạo dựng và duy trì ranh giới cá nhân cho chính mình, đồng thời tôn trọng những ranh giới cá nhân của người khác. Cụ thể: 1]. Ví dụ anh trai em nói xấu bạn trai thì em có thể nói lại rằng đó là chuyện cá nhân giữa hai anh, em không quan tâm; 2]. Không để bạn trai “tận dụng” [không phải lợi dụng] sự quan tâm, thông cảm để tiếp tục mượn tiền cho dù bất kỳ lý do gì; 3]. Không can thiệp quá nhiều vào chuyện tiền bạc của bạn trai, nói cách khác là cứ để bạn trai tự lo những chuyện đó, anh ta mắc nợ ai thì tự anh ta phải lo trả nó.
– Em có thể thay đổi một chút trong cách nhìn của mình về những vấn đề hiện nay. Đó là thay vì nhìn nó theo quan niệm ‘đạo đức’ theo kiểu ‘người tốt – ngưòi xấu’ thì có thể nhìn nó theo hướng bạn trai em còn thiếu những ‘kỹ năng sống’, và do đó tự mang về cho bản thân các rắc rối và lớn nhất là sự mất lòng tin.
– Hãy nói cho bạn trai biết những cảm xúc thật của em đang có hiện nay như: buồn, giận, lo lắng, chán nản…, và mong muốn bạn trai thay đổi. Tuy nhiên, nhớ rằng tuyệt đối không đưa ra lời nhận xét hay chỉ trích kiểu như: Anh tệ thật, anh là người thất hứa…
– Sau cùng, tự chăm sóc cho bản thân mình. Điều này có liên hệ với điều đầu tiên mà tôi đề cập, đó là tạo cho mình ranh giới cá nhân. Hãy dành thời gian gặp bạn bè, café, mua sắm gì đó cho bản thân hoặc bất cứ cách nào phụ hợp với em miễn làm cho em cảm thấy thư giãn và vui vẻ. Nói cách khác, đừng bám vào những rắc rối và cũng đừng bỏ bê mình trong những lúc như thế này.
Chúc em mọi sự tốt lành và có thể giải quyết được những khó khăn của mình trong thời gian sớm nhất có thể.
Ngô Minh Uy
BKK Feb 6th, 2009