Bài toán bi lăn trên đường cong tích phân

Nếu từ (1) ta giải được t theo x ( t = t(x)) rồi thế vào (2) thì ta sẽ có phương trình của đường cong (C) : y = f(x).

Các hàm số {(1), (2)} được gọi là phương trình tham số của đường cong (C).

Ví dụ 1: Xét hyperbol (H):

Vì hiệu bình phương của , bằng 1, nên có thể coi chúng là cht và sht:

, ,

Vậy ta có phương trình tham số của Hyperbol là:

Ví dụ 2: Xicloit là quỹ đạo của một điểm M nằm trên một đường tròn bán kính a khi vòng tròn đó lăn không trượt trên một đường thẳng.

Giả sử vòng tròn lăn về phía hướng dương của trục Ox (và lăn trên trục hoành) , vị trí ban đầu của M trùng với gốc tọa độ O.

Khi đó, ta dễ dàng xác định được phương trình tham số của quỹ đạo điểm M là:

2. Khảo sát đường cong cho bằng tham số:

Việc khảo sát và vẽ đồ thị của đường cong tham số tiến hành tương tự như đã làm đối với đường cong có phương trình . Gồm các bước sau đây:

1. Tìm miền xác định, tính chẵn lẻ, tuần hoàn.

2. Khảo sát và lập bảng biến thiên:
3. Từ (4) ta tìm các giá trị để đạo hàm cấp 2 triệt tiêu, từ đó xác định khoảng lồi, lõm của đường cong.
4. Tìm tiệm cận của đường cong:

,

thì y = ax + b là tiệm cận xiên.

3. Các ví dụ minh họa:

Ví dụ 1: Khảo sát và vẽ đường cong cho bởi phương trình:

Các hàm số x(t), y(t) xác định với mọi t.

Nhưng vì các hàm số là các hàm số tuần hoàn với chu kỳ 2 nên ta chỉ cần khảo sát với t nằm trong đoạn [0;2].

Do đó, khoảng biến thiên của x là đoạn [-a; a] và khoảng biến thiên của y là đoạn [-a; a].

Vậy đường cong được khảo sát không có tiệm cận.

Xét khoảng biến thiên. Ta có:

khi

khi

khi t = 0, tại

Ta có bảng biến thiên sau:

Tính đạo hàm cấp hai ta có:

Do đó:

Nhận thấy:

Khi : thì đường cong lõm

Khi : thì đường cong lồi

Lại có:

Khi : thì nên đường cong nằm trong góc phần tư thứ nhất

Khi : thì nên đường cong nằm trong góc phần tư thứ hai.

Khi : thì nên đường cong nằm trong góc phần tư thứ ba.

Khi : thì nên đường cong nằm trong góc phần tư thứ tư.

Từ những dữ liệu trên ta sẽ có đường cong (C) trong mặt phằng là đường màu đỏ trong hình sau:

Phương trình đường cong (C) có được bằng cách lăn đường tròn nhỏ, bán kính a/4 bên tròn đường tròn lớn, bán kính a theo hướng ngược chiều kim đồng hồ, bắt đầu từ điểm (1;0)