Chỉ số AST là chỉ số men gan có thể giúp bác sĩ chẩn đoán một số bệnh lý liên quan đến gan như viêm gan, men gan cao,… Từ đó đưa ra biện pháp điều trị kịp thời giúp người bệnh tránh khỏi những ảnh hưởng và biến chứng xấu đối với sức khỏe.
Chỉ số AST là chỉ số men gan dùng để đánh giá tình trạng sức khỏe của gan. Theo các chuyên gia, AST [Aspartate aminotransferase] hay còn gọi với tên gọi khác là SGOT [glutamic-oxaloacetic transaminase] là một loại enzyme được tạo ra bởi gan. Bên cạnh đó, enzyme này cũng được các cơ quan khác tạo ra như tim, não và thận nhưng số lượng nhỏ hơn gan.
Thông thường, nếu gan khỏe, nồng độ AST trong máu thường thấp. Tuy nhiên, khi gan bị tổn thương, chúng sẽ đưa nhiều AST vào trong máu và khiến hoạt chất này tăng cao. Một khi mức enzyme này trong máu cao hơn mức bình thường, khả năng gan bị tổn thương là rất cao.
Thế nhưng, trong một số trường hợp chỉ số AST cao không đồng nghĩa với vấn đề men gan tăng và gan bị chấn thương mà là sự tổn thương ở các cơ quan khác gây nên như:
"Tiếng lành đồn xa", số lượng bệnh nhân đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh gan với bác sĩ Lê Hữu Tuấn tại Trung tâm Thuốc dân tộc ngày càng gia tăng. Người bệnh tin tưởng lựa chọn bác sĩ không chỉ bởi chuyên môn cao, kê đơn bốc thuốc chuẩn bệnh mà còn vì tấm lòng y đức, sự tận tâm, nhiệt tình. Bác sĩ đã giúp hàng ngàn người chữa khỏi căn bệnh gan phiền toái nhờ bài thuốc đặc trị, được kế thừa từ Danh y Hải Thượng Lãn Ông.
- Bệnh tim
- Thận
- Thai kỳ
- Viêm tụy
- Chấn thương cơ bắp
- Thực hiện các bài tập thể dục cường độ cao
- Mắc bệnh đông kinh
- Phẫu thuật
Ngoài ra, xét nghiệm SGOT đôi khi cho kết quả dương tính giả. Nguyên nhân dẫn đến vấn đề này chủ yếu là do sử dụng thuốc kháng sinh như erythromycin estolate, axit para-aminosalicylic hoặc thuốc Ketoacidosis tiểu đường.
Do đó, để đưa ra kết luận chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường yêu cầu bệnh nhân làm xét nghiệm SGOT để xác định chỉ số AST. Bên cạnh đó, họ còn đề nghị người bệnh thực hiện thêm một vài xét nghiệm liên quan đến men gan khác như xét nghiệm ALT [SGPT], GGT,…
Xét nghiệm SGOT hay AST là xét nghiệm máu nhằm đo lượng nồng độ AST trong máu, từ đó giúp kiểm tra tổn thương gan. Nhân viên y tá hoặc kỹ thuật viên phòng thí nghiệm sẽ dùng kim châm lấy máu ở tĩnh mạch trên cánh tay của người bệnh.
Sau khi lấy máu, họ sẽ cho máu vào một ống hoặc lọ đựng máu chuyên dụng có đầy đủ thông tin của người xét nghiệm rồi chuyển về phòng phân tích. Thông thường, quá trình thực hiện xét nghiệm máu chỉ mất một vài phút và người bệnh sẽ nhân được kết quả trong khoảng một ngày.
Trong quá trình lấy máu xét nghiệm AST có thể sẽ gây ra một vào rủi ro phổ biến. Cụ thể, người bệnh có thể gặp triệu chứng khó chịu khi lấy máu. Hoặc cũng có thể bị đau tại vị trí đâm kim lấy máu.
Dưới đây là một số rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra do rút máu xét nghiệm như:
- Người xét nghiệm bị ngất xỉu do kim đâm
- Tại vị trí châm kim có thể gây chảy máu nhiều
- Khó lấy máu dẫn đến việc đâm kim nhiều lần gây đau nhức
- Tích tục máu dưới da hoặc nhiễm trùng tại vị trí lấy máu
Theo các chuyên gia về gan cho biết, chỉ số AST ở người có sức khỏe gan bình thường thường là 20 – 40 UI/L. Chỉ số này ở nữ và nam thường thể hiện khác nhau. Cụ thể, chỉ số AST bình thường ở nữ giới là 9 – 32 UI/L, còn nam là 10 – 40 UI/L.
Tuy nhiên, trong trường hợp chỉ số AST tăng nhẹ 40 – 80 UI/L, tăng trung bình 80 – 200 UI/L, người bệnh có thể gặp phải các vấn đề về gan sau:
- Viêm gan mạn tính [bệnh đang diễn ra]
- Xơ gan do sẹo gan hoặc do tổn thương lâu dài ở gan
- Sự tắc nghẽn trong các ống mật mang chất lỏng tiêu hóa từ gan đến ruột và túi mật
- Bệnh ung thư gan
Trong trường hợp, chỉ số AST tăng cao so với mức bình thường nhiều lần [AST > 200 UI/L], người bệnh có thể bị:
- Viêm gan siêu vi cấp tính
- Tổn thương gan do các chất độc hại gây ra, trong đó có khói thuốc và thuốc tân dược
- Tắc nghẽn lưu lượng máu đến gan
Ngoài việc dựa vào chỉ số AST để chẩn đoán, bác sĩ cũng có thể so sánh giữa AST và ALT. Nếu người bệnh bị bệnh gan, chỉ số ALT thường sẽ cao hơn chỉ số AST.
Như đã đề cập ở trên, chỉ số AST là trị số giúp chẩn đoán mức độ tổn thương ở gan. Nếu chỉ số này tăng nhẹ ở mức 40 – 80 UI/L, khi đó men gan tăng nhẹ và mức đổ tổn thương ở gan còn thấp. Tuy nhiên, với chỉ số men gan này sẽ làm tăng nguy cơ tử vong ở bệnh nhân lên đến 32%.
Nếu chỉ số AST tăng ở mức trung bình 80 – 200 UI/L hoặc cao > 200 UI/L, nguy cơ tử vong sẽ tăng lên 78%. Điều này đồng nghĩa với việc chỉ số men gan càng cao thì khả năng gan bị tổn thương càng lớn. Khi đó, nếu người bệnh không phát hiện và có biện pháp can thiệp kịp thời sẽ khiến gan bị hoại tử và đe dọa đến tính mạng.
Chỉ số AST giúp chẩn các vấn đề sức khỏe liên quan đến gan, từ đó giúp người bệnh có biện pháp phòng ngừa và khắc phục bệnh hiệu quả. Lời khuyên dành cho bệnh nhân là nên thăm khám và kiểm tra men gan định kỳ 6 tháng 1 lần để bác sĩ giúp theo dõi nồng độ AST trong máu. Đồng thời đưa ra biện pháp xử lý kịp thời, giúp ngăn điều trị bệnh và ngăn ngừa biến chứng.
Có thể bạn quan tâm
AST [SGOT] là gì?
AST [hay còn gọi là SGOT] là một loại enzym có nhiều trong các tế bào gan và thận, xuất hiện số ít ở cơ tim và cơ bắp, não. Enzym này sẽ phóng thích vào máu nếu một trong các cơ quan đó bị tổn thương, hoặc có nhiều tế bào gan bị hoại tử. Giới hạn bình thường của AST từ 5 – 40 đơn vị trong 1 lít huyết thanh, được kí hiệu là U/L hoặc UI/L. Nếu chỉ số AST cao hơn giới hạn đó thì được xem như là cảnh báo về sự tổn thương gan.
Xét nghiệm AST [SGOT] khi nào?
-
Xét nghiệm AST được bác sĩ chỉ định xét nghiệm khi bệnh nhân có các dấu hiệu tổn thương gan như:
– Vàng mắt, vàng da, sẩn ngứa
– Mệt mỏi, thể trạng suy nhược, chán ăn.
– Chướng bụng hoặc sưng
– Phù nề ở chân và mắt cá chân
– Nước tiểu sẫm màu.
-
Ngoài ra bác sĩ cũng chỉ định xét nghiệm này đối với những trường hợp:
– Béo phì
– Nghi ngờ lây nhiễm viêm gan B
– Uống thuốc có nguy cơ gây tổn thương gan
– Sử dụng quá nhiều đồ uống chứa cồn
– Bị gan nhiễm mỡ không do rượu
– Tiểu đường hoặc mắc các hội chứng chuyển hóa.
-
Xét nghiệm này còn được dùng để kiểm tra kết quả của các phương pháp điều trị.
Kết quả xét nghiệm AST [SGOT]
Chỉ số AST tăng nhẹ
Chỉ số AST tăng nhẹ nghĩa là mức độ tổn thương gan còn thấp. Thường gặp trong trường hợp viêm gan do virus cấp, xơ gan, di căn gan, hay viêm gan vùng mạn, hoặc có thể do tắc mật. AST cũng có thể tăng lên do cơn đau tim hoặc chấn thương cơ.
Chỉ số AST tăng vừa
Chỉ số cao hơn mức giới hạn trung bình từ 2 đến 8 lần được gọi là AST tăng vừa, thường gặp ở những người viêm gan do uống quá nhiều rượu bia.
Chỉ số AST tăng cao
Trường hợp tế bào gan bị hoại tử như viêm gan do virus cấp, do mạn tính, trụy mạch kéo dài, gan bị tổn thương do hóa chất, thuốc độc thì AST sẽ tăng cao.
Dựa vào kết quả chỉ số AST để đánh giá mức độ tổn thương gan
Nguyên nhân khiến chỉ số AST tăng cao
– Viêm gan siêu vi: Bao gồm viên gan A, B, C thường xuất hiện với các chi số men gan cao. Bệnh biểu hiện qua các triệu chứng nhiễm trùng như đau bụng, mệt mỏi, vàng da, nước tiểu sẫm mầu
– Viêm gan tự miễn: Các tế bào gan bị chính hệ miễn dịch của cơ thể tấn công dẫn đến gan bị viêm, từ đó làm tăng các chỉ số men gan. Chưa xác định được nguyên nhân nhưng người bệnh sẽ có triệu chứng mệt mỏi, biếng ăn, đau cơ, phù nề.
– Viêm gan do bia rượu: Là nguyên nhân chính làm các chỉ số men gan tăng cao. Mức độ tổn thương gan do bia rượu gây ra tỉ lệ thuận với nồng độ các chỉ số men gan tăng.
– Gan nhiễm mỡ không do rượu: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất làm các chỉ số men gan tăng cao nhưng lại thường bị bỏ qua do chủ quan cho rằng nó lành tính mà không ngờ được rằng ở giai đoạn phát triển nó có thể xảy ra các biến chứng như xơ gan hay ung thư gan.
– Viêm gan mạn tính, xơ gan, ung thư gan, tắc nghẽn lưu lượng máu đến gan đều là những nguyên nhân làm men gan tăng cao.
– Bệnh về đường mật: Sỏi mật, viêm túi mật, giun chui ống mật, tắc đường mật thường liên quan tới gan. Bởi khi đường dẫn mật bị phù nề hoặc dịch mật bị tắc nghẽn sẽ tác động lên gan, khiến chỉ số men gan tăng.
– Thuốc: Có nhiều loại thuốc khi dùng quá liều sẽ gây độc, làm tổn thương gan và làm tăng men gan như thuốc giảm đau Aspirin, Paracetamol, Ibuprofen và Naproxen và thuốc kháng sinh Amoxicillin, Isoniazid,…
– Ngoài ra còn có một số nguyên nhân không liên quan tới bệnh lý gan làm tăng men gan như: đau tim, sốt rét, vận động mạnh, chấn thương cơ, loạn dưỡng cơ tiến triển, viêm da cơ, hoại thư, mang thai, viêm tụy cấp tính, tắc mạch phổi, bệnh huyết tán…
Các bệnh về gan sẽ khiến cho chỉ số AST tăng cao
Yếu tố ảnh hưởng đến xét nghiệm AST
– Sử dụng rượu bia thuốc lá sẽ làm ảnh hưởng tới chỉ số AST khi xét nghiệm
– Mẫu hồng cầu vỡ
– Một số loại thuốc allopurinol, acetaminophen hay một số loại kháng sinh, thuốc tránh thai có tác dụng làm tăng cao nồng độ AST trong máu. Trifluoperazine, metronidazol thì làm giảm hoạt độ AST.
Thường xuyên làm các xét nghiệm men gan sẽ rất hữu ích cho việc đánh giá chức năng gan. Tuy nhiên để chẩn đoán chính xác các bệnh về gan thì AST chưa phải là chỉ số đặc hiệu mà cần thực hiện các xét nghiệm khác để phối hợp phân tích chẩn đoán.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh