Thính giả Minh Hiếu ở thành phố Đà Nẵng gửi thư về chương trình với nội dung như sau: Ông tôi mới mất, ông ra đi quá đột ngột khiến con cháu ai cũng bất ngờ. Sau khi ông mất, dọn dẹp đồ đạc của ông thì gia đình tôi phát hiện ông có 3 cuốn sổ tiết kiệm, cùng 1 cuốn sổ đỏ của mảnh đất ông đã ở trước đây. Bên cạnh đó, mọi người còn tìm thấy một bản di chúc được ông soạn và lưu trên máy tính cá nhân lúc còn sống.
Vậy, tôi muốn hỏi trong trường hợp này di chúc có hiệu lực không?
Luật sư Phạm Văn Liêm, Công ty Luật TNHH Nước Việt - Đoàn Luật sư TP. Hà Nội
Luật sư Phạm Văn Liêm, Công ty Luật TNHH Nước Việt - Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, theo quy định của Bộ luật Dân sự, di chúc phải được lập thành văn bản, nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.
Nội dung được soạn thảo trên máy tính không đủ điều kiện về hình thức để được coi là di chúc. Điều 633 Bộ luật Dân sự quy định: Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng thì “Người lập di chúc phải tự viết và ký vào bản di chúc”.
Mặt khác, Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Cho nên, tài liệu lưu trữ trên máy vi tính chưa thể chứng minh được đó có phải là ý chí của người đã khuất hay không. Vì vậy, trường hợp này không thể coi đây là một bản di chúc hợp pháp.
Một bản di chúc hợp pháp cần phải có các điều kiện đó là: điều kiện của người lập di chúc, điều kiện về hình thức và điều kiện về nội dung của di chúc.
Về điều kiện của người lập di chúc:
- Người thành niên trong khi lập di chúc phải minh mẫn, sáng suốt; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
- Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi được lập di chúc, nếu được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
Về hình thức của di chúc thì di chúc có công chứng, chứng thực sẽ có giá trị hơn các hình thức khác trong trường hợp xảy ra tranh chấp giữa những người thừa kế.
Về nội dung của di chúc: Bởi vì di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết nên sẽ có rất nhiều các vấn đề liên quan đến việc xác định tài sản, việc chỉ định người được thừa kế, cũng như người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc. Những vấn đề này không phải trường hợp nào cũng giống nhau, bởi vậy, thính giả có thể tự tìm hiểu thêm quy định của pháp luật hoặc nhờ Luật sư tư vấn, tránh trường hợp di chúc bị vô hiệu dẫn đến việc lập di chúc không đạt được như mong muốn của mình.
Đối chiếu quy định trên, bà bạn lập di chúc bằng văn bản tự viết có người làm chứng được công nhận là di chúc có giá trị pháp lý, bà X viết tay và có 3 người làm chứng là đúng theo quy định pháp luật.
Cha mẹ để lại hai bản di chúc có người thụ hưởng khác nhau, vậy bản di chúc nào có giá trị?
Minh họa: NGỌC THÀNH
Năm 2017, bố mẹ tôi có di chúc có công chứng để căn nhà cho tôi nhưng sau khi bố mẹ tôi mất thì anh trai tôi đưa ra bản di chúc khác do bố mẹ tôi lập năm 2020 cũng có công chứng lại để căn nhà đó cho anh trai tôi. Vậy di chúc nào có hiệu lực pháp lý, di chúc của tôi không bị hủy bỏ thì có hiệu lực hay không?
Bà Hoàng Tố Nga gửi câu hỏi nhờ luật sư tư vấn.
Luật gia Phạm Văn Chung [Sở Tư pháp tỉnh Kon Tum] tư vấn:
Theo quy định tại khoản 1, điều 643 về hiệu lực của nội dung di chúc thì: "1. Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế".
Đồng thời, theo điều 640 Bộ luật Dân sự năm 2015 về sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc quy định:
"1. Người lập di chúc có thể sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ di chúc đã lập vào bất cứ lúc nào.
Luật gia Phạm Văn Chung
2. Trường hợp người lập di chúc bổ sung di chúc thì di chúc đã lập và phần bổ sung có hiệu lực pháp luật như nhau; nếu một phần của di chúc đã lập và phần bổ sung mâu thuẫn nhau thì chỉ phần bổ sung có hiệu lực pháp luật.
3. Trường hợp người lập di chúc thay thế di chúc bằng di chúc mới thì di chúc trước bị hủy bỏ".
Như vậy, theo quy định trên, nếu di chúc bố mẹ của bạn lập năm 2020 là di chúc hợp pháp có nội dung để lại tài sản là căn nhà cho anh trai bạn thì di chúc đó có hiệu lực.
Có nghĩa di chúc mà bố mẹ bạn lập năm 2017 để lại cho bạn căn nhà không có giá trị pháp lý - không có hiệu lực.
Mời bạn đọc gửi câu hỏi để được luật sư tư vấn
Đăng ký Tuổi Trẻ Sao TẠI ĐÂY
Với đội ngũ các luật sư và chuyên gia pháp lý dày dạn kinh nghiệm trên tất cả các lĩnh vực như hôn nhân - gia đình, kinh doanh - thương mại, mua bán đất đai, sở hữu trí tuệ, lao động, hộ tịch, thừa kế..., chuyên mục Tư vấn pháp luật trên Tuổi Trẻ Sao sẽ giải đáp thắc mắc của bạn một cách nhiệt tình, nhanh chóng, chính xác, hiệu quả.
Bạn đọc vui lòng gửi câu hỏi [gõ bằng tiếng Việt có dấu, font chữ UNICODE] về Tuổi Trẻ Sao qua địa chỉ tuvanphapluat@tuoitre.com.vn.