Tác giả: Bs Nguyễn Ngọc Anh – Bác sĩ lâm sàng TTHTSS IVF Hồng Ngọc
Sinh sản là quá trình cần thiết để duy trì giống nòi, nhưng không phải ai cũng nắm rõ hệ sinh sản bao gồm những bộ phận gì và quá trình tạo nên thai nhi là như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin cần thiết về hệ sinh sản của nữ giới để mọi người có cái nhìn tổng quan hơn về cơ quan đặc biệt này.
Sinh sản là quá trình một loài tạo ra sinh vật mới giống với mình. Dù hệ sinh sản là cần thiết để duy trì sự tồn tại của một giống loài, nhưng không giống những hệ cơ quan khác, hệ sinh sản không giữ vai trò để giữ cho một cá thể sống tồn tại.
Trong quá trình sinh sản loài người, có hai loại tế bào sinh dục, giao tử nam là tinh trùng, giao tử nữ là trứng, gặp nhau ở trong cơ quan sinh sản nữ. Khi tinh trùng gặp trứng, trứng sau khi thụ tinh gọi là hợp tử. Hợp tử trải qua quá trình trở thành phôi và phát triển thành thai nhi.
Phần bên ngoài của cơ quan sinh dục nữ được gọi là âm hộ. Âm hộ bao phủ lỗ mở vào âm đạo và các cơ quan sinh sản bên trong cơ thể. Phần mô mềm nằm trên đỉnh âm đạo gọi là mu. Hai cặp nếp da bao quanh lỗ âm đạo gọi là môi lớn và môi bé.
Âm vật là một cơ quan cảm giác nhỏ, nằm ở trước âm hộ nơi các nếp gập môi giao với nhau. Giữa các môi là lỗ thông niệu đạo [kênh dẫn nước tiểu từ bàng quang ra ngoài cơ thể] và âm đạo. Khi đến độ tuổi dậy thì, bên ngoài âm hộ và mu được che phủ bởi lông mu.
Cơ quan sinh sản nữ bên trong gồm có âm đạo, tử cung, ống dẫn trứng và buồng trứng.
Âm đạo
Âm đạo là một ống cơ rỗng kéo dài từ âm đạo đến tử cung. Vì thành âm đạo là cơ nên nó có thể co giãn, cho phép âm đạo có thể chứa một thứ gì đó mỏng như miếng gạc hoặc rộng như em bé. Thành âm đạo được lót bằng lớp màng nhầy để bảo vệ và giữ cho âm đạo ẩm ướt.
Âm đạo có 3 chức năng chính:
- Nơi để dương vật đưa vào khi quan hệ tình dục
- Đường ra của em bé khỏi cơ thể mẹ khi sinh
- Nơi máu kinh chảy ra ngoài cơ thể khi đến chu kỳ kinh nguyệt
Có một mảnh mô rất mỏng giống như da che phủ một phần lỗ âm đạo gọi là màng trinh. Màng trinh khác nhau ở mỗi người phụ nữ. Hầu hết phụ nữ đều thấy màng trinh bị rách sau lần quan hệ tình dục đầu tiên và thường có thể chảy một ít máu. Tuy nhiên, một số phụ nữ có quan hệ tình dục nhưng không có sự thay đổi ở màng trinh, và một số trường hợp màng trinh đã giãn ra ngay cả trước khi họ quan hệ tình dục.
Tử cung
Âm đạo kết nối với tử cung thông qua cổ tử cung. Cổ tử cung có thành dày và chắc, lỗ cổ tử cung rất nhỏ. Trong quá trình sinh nở, cổ tử cung có thể giãn ra cho phép em bé đi qua.
Tử cung hình dạng giống quả lê lộn ngược, bên ngoài là cơ và một lớp lót dày bên trong. Cơ tử cung có thể giãn và co lại phù hợp với thai nhi đang phát triển và sau đó đẩy em bé ra ngoài khi người mẹ chuyển dạ. Nếu phụ nữ không mang thai, tử cung có kích thước dài 7.5cm, rộng 5cm.
Ống dẫn trứng
Ở góc trên tử cung hai bên có ống dẫn trứng nối tử cung với buồng trứng. Buồng trứng có hình oval, đây là nơi sản xuất, lưu trữ và xảy ra quá trình rụng trứng.
Buồng trứng
Có hai ống dẫn trứng, mỗi ống gắn vào một bên tử cung, lòng ống rộng tương đương kim khâu. Đầu kia của mỗi ống là một cấu trúc hình phễu gọi là tua vòi, quấn quanh buồng trứng nhưng không hoàn toàn bám vào nó. Khi một quả trứng phóng ra khỏi buồng trứng, nó sẽ rơi vào ống dẫn trứng, nhưng sợi lông nhỏ trong lòng ống vận động giúp đẩy trứng đi về phía tử cung.
Ngoài ra, buồng trứng cũng là một phần của hệ thống nội tiết vì chúng sản xuất ra hoocmon giới tính nữ như là estrogen và progesterone.
Hệ thống sinh sản cho phép người phụ nữ thực hiện 4 chức năng chính sản sinh trứng, quan hệ tình dục, bảo vệ và nuôi dưỡng trứng sau khi thụ tinh cho đến khi trưởng thành, sinh con.Sinh sản hữu tính không thể xảy nếu không có cơ quan sinh dục hay còn gọi là tuyến sinh dục. Ở nữ giới là buồng trứng, tạo ra giao tử nữ [trứng]. Ở nam giới là tinh hoàn, tạo ra giao tử nam [tinh trùng].
Khi bé gái được sinh ra, buồng trứng chứa hàng trăm nghìn quả trứng, nhưng không hoạt động cho đến tuổi dậy thì. Khi dậy thì, tuyến yên bắt đầu tiết ra hoocmon giúp kích thích buồng trứng và tiết hoocmon sinh dục nữ, điều này khiến cho bé gái phát triển thành phụ nữ trưởng thành về mặt sinh dục.
Khi hết thời điểm dậy thì, buồng trứng sẽ giải phóng trứng hằng tháng. Một lần mỗi tháng, trong thời điểm rụng trứng, buồng trứng rụng một quả trứng vào một trong hai ống dẫn trứng.
Nếu trứng không được thụ tinh với tinh trùng trong ống dẫn trứng, nó sẽ rời khỏi cơ thể sau 2 tuần ở trong tử cung – bắt đầu chu kì kinh nguyệt mới. Máu và mô ở từ bên trong từ cung bong ra tạo thành dòng chảy kinh nguyệt.
Phụ nữ thường cảm thấy khó chịu khi sắp đến chu kì của họ – đó là hội chứng tiền kinh nguyệt. Bao gồm các triệu chứng liên quan đến cơ thể và cảm xúc chẳng hạn như: nổi mụn, đầy hơi, mệt mỏi, đau lưng, đau vú, đau đầu, táo bón, phiền muộn, cáu gắt, khó tập trung hoặc căng thẳng…
Những điều này diễn ra khoảng 7 ngày trước khi bắt đầu chu kì và biến mất khi hành kinh. Có nhiều trường hợp sẽ cảm thấy co rút vùng bụng dưới ở những ngày đầu của chu kì do prostaglandins, một chất cơ thể tiết ra làm cơ trơn tử cung co lại. Những cơn co này có thể thoáng qua hoặc dữ dội.
Có thể mất khoảng 2 năm kể từ khi có chu kì kinh nguyệt lần đầu tiên để cơ thể phụ nữ có chu kì kinh nguyệt đều đặn. Trong thời gian này, cơ thể đanng điều chỉnh các hoocmon do tuổi dậy thì mang đến. Trung bình chu kỳ hằng tháng là 28 ngày, nhưng phạm vi thông thường là từ 21 đến 35 ngày.
Khi nam nữ quan hệ tình dục trong xung quanh thời điểm rụng trứng của phụ nữ vài ngày, quá trình thụ tinh có thể xảy ra. Khi nam giới xuất tinh vào trong âm đạo người phụ nữ, một lượng nhỏ tinh dịch sẽ đọng lại trong đó. Hàng triệu con tinh trùng ở trong này sẽ bơi từ âm đạo, đi qua cổ tử cung, tử cung và gặp trứng ở ống dẫn trứng.
Sau khi trứng thụ tinh [hợp tử] 5-6 ngày, nó phát triển thành phôi nang gồm nhiều tế bào. Phôi nang di chuyển làm tổ ở niêm mạc tử cung. Hoocmon estrogen được buồng trứng tiết ra làm cho niêm mạc tử cung dày và nhiều mạch máu. Progesteron ổn định độ dày và mạch máu niêm mạc để phôi nang có thể bám dính và hấp thụ chất dinh dưỡng từ đó.
Quá trình phát triển từ phôi nang để hình thành em bé là một quá trình phức tạp. Sau 9 tháng, nếu mọi việc suôn sẻ, một em bé sẽ chào đời.
IVF Hồng Ngọc hy vọng thông qua bài viết này, các chị em sẽ có thêm được những thông tin cần thiết để hiểu thêm về hệ sinh sản của bản thân.
>>> ĐĂNG KÝ TƯ VẤN MIỄN PHÍ:
Xem thêm các bài viết khác:
Stress ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sinh sản?
Thói quen sinh hoạt có ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản không?
9 thực phẩm tốt cho sức khỏe sinh sản
Câu hỏi: Cơ quan sinh dục nữ bao gồm những gì?
Trả lời:Cơ quan sinh dục nữ đóng vai trò quan trọng trong sinh sản, nó bao gồm bộ phận sinh dục ngoài là âm hộ, bộ phận sinh dục trong gồm: âm đạo, tử cung, vòi trứng, buồng trứng.
Âm hộ: bao gồm một vài cấu trúc bao quanh đường vào âm đạo:
Môi lớn: có 2 nếp da lớn bao quanh lỗ âm đạo. Gồm có mô mỡ, lông, tuyến mồ hôi, hình thành một ụ mỡ phía trước gọi là gò vệ nữ, nằm phía trên xương mu. Phía sau hai môi lớn hoà vào nhau, cùng với một số cơ tạo thành sàn của tầng sinh môn nối giữa âm đạo và lỗ hậu môn.
Môi bé: là hai nếp gấp da mảnh nằm giữa môi lớn và thành bên của đường vào âm đạo, chứa một ít tổ chức liên kết và rất nhiều mạch máu.
Âm vật: tương đương với dương vật, có chiều dài trung bình 2,5cm, là tổ chức cương, to lên khi người phụ nữ bị kích thích tình dục.
Màng trinh: là một màng mỏng bao quanh lỗ âm đạo. Ngay cả đối với thiếu nữ, màng trinh không phải kín hoàn toàn, để cho kinh nguyệt chảy qua. Màng trinh bị rách trong lần giao hợp đầu tiên, nhưng một vài di tích của nó còn được giữ lại, ngay cả sau những lần giao hợp tiếp theo.
Tuyến Bartholin: Nằm hai bên đường vào âm đạo, tuyến này tiết ra chất nhầy để bôi trơn trong quá trình giao hợp.
Bộ phận sinh dục trong: Bao gồm âm đạo, tử cung, vòi trứng và buồng trứng.
Âm đạo: là đường dẫn từ âm hộ tới tử cung dài 10cm và có thể giãn khi giao hợp hoặc sinh đẻ. Thành âm đạo nối liền với da, và có rất nhiều nếp gấp.
Tử cung: có hình dáng như quả lê, dài 7,5cm, rộng 5cm và chia làm 3 phần: đáy tử cung, thân tử cung, cổ tử cung. Trong lòng tử cung có lớp nội mạc bao phủ, thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt.
Vòi trứng: hình ống chạy từ thân tử cung về phía buồng trứng dài 11cm và ở phía ngoài cùng của nó nằm phía trên buồng trứng có những tua loa vòi giống như những ngón tay. Vòi trứng nối liền buồng trứng với buồng tử cung, khi buồng trứng phóng noãn, thì tua loa vòi bắt lấy noãn và chuyển qua vòi trứng vào buồng tử cung.
Sự thụ thai và quá trình phát triển ban đầu của trứng xảy ra ở vòi trứng. Trứng sẽ chuyển từ vòi trứng vào trong buồng tử cung sau phóng noãn khoảng 60 – 70 giờ. Ngược lại với sự di chuyển của noãn là sự di chuyển của tinh trùng, sự di chuyển này phụ thuộc vào tính chất tế bào của vòi trứng cũng như sự co bóp cơ của vòi trứng.
Buồng trứng: Có hình quả hạnh nhân, màu trắng ngà, nằm ở hai bên thành chậu hông. Mỗi buồng trứng có kích thước 4x3x1cm, lớp ngoài gọi là lớp vỏ, có chứa nang noãn, có chất đệm bao quanh, giữa là tuỷ của buồng trứng, cuống phía trong của buồng trứng có những mạch máu vào thần kinh đi vào.
Buồng trứng của người phụ nữ tương đương với tinh hoàn của nam giới, bên cạnh việc chứa nang noãn nó còn sản sinh ra một số hormon, chủ yếu là estrogen, progesteron.