I. PHIÊN MÃ
1. Cấu trúc và chức năng của các loại ARN
* ARN thông tin [mARN]
- Cấu trúc: Mạch đơn thẳng, đầu 5 có trình tự nu đặc hiệu nằm gần côđôn mở đầu để ribôxôm nhận biết và gắn vào.
- Chức năng: Dùng làm khuôn cho dịch mã.
* ARN vận chuyển [tARN]
- Cấu trúc: Mạch đơn, tự xoắn, có cấu trúc 3 thùy, đầu 3 mang axit amin có 1 bộ ba đối mã đặc hiệu.
- Chức năng: Mang axit amin tới ribôxôm, tham gia dịch thông tin di truyền.
* ARN ribôxôm [rARN]
- Cấu trúc: Mạch đơn nhưng có nhiều vùng ribôxôm liên kết với nhau tạo thành vùng xoắn cục bộ.
- Chức năng: Kết hợp với prôtêin cấu tạo ribôxôm.
2. Cơ chế phiên mã
a. Khái niệm
- Phiên mã là quá trình tổng hợp ARN trên mạch khuôn ADN.
- Quá trình phiên mã diễn ra ở trong nhân tế bào, tại kì trung gian giữa 2 lần phân bào, lúc NST tháo xoắn.
b. Cơ chế phiên mã
* Tháo xoắn ADN: Enzim ARN pôlimeraza bám vào vùng khởi đầu làm gen tháo xoắn để lộ mạch khuôn 3 -> 5.
* Tổng hợp ARN:
+ Enzim ARN pôlimeraza trượt dọc mạch mã gốc 3-5 tổng hợp ARN theo nguyên tắc bổ sung [A-U, G-X, T-A, X-G] cho đến khi gặp tính hiệu kết thúc.
* Giai đoạn kết thúc: Phân tử mARN có chiều 5-3 được giải phóng. Sau đó 2 mạch của ADN liên kết lại với nhau.
II. CƠ CHẾ DỊCH MÃ.
1. Khái niệm.
- Dịch mã là quá trình tổng hợp prôtein
- Dịch mã là giai đoạn kế tiếp sau phiên mã, diễn ra ở tế bào chất.
2. Diễn biến của cơ chế dịch mã.
a. Hoạt hóa aa.
Sơ đồ hóa:
aa + ATP ---- enzim aa-ATP [aa hoạt hóa]--------enzim phức hợp aa -tARN.
b. Tổng hợp chuỗi pôlipeptit.
- Mở đầu
- Bước kéo dài chuỗi pôlipeptit
- Kết thúc
* Cơ chế phân tử của hiện tượng di truyền:
Mối liên hệ giữa ADN - ARN - Protein:
Sơ đồ tư duy phiên mã và dịch mã: