Bài 9. KHU Vực TÂY NAM Á CÂU HỎI Tự LUẬN Câu 1 Dựa vào hình 9.1 trong SGK, em hãy nêu đặc điểm vị trí địa lí của khu vực Tây Nam Á. Trả lời Đặc điểm vị trí địa lí của khu vực Tây Nam Á: + ở vị trí ngã ba của ba châu lục: Châu Á, châu Âu, châu Phi. + Phần lớn khu vực nằm trong phạm vi vĩ độ 12°B -> 42°B. + Giáp với nhiều biển: biển Đen, biển Ca-xpi [phía Bắc], Địa Trung Hải [phía Tây], biển Đỏ [phía Tây Nam], biển A-rap và vịnh Pec-xích [phía Đông Nam]. -> Tây Nam Á thuộc đới nóng và cận nhiệt, giáp với nhiều biển, cầu 'nối của ba châu lục: Á - Âu - Phi. Câu 2 Dựa vào hình 9.1, em hãy trình bày đặc điểm địa hình của khu vực Tây Nam Á? Trả lời Đặc điểm địa hình của khu vực Tây Nam Á: + Khu vực Tây Nam Á có nhiều núi và cao nguyên. + Từ đông bắc xuống tây nam gồm 3 miền địa hình: Phía đông bắc có các dãy núi cao chạy từ bờ Địa Trung Hải đến miền núi Hi-ma-lay-a, bao quanh hai sơn nguyên: sơn nguyên Thổ Nhĩ Kì và sơn nguyên I-ran. Phía tây nam là sơn nguyên A-rap chiếm gần toàn bộ bán đảo A-rap. Giữa là đồng bằng Lưỡng Hà do phù sa của hai sông Ti-grơ và ơ-phrát bồi đắp. Câu 3 Dựa vào hình 2.1 và 3.1 trong SGK, em hãy kể tên các đới khí hậu, các kiểu khí hậu và các đới cảnh quan tự nhiên của khu vực Tây Nam Á? Trả lời Các đới khí hậu, các kiểu khí hậu và các đới cảnh quan tự nhiên . của khu vực Tây Nam Á. + Các đới khí hậu, các kiểu khí hậu: Đới khí hậu nhiệt đới có kiểu khí hậu nhiệt đới khô. Đới khí hậu cận nhiệt đới các các kiểu khí hậu: Cận nhiệt Địa Trung Hải, cận nhiệt lục địa. + Các đới cảnh quan tự nhiên: Hoang mạc và bán hoang mạc, thảo nguyên rừng và cây bụi lá cứng Địa Trung Hải. Câu 4 Vì sao khu vực Tây Nam Á giáp với nhiều biển nhưng phần lớn lãnh thổ có khí hậu khô hạn? Trả lời Khu vực Tây Nam Á giáp với nhiều biển nhưng phần lớn lãnh thổ có khí hậu khô hạn vì: Ánh hưởng của áp cao cận chí tuyến, nên quanh năm vực Tây Nam Á chịu ảnh hưởng của khối khí chí tuyến khô [khối khí Mậu Dịch], quanh năm có gió khô thổi từ lục địa ra nên lượng mưa ít [dưới 300mm/năm]. Câu 5 Nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng của khu vực Tây Nam Á là gì? Đặc điểm phân bố của tài nguyên đó? Trả lời + Nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng nhất của khu vực Tây Nam Á là dầu mỏ và khí đốt, có trữ lượng rất lớn [chiếm đến 65% trữ lượng dầu mỏ của thế giới]. + Đặc điểm phân bố: Phân bố" chủ yếu ở đồng bằng Lưỡng Hà, các đồng bằng của bán đảo A-rap và nhất là ở vùng vịnh Péc-xích. Dầu mỏ có nhiều ở các nước: A-rập Xê-ut, I-ran, I-rắc, Cô-oét Câu 6 Khu vực Tây Nam Á có 19 quốc gia là: A-rập Xê-ut, Ca-ta, Cô- oét, Ba-ren, Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất, Ô-man, Y-ê-men, I-rắc, I-ran, Áp-ga-ni-xtan, Thổ Nhĩ Kì, A-dec-bai-gian, Ác-mê-nia, Gru-di-a, Li-băng, Xi-ri, Gióoc-đa-ni, I-xra-en, Síp và vùng lãnh thổ Pa-le-xtin. Tên nước và tên thủ đô 3 quốc gia có diện tích lớn nhất và nhỏ nhất ở khu vực Tây Nam Á: + 3 quốc gia có diện tích lớn nhất: Ả-rập-xê-út, thủ đô: Ri-at. I-ran, thủ đô: Tê-hê-ran. Thổ Nhĩ Kì, thủ đô: An-ka-ra. + 3 quốc gia có diện tích nhỏ nhất: Ba-ren, thủ đô: Ma-na-ma. Ca-ta, thủ đô: Đô-ha. Síp, thủ đô: Ni-cô-xi. Câu 7 Em hãy nêu những đặc điểm nổi bật về dân cư của khu vực Tây Nam Á? Trả lời Những đặc điểm nổi bật về dân cư của khu vực Tây Nam Á: Dân số hiện nay đạt gần 300 triệu người, phần lớn là người A-rập theo đạo Hồi. Mật độ dân số thấp [hơn 42 người/km2], phân bố tập trung ở các vùng ven biển, các khu vực có mưa hoặc nơi có thể đào được giếng lấy nước. Phần lớn đân cư làm nông nghiệp [trừ các nước I-xra-en, Cô- oet, Ca-ta, Ba-ren, Các Tiểu vương quốc A-rập thống nhất]. Dân số thành phố ngày càng đông, một số nước có tỉ lệ dân thành thị rất cao [80 -> 90% dân số] như: I-xra-en, Cô-oét, Li-băng. Câu 8 Em hãy trình bày những đặc điểm nổi bật về kỉnh tế của các nước Tây Nam Á? Trả lời Những đặc điểm nổi bật về kinh tế của các nước Tây Nam Á: Nông nghiệp vẫn là ngành sử dụng phần lớn lao động của nhiều nước, các hoạt động chính là: trồng lúa gạo, lúa mì, chà là, bông, chăn nuôi du mục. Công nghiệp khai thác và chế biến dầu khí là ngành kinh tế mũi nhọn của các nước có dầu, khí. Các ngành công nghiệp khác [sản xuất hàng tiêu dùng, chế biến thực phẩm, cơ khí...] đang được chú trọng phát triển ở một sô' nước. Các năm gần đây, các ngành dịch vụ cũng đang trên đà phát triển ở nhiều nước trong khu vực [Thổ Nhĩ Kỳ, Li-băng, I-xra- en....] nhất là thương mại và du lịch. Câu 9 Trong phát triển kinh tế - xã hội, khu vực Tây Nam Á có những khó khăn chủ yếu nào? Trả lời + Về điều kiện tự nhiên: Diện tích đồng bằng ít, nhiều núi, sơn nguyên và cao nguyên. Khí hậu khô hạn, hoang mạc và bán hoang mạc chiếm diện tích lớn. + Về kinh tế, chính trị - xã hội: Tình hình chính trị - xã hội chưa ổn định do còn nhiều mâu thuẫn về lãnh thổ, tôn giáo, sắc tộc... Trình độ công nghiệp hóa còn thấp và sự lũng đoạn của nước ngoài [chủ yếu là các nước phương Tây]. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM Nối ô bên phải [B] đúng với ô bên trái [A] A. Quốc gia B. Đặc điểm lãnh thổ 1. Ả-rập-xê-út. a. Nằm xa nhất về phía tây của khu vực. 2. I-rắc. b. Không giáp biển. 3. Thổ Nhĩ Kỳ. c. Có đồng bằng Lưỡng Hà. 4. Gióoc-đa-ni d. Có diện tích lớn nhất khu vực Khoanh tròn chỉ một chữ cái trước đáp án chọn. Câu 1 Đặc điểm nào không đúng về khu vực Tây Nam Á? Khí hậu khô hạn, có nhiều diện tích hoang mạc, bán hoang mạc. Có trữ lượng dầu mỏ và sản lượng lớn nhất thế giới, c. Tài nguyên khoáng sản phong phú, đa dạng. D. ít đồng bằng, nhiều núi, sơn nguyên và cao nguyên. Câu 2 Trong khu vực Tây Nam Á, dầu mỏ phân bố tập trung nhiều ở: Các vùng núi, sơn nguyên và cao nguyên. Đồng bằng Lưỡng Hà và ven biển Ca-xpi. Ven bờ Địa Trung Hải và biển Đỏ. Các nước ven Péc-xích. Câu 3 Quốc gia nào ở Tây Nam Á có diện tích hoang mạc, bán hoang mạc lớn hơn cả? I-ran. B. I-rắc Thỗ Nhĩ Kỳ. D. Ả-rập-xế-út. Câu 4 Những nước nào có tỉ lệ dân đô thị rất cao? Thổ Nhĩ Kỳ, I-ran, I-rắc. I-xra-en, Cô-oet, Li-băng. Ô-man, Y-ê-men, Xi-ri. Gióoc-đa-ni, I-rắc, Ác-mê-ni-a. Câu 5 Tây Nam Á không phải là nơi phát sinh của tôn giáo nào? A. Hồi giáo. B. Do Thái giáo, c. Ki-tô giáo. D. Phật giáo. Câu 6 Quốc gia nào có lãnh thổ nằm xa nhất về phía đông của khu vực Tây Nam Á? A. A-déc-bai-gian. B. I-ran. c. Áp-ga-ni-xtan. D. Thổ Nhĩ Kỳ. Câu 7 Quốc gia nào không thuộc các nước vùng vịnh Péc-xích? A. I-ran. B. I-rắc. Cô-oét. D. Li-băng. Câu 8 Những nông sản chính của khu vực Tây Nam Á là: Lúa gạo, cao su, cà phê, chè. Lúa mì, cọ dầu, chè, ca cao. Lúa gạo, lúa mì, bông, chà là. Lúa mì, ngô, bông, chè. Câu 9 Sản phẩm tiểu thủ công truyền thống nào là sản phẩm nổi tiếng của khu vực Tây Nam Á? A. Đồ sứ, giấy. B. Thảm len, đồ gốm. Tơ lụa, hàng mây tre. D. Đồ gỗ, hương liệu. Câu 10 Chưa trở thành quốc gia độc lập ở khu vực Tây Nam Á là: A. I-xra-en. B. Pa-le-xtin. C. I-rắc. D. Cô-oét.
=> Ý nghĩa: + Án ngữ con đường biển từ Ấn Độ Dương với Đoạ Trung Hải qua kênh đào Xuy-ê và biển đỏ.
+ Là nơi có con đườnb tơ lụa chạy qua.
- Địa hình: Chủ yếu là núi và sơn nguyên.
- Khí hậu: Nóng và khô hạn.
- Sông ngòi: Kém phát triển [ chỉ có sông Ti-gro và Ơ-phrat ]
- Cảnh quan: Hoang mạc và bán hoang mạc.
- Tài nguyên: Chủ yếu là dầu mỏ, khí đốt tập trung nhiều nhất ở vịnh Pex-xich.
- Hiện trạng: Do nghành công nghiệp phát triển hằng năm. Lượng dầu khai thác hơn 1 tủ so với sản lượng dầu trên thế giới [ chiếm 1/3 sản lương trên thế giới ] nên dẫn đến tình trạng tài nguyên cạn kiệt, ô nhiễm môi trường.
=> Giải pháp: + Cần có biện pháp khắc phục triệt để đi đôi với việc bảo vệ môi trường, bảo vệ một số tài nguyên có
nguy cơ cạn kiệt.
+ Sử dụng tiết kiệm, hợp lí nguồn nước.
+ Trồng rừng để ngăn chặn sa mạc hoá.
* Tìm hiểu các đặc điểm dân cư xã hội:
- Số dân: 313,3 triệu người [2005], gia tăng dân số tự nhiên, trình độ dân trí thấp.
- Các tôn giáo lớn: Phần lớn cư dân trong khu vực theo đạo Hồi - tôn giáo có ảnh hưởng sâu rộng trong khu vực.
- Nền văn minh, thành tựu: Lưỡng hà, Babylon, Assyria.
+ Lưỡng hà: là thung lũng nằm giữa hai con sông Ti-gro và Ơ-phrat. Nơi đây nổi triếng với vùng đất phì nhiêu, thuận lợi cho nền sản xuất nông nghiệp như trồng nho, ô-liu,... và nhiều sản vật nông nghiệp khác.
+ Babylon: Đầu thế kỉ XIX trước công nguyên, quốc gia cổ đại babylon được hình thành. Lãnh thổ này nằm trên đường giao lưu quan trọng nối châu Á rộng lớn sang Địa Trung Hải, châu Phi và châu Âu.
~ Về kinh tế: Chủ yếu phát triển nông nghiệp nhờ vào các yếu tố thuận lợi cũng như thành tựu thuỷ lợi.
~ Về thủ công nghiệp: Làm gạch, luyện kim, đồ tranh sức, dệt may,...
~ Về xã hội: Bộ luật Hammorabi ra đời [ được khắc trên tấm đá bazan cao 2,25 mét] đã phân dã hội thành 3 tầng lớp: dân tự do, tiện dân và nô lệ.
~ Về chính trị: Các vua tự xem mình hiện thân của thần thánh. Chế độ độc đoán, chuyên chế, thần bí được duy trì trong nền văn minh cổ đại babyon.
~ Về nghệ thuật: Hội hoạ gắn chặt với kiến trúc.
~ Vè kiến trúc: Vườn treo Babylon [ một trong bảy kì quan cổ đại ]
+ Assyria: + Nghệ thuật điêu khắc đặc biệt phát triển dưới thời Assyria. Đặc biệt là nghệ thuật chạm khắc trên đá Bò có cánh mặt người Lamassi hay những linh vật Shedu canh gác trước cổng cung điện nhà vua.
+ Đặc biệt, dưới đế chế Assyria, thiên văn học ngày càng phát triển và được truyền bá rộng rãi. Người Assyria đã biết chế tạo thấu kính và những quan niệm về vũ trụ được các nhà cổ sử khám phá và khẳnb định.
- Xã hội: + Tình trạng đói nghèo, bệnh tật còn diễn ra phổ biến.
+ Bị chia rẽ bởi nhiều giáo phái khác nhau.
+ Các phần tử khủng bố, cực đoan của tôn giáo, giáo phái đang góp phần gây ra sự mất ổn định trong khu
+ Là cái nôi của nền văn minh nhân loại.
- Nguyên nhân:+ Do tranh chấp quyền lợi đất đai, tài nguyên, môi trường sống.
+ Do khác biệt tư tưởng, định kiến tôn giáo, dân tộc có nguồn gốc từ lịch sử.
+ Do các thế lực bên ngoài can thiệp nhằm mục đích xấu.
- Hậu quả:+ Gây mất ổn định ở mỗi quốc gia trong khu vực và làm ảnh hưởng tới các khu vực khác.
+ Đời sống nhân dân bị đe doạ và không được cải thiện, kinh tế bị trì trệ, chậm phát triển.
+ Ảnh hưởng tới giá dầu nói riênn và nền kinh tế thế giới nói chung.
+ Gây ra sự bùng nổ nạn người di cư, nhập cư trái phép trên thế giới.
- Giải pháp:+ Giải quyết triệt để tình trạng đói nghèo, bệnh tật.
+ Kêu gọi viện trợ tài chính từ nước ngoài và từ các tổ chức viện trợ quốc tế.
+ Kiên quyết và cần có biện pháp chống lại những hành động phá rối, gây mất trật tự, các hoạt động khủng
+ Ổn định tình trạng xã hội và an ninh khu vực.
+ Chọn người thực sự có tài có đức giữ các chức vụ quan trọng trong hệ thống bộ máy nhà nước.
+ Hạn chế lạm phát tiêu cực trong xã hội.
+ Nâng cao trình độ trí thức dân trí.