Laà vì sao phù di với trăng

“Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba

Khắp miền truyền mãi câu ca

Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm”

Câu ca dao đậm đà tình nghĩa đã đi vào lòng mỗi người dân Việt Nam từ thế hệ này sang thế hệ khác. Hàng ngàn năm nay, Đền Hùng - nơi cội nguồn của dân tộc, của đất nước luôn là biểu tượng tôn kính, linh nghiêm quy tụ và gắn bó với dân tộc Việt Nam.

Theo truyền thuyết thì Lạc Long Quân và Âu Cơ được xem như là Thủy Tổ người Việt, cha mẹ của các Vua Hùng. Lễ hội Đền Hùng còn được gọi là ngày Giỗ Tổ Hùng Vương.

Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương diễn ra vào ngày mồng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm tại Đền Hùng, Việt Trì, Phú Thọ. Trước đó hàng tuần, lễ hội đã diễn ra với nhiều hoạt động văn hoá dân gian và kết thúc vào ngày 10 tháng 3 âm lịch với Lễ rước kiệu và dâng hương tại Đền Thượng.

Từ xa xưa Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã có vị thế đặc biệt trong tâm thức của người Việt. Bản ngọc phả viết thời Trần, năm 1470 đời vua Lê Thánh Tông và đời vua Lê Kính Tông năm 1601 sao chép đóng dấu kiềm để tại Đền Hùng, nói rằng: “...Từ nhà Triệu, nhà Đinh, nhà Lê, nhà Lý, nhà Trần đến triều đại ta bây giờ là Hồng Đức Hậu Lê vẫn cùng hương khói trong ngôi đền ở làng Trung Nghĩa. Những ruộng đất sưu thuế từ xưa để lại dùng vào việc cúng tế vẫn không thay đổi...”.

Như vậy, có thể hiểu từ thời Hậu Lê trở về trước các triều đại đều quản lý Đền Hùng theo cách giao thẳng cho dân sở tại trông nom, sửa chữa, cúng bái, làm Giỗ Tổ ngày 10 tháng 3 âm lịch. Bù lại họ được miễn nộp thuế 500 mẫu ruộng, miễn đóng sưu, miễn đi phu đi lính.

Đến đời nhà Nguyễn vào năm Khải Định thứ 2 [1917], Tuần phủ Phú Thọ Lê Trung Ngọc đã trình bộ Lễ định ngày 10 tháng 3 âm lịch hàng năm làm ngày Quốc tế [Quốc lễ, Quốc giỗ]. Điều này được tấm bia Hùng Vương từ khảo do Tham tri Bùi Ngọc Hoàn, Tuần phủ tỉnh Phú Thọ, lập năm Bảo Đại thứ 15 [1940] cũng đang đặt ở Đền Thượng trên núi Hùng, xác nhận: “Trước đây, ngày Quốc tế lấy vào mùa thu làm định kỳ. Đến năm Khải Định thứ hai [dương lịch là năm 1917], Tuần phủ Phú Thọ là Lê Trung Ngọc có công văn xin bộ Lễ ấn định ngày mồng Mười tháng Ba hằng năm làm ngày Quốc tế, tức trước ngày giỗ tổ Hùng Vương đời thứ 18 một ngày. Còn ngày giỗ [11 tháng Ba] do dân sở tại làm lễ”. Kể từ đây, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương ngày 10 tháng 3 âm lịch hàng năm được chính thức hóa bằng luật pháp.

Sau cách mạng tháng Tám [1945] Đảng, Nhà nước ta rất quan tâm tới Đền Hùng, Chủ tịch Hồ Chí Minh, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đều đã về thăm viếng tại đây. Kế tục truyền thống cao đẹp của cha ông, nhất là đạo đức “uống nước nhớ nguồn”, ngay sau cách mạng thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh của Chủ Tịch nước số 22/SL - CTN ngày 18 tháng 2 năm 1946 cho công chức nghỉ ngày 10 tháng 3 âm lịch hàng năm để tham gia tổ chức các hoạt động Giỗ Tổ Hùng Vương - hướng về cội nguồn dân tộc.

Trong ngày Giỗ Tổ năm Bính Tuất [1946] - năm đầu tiên của Chính phủ mới được thành lập, cụ Huỳnh Thúc Kháng - Quyền Chủ tịch nước đã dâng một tấm bản đồ Tổ quốc Việt Nam và một thanh gươm quý nhằm cáo với Tổ tiên về đất nước bị xâm lăng và cầu mong Tổ tiên phù hộ cho quốc thái dân an, thiên hạ thái bình cùng nhau đoàn kết, đánh tan giặc xâm lược, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.

Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã có hai lần về thăm Đền Hùng [19/9/1954 và 19/8/1962]. Tại đây Người đã có câu nói bất hủ: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước - Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”. Người còn nhắc: “Phải chú ý bảo vệ, trồng thêm hoa, thêm cây cối để Đền Hùng ngày càng trang nghiêm và đẹp đẽ, thành công viên lịch sử cho con cháu sau này đến tham quan”.

Năm 1995, ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã được Ban Bí thư ghi trong thông báo là ngày lễ lớn trong năm. Ngành Văn hóa thông tin - thể thao phối hợp với các ngành chức năng đã tổ chức lễ hội trong thời gian 10 ngày [từ 1/3 đến 10/3 âm lịch].

Tại Nghị định số 82/2001/NĐ-CP ngày 06/11/2001 về Nghi lễ Nhà nước, trong đó có nội dung quy định cụ thể về quy mô tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương, cụ thể như sau:

- “Năm chẵn” là số năm kỷ niệm có chữ số cuối cùng là “0”; Bộ Văn hoá - Thông tin và Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Thọ tổ chức Lễ hội; mời đại diện lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể dự Lễ dâng hương.

- “Năm tròn” là số năm kỷ niệm có chữ số cuối cùng là “5”; Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Thọ tổ chức lễ hội; mời đại diện lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể dự Lễ dâng hương.

- “Năm lẻ” là số năm kỷ niệm có các chữ số cuối cùng còn lại. Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Thọ tổ chức lễ hội; mời lãnh đạo Bộ Văn hoá - Thông tin dự lễ dâng hương và tổ chức các hoạt động trong lễ hội.

Ngày 02/4/2007, Quốc Hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã phê chuẩn sửa đổi, bổ sung Điều 73 của Luật Lao động cho người lao động được nghỉ làm việc, hưởng nguyên lương ngày Giỗ Tổ Hùng Vương [10/3 âm lịch]. Kể từ đây, ngày 10/3 âm lịch hàng năm đã trở thành ngày lễ lớn - QUỐC LỄ mang ý nghĩa bản sắc văn hóa dân tộc.

Ngày giỗ Tổ Hùng Vương hằng năm là ngày hội chung của toàn dân, ngày mà mọi trái tim dù đang sống và làm việc ở muôn nơi vẫn đập chung một nhịp, mọi cặp mắt đều nhìn về cùng một hướng. Trong ngày này, nhân dân cả nước còn có điều kiện để tham gia vào các hoạt động văn hóa thể hiện lòng thành kính tri ân các Vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân đã vì dân giữ nước.

Trong hồ sơ đề trình UNESCO công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” là di sản văn hoá thế giới đã nêu rõ giá trị của di sản là thể hiện lòng tôn kính đối với tổ tiên, theo tinh thần “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Theo đánh giá của các chuyên gia UNESCO, “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” đã đáp ứng được tiêu chí quan trọng nhất trong 5 tiêu chí, đó là, di sản có giá trị nổi bật mang tính toàn cầu, khích lệ ý thức chung của mọi dân tộc trong việc thúc đẩy giá trị đó. Vì vậy, ngày 6/12/2012, UNESCO đã chính thức công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ”, biểu tượng của tinh thần đại đoàn kết, truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng còn là dịp để giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, lòng biết ơn sâu sắc các Vua Hùng đã có công dựng nước và các bậc tiền nhân kiên cường chống giặc ngoại xâm giữ nước, đồng thời còn là dịp quan trọng để chúng ta quảng bá ra thế giới về một Di sản vô cùng giá trị, độc đáo, đã tồn tại hàng nghìn năm, ăn sâu vào tâm hồn, tình cảm, trở thành đạo lý truyền thống của đồng bào cả nước, kiều bào ta ở nước ngoài, là ngày để toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta cùng nguyện một lòng mãi mãi khắc ghi lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước - Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

BBT [tổng hợp]

[Congannghean.vn]-Dù là ánh sáng của lửa, của bóng đèn hay từ ti vi, điện thoại, những con thiêu thân cũng không ngần ngại mà lao thẳng vào.

Trong thế giới tự nhiên, những loài vật còn tồn tại đến ngày nay là bởi chúng đã trải qua hàng ngàn, hàng vạn năm tiến hóa để có thể thích nghi với cuộc sống của môi trường xung quanh.

Sự tiến hóa ở mỗi loài mỗi khác, tuy nhiên, nó dựa vào 2 mục địch chính: Kiếm ăn - Sinh tồn. Một số sẽ tối ưu hóa khả năng săn mồi của mình như tốc độ [báo], sức mạnh [hổ, sư tử] hay khả năng ngụy trang, nọc độc...

Cũng có những loài đơn giản chỉ cần tồn tại và hoàn thành sứ mệnh của tự nhiên là duy trì nói giống! Những loài như vậy có khả năng ẩn thân, ngụy trang hay cảm nhận nguy hiểm đáng kinh ngạc để trốn tránh kẻ thù.

Tuy vậy, dù là tiến hóa theo hướng nào, hầu hết trong số chúng đều phát triển theo hướng tối đa hóa khả năng sinh tồn trong thế giới tự nhiên, nói dễ hiểu là loài nào cũng cần sống sót. Tuy nhiên, có 1 số ít lại không giống như thế!

Điển hình có thể kể tới là loài thiêu thân. Chúng có tên khoa học là Ephemeroptera [loài phu du], thường xuất hiện chủ yếu vào mùa giao phối sau đó chết ngay.

Lý do chết của thiêu thân vô cùng đặc trưng, ngay từ tên gọi, chúng ta đã có thể hiểu phần nào. Chúng thường "bị" mê hoặc bởi ánh sáng vào lao vào đó, đối với những nguồn sáng như lửa hay đèn [tòa nhiệt cao], thiêu thân sẽ chết ngay lập tức.

Vậy vì sao biết là sẽ chết mà thiêu thân vẫn lao mình vào ánh sáng?

Thực tế, thời gian thiêu thân có thể bay lượn và sống trên bờ rất ngắn, chỉ khoảng vài giờ, đa phần vòng đời, chúng tồn tại ở dạng ấu trùng, sống dưới nước, thời gian này có thể kéo dài từ 1-3 năm!

Cho đến hiện tại, vẫn chưa có câu trả lời chính xác nhất dù rất nhiều giả thiết, dự đoán đã được đưa ra. Cũng vì vậy, đây được coi là 1 trong những câu hỏi lớn nhất đối với các nhà côn trùng học.

1. Giả thiết về đôi mắt

Giả thiết lớn nhất và được nhiều nhà khoa học công nhận nhất vẫn đến từ đôi mắt của thiêu thân. Ông Saunders, giáo sư về côn trùng học tại Penn State, giải thích: "Những con thiêu thân thường sử dụng mặt trăng để định hướng trong suốt chuyến bay của mình vào đêm".

Theo đó, mặt trăng được coi là vô cực quang học, tức là nguồn sáng đủ xa để các tia sáng đến Trái Đất song song với nhau. Thực sự, đó là 1 phương pháp điều hướng tuyệt vời bởi việc sử dụng ánh sáng từ mặt trăng làm gốc, chúng có thể di chuyển theo 1 hướng nhất định.

Nhưng "công nghệ" này của lại có 1 thiếu sót chết người. Đó là việc, các nguồn ánh sáng nhân tạo, gần hơn, sáng hơn và thu hút hơn rất nhiều so với mặt trăng. Khi điều đó xuất hiện, những con thiêu thân sẽ gặp "bối rối" rất nhiều.

Những tia sáng đó đi vào 1 phần mắt của chúng, khiến cho hệ thống định hướng gặp nhiễu loạn. Từ đó, những con thiêu thân bị mất đi định hướng ban đầu [từ ánh sáng Mặt Trăng], bay theo hình xoắn ốc rồi dần dần đâm thẳng vào ngọn lửa.

2. Giả thiết về con cái

Bên cạnh lý do được đưa ra phía trên, nhiều nhà khoa học cũng có cách giải thích khác. Philip Callahan, nhà côn trùng học người Mỹ cho rằng: "Phổ ánh sáng hồng ngoại phát ra bởi một ngọn nến đang cháy có thể chứa tần số chính xác bằng với ánh sáng được phát ra từ 1 con cái, do đó những con đực gặp kích thích tố giới tính nên không ngần ngại mà lao tới". 

Điều đó lý giải rằng vì sao có rất nhiều con đực bỏ mạng dưới sức nóng của ngọn lửa. Tuy nhiên, giả thiết này vẫn còn khá nhiều lỗ hổng cũng như gặp phải kha khá ý kiến trái chiều.

Cho đến hiện tại, vẫn chưa thể tìm được nguyên nhân chính xác nhất, nhưng các nhà khoa học, đặc biệt là côn trùng học vẫn đang tiếp tục cuộc chiến của mình để có thể lý giải được hiện tượng tưởng chừng đơn giản song vô cùng bí ẩn này của thiên nhiên.

.