Rèn luyện để nâng cao kỹ năng dịch thuật luôn đóng vai trò quan trọng với mỗi một người biên dịch hiện nay. Bởi dịch thuật là một kỹ năng quan trọng đứng sau những kỹ năng chính nghe – nói – đọc – viết với người học ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng.
Tuy nhiên, dịch thuật là một kỹ năng khó đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối về ý nghĩa trong việc chuyển đổi, truyền đạt từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Vì thế, người biên dịch phải là người am hiểu sâu sắc các ngôn ngữ mà mình cần dịch thuật.
Dưới đây là một số bí quyết giúp bạn rèn luyện, trau dồi kỹ năng để có cách dịch tiếng Anh hiệu quả hơn:
1- Trước khi dịch một tài liệu nào đó, bạn cần có thời gian đọc tài liệu cẩn thận, đánh dấu các đoạn khó dịch hoặc chưa hiểu rõ nghĩa. Lưu ý rằng một từ/ cụm từ có thể có nhiều nghĩa và cách diễn đạt khác nhau, khi dịch hãy cố gắng hướng tới ý nghĩa mà tác giả đang đề cập thì bạn mới có thể dịch chính xác chúng sang Tiếng Anh được.
2- Trong quá trình dịch, để diễn đạt được chính xác ý nghĩa đoạn dịch từ Tiếng Việt sang Tiếng Anh hoặc ngược lại, bạn có thể sử dụng xác cụm từ Tiếng Anh/ Việt đồng nghĩa, tương đương dịch các cụm từ, thành ngữ cho chuẩn xác.
3- Tuyệt đối tránh việc dịch hoàn toàn theo nghĩa đen [hoặc word by word], vì như vậy bạn có thể dịch sai không đảm bảo chính xác ý tưởng của tác giả. Đặc biệt để hiểu ý nghĩa tài liệu, bạn cần phải hiểu nghĩa theo từng câu, từng đoạn chứ không phải theo từng từ.
4- Tuy nhiên, cũng không nên tránh việc dịch không sát nghĩa đen vì như thế bản dịch của bạn có thể không thực, bay bổng. Do đó, bạn cần biết chọn lọc nên giữ lại những ý nào và lược bỏ ý không cần thiết, có thể biên tập lại các câu dịch sao cho không thay đổi với bản gốc.
5- Hạn chế dùng những từ ngữ không phổ biến, hoặc thuật ngữ cũ ít được sử dụng hoặc không hiện hành. Chỉ nên lựa chọn các từ mà bạn nắm rõ và người đọc cũng có thể dễ dàng hiểu được để dịch. Không nên sử dụng các từ ngữ quá khoa trương, cao siêu sẽ làm cho người đọc khó hiểu và không đem lại hiệu quả.
6- Không sử dụng quá nhiều từ đồng nghĩa trong một tài liệu dịch sẽ làm bản dịch trở nên rời rạc.
7- Trong quá trình dịch, bạn sẽ không khỏi gặp các câu dài với nhiều mệnh đề và khó dịch, hãy tách thành các câu ngắn để dịch sẽ dễ dàng hơn nhưng phải đảm bảo ý nghĩa để khi ghép các đoạn với nhau sẽ không thay đổi so với bản gốc.
8- Bạn phải luôn đảm bảo các câu trong văn bản dịch không bị rời rạc mà phải có sự gắn kết, liền mạch với nhau, văn phong rõ ràng rành mạch mà vẫn chuẩn xác nghĩa so với bản gốc.
9- Bên cạnh việc luyện tập, rèn luyện các kỹ năng trên, bạn cần phải đọc và tìm hiểu thêm tiếng Anh chuyên ngành ở nhiều lĩnh vực khác nhau: tiếng Anh kinh doanh, tiếng Anh chuyên ngành ngân hàng, tiếng Anh chuyên ngành xây dựng, tiếng Anh chuyên ngành Y, tiếng Anh chuyên ngành môi trường...để có sự am hiểu phục vụ tốt hơn trong quá trình dịch tiếng Anh chuyên ngành.
Trên đây là các bí quyết giúp bạn rèn luyện kỹ năng dịch thuật tài liệu Tiếng Anh, tùy vào các hoàn cảnh khác nhau mỗi người sẽ lựa chọn cho mình các phương pháp dịch thuật là khác nhau miễn sao đảm bảo được hiệu quả!
-Thứ nhất là cách dùng từ.
Ví dụ:
Sai: Most Westerners have high noses.
Đúng: Most Westerners have long noses. [Đa số người phương Tây có chiếc mũi cao].
-Thứ hai là cách dùng giới từ. Ví dụ:
– Sai: Are you home tomorrow?
Đúng: Are you at home tomorrow? [Bạn có ở nhà ngày mai không?]
-Thứ ba là sự phù hợp giữa chủ ngữ và động từ: Đây là một trong những lỗi ngữ pháp tiếng Anh thường gặp nhất khi viết tiếng Anh. Để viết chuyên nghiệp chủ ngữ và động từ cần có sự ăn khớp với nhau.
Ví dụ:
[Sai] Ann like Chinese food.
[Đúng] Ann likes Chinese food.
-Thứ tư là cách dùng thì. Bạn phải chắc chắn rằng hành động của bạn được miêu tả đúng trong ngữ cảnh hợp lí.
Ví dụ:
[Sai] I went to the park yesterday and we play football.
[Đúng] I went to the park yesterday and we played football.
-Thứ năm là phải biết sử dụng mạo từ thích hợp: Nhiều ngôn ngữ khác không yêu cầu mạo từ như tiếng Anh, chính vì vậy lỗi mạo từ là một trong những lỗi ngữ pháp tiếng Anh thường gặp mà đại đa số người viết mắc phải khi viết.
Ví dụ:
[Sai] I bought book yesterday.
[đúng] I bought a book yesterday.
-Thứ sáu là các collocations [cụm từ kết hợp]
Ví dụ: tiếng anh đúng [người bản xứ không hề nói correct English mà họ nói là proper English]
hay trời mưa lớn [phải nói heavy rain/ hard rain/ pouring rain, ko phải là big rain hay great rain] => cái này gọi là collocations.
- Cách rèn luyện khả năng dịch hiểu quả nhất là thường xuyên đọc các tài liệu tiếng Anh, đọc báo song ngữ để học nắm bắt được cách diễn đạt ý tưởng của người bản ngữ khi dùng từ và học theo nó. Việc dịch thuật sẽ trôi chảy và chính xác nhất.
- Trước khi bắt đầu quá trình luyện dịch tiếng Anh sang tiếng Việt dịch bạn nên tìm hiểu các kiến thức liên quan đến bài dịch bằng tiếng Việt. Sau đó áp dụng đốivới bài dịch của mình. Như vậy khi dịch sẽ dễ dàng và nội dung bài dịch cũng được chuyển thể chính xác hơn.
- Mỗi tài liệu đều được viết cho một mục đích và đối tượng nhất định. Bài dịch hay là bài dịch phù hợp với văn phong cũng như lối tư duy của người đọc. Thế nên khi bắt đầu tiến hành dịch, bạn nên đọc qua toàn bộ tài liệu để xác định văn phong cũng như lĩnh vực. Việc đọc trước tài liệu giúp chúng ta hiểu nội dung văn bản, nắm được ý chính của toàn văn bản để chọn cách dịch phù hợp.
- Mỗi ngôn ngữ đều có cách thể hiện khác nhay nên người dịch rất dễ gặp khó khăn khi tìm các từ có nghĩa tương đương từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Ngoài ra, ngành dịch thuật đòi hỏi các biên dịch phải có tính kiên trì,cẩn thận và tỉ mỉ nhằm đảm bảo tính chính xác khi chuyển thể văn phong bản gốc.
- Đừng bao giờ có suy nghĩ giỏi tiếng Anh là dịch tốt, vì tiếng Anh hay tiếng Hàn hay một ngôn ngữ nào khác chỉ là phương tiện mà bản dịch muốn chuyển thể nội dung. Bản dịch tốt là bản dịch có độ chính xác cao so với bản gốc, dễ hiểu và quen thuộc với lối tư duy của người đọc. Vì thế cùng với việc không ngừng tăng cường hiểu biết, trau dồi ngoại ngữ, thì việc củng cố vốn tiếng mẹ đẻ [tiếng Việt] là điều vô cùng cần thiết.