Mục đích của việc khai hoang là gì

Hiện trạng đất 5%

Diện tích đất công ích theo số liệu thống kê đất đai năm 2017 của huyện Thăng Bình là 864,76 ha, tuy nhiên theo số liệu kiểm kê trên thực địa chỉ khoảng 853,95 ha. Đối với xã Bình Định Bắc theo số liệu năm 1996 toàn xã có đến 44 ha đất 5% nhưng đến nay còn 26,76 ha. Lý giải việc chênh lệnh diện tích giữa hồ sơ và thực địa, các địa phương đều thừa nhận thực tế là không quản lý đúng, chính xác về diện tích đất này, phần lớn chênh lệch là do không kịp thời cập nhật biến động, cho hộ gia đình thuê nhưng không quản lý chặt dẫn đến thất thoát [sau thời gian sử dụng người dân chuyển sang kê khai là đất khai hoang và lập thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng]. Bên cạnh đó, do việc chuyển giao từ hợp tác xã sang UBND cấp xã chưa đầy đủ về hồ sơ, số liệu địa chính theo hồ sơ 299 còn sai sót nên số liệu diện tích đất 5% chưa chuẩn xác.

Cũng theo phản ánh của các địa phương, khi xây dựng phương án giao đất cho hộ gia đình, cá nhân theo Nghị định 64/NĐ-CP đa phần các địa phương đều giao diện tích đất tốt cho các hộ; phần đất xấu hoặc nhỏ lẻ, phân tán, nằm rải rác thì đưa vào quỹ đất 5%. Vướng mắc trong quản lý đất công ích hiện nay chính là những diện tích đất nằm xen kẻ trong khu dân cư, nằm rải rác nơi khó canh tác, đất ven triền đồi, bãi bồi. Bên cạnh đó, còn nhiều diện tích đất công ích nằm trong khuôn viên đất thổ canh, nhỏ lẻ khó thể hiện trên bản đồ và chưa thể thống kê đầy đủ. Có những diện tích đất công ích chung thửa, nhưng khác chủ, không giao được cho hộ gia đình khác vào sử dụng,

Nhiều bất cập trong quản lý, sử dụng

Việc quản lý lỏng lẻo, không xác định được diện tích đất công ích dẫn đến nhiều diện tích đất công ích bị sử dụng sai mục đích, không phát huy được hiệu quả. Theo quy định quỹ đất 5% được sử dụng vào các mục đích cho thuê sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản hoặc bù lại đất dùng xây dựng các công trình công cộng tại xã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép... Tuy nhiên, tại nhiều nơi đã xảy ra tình trạng lấn chiếm đất công, xây dựng trên đất nông nghiệp [tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất], cho mượn đất 5% hoặc bỏ hoang hóa. Việc cho thuê quỹ đất này cũng bộc lộ nhiều vi phạm, nhiều nơi cho thuê nhưng không có hợp đồng, cho thuê quá thời hạn quy định, cá biệt có xã trong suốt thời gian dài [2001 2010] làm thất thu ngân sách số tiền hơn 200 triệu đồng từ nguồn cho thuê đất 5%.

Nhiều xã cho rằng đối với diện tích đất tốt, khả năng sinh lợi cao thì việc cho hộ gia đình, cá nhân thuê đất không có gì vướng, tuy nhiên đối với phần đất xấu, diện tích nhỏ lẻ, manh mún thì phương án cho thuê đất là không khả thi, nhiều trường hợp để tránh hoang hóa địa phương vận động người dân sử dụng dưới hình thức cho mượn dù biết là không đúng luật; pháp luật hiện hành không cho phép tổ chức thuê đất 5% trong khi nhiều hợp tác xã, tổ hợp tác sản xuất nông nghiệp có nhu cầu thuê để sản xuất nông nghiệp hàng hóa cũng là một bất cập cần sớm điều chỉnh. Ngoài ra, tại một số nơi cũng xảy ra tình trạng sử dụng đất 5% để khai thác quỹ đất, giao đất ở lâu dài cho dân.

Kiến nghị giải pháp

Để khắc phục những tồn tại, bất cập trong quản lý và sử dụng đất công ích, các địa phương cần rà soát, xây dựng kế hoạch kiểm tra, thanh tra, xử lý kịp thời các trường hợp sử dụng đất công ích sai mục đích; chấm dứt hợp đồng ký không đúng thời gian và không đúng đối tượng theo quy định; có biện pháp ngăn chặn, không để xảy ra tình trạng lấn chiếm, mua bán, chuyển đổi mục đích sử dụng đất công ích trái pháp luật gây thất thu ngân sách. Đối với diện tích đất công tích 5% không phát huy hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp cần có phương án chuyển mục đích sử dụng phù hợp. UBND cấp huyện cần chủ động kiểm tra, hướng dẫn giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý, sử dụng đất công ích cho cấp xã. Cùng với việc nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ đất 5% hiện có cần tích cực có giải pháp bổ sung quỹ đất công ích 5% từ diện tích đất khai hoang, đất chưa sử dụng để có quỹ đất dự phòng sử dụng cho mục đích công ích như xây dựng các công trình công cộng tại địa phương.

Bên cạnh đó, quy định pháp luật về việc cho thuê đất 5% cũng cần được điều chỉnh theo hướng cho phép các tổ chức được thuê đất, kéo dài thời hạn thuê từ 05 năm thành 10 năm để các tổ chức mạnh dạn đầu tư phát huy hiệu quả sử dụng đất. Điều này cũng phù hợp khi thực tế hiện nay việc sản xuất nông nghiệp theo quy mô nhỏ, lẻ ở các hộ gia đình, cá nhân đem lại lợi ích khá khiêm tốn, nhiều trường hợp bỏ đất nông nghiệp hoang hóa và tỉnh đang thực hiện chủ trương tích tụ ruộng đất, sản xuất nông nghiệp quy mô lớn.