Dân tộc ta là một dân tộc có truyền thống hiếu học. Theo đó, truyền thống tôn sư trọng đạo cũng được lưu truyền và gìn giữ hàng ngàn đời nay. Dân gian ta có câu: Muốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy như một lần nữa tôn vinh vai trò của người thầy và cũng là một lời nhắc nhở các thế hệ sau phải gìn giữ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc.Bạn đang xem: Muốn sang thì bắt cầu kiều
Contents
1 Muốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy2 Thương mại hóa giáo dục – nhà giáo đang mất dần vị thế vốn cóMuốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy
Muốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy là cặp câu được trích từ bài ca dao:
“Bồng bồng mẹ bế con sang
Đò dọc quan cấm, đò ngang không chèo.
Bạn đang xem: Hãy giải thích câu thành ngữ muốn sang sông thì bắc cầu kiều, muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy
Muốn sang thì bắc cầu Kiều
Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy”
Những câu lục bát này quả là ngọt ngào như những lời ru của mẹ. Ở hai câu trên, bài ca dao đang nói đến một hoàn cảnh trớ trêu. Đó là khi mẹ muốn bế con sang sông, nhưng không có một con đò nào. Bởi “đò dọc quan cấm, đò ngang không chèo”.
Hai câu tiếp theo, chính là cách thức mà người mẹ đã lựa chọn. Không có đò thì ta bắc cầu.
Nói đến đây cũng nên phân tích rõ từng lớp nghĩa của bài ca dao này. Thực tế thì người ta chỉ hay nhớ đến hai câu lục bát cuối cùng. Đó là câu Muốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy.
Vì thế “sang” không chỉ là sang sông mà còn được hiểu là sang trọng. Bởi cầu Kiều khi xưa là loại cầu rất đẹp. Việc tồn tại của cầu Kiều trong vườn nhà như là một biểu tượng, một minh chứng về sự giàu sang, quyền quý.
Tuy nhiên, dù chữ “sang” ấy nằm ở lớp nghĩa nào thì câu ca dao này vẫn giá trị nhất ở câu “muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy”. Chữ thầy chính là nhãn tự, là tâm điểm chính mà cả bài ca dao muốn hướng tới.
Muốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy
Người thầy – hình ảnh vừa gần gũi, vừa cao quý
Như đã chia sẻ ở trên, câu ca dao lấy hình ảnh người mẹ Việt Nam tần tảo, lam lũ. Dù khó khăn hay vất vả thế nào cũng tìm mọi cách để giúp con vượt sông.
Muốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy thể hiện rất rõ ước muốn của người mẹ. Đó là ước mơ đứa con được sang bờ bên kia, thoát khỏi dòng sông mênh mông của đói nghèo, dốt nát. Và muốn vượt được dòng sông ấy không thể thiếu vai trò của người thầy.
Bà mẹ đang đặt cả niềm tin vào vị thế người dạy con mình. Đó vừa là sự tôn vinh các thế hệ nhà giáo, vừa là lời nhờ cậy. Và đó cũng là lời nhắc nhở các thế hệ sau phải gìn giữ truyền thống tôn sư trọng đạo. Nhắc nhở những người thầy về vai trò và trách nhiệm với nghề nghiệp của mình.
Hình ảnh người thầy trong tâm hồn mỗi người dân Việt Nam vừa gần gũi cũng vừa cao quý. Họ có sứ mệnh giúp cho các thế hệ học trò có học vấn, có nhân cách tốt đẹp, có năng lực giúp ích cho đời, cho dân, cho nước.
Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy
Câu ca dao còn như một lời nhắc nhở về mối quan hệ giữa phụ huynh và thầy cô giáo. “Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy” cũng mang ý nhắc nhỏm quý phụ huynh phải dành sự quan tâm đến những thầy cô giáo đang dạy dỗ con mình.
Xưa kia. cha mẹ ai muốn thầy nhận dạy con mình đều mang biếu ông giáo gói xôi, con gà. Đó vừa là hình thức xin học vừa thể hiện mong muốn ông chỉ dạy con mình cái chữ cái câu. Người thầy rất được yêu mến và kính trọng.
Dân gian ta cũng từng có câu: “Công cha, nghĩa mẹ, ơn thầy”. Người thầy có vị thế ngang với cha mẹ. Vì thế muốn có “hay chữ” thì phải yêu mến, kính trọng thầy. Đó cũng là hành động tốt đẹp thể hiện rõ truyền thống tôn sư trọng đạo của dân tộc ta. Cha mẹ tin tưởng và tôn trọng thầy cô thì con cái mới noi theo mà kính thầy, mến bạn.
Câu ca dao còn thể hiện sự cần thiết của việc trao đổi và phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường. Bởi nuôi dạy một đứa trẻ không phải là một việc dễ dàng. Chỉ cần có một vài hành động sai lệch sẽ dẫn đến những hậu quả khó lường. Để có thể nắm bắt được thế mạnh và tâm lý của từng cá nhân, thì thầy cô rất cần có sự cộng tác nhiệt tình của cha mẹ.
Thương mại hóa giáo dục – nhà giáo đang mất dần vị thế vốn có
Xã hội ngày càng phát triển, giáo dục vì thế cũng đã có nhiều thay đổi. Khoan nói về những thứ lớn lao như cải cách trong dạy học, thi cử. Nhìn nhận một cách thực tế ta thấy rõ, giáo dục đang dần thương mại hóa. Từ đó dạy học cũng là một ngành dịch vụ.
Rõ nét nhất cho hiện tượng trên là hình thức trường tư thục, trường quốc tế và dịch vụ gia sư. Ở đó, phụ huynh và học sinh có thể tự do lựa chọn những thứ mình muốn học. Và vô hình chung, giáo viên trở thành người làm công ăn lương, phục vụ theo nhu cầu. Theo đó, vị thế nhà giáo cũng ngày một giảm dần.
Muốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy
Những con sâu làm rầu nồi canh
Thời buổi mọi thứ đắt đỏ, nhưng lương giáo viên lại được coi là thấp nhất trong các ngành nghề. Vì thế đứng trước vấn đề thương mại hóa giáo dục, đa phần quý thầy cô giáo cũng coi đó là chuyện bình thường. Thậm chí đó còn là cách để họ có thể cải thiện thu nhập của mình.
Câu chuyện dạy thêm, dạy ép, chèn ép học sinh cũng khá phổ biến. Trước vấn đề cơm áo, gạo tiền thì chẳng ai dám lên tiếng rằng ai đúng ai sai, có đạo đức hay vô đạo đức. Nhưng rõ ràng, hình ảnh nhà giáo đã không còn chuẩn mực như nó vốn có. Thêm đó là tư duy con cái là vàng ngọc đã khiến các cậu ấm, cô chiêu hiểu nhầm về vai trò của người thầy.
Song song với đó, vì muốn con “hay chữ” thay vì gói xôi, con gà làm lễ thì nhiều bậc phụ huynh chọn cách “gọn nhẹ” hơn là phong bì để biếu xén. Dẫu biết đó chỉ là những con sâu làm rầu nồi canh, nhưng đó là những hiện trạng ta không thể phủ nhận.
Đứng trước những vấn đề đó, phụ huynh phải là những tấm gương sáng để con cái noi theo. Tôn trọng và phối hợp với giáo viên trong dạy dỗ con cái mới là chìa khóa vàng giúp cha mẹ kiến tạo nên thế hệ mới giỏi giang và có đạo đức.
Xem thêm: Xếp Hạng 10 Nhóm Nhạc Kpop Nổi Tiếng Nhất Thế Giới Hiện Nay, 15 Nhóm Nhạc K
Lời kết
Muốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy ngoài việc đề cao vai trò của người thầy. Câu ca dao còn đang muốn nhắc nhở những bậc làm cha, làm mẹ nên có những hành động, thái độ đúng đắn với những người dạy dỗ con em mình.
Tham khảo thêm bài viết: Ca dao “Mấy đời bánh đúc có xương/Mấy đời mẹ ghẻ mà thương con chồng”
Gõ Tiếng Việt > Ca dao tục ngữ thành ngữ > Muốn sang thì bắc cầu Kiều, muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy
"Bồng bồng mẹ bế con sang
Đò dọc quan cấm, đò ngang không chèo
Muốn sang thì bắc cầu kiều
Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy"
[Ca dao]
Trên mạng có rất nhiều bài giải thích nhưng tôi thích nhất là bài viết của bác Bu nên share cho các bạn cùng đọc:
"MUỐN SANG THÌ BẮC CẦU KIỀU"
Muốn sang thì bắc cầu kiều
Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy
Bạn Thu Thủy cho rằng, trong câu đó Kiều là cây cầu, vậy thì chữ kiều trong câu này có nghĩa gì khác? Nếu không khác thì nói cầu kiều là trùng nghĩa ?
Bu chắc ngoài bạn Thủy ra, sẽ có nhiều người nghĩ như thế, nên nói lên đây để chúng ta cùng thảo luận xem sao.
Theo Bu, muốn hiểu câu này thì phải tìm nghĩa chữ kiều và chữ sang.
* Kiều là một từ Hán Việt. Có khoảng 10 chữ kiều, trong đó Bu dẫn ra 4 chữ có nghĩa liên quan đến vấn đề ta nói tới.
– 僑 : Cao lớn
– 喬 : Cao
– 嬌: Đẹp
– 橋: Cây cầu
* Sang cũng là từ Hán Việt. Có 3 chữ sang nhưng không có nghĩa chữ nào hợp với câu ngạn ngữ trên. Cứ dẫn ra để bạn tham khảo:
– 瘡: Mụn nhọt
– 創: Bị thương
– 創 : Thuyền
Như vậy phải dùng chữ sang theo nghĩa nôm trong Đại từ điển tiếng Việt, với hai nghĩa sau:
– Sang: Đến một chỗ khác, gần với nơi xuất phát.
– Sang: Có địa vị và danh vọng, được mọi người kính trọng.
Để cho dễ xét, trong hai chữ kiều có nghĩa là cao lớn ta loại đi một chữ. Loại thêm chữ kiều là cây cầu. Còn lại hai chữ: kiều là cao, và kiều là đẹp. Sẽ có hai cách hiểu vế 6 chữ của ngạn ngữ trên như sau:
1- Nếu quan niệm kiều là cao, thì sang phải là qua, là đến một chỗ khác.
2- Nếu quan niệm kiều là đẹp, thì sang phải là sang trọng.
* Trong trường hợp cầu kiều là “cầu đẹp” hẳn là có liên quan đến một điển tích thời Tam Quốc. Tào Tháo [220-264] cho xây một đài bên sông Chương Hà tỉnh Hà Nam có tên là Đài Đồng Tước cực kỳ tráng lệ, là nơi ở của các mỹ nữ. Đài Đồng Tước gồm có một đài chính và hai đài phụ hai bên, gọi là Ngọc Long và Kim Phượng. Ba đài này được nối với nhau bằng hai cây cầu vồng rực rỡ giữa lưng chừng trời. Muốn sang thì bắc cầu kiều là nói đến hai cây cầu này chăng?
* Trường hợp cầu kiều chỉ là cây cầu cao [cho thuyền bè đi dọc sông được] thì câu ngạn ngữ:
Muốn sang thì bắc cầu kiều
Muốn con hay chữ thì yêu lấy thầy
Là một chỉnh thể nói lên đạo lý tôn sư trọng đạo của người Việt. Ở đây có kết cấu theo quan hệ: điều kiện – giải thiết, muốn có A thì phải có B. Muốn sang sông thì phải bắc cầu, muốn con hay chữ thì phải yêu quý kính trọng thầy theo thang bậc quân – sư – phụ. Hay chữ không chỉ giỏi từng con chữ mà là giỏi làm người. Xưa, phụ huynh dẫn con trẻ đến nhập học, nói với thầy: “xin thầy dạy cháu dăm chữ để làm người”. Động từ “sang” gợi hình ảnh kiếp người trong hành trình giải thoát khổ nạn, đến bên bờ kia – đáo bỉ ngạn, để tìm hạnh phúc, an vui. Con người chưa qua sông lọt vào quẻ Vị Tế của Kinh dịch, nó là một thông điệp vĩnh hằng về phận người: “Hởi người, sinh ra không phải để yên nghỉ mà lên đường, lên đường bằng tất cả lo âu của kẻ vượt sông”. Mà lên đường với tư cách một con người biết làm người, tức là phải học thầy, kính trọng thầy.
* Bu tôi thiên về trường hợp vừa trình bày, không rõ Thu Thủy và các bạn chọn cách trả lời nào?
BULUKHIN NGUYỄN [27/12/2008]
Page 2