[Xem thêm Tiểu không tự chủ ở trẻ em Tiểu không tự chủ ở trẻ em [Xem thêm Tiểu không tự chủ ở người lớn.] Tiểu không tự chủ được định nghĩa là đi tiểu không kiểm soát được 2 lần/tháng xuất hiện ban ngày hoặc ban đêm. Các thuật ngữ được sửa đổi về thời... đọc thêm và Tổng quan về tiểu tiện Tổng quan về tiểu tiện Rối loạn tiểu tiện ảnh hưởng đến tích trữ hoặc tống xuất nước tiểu bởi vì cả hai đều được kiểm soát bởi cùng cơ chế thần kinh và cơ chế hoạt động của hệ tiết niệu. Kết quả là tiểu không tự chủ... đọc thêm .]
Tiểu không tự chủ-tiểu són là tình trạng mất hoạt động tự chủ của việc tiểu tiện; một số chuyên gia cho rằng nó chỉ tồn tại khi một bệnh nhân nghĩ rằng đó là một vấn đề. Rối loạn này nhiều khi không được nhận biết và chưa được báo cáo. Nhiều bệnh nhân không khai vấn đề với bác sĩ của họ, và nhiều bác sĩ không hỏi về tiểu không tự chủ của bệnh nhân Tiểu són có thể xảy ra ở bất cứ độ tuổi nào nhưng phổ biến hơn ở người cao tuổi và phụ nữ, ảnh hưởng đến khoảng 30% nữ giới lớn tuổi và 15% nam giới lớn tuổi.
Tiểu són làm giảm chất lượng cuộc sống vì gây xấu hổ, kỳ thị, cô lập, và trầm cảm. Nhiều bệnh nhân lớn tuổi mất tính độc lập vì sự tiểu không kiềm chế được là gánh nặng cho người chăm sóc. Ở bệnh nhân nằm liệt giường, nước tiểu gây kích ứng và làm thấm ướt da, góp phần với áp lực lên xương cùng cụt gây loét tì đè. Người cao tuổi với triệu chứng tiểu gấp có nguy cơ bị ngã và gãy xương.
Phân loại
Tiểu không tự chủ có thể biểu hiện tiểu nhỏ giọt gần như liên tục hoặc tiểu ngắt quãng có hoặc không ý thức được sự cần phải đi tiểu. Một số bệnh nhân có tình trạng tiểu rất gấp [không thể nhịn được] mà không có hoặc rất ít dấu hiệu cảnh báo và có thể không thể nhịn tiểu cho đến khi đi được tới nhà vệ sinh. Sự tiểu không tự chủ có thể xảy ra hoặc nặng hơn khi thực hiện các động tác làm tăng áp lực trong ổ bụng. Sự rò rỉ sau khi đi tiểu rất phổ biến và có thể là một biến thể bình thường ở nam giới. Việc nhận định trên lâm sàng đôi khi hữu ích, nhưng nguyên nhân thường chồng chéo và điều trị là giống nhau.
Tiểu gấp không tự chủ là sự rò rỉ nước tiểu không kiểm soát được [thể tích nước tiểu từ trung bình đến nhiều] xảy ra ngay khi có nhu cầu đi tiểu khẩn cấp, không thể nhịn được. Tiểu đêm và tiểu dầm về đêm là phổ biến. Sự tiểu gấp không tự chủ là thể phổ biến nhất của tiểu không kiềm chế được ở người cao tuổi nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến người trẻ tuổi hơn. Tình trạng thường nặng hơn do dùng lợi tiểu và bị trầm trọng hơn do không có khả năng nhanh chóng đi đến nhà vệ sinh. Ở phụ nữ, viêm teo âm đạo, thông thường do tuổi già, góp phần làm mỏng đi và kích thích niệu đạo và tiểu gấp.
Tiểu không tự chủ dưới áp lực là sự rò rỉ nước tiểu do áp lực trong ổ bụng tăng đột ngột [ví dụ, ho, hắt hơi, cười, uốn hoặc nâng]. Thể tích rò rỉ thường từ thấp đến trung bình. Đây là loại phổ biến thứ hai của tiểu không tự chủ ở phụ nữ, chủ yếu là do các biến chứng của sinh đẻ và sự phát triển của viêm niệu đạo teo. Nam giới có thể gặp tiểu không tự chủ dưới áp lực sau khi làm các thủ thuật như cắt tiền liệt tuyến toàn bộ. Tiểu không tự chủ dưới áp lực thường nghiêm trọng hơn ở người béo phì vì áp lực từ các thành phần trong ổ bụng đè trên đầu bàng quang.
Tiểu không tự chủ do bàng quang đầy là tình trạng nước tiểu bị rỉ ra từ một bàng quang đầy quá mức. Thể tích nước tiểu rò rỉ thường nhỏ, nhưng rò rỉ có thể là liên tục, dẫn đến tổng lượng nước tiểu rỉ ra là lớn. Tiểu không tự chủ do bàng quang đầy là loại phổ biến thứ hai trong số các loại tiểu không tự chủ ở nam giới.
Tiểu không tự chủ chức năng là sự thoát nước tiểu ra ngoài do suy giảm nhận thức hoặc thể chất [ví dụ do chứng sa sút trí tuệ hay đột quỵ] hoặc các rào cản về môi trường gây trở ngại cho việc kiểm soát việc tiểu tiện. Ví dụ, bệnh nhân có thể không nhận ra nhu cầu cần đi tiểu, không biết nhà vệ sinh ở đâu, hoặc không thể đi bộ đến nhà vệ sinh ở xa. Các đường dẫn truyền thần kinh và đường niệu cần để duy trì sự tự chủ có thể là bình thường.
Tiểu không tự chủ thể phối hợp là bất kỳ sự kết hợp của các loại trên. Các kết hợp phổ biến nhất là tiểu gấp không tự chủ với tiểu không tự chủ dưới áp lực và tiểu gấp không tự chủ hoặc tiểu không tự chủ dưới áp lực với tiểu không tự chủ chức năng.
Nguyên nhân
Rối loạn có xu hướng khác nhau giữa các nhóm tuổi. Với người già, dung tích bàng quang giảm, khả năng nhịn tiểu giảm, sự co thắt bàng quang không theo ý muốn [hoạt động quá mức cơ trơn bàng quang] xảy ra thường xuyên hơn, và co bóp bàng quang bị suy giảm. Do đó, việc trì hoãn đi tiểu trở nên khó khăn hơn và có xu hướng tiểu không hết. Thể tích nước tiểu tồn dư tăng, có thể là 100 mL [bình thường 50 mL. Biến thể này có thể tương tự như bệnh tiền liệt tuyến ở nam giới hoặc tiểu không tự chủ dưới tác động stress [ho, hắt hơi,...] ở phụ nữ.
Cơ trơn bàng quang giảm hoạt gây bí tiểu và tiểu không tự chủ do bàng quang đầy ở khoảng 5% bệnh nhân tiểu không tự chủ. Nó có thể do tổn thương tủy sống Chấn thương cột sống [Xem thêm Cách tiếp cận với bệnh nhân chấn thương.] Chấn thương cột sống có thể gây thương tích đến tủy sống, đốt sống, hoặc cả hai. Thỉnh thoảng, tổn thương dây thần kinh kèm theo. Giải phẫu... đọc thêm hoặc rễ thần kinh chi phối bàng quang [ví dụ, chèn ép tuỷ, khối u, hoặc phẫu thuật], bởi các bệnh thần kinh ngoại biên hoặc thận kinh tự động, hoặc các rối loạn thần kinh khác [xem Bảng: Nguyên nhân gây tiểu không tự chủ thực sự Nguyên nhân gây tiểu không tự chủ thực sự [Xem thêm Tiểu không tự chủ ở trẻ em và Tổng quan về tiểu tiện.] Tiểu không tự chủ-tiểu són là tình trạng mất hoạt động tự chủ của việc tiểu tiện; một số chuyên gia cho rằng nó chỉ tồn tại khi... đọc thêm ]. Thuốc kháng cholinergic và opioid làm giảm đáng kể sự co bóp của cơ trơn bàng quang; những loại thuốc này tạm thời là những nguyên nhân phổ biến. Cơ trơn có thể trở nên không hoạt động ở những người nam giới bị tắc nghẽn đường ra mãn tính vì cơ trơn bàng quang bị thay thế bởi tổ chức xơ và mô liên kết, làm cho bàng quang không thể rỗng được ngay cả khi tắc nghẽn đã được giải quyết. Ở phụ nữ, sự giảm hoạt của cơ trơn bàng quang thường vô căn. Ít trường hợp cơ trơn bàng quang yếu trầm trọng phổ biến ở phụ nữ lớn tuổi. Sự yếu như vậy không gây tiểu không tự chủ nhưng có thể làm phức tạp điều trị nếu các nguyên nhân khác của tiểu không tự chủ cùng tồn tại.
Mất đồng vận cơ trơn bàng quang cơ thắt [mất sự phối hợp giữa co thắt bàng quang và giãn cơ thắt niệu đạo ngoài] có thể gây tắc nghẽn đường ra, hậu quả là nước tiểu trào ra không kiểm soát được. Chứng rối loạn đồng vận thường do tổn thương tủy sống làm gián đoạn đường đi tới trung tâm tiểu tiện ở cầu não, nơi điều hợp sự giãn cơ thắt và sự co bàng quang. Thay vì giãn khi bàng quang co lại, cơ vòng co lại, làm tắc nghẽn đường ra của bàng quang. Chứng rối loạn đồng vận gây ra các bè xơ bàng quang nặng, túi thừa, sự biến dạng hình "cây thông giáng sinh" của bàng quang, ứ nước thận, và suy thận.
Suy chức năng [ví dụ như suy giảm nhận thức, giảm khả năng vận động, giảm sự khéo tay, các rối loạn phối hợp, thiếu động lực], đặc biệt ở người cao tuổi, có thể góp phần dẫn đến tiểu không tự chủ thực sự nhưng hiếm khi là nguyên nhân gây ra nó.