1. Giả định anh [chị] cần phỏng vấn và trả lời phỏng vấn về việc giảng dạy và học tập môn Ngữ văn THPT.
Hãy lần lượt thực hiện những bước sau đây:
a] Chuẩn bị
– Xác định chủ đề: Quá trình phỏng vấn và trả lời phỏng vấn sẽ đề cập đến toàn bộ hay chỉ một mặt nào đó của việc dạy và học Ngữ văn trong trường THPT [như chương trình, SGK; việc giảng dạy của thầy giáo, cô giáo; việc học tập của học sinh; vấn đề kiểm tra, thi cử]
– Xác định mục đích: Công việc phỏng vấn và trả lời phỏng vấn được tiến hành nhằm mục đích gì [chỉ để nắm được thực trạng của việc dạy và học Ngữ văn hay còn để tìm ra những biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập môn học đó] ?
– Xác định đối tượng trả lời phỏng vấn: Nên phỏng vấn cả học sinh và giáo viên hay chỉ phỏng vấn học sinh; nên phỏng vấn nhiều người hay chỉ một người; nên phỏng vấn chỉ một loại đối tượng hay nhiều loại đối tượng khác nhau [về trình độ, về hoàn cảnh học tập và hoàn cảnh sống,…]
– Xác định hệ thống câu hỏi phỏng vấn [nhóm học tập cùng nhau xây dựng hệ thống câu hỏi phỏng vấn, sau đó thảo luận]:
+ Những câu hỏi đó đã bám sát chủ đề chưa? Còn có câu nào lạc đề hoặc chưa sát chủ đề không? Nếu có thì nên sửa lại thế nào?
+ Các câu hỏi đã thực sự hợp thành một hệ thống hợp lí chưa ? Có cần điều chỉnh lại thứ tự câu hỏi cho mạch lạc và chặt chẽ hơn không ?
+ Các câu hỏi đã giúp người phỏng vấn thu thập và khai thác được thật nhiều thông tin cần biết chưa ? Có câu hỏi nào thiếu tế nhị, dễ bị hiểu lầm là thiếu tôn trọng người được phỏng vấn không ? Và liệu còn câu hỏi nào mà người trả lời có thể chỉ cần đáp có hoặc không, sai hoặc đúng là được.
b] Thực hiện
– Phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn trên cơ sở những câu hỏi đã chuẩn bị, sau đó cả nhóm [hoặc cả lớp] góp ý xem:
+ Về nội dung: Người phỏng vấn đã nắm chắc chủ đề, mục đích, đối tượng phỏng vấn chưa? Đã thu thập được những thông tin cần thiết cho chủ đề để đạt được mục đích phỏng vấn chưa ?
+ Về phương pháp: Ngoài hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị sẵn, người phỏng vấn đã có thêm những cách nào để dẫn dắt cuộc trò chuyện được tự nhiên, đúng hướng và khơi gợi được nhiệt tình, hứng thú của người trả lời phỏng vấn? Trong trường hợp không đồng ý với người trả lời, người phỏng vấn đã ứng xử ra sao, có khéo léo không?
+ Về thái độ: Người phỏng vấn có tỏ ra khiêm tốn, nhã nhặn, tôn trọng và đồng cảm với người trả lời phỏng vấn hay không ?
– Trả lời phỏng vấn:
+ Về nội dung: Người trả lời phỏng vấn đã cung cấp đủ thông tin cần thiết cho chủ đề phỏng vấn chưa? Những ý kiến của người trả lời phỏng vấn đã thật trung thực, và có những nét riêng biệt không ? Có những câu trả lời nào thú vị, sâu sắc, thông minh, dí dỏm?
+ Về thái độ: Người trả lời phỏng vấn có tỏ ra thẳng thắn, nhưng vẫn khiêm tốn, nhã nhặn, tôn trọng và có thiện chí hợp tác với người phỏng vấn hay không
c] Rút kinh nghiệm
Sau buổi luyện tập, anh [chị] thấy mình đã rõ thêm và đã nắm vững thêm những gì về kiến thức cũng như kĩ năng phỏng vấn và trả lời phỏng vấn? Anh [chị] tự thấy bản thân mình còn có những điểm yếu nào khi thực hiện phỏng vấn và trả lời phỏng vấn? Anh [chị] phải khắc phục những điểm yếu ấy bằng cách nào?2. Hãy cùng với nhóm học tập của mình biên tập và chỉnh sửa lại bản phỏng vấn mà nhóm đã tiến hành [ở bài tập l], sau đó kiểm tra lại xem bản ghi chép đã trung thực, rõ ràng và sinh động hay chưa.
2. Hãy cùng với nhóm học tập của mình biên tập và chỉnh sửa lại bản phỏng vấn mà nhóm đã tiến hành [ở bài tập l], sau đó kiểm tra lại xem bản ghi chép đã trung thực, rõ ràng và sinh động hay chưa.
3. Cùng các bạn trong nhóm tiếp tục luyện tập phỏng vấn và trả lời phỏng vấn về đề tài: Hỏi chuyện một người bạn từ một vùng quê [hoặc từ một quốc gia khác đến].
Lời giải:
Câu 1 trang 205 - 206 SGK Ngữ Văn 11 tập 1: Giả định anh [chị] cần phỏng vấn và trả lời phỏng vấn về việc giảng dạy và học tập môn Ngữ văn THPT.
Hãy lần lượt thực hiện những bước sau đây:
a] Chuẩn bị
– Xác định chủ đề: Quá trình phỏng vấn và trả lời phỏng vấn sẽ đề cập đến toàn bộ hay chỉ một mặt nào đó của việc dạy và học Ngữ văn trong trường THPT [như chương trình, SGK; việc giảng dạy của thầy giáo, cô giáo; việc học tập của học sinh; vấn đề kiểm tra, thi cử]
– Xác định mục đích: Công việc phỏng vấn và trả lời phỏng vấn được tiến hành nhằm mục đích gì [chỉ để nắm được thực trạng của việc dạy và học Ngữ văn hay còn để tìm ra những biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập môn học đó]?
– Xác định đối tượng trả lời phỏng vấn: Nên phỏng vấn cả học sinh và giáo viên hay chỉ phỏng vấn học sinh; nên phỏng vấn nhiều người hay chỉ một người; nên phỏng vấn chỉ một loại đối tượng hay nhiều loại đối tượng khác nhau [về trình độ, về hoàn cảnh học tập và hoàn cảnh sống,…]
– Xác định hệ thống câu hỏi phỏng vấn [nhóm học tập cùng nhau xây dựng hệ thống câu hỏi phỏng vấn, sau đó thảo luận]:
+ Những câu hỏi đó đã bám sát chủ đề chưa? Còn có câu nào lạc đề hoặc chưa sát chủ đề không? Nếu có thì nên sửa lại thế nào?
+ Các câu hỏi đã thực sự hợp thành một hệ thống hợp lí chưa? Có cần điều chỉnh lại thứ tự câu hỏi cho mạch lạc và chặt chẽ hơn không?
+ Các câu hỏi đã giúp người phỏng vấn thu thập và khai thác được thật nhiều thông tin cần biết chưa? Có câu hỏi nào thiếu tế nhị, dễ bị hiểu lầm là thiếu tôn trọng người được phỏng vấn không? Và liệu còn câu hỏi nào mà người trả lời có thể chỉ cần đáp có hoặc không, sai hoặc đúng là được.
b] Thực hiện
– Phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn trên cơ sở những câu hỏi đã chuẩn bị, sau đó cả nhóm [hoặc cả lớp] góp ý xem:
+ Về nội dung: Người phỏng vấn đã nắm chắc chủ đề, mục đích, đối tượng phỏng vấn chưa? Đã thu thập được những thông tin cần thiết cho chủ đề để đạt được mục đích phỏng vấn chưa?
+ Về phương pháp: Ngoài hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị sẵn, người phỏng vấn đã có thêm những cách nào để dẫn dắt cuộc trò chuyện được tự nhiên, đúng hướng và khơi gợi được nhiệt tình, hứng thú của người trả lời phỏng vấn? Trong trường hợp không đồng ý với người trả lời, người phỏng vấn đã ứng xử ra sao, có khéo léo không?
+ Về thái độ: Người phỏng vấn có tỏ ra khiêm tốn, nhã nhặn, tôn trọng và đồng cảm với người trả lời phỏng vấn hay không?
– Trả lời phỏng vấn:
+ Về nội dung: Người trả lời phỏng vấn đã cung cấp đủ thông tin cần thiết cho chủ đề phỏng vấn chưa? Những ý kiến của người trả lời phỏng vấn đã thật trung thực, và có những nét riêng biệt không? Có những câu trả lời nào thú vị, sâu sắc, thông minh, dí dỏm?
+ Về thái độ: Người trả lời phỏng vấn có tỏ ra thẳng thắn, nhưng vẫn khiêm tốn, nhã nhặn, tôn trọng và có thiện chí hợp tác với người phỏng vấn hay không
c] Rút kinh nghiệm
Sau buổi luyện tập, anh [chị] thấy mình đã rõ thêm và đã nắm vững thêm những gì về kiến thức cũng như kĩ năng phỏng vấn và trả lời phỏng vấn? Anh [chị] tự thấy bản thân mình còn có những điểm yếu nào khi thực hiện phỏng vấn và trả lời phỏng vấn? Anh [chị] phải khắc phục những điểm yếu ấy bằng cách nào?
Trả lời:
a] Chuẩn bị:
– Xác định chủ đề của cuộc phỏng vấn.
– Xác định mục đích công việc.
– Xác định đối tượng phỏng vấn.
– Xác định hệ thống câu hỏi và những yêu câu
b] Tiến hành phỏng vấn
– Người đóng vai trò phỏng vấn tiến hành việc phỏng vấn dựa trên hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị sẵn. Trong quá trình phỏng vấn cần chú ý: Lời dẫn dắt vào đề ngắn gọn, tạo không khí vui vẻ, biết cách xử lí linh hoạt. Kết thúc buổi phỏng vấn, người phỏng vấn cám ơn người trả lời phỏng vấn.
– Người trả lời phỏng vấn tiến hành phỏng vấn trên cơ sở câu hỏi mà người phỏng vấn đã chuẩn bị, đồng thời khi trả lời cần cung cấp đầy đủ thông tin về chủ đề phỏng vấn, nên có những câu trả lời thú vị nhưng tránh lạc đề và cần phải trả lời một cách trung thực.
c] Rút kinh nghiệm
Học sinh có thể nhờ bạn bè và giáo viên góp ý để khắc phục những lỗi còn mắc phải.
Câu 2 trang 206 SGK ngữ văn 11 tập 1:
Hãy cùng với nhóm học tập của mình biên tập và chỉnh sửa lại bản phỏng vấn mà nhóm đã tiến hành [ở bài tập 1], sau đó kiểm tra lại xem bản ghi chép đã trung thực, rõ ràng và sinh động hay chưa.
Trả lời:
Học sinh lập nhóm và tiến hành nội dung ở bài tập 1.
Câu 3 trang 206 SGK ngữ văn 11 tập 1: Cùng các bạn trong nhóm tiếp tục luyện tập phỏng vấn và trả lời phỏng vấn về đề tài: Hỏi chuyện một người bạn từ một vùng quê [hoặc từ một quốc gia khác đến].
Trả lời:
Khi phỏng vấn cần tiến hành đầy đủ theo các bước. Chú ý người phỏng vấn khi đưa ra những câu hỏi cần thể hiện sự quan tâm, gần gũi, lịch sự.
- Về đề tài, có thể chọn một trong các đề tài sau:+ Tổng hợp tất cả những vấn đề xoay quanh đối tượng phỏng vấn như: Quê hương, gia đình, sở thích, lí do đến thăm [làng quê, thành phô' hoặc quốc gia] minh, những ấn tượng sâu đậm nhất của người bạn đó về con người, vùng quê, đất nước,... của mình.+ Có thể chia nhỏ các đề tài trên, ví như chỉ hỏi về học tập, về những ấn tượng đặc sắc của người bạn đối với vùng đất mới,...- Về phương pháp: Ngoài việc chuẩn bị câu hỏi, cần thể hiện được sự quan tâm, gần gũi, thân mật, lịch sự với tư cách là "chủ nhà" hoặc "khách mời"
- Nhược điểm: Hạn chế về kiến thức đời sống, mục đích 1 số nhóm chưa rõ ràng, hệ thống câu hỏi chưa thật lôgíc. Phần lớn phỏng vấn chưa hấp dẫn vì người trả lời chưa hoàn toàn nhập cuộc có khi đóng vai còn e dè.
Luyện tập phỏng vấn và trả lời phỏng vấn
Mời các bạn học sinh tham khảo thêm:
Hướng dẫn soạn bài: Luyện tập về từ Hán Việt
I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
- Tham khảo phần Kiến thức cơ bản của bài Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn.
- Khi xây dựng đề cương phỏng vấn, chú ý nên:
- Đặt vào tình huống cụ thể để việc luyện tập được tiến hành một cách tự nhiên.
- Hỏi ý kiến nhận xét của người được phỏng vấn. [Thấy vấn đề như thế nào? Nhận xét gì về vấn đề này hiện nay?…]
- Hỏi về qua điểm riêng. [Nghĩ gì? Quan niệm thế nào về vấn đề?…]
- Liên hệ cá nhân người được phỏng vấn. [Họ đã như thế nào trong vấn đề này?..].
II. RÈN KĨ NĂNG
- Vấn đề trang phục của học sinh trong học tập và sinh hoạt:
[Đối tượng phỏng vấn và trả lời phỏng vấn: Học sinh]
- Bạn nghĩ thế nào là một bộ trang phục đẹp?
- Giới trẻ hiện giờ đang rất sôi động với nhiều trào lưu mốt.Vậy bạn nghĩ gì về mốt?
- Theo bạn có cần thiết phải phân biệt trang phục đi học và trang phục tham gia các sinh hoạt khác không?
- Bạn nghĩ sao về việc học sinh mặc đồng phục đến trường?
- Bạn thường sử dụng trang phục như thế nào trong các dịp dã ngoại, đi học?
Luyện tập phỏng vấn và trả lời phỏng vấn
Tình bạn, tình yêu tuổi học đường.
[Đối tượng phỏng vấn: học sinh; đối tượng trả lời phỏng vấn: phụ huynh học sinh]
- Thưa bác, bác nghĩ sao về tình yêu tuổi học trò ạ? Bác đồng tình hay phản đối ạ?
- Cho cháu hỏi một ý hơi riêng tư một chút: Anh, chị nhà bác có hay xin đi chơi cùng bạn bè không? Bác có cho rằng đi chơi cùng bạn bè nhiều là a đua đàn đúm không ạ?
- Bác nghĩ sao về bạn bè của con cái mình? Bác có tin tưởng vào sự lựa chọn bạn của con cái không?
- Theo bác, phụ huynh có nên can thiệp vào các mối quan hệ riêng tư như tình bạn, tình yêu của con cái không?
- Theo bác, phụ huynh có nên đọc nhật kí của con cái không?
Ước mơ, hoài bão của tuổi trẻ.
[Đối tượng phỏng vấn: học sinh; đối tượng trả lời phỏng vấn: một Đoàn viên ưu tú]
- Bạn quan niệm thế nào về ước mơ, hoài bão của tuổi trẻ? Theo bạn ước mơ, hoài bão có vai trò như thế nào đối với sự rèn luyện, phấn đấu của tuổi trẻ?
- Bạn nghĩ gì về một bộ phận thanh niên hiện nay đang sống không ước mơ, hoài bão?
- Bạn nghĩ gì về trách nhiệm của cán bộ Đoàn trong việc khơi dậy những ước mơ, hoài bão cho Đoàn viên trong cơ sở Đoàn của mình?
- Cơ sở Đoàn của bạn đã có những hoạt động gì để xây dựng ý thức tạo dựng ước mơ, hoài bão của Đoàn viên?
- Ước mơ, hoài bão của bạn là gì?
Lễ hội văn hoá của quê hương.
[Đối tượng phỏng vấn: học sinh; đối tượng trả lời phỏng vấn: một du khách trẻ tuổi]
- Chào bạn! Bạn từ đâu đến?
- Đây là lần thứ mấy bạn đến đây?
- Bạn thấy không khí Lễ hội năm nay thế nào? Có khác gì mọi năm không? Bạn nghĩ gì về sự khác biệt ấy?
- Bạn có hay đi tham quan các Lễ hội Văn hoá không? Quê bạn có Lễ hội Văn hoá nào?
- Bạn nghĩ gì về vai trò, trách nhiệm của thế hệ trẻ chúng ta trong việc giữ gìn và phát huy vốn truyền thống Văn hoá dân tộc?
Thanh niên Việt Nam trong dịp giao lưu với bạn bè quốc tế.
[Đối tượng phỏng vấn: học sinh; đối tượng trả lời phỏng vấn: một thanh niên VN trực tiếp tham gia giao lưu với bạn bè quốc tế]
- Chào bạn! Là người may mắn được đại diện cho hành nghìn thanh niên VN tham dự cuộc giao lưu, cảm xúc của bạn thế nào?
- Bạn bè quốc tế nghĩ gì về Việt Nam?
- Đến với buổi giao lưu, các bạn đã giới thiệu điều gì của VN với bạn bè Thế giới?
- Bạn nghĩ gì về trách nhiệm của thế hệ thanh niên chúng ta sau buổi Giao lưu này?
- Còn với riêng bạn thì sao, có lẽ bạn đã thu hoạch được rất nhiều điều bổ ích, bạn có thể chia sẻ được chứ?