Hậu quả tiềm ẩn của việc tiếp xúc với HIV đã thúc đẩy sự phát triển của các chính sách và thủ tục, đặc biệt là điều trị dự phòng, để giảm nguy cơ lây nhiễm cho nhân viên y tế.
Điều trị dự phòng được chỉ định sau
Thương tích xuyên thấu liên quan đến máu nhiễm HIV [thường là kim tiêm]
Tiếp xúc nhiều màng nhầy [mắt hoặc miệng] với các dịch cơ thể bị nhiễm bệnh như tinh dịch, chất dịch âm đạo hoặc các chất dịch cơ thể có chứa máu [ví dụ, dịch ối]
Các chất dịch cơ thể như nước bọt, nước tiểu, nước mắt, tiết nước mũi, ói mửa, hoặc mồ hôi không được coi là có khả năng lây nhiễm trừ khi chúng có máu rõ rệt.
Sau khi tiếp xúc với máu, khu vực tiếp xúc cần được làm sạch ngay bằng xà phòng và nước để tiếp xúc với da và có chất sát khuẩn cho vết thương đâm thủng. Nếu niêm mạc phơi nhiễm, cần rửa bằng một lượng lớn nước.
Thời gian kể từ khi phơi nhiễm
Thông tin lâm sàng [bao gồm các yếu tố nguy cơ và các xét nghiệm huyết thanh học đối với HIV] về bệnh nhân nguồn cho việc tiếp xúc và người tiếp xúc
Loại phơi nhiễm được định nghĩa bởi
Cho dù phơi nhiễm có liên quan đến vết thương thâm nhập [ví dụ, kim chích, cắt bằng vật sắc nhọn] và tổn thương sâu như thế nào
Cho dù chất lỏng có tiếp xúc với da không nguyên vẹn [ví dụ như nứt da hay khô] hoặc niêm mạc
Nguy cơ lây nhiễm khoảng 0,3% [1: 300] sau khi phơi nhiễm qua da điển hình và khoảng 0,09% [1: 1100] sau khi tiếp xúc với niêm mạc. Những rủi ro này khác nhau tuỳ vào lượng HIV truyền cho người bị thương; số lượng HIV lây truyền bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm tải lượng vi rút của nguồn và loại kim tiêm [ví dụ, rỗng hoặc dạng đặc]. Tuy nhiên, những yếu tố này không còn được tính đến trong các khuyến cáo về PEP.
Nguồn lây nhiễm cần được chú ý cho dù nó được biết hoặc không rõ. Nếu không biết nguồn [ví dụ: kim trên đường phố hoặc trong thùng đựng chất thải], rủi ro cần được đánh giá dựa trên các trường hợp phơi nhiễm [ví dụ: liệu phơi nhiễm xảy ra ở khu vực có tiêm chích, hay có kim tiêm đã dùng được bỏ đi trong một cơ sở điều trị nghiện ma túy]. Nếu nguồn được biết nhưng tình trạng HIV thì không, nguồn được đánh giá về các yếu tố nguy cơ HIV, và dự phòng được xem xét [xem bảng khuyến cáo dự phòng phơi nhiễm. Các đề xuất dự phòng sau phơi nhiễm sau phơi nhiễm sau phơi nhiễm
Mục tiêu là bắt đầu PEP ngay sau khi tiếp xúc càng sớm càng tốt nếu phòng ngừa được bảo đảm. CDC khuyến cáo nên cung cấp PEP trong vòng 24 đến 36 giờ sau khi tiếp xúc; khoảng cách dài hơn sau khi phơi nhiễm đòi hỏi sự tư vấn của chuyên gia.
Nếu vi rút của nguồn được biết hoặc nghi là có khả năng kháng ≥ 1 loại thuốc, cần có sự tư vấn một chuyên gia về liệu pháp kháng retrovirus và HIV. Tuy nhiên, các bác sĩ lâm sàng không nên trì hoãn PEP trong khi chờ ý kiến chuyên gia hoặc thử nghiệm tính nhạy cảm của thuốc. Ngoài ra, các bác sỹ lâm sàng nên đánh giá ngay lập tức và tư vấn trực tiếp và không chậm trễ theo dõi chăm sóc.
Công ty công nghệ sinh học Moderna của Mỹ thông báo bắt đầu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn I vaccine ngừa virus HIV được phát triển dựa trên công nghệ mRNA.
Sau thành công của vaccine phòng COVID-19 cũng dựa trên công nghệ mRNA, Moderna kỳ vọng công nghệ này sẽ mang lại thêm những loại vaccine hiệu quả trong phòng ngừa các bệnh khác, trong đó có cả vaccine ngừa HIV.
Nếu thành công với vaccine ngừa HIV, Moderna sẽ tạo cú đột phá lớn bởi hiện chưa có loại vaccine nào hiệu quả với virus này.
[Người phụ nữ đầu tiên khỏi nhiễm HIV sau khi được ghép tế bào gốc]
Dù thế giới đã tìm ra một số loại thuốc điều trị giúp kiểm soát virus trong cơ thể người nhiễm hoặc ngăn tình trạng tiến triển sang giai đoạn AIDS nhưng cũng chưa có loại thuốc điều trị dứt điểm căn bệnh này.
Công nghệ mRNA không được chú ý nhiều trong vài thập kỷ cho đến khi các hãng như Pfizer, BioNTech và Moderna công bố phát triển thành công vaccine phòng COVID-19 nhờ công nghệ này sau khoảng một năm dịch hoành hành, quãng thời gian ngắn nhất trong lịch sử phát triển vaccine.
Tiến sỹ Stephen Hodge, Chủ tịch Moderna, cho biết việc phát triển một liệu trình vaccine có thể kích thích sản sinh lượng kháng thể chống lại virus HIV đủ để bảo vệ cơ thể trong lâu dài là điều rất khó khăn. Moderna tin tưởng mRNA sẽ mang lại hướng tiếp cận mới nhằm tháo gỡ thách thức này.
Moderna dự định sẽ mời 100 người không nhiễm virus HIV, từ 18-55 tuổi, tham gia nghiên cứu lâm sàng.
Giai đoạn đầu sẽ xác định liều lượng cụ thể cho một mũi tiêm và theo dõi người được tiêm có phản ứng ra sao ở liều lượng đó và liệu việc tiêm vaccine có đưa các kháng nguyên vào cơ thể để tạo hiệu quả phản ứng với virus hay không. Công ty cũng đã tiêm thử vaccine cho tình nguyện viên đầu tiên.
Nếu thành công, việc phát triển được vaccine ngừa HIV sẽ được coi là một bước ngoặt trong y học hiện đại và với toàn bộ cuộc chiến chống căn bệnh thế kỷ. Nhiều thập kỷ qua, các nhà khoa học trên toàn thế giới vẫn đi tìm một ứng cử viên vaccine ngừa HIV, virus dẫn tới hàng triệu ca tử vong mỗi năm.
Đây cũng là mục tiêu tham vọng nhất trong kế hoạch hình thành một dòng sản phẩm vaccine dựa trên công nghệ mRNA của Moderna.
Hiện công ty này cũng đang tìm cách phát triển vaccine ngừa RSV, vaccine phòng cúm và thậm chí là cả những phương pháp điều trị ung thư dựa trên công nghệ này./.
[TTXVN/Vietnam+]
Vaccine HIV thử nghiệm. Ảnh: IE
Hình ảnh một tế bào T bị virus HIV tấn công. Ảnh: NIAID
Paul Stoffels, Giám đốc khoa học của J&J và là nhà nghiên cứu về HIV, cho biết: “Nếu vaccine có hiệu quả 50% thì nó có thể hạn chế tương lai của đại dịch HIV”. Ông Stoffels nói thêm rằng hiệu quả thực tế được thấy trong thử nghiệm là 25,2%, có nghĩa là những người được chủng ngừa có tỷ lệ nhiễm bệnh giảm nhiều so với nhóm dùng giả dược 24 tháng sau liều đầu tiên. Nhưng sự khác biệt đó không có ý nghĩa thống kê, cho thấy có thể kết quả là do ngẫu nhiên.