Tiêm vaccine phòng COVID-19 được xem là một trong những giải pháp cơ bản để phòng chống, ngăn chặn và đẩy lùi đại dịch COVID-19. Tại nước ta việc tiêm vaccine phòng COVID-19 đã và đang được triển khai trên nhiều địa phương với nhiều loại vaccine được đưa vào sử dụng.
Sau quá trình tiêm chủng, thường sẽ xuất hiện một số phản ứng từ nhẹ đến nặng. Điều này thường khiến không ít người dân băn khoăn. Một số phản ứng thường gặp như: Sốt, ớn lạnh, đau đầu, đau cơ, đau ở vết tiêm… Để làm giảm các phản ứng thường gặp kể trên, người được tiêm thường sử dụng các loại thuốc khác nhau, có trường hợp là được khuyến cáo, tư vấn bởi các chuyên gia, nhưng cũng có nhiều trường hợp nghe theo các lời khuyên chưa được kiểm chứng và tiềm ẩn nhiều nguy hại.
Để giúp độc giả hiểu rõ hơn về những lưu ý dùng thuốc sau tiêm vaccine phòng COVID-19, Báo Sức khỏe & Đời sống đã có cuộc trao đổi với ThS BS. Nguyễn Hiền Minh - Đơn vị Tiêm chủng Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM xung quanh vấn đề này.
Ths.BS Nguyễn Hiền Minh tiêm vaccine phòng COVID-19 cho người dân
Phóng viên: Thưa bác sĩ, nóng sốt, đau chỗ tiêm, nhức mỏi cơ toàn thân… là phản ứng thường gặp sau tiêm vaccine phòng COVID-19. Nhiều người đã mua các loại thuốc giảm đau, hạ sốt trên thị trường từ nhiều thương hiệu, dạng bào chế, hàm lượng khác nhau để sử dụng. Xin bác sĩ chia sẻ về việc này?
ThS BS. Nguyễn Hiền Minh: Sau tiêm vaccine COVID-19, người được tiêm chủng có thể có những triệu chứng thường gặp như: Sốt trên 38.5 độ C, đau đầu, nhức mỏi cơ toàn thân hoặc tại chỗ tiêm có dấu hiệu sưng đỏ, cánh tay được tiêm vaccine bị đau nhức thì có thể sử dụng thuốc giảm đau hạ sốt.
Cụ thể, có thể dùng acetaminophen 500mg x 3 lần [uống] /ngày hay còn được biết đến với tên gọi thông thường là paracetamol với nhiều tên thương mại khác nhau và nhiều dạng bào chế từ viên nén, viên sủi, thuốc bột.
Phần lớn việc sử dụng acetaminophen để giảm các triệu chứng khó chịu thông thường như trên sau tiêm vaccine COVID-19 là an toàn với cả phụ nữ đang cho con bú hoặc đang mang thai; người có suy chức năng gan và thận nặng cần được tư vấn của bác sĩ khi sử dụng loại thuốc này.
Trường hợp người được tiêm chủng không giảm sưng đau tại chỗ tiêm và nhức mỏi người sau 2-3 ngày dùng thuốc acetaminophen hoặc những người từng có tiền sử phản ứng quá mẫn với acetaminophen hoặc có bệnh lý thiếu hụt men Glucose-6- phosphat dehydrogenase [G6PD], có thể thay thế acetaminophen bằng ibuprofen.
Tuy nhiên, không nên sử dụng ibuprofen sau tiêm vaccine COVID-19 ở những người được tiêm chủng là phụ nữ đang mang thai; người đang điều trị các bệnh lý tim mạch mạn tính, rối loạn đông cầm máu, loét dạ dày tá tràng, cần được tư vấn của bác sĩ khi uống ibuprofen.
Trong một số trường hợp có thể sử dụng Ibuprofen để thay thế paracetamol
Phóng viên: Ngoài các thuốc chứa hoạt chất acetaminophen hay iuprofen được dùng trong trường hợp nóng sốt, đau đầu, đau chỗ tiêm… kể trên thì đâu là những loại thuốc người dân có thể sử dụng cho một số phản ứng thường gặp khác sau tiêm vaccine thưa bác sĩ?
ThS BS. Nguyễn Hiền Minh: Một số người có triệu chứng dị ứng ở da như: Ngứa, nổi mẩn, phát ban sau tiêm vaccine COVID-19, sau khi loại trừ các dấu hiệu nghi ngờ phản ứng phản vệ nặng, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc uống nhóm kháng histamin. Người được tiêm chủng cần tiếp tục tự theo dõi sức khỏe để báo ngay cho cơ sở y tế gần nhất nếu có các triệu chứng trở nặng khác kèm theo.
Ngoài ra, để giảm các triệu chứng mệt mỏi, uể oải, chán ăn sau tiêm vaccine, bạn có thể uống bổ sung thêm các viên sủi chứa vitamin và điện giải uống 1 viên mỗi ngày sau ăn sáng hoặc sau ăn trưa.
Phóng viên: Xin bác sĩ chia sẻ thêm một số lưu ý đối với việc dùng thuốc của người dân sau khi tiêm vaccine phòng COVID-19?
ThS BS. Nguyễn Hiền Minh: Sau khi tiêm phòng vaccine COVID-19 có thể gặp phải những phải ứng thông thường sau tiêm như sưng đau tại vị trí tiêm. Tuy nhiên, người dân cần lưu ý tuyệt đối không dùng các loại thuốc đắp từ thảo dược, lá cây hay thuốc mỡ không rõ loại để bôi đắp lên chỗ sưng đau ở vị trí tiêm.
Đối với người được tiêm chủng vaccine COVID-19 đang dùng toa thuốc điều trị các bệnh lý mãn tính, không được tự ý ngừng thuốc hay thay đổi thuốc vì có thể làm thay đổi tình trạng ổn định của bệnh. Bác sĩ sẽ xem xét toa thuốc để điều chỉnh phù hợp cho từng người bệnh.
Không dùng thuốc hóa trị hay xạ trị, thuốc ức chế miễn dịch trong 14 ngày sau tiêm vaccine COVID-19 vì có thể làm giảm hiệu lực của vaccine. Đồng thời, các Uỷ ban về tiêm chủng trên thế giới và WHO cũng đang xem xét về việc khuyến cáo những nhóm người có tình trạng suy giảm miễn dịch có thể tiêm thêm mũi thứ 3 của vaccine COVID-19 để tăng cường hiệu lực bảo vệ.
Tiêm vaccine phòng COVID-19 là biện pháp bảo vệ chủ động.
Đối với lịch tiêm của một số loại vaccine khác, nên giữ khoảng cách ít nhất 28 ngày giữa vaccine COVID-19 và các vaccine cần thiết khác. Vì hiện nay chưa có đầy đủ nghiên cứu về việc phối hợp vaccine COVID-19 và các vaccine khác, do vậy Tổ chức Y tế thế giới [WHO] khuyến cáo: Nếu không thể thay đổi lịch tiêm thì nên tiêm vaccine ở một vị trí khác vị trí đã tiêm vaccine COVID-19 [cánh tay khác hoặc đùi].
Mời độc giả xem thêm video:
Tiêm chủng an toàn ở TP.HCM
Molnupiravir là một loại thuốc hoạt động bằng cách đưa các đột biến vào mã di truyền của vi rút SARS-CoV-2, ngăn chặn sự tái tạo của vi rút. Qua đó có hiệu quả trong việc điều trị bệnh COVID-19. Hiệu quả này được thể hiện trong một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng với giả dược cho thấy trong số 709 người được dùng molnupiravir chỉ có 6,8% bệnh nhân phải nhập viện hoặc tử vong vì COVID-19 so với 9,7% trong số 699 người được dùng giả dược. Các tác dụng phụ được quan sát thấy trong thử nghiệm bao gồm tiêu chảy, buồn nôn và chóng mặt. Tính an toàn và hiệu quả của Molnupiravir để điều trị COVID-19 đang tiếp tục được đánh giá.
Ngày 23/12/2021, Molnupiravir đã được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ [FDA] cấp phép sử dụng khẩn cấp để điều trị bệnh COVID-19 từ nhẹ đến trung bình ở người lớn. Liều dùng là uống 800mg Molnupiravir mỗi 12 giờ trong 5 ngày. FDA cũng khuyến cáo một số lưu ý về Molnupiravir bao gồm:
- Không được phép sử dụng cho bệnh nhân dưới 18 tuổi vì Molnupiravir có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của xương và sụn.
- Không được phép cho việc phòng ngừa trước hoặc sau phơi nhiễm với COVID-19 hoặc bắt đầu điều trị ở bệnh nhân nhập viện do COVID-19.
- Không thể thay thế cho việc tiêm chủng vắc xin phòng COVID-19.
- Không được khuyến cáo sử dụng trong thời kỳ mang thai, vì có thể gây hại cho thai nhi. Molnupiravir chỉ được sử dụng cho phụ nữ mang thai khi bác sĩ đã xác định rằng lợi ích của việc điều trị bằng Molnupiravir sẽ lớn hơn nguy cơ. Những phụ nữ có dự định mang thai nên sử dụng một phương pháp ngừa thai trong bốn ngày sau liều Molnupiravir cuối cùng.
Ngoài ra, theo khuyến cáo của Viện Y tế quốc gia Hoa Kỳ [NIH] chỉ nên sử dụng Molnupiravir khi các thuốc Nirmatrelvir, Sotrovimab và Remdesivir tăng cường Ritonavir không có sẵn hoặc không thể sử dụng được, vì Molnupiravir có hiệu quả thấp hơn các lựa chọn trên.
Trong bối cảnh hiện nay, Bộ Y tế đã cấp phép 3 thuốc chứa hoạt chất Molnupiravir được sản xuất và lưu hành trong nước nhằm giúp người mắc COVID-19 mức độ nhẹ và trung bình có thêm cơ hội lựa chọn thuốc điều trị. Tuy nhiên không phải bệnh nhân nào cũng có thể sử dụng thuốc. Do đó, cần thận trọng khi sử dụng thuốc Molnupiravir theo đúng chỉ định của bác sĩ và đọc kỹ hướng dẫn sử dụng từ nhà sản xuất để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả.
Thủy Tiên – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM [tổng hợp]
Nguồn:
[1] Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ [FDA]
//www.fda.gov/news-events/press-announcements/coronavirus-covid-19-update-fda-authorizes-additional-oral-antiviral-treatment-covid-19-certain
[2] Viện Y tế quốc gia Hoa Kỳ [NIH]
//www.covid19treatmentguidelines.nih.gov/management/clinical-management/nonhospitalized-adults--therapeutic-management/
Thuốc tránh thai hàng ngày, thuốc tránh thai khẩn cấp là biện pháp tránh thai có sự can thiệp vào nội tiết tố nhằm cản trở việc rụng trứng dẫn đến mang thai ở phụ nữ.
Trong quá trình sử dụng thuốc tránh thai chắc chắn sẽ có một số tác dụng phụ không mong muốn hoặc những trường hợp tương đối “oái oăm” khiến chị em lo lắng, băn khoăn.
Dưới đây, chúng tôi tổng hợp lại một số trường hợp đặc biệt thông qua các câu hỏi mà chị em gửi về đã có sự tư vấn của bác sĩ sản khoa. Bên cạnh đó là những lưu ý dành cho người đang uống thuốc tránh thai cần nhớ.
Sử dụng thuốc tránh thai cần lưu ý
Hỏi:
Em dùng thuốc tránh thai cấp tốc 24h nhưng mỗi lần dùng thuốc thì khoảng 1 tuần sau em có hiện tượng ra kinh nguyệt mặc dù vừa mới hết được 1 tuần. Liệu như thế có hại gì cho sức khỏe không?
Em rất mong được sự tư vấn của bác sĩ.
[X.T – Hoàn Kiếm, Hà Nội]
Trả lời:
Kinh nguyệt xuất hiện là do vào cuối chu kỳ, lượng hormone oestrogen do buồng trứng tiết ra giảm mạnh khiến nội mạc tử cung bong ra gây chảy máu.
Nếu lượng oestrogen vẫn cao vào những ngày cuối chu kỳ, hiện tượng hành kinh sẽ không xảy ra. Do đó, việc dùng thuốc tránh thai chứa hormone giúp đẩy lùi ngày hành kinh.
Tuy nhiên, việc dùng thuốc tránh thai hay bất cứ dược phẩm chứa hormone nào để thay đổi quy luật tự nhiên đều phải rất thận trọng. Vì vậy, trong trường hợp rất cần thiết hoặc uống theo đơn của bác sĩ mới nên sử dụng nhất là đối với những cô gái chưa lập gia đình, người chưa sinh con.
Tương tự như vậy, dùng thuốc để điều kinh nguyệt cũng là chống lại tình trạng sinh lý tự nhiên của cơ thể nên nó luôn có hại.
Phụ nữ có sức khỏe hoàn toàn bình thường thì cơ thể sản sinh ra chất bôi trơn hợp lý để nuôi dưỡng buồng trứng. Nếu cơ thể thường xuyên tiếp nhận lượng hormone quá lớn từ bên ngoài vào do lạm dụng thuốc điều kinh hay tránh thai lâu ngày sẽ tạo ra nhiều bệnh lý như rối loạn nội tiết, u tuyến vú, buồng trứng bị teo dễ dẫn đến vô sinh.
Mặt khác khi dừng thuốc, bạn sẽ dễ bị hành kinh kéo dài [rong kinh] và ra rất nhiều máu. Hơn nữa, liệu pháp này còn gây các tác dụng phụ như chán ăn, buồn nôn, đau ngực, da nổi mụn, dễ viêm nhiễm đường âm đạo và tiết niệu…
Theo TS. Nguyễn Viết Tiến, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương: thuốc điều kinh chỉ nên sử dụng trong những trường hợp bất khả kháng. Nếu lạm dụng nó để điều kinh trong thời gian dài và thường xuyên thì chuyện vô sinh trong tương lai sẽ xảy ra. Nguy hiểm nhất là đối với những phụ nữ chưa sinh con. Tuy nhiên, ngay cả với những phụ nữ đã sinh con nếu buồng trứng bị ức chế lâu ngày thì chuyện vô sinh thứ phát cũng sẽ phải tính đến. Để an toàn, một năm chỉ nên sử dụng biện pháp này từ 2-3 lần và khoảng cách giữa các lần này phải xa nhau.
Những thay đổi về kinh nguyệt có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm về một vấn đề khác của sức khỏe. Do đó, nếu tình trạng của bạn nặng hơn hay kết hợp với các biểu hiện sau, bạn cần đến các cơ sở uy tín về sản khoa để được thăm khám và can thiệp y tế kịp thời tránh các biến chứng khó lường:
- Mất kinh nguyệt từ 3 – 6 tháng hay lâu hơn;
- Xuất hiện triệu chứng nhức đầu dài ngày dẫn đến rụng tóc hay thay đổi về thị lực;
- Tuyến vú thường xuyên tiết ra sữa hay dịch;
Rong kinh là hiện tượng thường thấy khi uống thuốc tránh thai
Hỏi:
Xin chào bác sĩ!
Để ngừa thai em đã chọn phương pháp sử dụng thuốc. Nay vì muốn có con, em đã bỏ thuốc ngừa được nửa tháng nhưng vẫn lo lắng không biết ngưng thuốc ngừa thai rồi có thể có con liền có được không?
Hiện nay, nếu em đi chích vắc-xin ngừa sởi, cúm, rubella thì có sao không? Em nghe nói phải chích ngừa trước 3 tháng khi mang thai. Lỡ em đã có thai mà chích ngừa thì có ảnh hưởng tới em bé không?
Mong bác sĩ cho em lời khuyên, xin cám ơn.
[B.N.H – Nghệ An]
Trả lời:
Chào bạn, về câu hỏi của bạn có hai vấn đề:
- Bao lâu thì có con sau khi ngừng uống thuốc tránh thai hàng ngày?
- Vấn đề tiêm vắc-xin trước khi mang thai: nên tiêm trước bao lâu, đang có thai mà lỡ tiêm vắc-xin thì có ảnh hưởng đến em bé hay không?
Thứ nhất, về việc uống thuốc tránh thai, lẽ ra bạn phải dùng hết vỉ thuốc ngừa thai rồi ngưng và chờ có kinh lại, sau đó mới “thả” để có thai. Bạn không nên uống thuốc nửa chừng rồi ngưng. Vì sau khi ngưng thuốc đột ngột như thế, bạn có thể rụng trứng và có thai bất cứ lúc nào. Lúc này, nồng độ nội tiết của thuốc ngừa thai còn trong cơ thể mẹ và có thể ảnh hưởng phần nào đến thai kỳ [mặc dù rất nhỏ nhưng không loại trừ].
Thứ hai, việc tiêm ngừa các bệnh như sởi, cúm, quai bị, rubella, thủy đậu trước khi mang thai thực sự cần thiết để tránh nhiễm bệnh trong thai kỳ có thể gây ra những biến chứng, dị tật cho em bé.
Theo khuyến cáo, nên tiêm các mũi vắc-xin trước khi mang thai như sau:
- Tiêm ngừa vắc-xin thủy đậu trước khi mang thai ít nhất 1 tháng;
- Tiêm ngừa vắc-xin sởi – quai bị – rubella trước khi mang thai ít nhất 3 tháng;
- Tiêm ngừa vắc-xin cúm trước khi mang thai ít nhất 1 tháng;
Lý do là các loại vắc-xin được sản xuất từ vi-rút giảm độc lực nên có thể ảnh hưởng xấu đến thai nhi nếu mẹ mang thai trước và trong thời gian khuyến cáo. Tuy nhiên, tỷ lệ nguy cơ cũng chưa có nghiên cứu đầy đủ. Vì vậy, nếu bà mẹ đang mang thai “lỡ” tiêm ngừa rubella vẫn có thể tiếp tục thai kỳ, khám thai định kỳ, kiểm tra sức khỏe thai nhi và bé sau sinh.
Hiện nay, bạn nên xử lý như sau:
Bạn đã ngưng uống thuốc tránh thai vì vậy, bạn có thể đã hoặc sẽ có thai bất cứ lúc nào. Vì vậy, bạn nên sử dụng biện pháp ngừa thai là bao cao su trong những lần phát sinh quan hệ sắp tới cho đến khi bạn xác minh được mình đã mang thai hay chưa.
– Trường hợp thứ nhất: Bạn đã có thai với các biểu hiện sau:
- Bị chậm kinh nguyệt từ hơn 1 tuần trở lên [theo dõi kết hợp bởi vì trong trường hợp uống thuốc tránh thai thì việc theo dõi kinh nguyệt không thực sự đáng tin cậy];
- Có dấu hiệu ốm nghén: mệt mỏi, buồn nôn; nghén mùi, vị… [theo dõi kết hợp];
- Thử que thử thai hoặc xét nghiệm beta, siêu âm… cho biết bạn đã có thai.
Nếu bạn đã có thai, bạn không tiêm các loại vắc-xin trên nữa mà cần:
- Chú ý giữ gìn sức khỏe, bổ sung dinh dưỡng cân bằng, vitamin đầy đủ để có một thai kỳ khỏe mạnh, giúp em bé phát triển tốt;
- Khám thai định kỳ, sàng lọc thai nhi đầy đủ để theo dõi sự phát triển bình thường của em bé;
– Trường hợp thứ hai: bạn hoàn toàn không có biểu hiện có thai [không có triệu chứng ốm nghén, thử que không có thai] thì bạn nên đợi cho đến khi chu kỳ kinh nguyệt của bạn quay trở lại bình thường.
Sau đó, bạn có thể tiêm các loại vắc-xin trước khi mang thai, đợi đủ tháng giãn cách theo khuyến cáo đồng thời chuẩn bị tốt về tâm lý, sức khỏe [ăn uống, nghỉ ngơi, uống vitamin với axit folic và sắt] để sẵn sàng mang thai khi có thể.
Dinh dưỡng cho bà bầu trong thai kỳ
Phụ nữ đang cho con bú
Thuốc tránh thai có thể làm giảm bài tiết sữa và làm giảm chất lượng sữa.
Bên cạnh đó, mặc dù có một tỷ lệ nhỏ thành phần của thuốc tránh thai truyền qua sữa vào em bé và chưa có nghiên cứu chứng minh chúng ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển của em bé nhưng không loại trừ khả năng đó. Vì vậy, phụ nữ đang cho con bú không nên uống thuốc tránh thai.
Người có kinh nguyệt ít
Những người có triệu chứng này tốt nhất không dùng thuốc tránh thai bởi vì uống thuốc tránh thai trong thời gian dài có thể làm cho nội mạc tử cung ở trong trạng thái co lại khiến lượng kinh nguyệt càng giảm.
Đau đầu mãn tính
Đau đầu mãn tính hay đau nửa đầu, đau đầu do bệnh tim mạch thì càng không thích hợp để dùng thuốc tránh thai. Nếu sử dụng có thể sẽ làm cho bệnh tình càng thêm nặng.
Người có tiền sử mắc hoặc mắc bệnh tắc mạch máu, bệnh tim
Những phụ nữ mắc bệnh tắc nghẽn cơ tim, viêm tắc mạch máu, bệnh tim hay chức năng tim không tốt… đều không thể sử dụng thuốc tránh thai.
Estrogen trong thuốc tránh thai có thể làm tăng mức độ ngưng tụ của máu, làm bệnh tim mạch thêm trầm trọng.
Thuốc tránh thai làm tình trạng bệnh tim mạch trầm trọng hơn
Người có chức năng tuyến giáp trạng không tốt
Phụ nữ có chức năng tuyến giáp trạng không tốt, nếu chưa chữa trị khỏi bệnh này thì tốt nhất không nên uống thuốc tránh thai.
Phụ nữ có các loại u lành và u ác
Phụ nữ có khối u lành tính ở ngực, u xơ tử cung hay các loại khối u ác tính khác đều không thích hợp uống thuốc tránh thai vì có thể làm cho khối u phát triển nhanh hơn.
Bị bệnh tiểu đường và cao huyết áp
Người bị bệnh tiểu đường sau khi uống thuốc tránh thai có thể sẽ làm cho đường máu tăng nhẹ, làm bộc phát bệnh tiểu đường cấp tính, gây ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe.
Ngoài ra, một số người bị cao huyết áp sau khi uống thuốc tránh thai sẽ làm cho huyết áp tăng cao.
Người bị viêm gan và viêm thận
Phụ nữ bị viêm gan và viêm thận sau khi uống thuốc tránh thai vào trong cơ thể, thuốc tránh thai sẽ được tiến hành trao đổi và lọc ở trong gan, sau đó đi qua thận để bài tiết ra ngoài.
Phụ nữ mắc bệnh viêm gan viêm thận cấp mãn tính khi sử dụng sẽ làm tăng thêm gánh nặng cho gan thận, gây ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe./.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/