Chân dung một số nhà hóa học nổi tiếng năm 2024

TTO - Nhà hóa học người Mỹ Barry Sharpless trở thành người thứ năm trong lịch sử được trao giải Nobel hai lần. Bốn người trước đó đều được trao hai lần vào thế kỷ 20.

Nhà hóa học người Mỹ Barry Sharpless - Ảnh: NOBEL MEDIA

Hôm 5-10, giải Nobel Hóa học năm 2022 được trao cho ba nhà hóa học. Trong đó hai ông Barry Sharpless (người Mỹ), Morten Meldel (người Đan Mạch) là những người đã đặt nền móng cho lĩnh vực hóa học click (click chemistry), còn bà Carolyn Bertozzi (người Mỹ) là người đã ứng dụng hóa học click trong nghiên cứu tế bào sống.

Theo Hãng tin AFP, đây là lần thứ hai ông Barry Sharpless được trao giải Nobel. Ông trở thành người thứ năm trong lịch sử được trao giải Nobel hai lần.

Lần trước đó, ông Sharpless được trao giải Nobel Hóa học năm 2001 cùng với nhà hóa học người Nhật Noyori Ryōji và nhà hóa học người Mỹ William Standish Knowles.

Ông Barry Sharpless sinh năm 1941 tại Philadelphia, bang Pennsylvania, Mỹ. Ông tốt nghiệp Trường Friends 'Central (dạy từ mẫu giáo tới lớp 12) năm 1959. Ông tiếp tục học tại Đại học Dartmouth và được trao bằng cử nhân năm 1963.

Ban đầu ông Sharpless dự định theo học trường y sau khi tốt nghiệp đại học, nhưng giáo sư nghiên cứu của ông đã thuyết phục ông theo đuổi ngành hóa học. Ông Sharpless lấy bằng tiến sĩ về hóa học hữu cơ tại Đại học Stanford vào năm 1968.

Ông tiếp tục nghiên cứu sau tiến sĩ tại Đại học Stanford từ năm 1968 - 1969. Sau đó ông chuyển đến Đại học Harvard (từ 1969 - 1970) và nghiên cứu về enzyme học trong phòng thí nghiệm của nhà hóa sinh Konrad E. Bloch.

Ông Sharpless là giáo sư tại Viện Công nghệ Massachusetts (giai đoạn 1970 - 1977 và 1980 - 1990) và Đại học Stanford (giai đoạn 1977 - 1980). Từ năm 1990, ông là giáo sư hóa học tại Viện Nghiên cứu Scripps (Mỹ).

Trước nhà hóa học người Mỹ Barry Sharpless, những người từng được trao giải Nobel hai lần là bà Marie Curie (Nobel Vật lý 1903, Nobel Hóa học 1911), ông Linus Pauling (Nobel Hóa học 1954, Nobel Hòa bình 1962), ông John Bardeen (Nobel Vật lý 1956, Nobel Vật lý 1972) và ông Frederick Sanger (Nobel Hóa học 1958, Nobel Hóa học 1980).

Cũng cần lưu ý ngoài các cá nhân nói trên, có hai tổ chức đã giành được giải Nobel Hòa bình nhiều lần, gồm Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) được trao vào các năm 1917, 1944 và 1963 và Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNHCR) được trao vào các năm 1954 và 1981.

1. Richard Feynman là nhà vật lý lý thuyết người Mỹ, giành được giải thưởng Nobel vật lý. Ông nổi tiếng với công trình về phương pháp tích phân đường trong cơ học lượng tử, điện động lực học lượng tử và tính siêu lỏng của heli, mô hình parton.

2. Albert Einstein: là nhà khoa học vĩ đại người Đức, được coi là cha đẻ của vật lý hiện đại và cũng là người sinh ra thuyết kha khá. Đây được coi là thành tựu cao nhất trong cuộc đời ông. Ông nhận được giải Nobel vật lý năm 1921.

3. Isaac Newton: là một nhà vật lý tài năng, đã đặt ra được những nền tảng cơ bản nhất cho vật lý mọi thời đại qua “thuyết vạn vật hấp dẫn”. Trong toán học, ông cùng Leibniz đã cùng nhau sinh ra phép tích phân, ngoài ra Newton còn đưa ra nhị thức Newton chung chung.

4. Galileo Galilei: trước thời đại của Newton khoảng gần 200 năm, nhà bác học nổi tiếng nhất bấy giờ là Galilei. Ông đã có những đóng góp rất quan trọng trong cuộc cách mạng khoa học. Về thiên văn, ông đã có những cải tiến cho kính thiên văn và là người cổ vũ chủ nghĩa Copernicus.

5. Charles Robert Darwin: là một nhà nghiên cứu người Anh nổi tiếng trong lĩnh vực tự nhiên học. Chúng ta thường biết tới ông qua lý thuyết sàng lọc tự nhiên - lý thuyết thống nhất cho khoa học sinh học, vì có thể đưa ra lời biện bạch duy lý cho sự sung túc loài.

6. Aristotle: nhà khoa học Hy lạp cổ đại Aristole. Thời ấy, ông là trụ cột của văn minh Hy Lạp cổ đại liên kết Platon và Socrates. Lĩnh vực nghiên cứu của ông cũng được trải dài từ vật lý học, siêu hình tới cả những vấn đề như thơ văn, kịch nghệ,..

7. Thomas Edison: là nhà sáng chế đại tài (điển hình là phát minh ra bóng điện) và cũng là thương nhân đã phát triển rất nhiều thiết bị có ảnh hưởng lớn tới cuộc sống trong thế kỷ 20. Edison cũng là một trong những nhà phát minh đầu tiên ứng dụng các nguyên tắc sản xuất hàng loạt vào quy trình sáng tạo.

8. Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta: là một bá tước người Ý, ông là người đứng đầu phát hiện ra khí Methane. Sau đó một thời gian ông phát minh ra pin điện. Đơn vị điện thế Volt được đặt theo tên của ông.

9. Stephen Hawking: là một nhà vật lý lý thuyết, vũ trụ học, tác giả của nhiều công trình kiến trúc khoa học tiêu biểu là lý thuyết kì dị hấp dẫn và tiên đoán lý thuyết hố đen phát ra bức xạ.

10. Louis Pasteur: nhà bác học nổi tiếng nước Pháp. Lĩnh vực của ông là vi sinh học. Nhà khoa học này có rất nhiều thành tựu khoa học liên quan tới nhiều các lĩnh vực khác nhau. Nhiều ngôi làng và đường phố trên thế giới mang tên ông.

11. Jagadish Chandra Bose: nhà bác học Cộng hòa Ấn Độ, vừa là nhà vật lý, sinh học, thực vật học, khảo cổ học lừng danh tế giới. Ông đã có những thành công lớn đối với radio và lò vi ba. Ông cũng là một trong những nhà phát minh Học viện Khoa học Quốc gia Cộng hòa Ấn Độ.

12. Archimedes được biết tới là một kỹ sư, nhà vật lý, nhà toán học người Hy Lạp. Ông được coi là một trong những nhà khoa học lỗi lạc nhất vào thời kỳ cổ đại.