Bị bắt cóc, cưỡng hiếp thậm chí mất mạng là những rủi ro người trẻ có thể gặp phải khi kết bạn trên mạng và gặp nhau ngoài đời trong mùa dịch.
| |
Zing trích dịch bài đăng trên Insider, đề cập đến việc nhiều thanh thiếu niên hưởng ứng trào lưu tìm bạn thân trên mạng, có thể ẩn chứa nhiều rủi ro nếu quyết định gặp mặt ngoài đời.
Do đại dịch Covid-19 bùng phát, trường học tại nhiều nước trên thế giới đóng cửa, cho học sinh học online để thực hiện giãn cách xã hội. Điều này dẫn đến việc lứa tuổi thanh thiếu niên có nhiều thời gian lên mạng hơn, tiếp cận nhiều xu hướng, trào lưu được khởi xướng.
Trong số này, thanh thiếu niên tại nhiều nước, đặc biệt là Anh, Mỹ đang hưởng ứng trào lưu "Internet Best Friend" [IBF, tạm dịch: Bạn thân nhất trên Internet], được coi như là một trong những cách lấp đầy khoảng trống giao tiếp với bạn bè khi không được đến trường.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng xu hướng thanh thiếu niên nói chuyện và gặp gỡ người lạ quen qua mạng có thể tiềm ẩn nhiều nguy hiểm mà chính các em hoặc bố mẹ cũng không lường trước được.
"Người bạn tốt nhất trên mạng"
Có Internet, mạng xã hội, nhiều thanh thiếu niên bị mắc kẹt tại nhà thời gian này đang tìm cách kết nối với những người khác. Tuy nhiên, thay vì kết bạn ngoài đời thực [IRL - In Real Life], xu hướng hiện nay lại là tìm bạn thân, tương tác với nhau trên mạng [IBF - Internet Best Friend].
Hashtag #IBF trên TikTok hiện có tới 670 triệu lượt xem, #InternetBestFriend trên Instagram cũng hút hơn 320.000 bài đăng hưởng ứng cho thấy sức lan tỏa của trào lưu này thời gian gần đây.
| |
Nhiều bạn trẻ chia sẻ các bài đăng tìm bạn trên mạng. |
Trên mạng xã hội Instagram còn có những tài khoản chuyên để đăng các thông tin tìm bạn dạng này.
Một trong các bài đăng có nội dung: "Xin chào, mình 13 tuổi, sống ở Arizona [Mỹ]. Mình muốn kết bạn với người tuổi từ 12 đến 16. Mình thích nói nhiều".
Xu hướng này phổ biến đến mức một ứng dụng tên Reach đã nhận được hơn 5 triệu USD tiền tài trợ dựa trên ý tưởng này. Ứng dụng cho phép những người trẻ có nhu cầu tìm bạn thân trên mạng kết nối với những người 13-55 tuổi.
Tuy nhiên hiện tại, nhiều thanh thiếu niên thích đăng thông báo tìm bạn trên các trang mạng xã hội hơn.
Alexa gặp bạn thân trên mạng của mình, Bean, sau khi nhìn thấy bài đăng của cô ấy: "Mình tìm IBF, 10-13 tuổi, có Snapchat và có ít nhất 100 người theo dõi".
Cả hai đều sống tại Massachusetts và cùng 12 tuổi. Sau khi trao đổi số điện thoại, cả hai thường xuyên trò chuyện và trở thành bạn 6 tháng nay.
Tình bạn theo yêu cầu
Alexa cho biết một trong những điều cô thích nhất ở người bạn thân trên mạng của mình là việc thường xuyên online. Hai người chủ yếu giao tiếp qua Snapchat và nói về đủ thứ, từ mạng xã hội, môn thể dục dụng cụ cho đến tình bạn.
Bất chấp những lo ngại về sự an toàn khi gặp người lạ trên Internet, một số phụ huynh cũng đồng tình với ý tưởng này. Mike, bố của Alexa, cho biết: “Ban đầu thì hơi lạ nhưng theo con bé mô tả thì mọi thứ dường như được bình thường hóa rồi".
Anh cho rằng xu hướng này đem lại lợi ích, ví dụ như con gái anh có thể hòa nhập với xã hội thời gian xảy ra đại dịch trong khi tránh được những bạn bè xấu ở trường cấp hai. Tuy nhiên, anh vẫn có phần nào lo lắng.
| |
| Những khoảnh khắc gặp mặt ngoài đời của các cặp bạn thân trên mạng hút nhiều lượt xem. Ảnh: Insider. |
"Tôi lo kẻ xấu giả dạng những đứa trẻ trên mạng. Vì vậy, trước khi Alexa thực sự giao tiếp với ai đó trên mạng, tôi muốn xác nhận bằng cách để con bé FaceTime với họ, cho tôi biết người ở đầu dây bên kia thực sự là người mà con bé đang trò chuyện", Mike nói.
Bên cạnh đó, ông bố cũng lo ngại việc con gái có thể mải mê các mối quan hệ trên Internet mà bỏ bê, tách khỏi những tình bạn thực sự ngoài đời hiện có.
Không dừng lại ở việc trò chuyện trên mạng, nhiều đôi bạn quyết định gặp nhau ngoài đời thực và quay clip lại. Không ít khoảnh khắc lần đầu gặp mặt, phần lớn là những cái ôm, nước mắt của các cô gái hút hàng nghìn lượt xem và tương tác.
"Tôi đã hỏi Alexa về địa chỉ bạn của con bé. Hóa ra, Alexa có hai người bạn trên Internet, một ở bang Massachusetts, người kia ở New York, nhưng con bé không biết địa chỉ cụ thể", Mike cho biết.
Rủi ro từ tình bạn trên mạng
Kết bạn với người lạ trên mạng và sau đó gặp gỡ ngoài đời từ lâu được nhiều chuyên gia cảnh báo là tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm. Các thanh thiếu niên, đặc biệt là bé gái có thể đối mặt nguy cơ bị bắt cóc, cưỡng hiếp hoặc giết hại từ "người bạn" của mình.
Ngay cả với các biện pháp phòng ngừa như nói chuyện trên FaceTime trước, Gail Dines, chủ tịch của Culture Reframed - tổ chức phi lợi nhuận nhằm bảo vệ trẻ em khỏi nội dung khiêu dâm trên Internet - cho biết vẫn còn nhiều rủi ro.
"Các nghiên cứu cho thấy nhiều kẻ xấu đang sử dụng mạng xã hội để tiếp cận trẻ em. Các nền tảng chính mà những kẻ này sử dụng là TikTok, Snapchat và Instagram", Gail Dines nói.
Các nghiên cứu cho biết loại tội phạm này đe dọa phát tán tài liệu riêng tư nếu nạn nhân không cung cấp hình ảnh liên quan đến tình dục hoặc tiền. Đây là hình thức phạm tội có xu hướng ngày càng tăng trên mạng với hàng nghìn nạn nhân trong hơn 200 vụ việc được phát hiện, theo Brookings và LawFare.
| |
| Tình bạn xuất phát từ trên mạng không phải lúc nào cũng an toàn. Ảnh: Twitter. |
Theo Patricia Vercillo, phó chủ tịch Trung tâm Đào tạo Smith, chuyên kiểm tra các phương thức gian lận trực tuyến, vì trẻ em đang dành nhiều hơn khoảng 500% thời gian để online - theo một cuộc khảo sát của Father Together - nhờ vào đại dịch, các mối nguy hiểm trực tuyến trở nên đáng lo ngại hơn bao giờ hết.
Vercillo khuyên phụ huynh khuyến khích con trẻ tham gia các trò chơi vận động, dành thời gian bên gia đình, làm đồ thủ công hơn là suốt ngày ngồi online.
Tuy nhiên, một số người cho rằng miễn là phụ huynh cùng tham gia, việc gặp gỡ một người bạn trên mạng có thể không nguy hiểm hơn so với gặp một người bạn ở trường.
"Rủi ro không tăng lên bởi vì nó là mối quan hệ xây dựng trên Internet, miễn là bạn cẩn thận", Lea Lis, bác sĩ tâm thần người lớn và trẻ em, nhận định.
Cẩn thận đối với những ai có vẻ thành thật. Hãy tìm những điểm mâu thuẫn hay khác lạ trong quá trình nói chuyện qua chat hay trao đổi e-mail. Người ở máy tính bên kia có thể không phải là con người thật như họ đã nói. Hãy tin vào trực giác của bạn. Nếu có điều gì bất thường làm bạn lo lắng, hãy ngưng tiếp xúc vì sự cảnh giác và an toàn.
Tất cả sự trao đổi thư điện tử, tin nhắn qua các trang web hẹn hò hiện nay đều được bảo mật cẩn thận. Thông tin cá nhân của bạn được bảo vệ cho đến khi bạn quyết định tiết lộ. Đừng bao giờ điền đủ họ tên, địa chỉ e-mail, số nhà, số điện thoại, nơi làm việc hay bất cứ thông tin cá nhân nào khác trong profile cá nhân khi đăng ký với trang web. Khi đang online, bạn hãy “tắt” file chữ ký điện tử trong e-mail. Hãy ngưng tiếp xúc với bất cứ ai nhất định đòi bạn cung cấp thông tin cá nhân hay cố lừa bạn làm điều đó.
Những quyết định cân nhắc, cẩn thận thường mang lại kết quả tốt đẹp hơn khi hò hẹn trên mạng. Hãy cảnh giác với những người không đáng tin cậy; những ai thật lòng chắc chắn sẽ dần dần chiếm được lòng tin của bạn thông qua những lời hứa hẹn gắn bó tình cảm đều đặn, qua sự đứng đắn trong giao tiếp. Hãy dành thời gian cần thiết để kiểm tra mức độ tin cậy của người ấy và chú ý cẩn thận trong suốt quá trình thử nghiệm. Đừng phải lòng chỉ bởi một cái click chuột. Đừng trở nên thân mật quá nhanh với người ấy, cho dù sự thân mật chỉ xảy ra trên mạng. Nếu hai bạn quyết định tiến xa hơn, hãy thận trọng và khôn ngoan.
Một tấm hình sẽ giúp bạn có được ấn tượng tốt về người ấy. Thực tế, tốt nhất là xem được vài tấm hình ở các kiểu khác nhau. Nếu điều duy nhất bạn có được là lời xin lỗi không có hình từ người ấy, coi như họ có điều gì còn giấu bạn.
- Đừng sớm cung cấp số điện thoại
Một cú điện thoại có thể tiết lộ nhiều điều trong giao tiếp và kỹ năng ứng xử của một người. Hãy cân nhắc sự an toàn của bạn và đừng để lộ số điện thoại cá nhân cho người lạ. Thế vào đó, hãy sử dụng điện thoại di động hay số điện thoại công cộng. Chỉ cho số điện thoại nhà hay cơ quan khi nào bạn cảm thấy hoàn toàn yên tâm.
- Khi mọi chuyện đã sẵn sàng, hãy gặp nhau
Điều thú vị của hẹn hò và tìm hiểu nhau trên mạng là bạn có thể góp nhặt thông tin một cách từ từ, sau đó mới quyết định có nên tiếp tục theo đuổi mối quan hệ ở thế giới thực hay không. Bạn đừng bao giờ bị thúc ép phải gặp ai đó, bất kể mức độ thân thiết đến mấy trên mạng. Và cho dù bạn định lên kế hoạch gặp gỡ người ấy, bạn vẫn luôn có quyền thay đổi quyết định. Bạn có thể quyết định giữ mối quan hệ ở mức độ nặc danh – dựa trên cảm tính của bạn vốn là điều khó giải thích. Hãy tin vào trực giác.
- Cẩn thận với tín hiệu báo động
Hãy chú ý những biểu hiện giận dữ, thất vọng cực đoan hay những nỗ lực ép buộc, khống chế bạn. Hành động mang tính cực đoan, tiêu cực; có lời lẽ thiếu tôn trọng, mất tư cách hay gợi dục không phù hợp đều là những tín hiệu báo động. Bạn nên chú ý nếu người ấy để lộ bất cứ hành vi sau đây mà không có lời giải thích hợp lý:
– Cung cấp thông tin của họ lúc thế này, lúc thế kia. Chẳng hạn: tuổi, sở thích, ngoại hình, tình trạng hôn nhân, nghề nghiệp, chỗ làm việc…
– Từ chối nói chuyện qua điện thoại với bạn sau khi đã quen biết thân mật trên mạng.
– Không thể đưa ra câu trả lời trực tiếp cho những câu hỏi trực tiếp.
– Xuất hiện sự khác biệt so với tính cách của người ấy như khi hò hẹn trên mạng.
– Không bao giờ giới thiệu bạn với bạn bè, đồng nghiệp hay những thành viên trong gia đình.
Khi bạn quyết định gặp gỡ người ấy, luôn nhắn lại với một người bạn thân là bạn sẽ đi đâu và khi nào về. Để lại cho người bạn thân tên và số điện thoại của người ấy. Đừng bao giờ để người ấy đến đón bạn tại nhà riêng. Tự đi đến điểm hẹn bằng phương tiện của bạn. Điểm hẹn phải được nhiều người biết đến; thời điểm hẹn gặp phải có nhiều người xung quanh. Khi buổi hẹn kết thúc, bạn cũng nên ra về một mình. Một quán ăn hay tiệm cà phê ưa thích vào thời điểm đông khách thường là một sự chọn lựa hoàn hảo. Nếu bạn muốn đến một địa điểm khác, hãy tự đi bằng phương tiện của mình.
- Hãy cảnh giác khi ra ngoài
Nếu bạn đến từ một thành phố khác, hãy tự kiếm chỗ ăn ở và phương tiện đi lại. Đừng tiết lộ nơi ở của bạn và đừng bao giờ cho phép người ấy lo hộ chuyện đó cho bạn. Gọi điện thoại hẹn gặp người ấy ở một địa điểm mà bạn đã thỏa thuận trước đó. Nếu điểm hẹn có vẻ làm bạn lo lắng hay không thích hợp, hãy quay về chỗ của bạn. Cố liên hệ với người ấy và để lại lời nhắn. Luôn bảo đảm rằng, một người thân trong gia đình hay một người bạn thân biết được kế hoạch của bạn và có thể liên lạc được với bạn. Nếu có thể, bạn nên luôn mang theo điện thoại di động.
Đừng bao giờ làm điều gì mà bạn cảm thấy không an tâm. Nếu bạn còn có điều lo lắng về người ấy, hãy cố nghĩ cách hay nhất để thoát khỏi buổi hẹn. Hãy kiếm cớ gọi điện cho bạn thân để xin lời khuyên, gọi ai đó giúp bạn khi có tình huống nguy cấp hay trốn ra bằng cửa sau. Nếu cảm thấy nguy hiểm, gọi cảnh sát ; đó luôn là cách tốt nhất cho sự an toàn thay vì phải hối tiếc sau này. Đừng bao giờ cảm thấy lo lắng hay bối rối về cách ứng xử của bạn – sự an toàn luôn quan trọng hơn ý kiến cá nhân.
Trong khi những kẻ dối trá, lừa đảo luôn tìm cách sử dụng mưu mô của chúng trên mạng, bạn cũng sẽ tìm thấy chúng trong các hộp đêm, các câu lạc bộ tìm bạn tình, các buổi tiệc hay thậm chí ngồi ngay trong quán cà phê Internet của bạn. Cho dù gặp ai đó, ở đâu, chuyện hò hẹn chắc chắn không phải là một hành vi liều lĩnh; có điều, một chút thận trọng sẽ hạn chế nguy cơ tổn thương tình cảm của bạn.