Bài làm
“Lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà”
[“Qua Đèo Ngang” - Bà Huyện Thanh Quan]
Hai câu thơ trên nằm ở phần tả cảnh Đèo Ngang trong bài thơ “Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan. Chỉ đơn thuần là vẽ nên cảnh vài chú tiều đang nhặt củi dưới chân núi và mấy nhà chợ vắng vẻ bên sông nhưng bằng nghệ thuật đảo ngữ đặc sắc, tác giả đã tạo nên hai câu thơ đầy sức gợi. Theo cách diễn đạt thông thường, hai câu thơ trên được viết là: Vài chú tiều lom khom dưới núi [hoặc: Vài chú tiều dưới núi lom khom], Mấy nhà chợ lác đác bên sông [hoặc: Mấy nhà chợ bên sông lác đác]. Nhưng viết như vậy không tạo được ấn tượng bằng cách diễn đạt mà Bà Huyện Thanh Quan đã chọn. “Lom khom” là từ tượng hình gợi tư thế cúi người nhưng luôn luôn nhấp nhô chuyển động. Đó là động tác cúi nhặt củi của người tiều phu. Nó gợi lên hình ảnh đời sống lam lũ, vất vả suốt đời “bán mặt cho đất bán lưng cho trời” của người lao động. Từ “lác đác” cũng có sức gợi tinh tế như thế. Nó chỉ sự vắng vẻ, thưa thớt, bé nhỏ, thậm chí tiêu điều hoang vắng mà ở đây là mấy nhà chợ. Mà như ta biết, chợ búa là nơi thể hiện đời sống kinh tế của khu dân cư, chợ vắng vẻ nghĩa là nơi ấy nghèo đói, lam lũ lắm. Điều đặc biệt là hai từ tượng hình độc đáo ấy được đảo lên đầu câu thơ đã nhấn mạnh vào sự vất vả, lam lũ, đói nghèo của người dân vùng Đèo Ngang. Chẳng những thế, các từ chỉ lượng rất ít ỏi: “vài”, “mấy” nó nhắc đến sự vắng vẻ, tiêu điều của sự sống. Đã vậy, các từ chỉ lượng ấy bị tách riêng ra khỏi danh từ để các sự vật “tiều”, “chợ” đứng một mình chơ vơ giữa câu thơ càng tô đậm sự heo hút, vắng lặng của con người.
Cho hai câu thơ sau: “Lom khom dưới núi, tiều vài chú Lác đác bên sông, chợ mấy nhà” a. Hai câu thơ trên được trích trong văn bản nào? Tên tác giả? b. Xác định các biện pháp nghệ thuật trong hai câu thơ trên và nêu tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy? c. Viết tiếp 4 câu thơ tiếp theo trong văn bản.
Hai câu thơ đối rất chỉnh vừa tả cảnh lại vừa tả tình một cách sâu sắc: Lom khom đôì với lác đác [hình thể và số lượng], dưới núi đối với bên sông [vị trí địa hình]. Nổì hai hình ảnh tạo nên sự đăng đối giữa một cái diễn tả về sinh động vật lom khom dưới núi, còn một thì diễn tả về tĩnh vật chợ mấy nhà. Tiều vài chú đối với chợ mấy nhà. Tất cả góp phần tô đậm thêm cái hiu quạnh, vắng vẻ của cảnh vật. Những thứ đánh dấu sự xuất hiện của con người và sự sống con người thì chỉ là tiều vài chú, chợ mấy nhà. Hai từ lom khom và lác đác có ý nghĩa tạo hình rất lớn. Lom khom diễn tả tư thế làm việc, có vẻ như đang rất chăm chú, cặm cụi. Lác đác đặc tả sự thưa thớt dấu hiệu của sự sống. Có chợ nhưng chỉ là mấy nhà chợ lèo tèo, ẩn hiện trong cảnh cỏ cấy chen đá, lá chen hoa, trong bóng xế tà buồn bã. Cái hiu quạnh, vắng vẻ càng được nhấn mạnh bằng biện pháp đảo cấu trúc cú pháp. Bà Huyện Thanh Quan không nói rằng: Vài chú tiều lom khom dưới núi / Mấy nhà chợ lác đác bên sông mà đưa cái lom khom, cái lác đác lên đầu khiến cho chúng, và chỉ chúng thôi là những cái đầu tiên “đập” vào giác quan người đọc, cảnh vật vắng vẻ càng được tô đậm, và nỗi niềm của người lữ thứ – nữ sĩ lại càng trở nên da diết hơn.
Hai câu thơ thiên về tả thực nhưng lại gợi rất nhiều về cảm xúc. Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ. Cái hoang vắng, buồn bã của cảnh ỵật là xuất phát từ tâm trạng của người trong cảnh Nhớ nước thương nhà còn quốc quốc / Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”, của ngưởi mà chỉ biết đối diện với mình và nỗi buồn của chính mình, Một mảnh tình riêng ta với ta. Nỗi buồn thấm vào cảnh vật và cảnh vật lại làm cho nỗi buồn thêm sâu sắc. Bởi xưa nay hoàng hôn đối với thi nhân trung đại luôn gợi buồn nên với những người đã có sẵn tâm trạng thì nỗi buồn ấy càng có cơ hội để tuôn chảy. Nữ sĩ đứng trên cao mà nhìn xuống xa, hi vọng tìm thấy chút vui của cuộc sống để xoa dịu bớt nỗi nhớ nước thương nhà nhưng tất cả những gì nhận được lại không thể thay đổi tâm trạng. Sự sống thưa thớt, cảnh vật hoang vắng, trong cảnh chiều tà càng khiến tâm trạng người trong cuộc trở nên sâu sắc. Thơ văn trung đại thiên về gợi nhiều hơn nhưng cũng vì thế mà những gì nó gợi ra ám ảnh và ghi dấu ấn trong lòng người thật nhiều. Lớp hình ảnh và ngôn từ không chỉ gợi ra không khí mà còn gợi ra hình ảnh nữ sĩ và tâm trạng của bà. Giá trị biểu cảm của hai câu thơ cũng như của cả bài thơ góp phần tạo nên một tác phẩm chuẩn mực cho thơ văn Đường luật trung đại.
Bằng hai câu thơ, Bà Huyện Thanh Quan đã khắc lên bức tranh Đèo Ngang một nét vẽ thật buồn, thật đẹp, in đậm lại mãi cùng thời gian.
ĐỀ KIỂM TRA HỌC KÌMÔN NGỮ VĂN 7Phần trắc nghiệm:Đọc kỹ bài thơ sau và trả lời câu hỏi bằng cách khoanh tròn chữ cái đầu câu đúng.QUA ĐÈO NGANGBước tới Đèo Ngang, bóng xế tà.Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.Lom khom dưới núi, tiều vài chú.Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc.Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.Dừng chân đứng lại, trời, non, nước.Một mảnh tình riêng, ta với ta.Câu 1 : Bài thơ của tác giả nào?A. Lý Thường KiệtB. Bà Huyện Thanh QuanC. Hồ Xuân HươngD. Lý LanCâu 2 : Bài thơ dùng phương thưc biểu đạt nào?A. Biểu cảmB. Tự sựC. Miêu tảD. Nghị luậnCâu 3 : Cảnh Đèo Ngang được miêu tả trong thời điểm nào ?A. Xế chiềuB. Xế trưaC. Đêm khuyaD. Ban maiCâu 4 : Hai câu : “ Lom khom dưới núi, tiều vài chúLác đác bên sông, chợ mấy nhà ” đã sử dụng nghệ thuật nào ?A. So sánhB. Điệp ngữC. Đảo ngữD. Nhân hóaCâu 5 : Tâm trạng của tác giả thể hiện trong bài thơ là tâm trạng như thế nào?A. Yêu say trước vẻ đẹp của thiên nhiênB. Cô đơn trước thực tại, da diết nhớ về quá khứ của đất nướcC. Đau xót ngậm ngùi trước sự đổi thay của quê hươngD. Buồn thương da diết khi phải sống trong cảnh ngộ cô đơnCâu 6 : Từ "lom khom" là từ:A. LáyB. GhépC. Hán ViệtD. Vừa ghép vừa láyCâu 7 : Từ “ ta” thứ hai trong câu thơ ‘‘Một mảnh tình riêng, ta với ta’’ là:A. Đại từ xưng hô ngôi thứ nhấtB. Đại từ xưng hô ngôi thứ haiC. Đại từ xưng hô ngôi thứ baD. Không phải là đại từCâu 8 : Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào ?A. Ngũ ngôn tứ tuyệtB. Thất ngôn tứ tuyệtC. Song thất lục bátD. Thất ngôn bát cúCâu 9 : Bài thơ "Qua đèo ngang" thể hiện nội dung gì?A. Cảnh đèo ngangC. Tiếng chim kêu ở đèo ngangB. Cuộc sống đèo ngangD. Cảnh đèo ngang và tâm trạng tác giảCâu 10 :"Lom khom dưới núi tiều vào chúLác đác bên sông chợ mấy nhà"Trong hai câu thơ trên tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật đắc sắc nào?A. Nhân hoáB. Điệp từC. Đảo ngữD. Ẩn dụCâu 11 : Biện pháp nghệ thuật trong 2 câu thơ trên có tác dụng:A. Miêu tả tâm trang.B. Miêu tả nỗi nhớC. Miêu tả cảnh đèo ngangD. Kể lại cảnh đèo ngang.Câu 12 : Các từ "Lom khom" "Lác đác" trong hai câu thơ trên thuộc từ loại nào?A. Từ đơnB. Từ ghép chinh phụC. Từ ghépD. Từ láyPhần tự luận [7 đ]Bài 1 :a. Chép phần phiên âm bài thơ : Sông núi nước Nam của Lý Thường Kiệt.b. Hãy cho biết nội dung biểu cảm của bài thơBài 2 :Cảm xúc về một người mẹ của emĐÁP ÁN – HƯỚNG DẪN CHẤMPhần 1 : [ 4 điểm ]CâuPh.án1B2A3A4C5B6A7A8B9D10C11C12DPhần 2 : [ 6 điểm ]Bài 1 :aChép đúng bài thơ SGKbThái độ mỉa mai căm thù giặc bằng câu hỏi vừa ngạc nhiên vừa căm giận Cớ sao lũ giặc sangxâm phạm và từ đó biểu hiện ý chí chúng bay sẽ bị đánh tơi bời.Bài 2 :Viết đúng kiểu bài văn biểu cảm.- Nội dung phải thể hiện được tình cảm của mình đối với người mẹ yêu quí của mình.-Bố cục phải đảm bảo 3 phần+ Mở bài: Giới thiệu về người mẹ.+ Thân bài: Trình bày những cảm xúc của em về mẹ .+ Kết bài: Cảm nghĩ của em về người mẹ.-Dùng từ, đặt câu, dựng đoạn tốt.-Trình bày sạch sẽ, chữ đẹp, ít mắc lỗi chính tả .* Biểu điểm:-Điểm 4: Làm tốt các yêu cầu trên-Điểm 3: Các yêu cầu trên đạt mức khá nhưng đúng kiểu bài văn tự sự và ít nhất phảicó 1 đoạn văn hay.-Điểm 2: Bài làm đạt mức trung bình, mắc không quá 8 lỗi diễn đạt .-Điểm 1: Bài làm còn sơ sài, mắc nhiều lỗi diễn đạt.-Điểm 0: Bài làm lạc đề hoặc bỏ giấy trắng.
Biện pháp nghệ thuật: Miêu tả về khung cảnh, có từ láy gợi hình, đảo ngữ.
Tác dụng, ý nghĩa : Miêu tả về khung cảnh làm cho bài thơ không thấy trống vắng, thiếu người ở một nơi hẻo lánh
Từ láy gợi hình làm cho khung cảnh cùng với con người trở nên sinh động, gợi lên tình cảm thiên nhiên cùng con người trong bài
Đảo ngữ là phép đối của tác giả là bà Huyện Thanh Quan, đảo vị ngữ lên đầu và chủ ngữ xuống sau
" lom khom dưới núi , tiều vào chú
lác đác bên sông chợ mấy nhà "
xác định biện pháp nghê thuật và phân tích các cụm
HELP ME
Câu thơ" Lom khom dưới núi, tiều vài chú" [ Qua Đèo Ngang] đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? *
1 điểm
A. So sánh
B. Phép đối
C. Đảo ngữ
D. Ẩn dụ
Các câu hỏi tương tự
Gạch chân dưới câu rút gọn được sử dụng trong đoạn thơ dưới đây?
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Câu 1: Cho biết tác giả và hoàn cảnh sáng tác của bài thơ trên.
Câu 2: Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ có trong câu thơ thứ hai của bài thơ trên.
Câu 3: Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào? Hãy nêu tên một bài thơ em đã được học trong chương trình Ngữ văn 7 có cùng thể thơ với bài thơ trên.