SKĐS - Những giả thiết về nguyên nhân phà Sewol gặp nạn ở vùng biển tây nam Hàn Quốc bắt đầu xuất hiện, trong đó nhiều khả năng con phà đã va phải vật gì đó trước khi chìm.
Nhân viên trên tàu cứu hộ của Hàn Quốc đang tìm cách bơm không khí vào trong phà. Ảnh: Reuters.
"Rất có thể con phà đã va phải cái gì đó dưới nước", CNN dẫn lời Peter Boynton, một chỉ huy tuần duyên Mỹ nghỉ hưu, nói. "Tốc độ con phà bị nghiêng rồi lật cho thấy nó bị tổn hại đáng kể, sau đó một lượng lớn nước tràn vào khiến con phà cỡ dài gần 150 m này nhanh chóng lật nghiêng. Đó có thể là kết quả của việc xảy ra một tổn hại lớn".
Một số hành khách kể lại rằng họ nghe thấy một tiếng va chạm lớn trước khi con phà bắt đầu chìm. Tiếng động đó có thể là tiếng hàng hóa di chuyển hoặc "những thiệt hại khác bên trong con phà", Boynton nhận định. "Nhưng việc tiếng động xuất hiện, ngay từ những báo cáo ban đầu, cho thấy dường như đã có va chạm xảy ra".
Khi bắt đầu hành trình, phà đã di chuyển trong sương mù, có thể khiến nó đi lệch khỏi hướng ban đầu, Mary Schiavo, cựu tổng thanh tra Bộ Giao thông Mỹ cho hay. "Nếu phà va phải cái gì đó tức là họ đã đi lệch hướng, một điều rất dễ xảy ra", bà Schiavo nói.
Tuy nhiên, Bộ Đại dương và Ngư nghiệp Hàn Quốc hôm qua cho biết con phà không đi lệch quá nhiều khỏi lộ trình dự kiến. Cơ quan này từng phê duyệt lộ trình dự kiến của Sewol và nó "không có khác biệt lớn nào giữ lộ trình dự kiến và thực tế", Nam Jae-heon, người phát ngôn Bộ Đại dương và Ngư nghiệp Hàn Quốc, nói.
Bà Schiavo cho rằng vẫn còn những nguyên nhân khác như động cơ trục trặc hoặc xảy ra một vụ nổ, đặc biệt là ở trong phòng máy. "Nhưng chỉ riêng một vấn đề thì không thể khiến quá trình chìm diễn ra nhanh như vậy. Dường như còn có sự cố khác xảy ra", cựu tổng thanh tra Bộ Giao thông Mỹ nói.
Tờ Wall Street Journal dẫn lời các chuyên gia cho biết những con tàu thường được thiết kế để chịu được hư hại, gồm cả tác động ngoại lực, nhưng thiết kế này không phải là hoàn hảo. Khi một số lượng khoang nhất định bị ngập nước thì ngay cả những con tàu lớn cũng sẽ chìm nhanh chóng.
Phà Sewol, tiếng Hàn Quốc nghĩa là "thời gian và sóng biển", dài gần 150 m, rộng 22 m. Nó có thể chở theo 921 hành khách, 180 phương tiện và 152 container hàng hóa thông thường cùng lúc. Với khả năng trên, Sewol thường được các nhóm khách du lịch, như các đoàn học sinh, sinh viên đi tham quan, lựa chọn.
Apostolos Papanikolaou, người đứng đầu Phòng Thiết kế tàu thuộc Đại học Kỹ thuật quốc gia Athens, Hy Lạp, cho biết Sewol được thiết kế để có thể chịu được khi nước tràn vào hai trong số khoảng 15 khoang dưới boong tàu. Nếu vượt quá, Sewol có thể chìm.
Tuy nhiên, Sewol chỉ có thể chịu được trong điều kiện trên khi các cửa kín nước được đóng chặt. Thực tế, cửa thông giữa các khoang thường để mở để thủy thủ đi lại. "Khi gặp sự cố, các thủy thủ thường bất ngờ và không có thời gian để đóng cửa", ông Papanikolaou nói.
Sewol, được Nhật Bản đóng năm 1994, là một trong số 4 tàu lớn được công ty Chonghaejin Marine sử dụng để đưa khách du lịch từ đất liền tới ba hòn đảo phía nam.
Ba cần cẩu 3.600 tấn tới hiện trường để hỗ trợ trục vớt phà Sewol. Ảnh: Yonhap.
Con phà gần 7.000 tấn này di chuyển giữa cảng phía tây thành phố Incheon với đảo du lịch phía nam Jeju hai lần một tuần. Hành trình dài hơn 400 km này là một trong những tuyến phà thu hút và phổ biến nhất ở Hàn Quốc. Phà thường khởi hành từ Incheon lúc 18h30 các ngày thứ ba và thứ năm, và tới đảo Jeju vào sáng ngày kế tiếp.
"Một con tàu thường có những khoang khí được ngăn ra bởi các vách ngăn. Nếu lỗ hổng ở khoang khí này đủ lớn, như trong trường hợp phà Hàn Quốc, nó sẽ khiến con tàu chìm rất nhanh", một chuyên gia về ổn định tàu ở London nói. Người này không tiết lộ danh tính bởi ông được đề nghị tham gia vào đội điều tra tai nạn Sewol.
"Đã có các nghiên cứu về thiết kế và phân phối trọng tải trên tàu để kéo dài thời gian tàu chìm. Tuy nhiên, những thiết kế cơ bản có rất ít thay đổi trong 100 năm qua", chuyên gia trên nhận định.
Theo ông Papanikolaou, một khi nước dâng đến các boong phía trên, nơi thường dùng để chứa xe hơi, con phà sẽ chìm nhanh chóng. "Nếu phà lật nhanh và còn nhiều người bị kẹt phía trong, không thể trốn thoát, thì tôi nghĩ thương vong sẽ rất nhiều", ông Papanikolaou nói.
Phà Sewol khoảng 9h sáng 16/4 gửi tín hiệu cấp cứu ở vùng biển cách đảo Byungpoong 20 km. Khoảng nửa tiếng sau đó, các nhân viên cứu hộ đến hiện trường. Các thợ lặn tham gia cứu hộ gặp phải hàng loạt khó khăn như các dòng thủy triều, biển động, điều kiện lạnh giá, gió, mưa.
Lực lượng cứu hộ hai ngày qua tiến hành bơm không khí vào thân phà với hy vọng các hốc khí phía trong sẽ mở rộng, hỗ trợ nâng con phà lên. Nỗ lực này hiện chưa có tác dụng. Các nhà chức trách cho biết họ sẽ thử lại một lần nữa khi dòng triều đổi hướng. Ba cần cẩu 3.600 tấn hôm qua tới hiện trường để hỗ trợ trục vớt phà.
Sewol chở hơn 475 người, trong số đó có 325 học sinh trung học đang tới đảo Jeju theo một chuyến dã ngoại của trường. Phà rời cảng Incheon ở phía tây bắc nước này lúc 21 giờ tối 15/4 đó. Theo Reuters, tính đến trưa nay, tổng cộng đã có 28 người thiệt mạng, 179 người được giải cứu và còn 268 người mất tích.
Thông tin chi tiết về phà Sewol. Nguồn: Yonhap/AP/Reuters.
Như Tâm
Tàu chở quá tải, thuyền trưởng yêu cầu hành khách ở yên trong khoang khi tàu sắp lật... là những nguyên nhân khiến số người thiệt mạng trong thảm họa tàu Sewol vượt 300.
| Hiện trường tai nạn tàu Sewol. Ảnh: AP |
Khi tàu Sewol rời cảng Incheon ngày 16/4/2014, nhà điều tra cho biết nó chở lượng hàng hóa nặng 3.600 tấn. Nghị sĩ Kim Young Roc nói con số này gấp đôi khối lượng tàu và gấp 3 lần mức giới hạn khối lượng hàng hóa nhà sản xuất đưa ra, theo NBC News.
Do vậy, nhà điều tra nghi vấn công ty điều hành tàu Sewol, Chonghaejin Marine Co. Ltd., có thể đã hối lộ thanh tra chính phủ để họ cấp cho tàu giấy kiểm định hợp lệ.
Công ty sở hữu tàu Sewol đã sửa chữa nó vào năm 2013 để mở rộng không gian dành cho khách, qua đó thay đổi khối lượng và độ cân bằng của tàu.
Nhà điều tra cho rằng việc cải tạo này có thể là nguyên nhân khiến tàu dễ lật hơn. Bộ Đại dương và Ngư nghiệp Hàn Quốc đang soạn thảo dự luật cấm các hãng vận tải đường thủy sửa chữa tàu nhằm gia tăng sức chứa hành khách.
Thủy thủ không buộc chặt hàng hóa trên tàu
Theo CNN, một trong những nguyên nhân khiến tàu Sewol lật nhanh là hàng hóa dịch chuyển về phía mạn tàu, khiến nó chìm nhanh hơn. Nhiều nhân chứng kể rằng, họ thấy những container chứa hàng rơi xuống nước khi tàu mất thăng bằng và lật sang một bên.
"Các thủy thủ không sử dụng thiết bị cố định hàng hóa trong khoang chứa đúng cách, một số người thậm chí còn không biết cách sử dụng chúng", công tố viên Yang Joong Jin nói.
Thủy thủ đoàn yêu cầu hành khách ở trong khoang
Một trong những tình tiết khiến gia đình nạn nhân phẫn nộ nhất là thủy thủ tàu Sewol yêu cầu hành khách giữ nguyên vị trí ngay cả khi con tàu đã rung lắc và sắp lật. Dù hoảng loạn vì không biết chuyện gì xảy ra, hàng trăm hành khách đã tuân thủ.
"Yêu cầu hành khách không di chuyển thay vì nhắc nhở họ mặc áo phao là quyết định tồi tệ, sai lầm và dẫn đến thảm kịch", chuyên gia Mary Schiavo trả lời CNN. Bà Mary từng là tổng thanh tra tại Bộ Giao thông Mỹ.
Lúc 9h [giờ địa phương], Trung tâm Quản lý Giao thông Hàng hải Jeju liên lạc với thủy thủ trên tàu Sewol để yêu cầu tất cả hành khách mặc áo phao và sẵn sàng bỏ tàu. Người này đáp lại: "Việc di chuyển bây giờ rất khó khăn". Thời điểm từ 8h55 đến 9h là lúc con tàu đang dần mất thăng bằng.
Đến 9h38, thủy thủ khẳng định hành khách không thể lấy áo phao hay tới chỗ xuồng cứu hộ vì "tàu đã lật sang một bên". Nó lật úp hoàn toàn lúc 10h23.
Tuy nhiên, diễn biến khiến dư luận Hàn Quốc chấn động là thuyền trưởng Lee Joon Seok và một số thủy thủ là những người đầu tiên bỏ tàu trong khi hàng trăm nạn nhân còn mắc kẹt trên boong.
Tổng thống Hàn Quốc Park Geun Hye lên án hành động của thủy thủ đoàn. Các công tố viên buộc ông Lee tội giết người và đề xuất án tử hình. Tuy nhiên, trong phiên tòa ngày 11/11/2014, BBC cho biết thẩm phán chỉ tuyên án ông Lee 36 năm tù giam.
Thủy thủ ít kinh nghiệm nhận nhiệm vụ điều khiển tàu
Theo nhà điều tra, một thủy thủ không nhiều kinh nghiệm đi biển là người dẫn đường vào thời điểm tai nạn. Anh ta sống sót sau thảm kịch và bị cáo buộc các tội như không tuân thủ luật an toàn trong tình huống khẩn cấp hoạt động bất cẩn khiến tàu chìm và gây thương vong lớn.
Thuyền trưởng không ở trong buồng chỉ huy vào thời điểm tai nạn. Đây không phải hành vi phạm pháp vì chưa có luật bắt buộc điều này. Tuy nhiên, điểm mấu chốt là ông đã giao quyền điều khiển một trong những con tàu lớn cho người ít kinh nghiệm.
Ngoài ra, việc chậm trễ báo cáo tình hình cho chính quyền là nguyên nhân khiến công tác cứu hộ không thể triển khai nhanh chóng. Cuộc gọi báo nguy đầu tiên không phải do thủy thủ trên tàu thực hiện.
Một nam sinh trong buồng hành khách là người đầu tiên cố gắng liên lạc với cơ quan khẩn cấp lúc 8h52. Ba phút sau, thủy thủ đoàn mới chính thức liên lạc với cơ quan quản lý ở đảo Jeju. Đây là điểm đến của tàu Sewol, nhưng không phải nơi gần hiện trường tai nạn nhất.