ĐAU THẦN KINH LIÊN SƯỜN [Chứng hiếp thống]
ĐAU THẦN KINH LIÊN SƯỜN [Chứng hiếp thống]
I. ĐẠI CƯƠNG:
- Đau dây thần kinh liên sườn là bệnh cảnh xuất hiện khi dây thần kinh liên sườn bị tổn thương [viêm nhiễm, chèn ép] tuỳ vào vị trí mức độ, số lượng dây thần kinh liên sườn bị tổn thương trên lâm sàng mà bệnh nhân có biểu hiện khác nhau. Bệnh thường đau tại nơi tổn thương khi ấn vào, đau chạy dọc theo đường đi của dây thần kinh, đau tăng khi ho, hít thở sâu, căng dãn lồng ngực. Đau thần kinh liên sườn hay gặp trong bệnh lý cột sống, chấn thương lồng ngực, Zona.
- Theo Y học cổ truyền, bệnh thuộc chứng “Hiếp thống” do Can khí uất kết, Can hoả quá mạnh hoặc do khí trệ huyết ứ, đàm ẩm. Bệnh nhân thường đau một hoặc hai bên mạng sườn, ngực sườn đầy tức, dễ cáu giận, miệng đắng, mạch huyền, khẩn
II. ĐIỀU TRỊ:
A.YHHĐ:
- Thuốc giảm đau: chọn một trong các thuốc theo bậc thang của tổ chức y tế thế giới: Acetaminophen [ paracetamol, efferalgan ], efferalgan codein, morpphin… tùy theo tình trạng đau mà điều chỉnh liều thuốc cho phù hợp.
- Thuốc chống viêm không steroid:
Chọn một trong các thuốc sau:
+ Diclophenac [ voltaren ] viên 50mg: 2 viên/ngày chia 2 lần sau ăn no. có thể sử dụng dạng ống tiêm bắp 75mg/ngày trong 2-3 ngày đầu khi bệnh nhân đau nhiều sau đó chuyển sang đường uống.
+ Meloxicam [ Mobic ] viên 7,5mg: 1- 2 viên/ngày sau ăn no hoặc dạng ống tiêm bắp 15mg/ngày x 2 - 3 ngày nếu bệnh nhân đau nhiều sau đó chuyển sang đường uống.
+ Piroxicam [ Felden ] viên hay ống 20mg, uống 1 viên/ngày sau ăn no hoặc tiêm bắp ngày một ống trong 2 - 3 ngày đầu khi bệnh nhân đau nhiều sau đó chuyển sang đường uống.
+ Celecoxib [ Celebrex ] viên 200mg, liều 1 đến 2 viên/ngày sau ăn no.
- Thuốc có tác dụng giảm đau thần kinh: gabapentin 300mg 1-3 viên/ngày.
- Thuốc tăng cường dẫn truyền thần kinh Nivalin 2,5mg x 2 ống/ngày chia 2 lần.
B. YHCT:
1. Triệu chứng: Đau liên sườn dọc theo đường đi của dây, đau nhất ở vùng dễ sau lưng, đường nách giữa, sụn ức đòn, ho thở đều đau nếu do lạnh thì sợ lạnh, mạch phù.
2. Pháp chữa:
2.1. Đau thần kinh liên sườn do lạnh:Khu phong tán hàn, thông kinh hoạt lạc.
| Quế chi 08g | Uất kim 08g |
| Bạch chỉ 08g | Chỉ xác 08g |
| Phòng phong 12g | Xuyên khung 08g |
| Khương hoạt l0g | Đan sâm 12g |
| Thanh bì 06g |
Châm cứu: các huyệt a thị, vùng rễ nơi thần kinh xuất phát, vùng nách giữa [nơi thần kinh đi qua] và điểm đau nhất, có thể châm huyệt nội quan, dương lăng tuyền.
Xoa bóp: miết dọc theo liên sườn, ấn day vùng rễ nơi thần kinh xuất phát.
Thủy châm: Vitamin B6, B12 huyệt giáp tích tương ứng nơi đau dây thần kinh.
2.2. Đau thần kinh liên sườn do thần kinh bị kích thích:sơ can hành khí hoạt huyết.
Bài thuốc: Tiêu dao tán gia giảm.
| Bạch truật 08g | Uất kim 08g |
| Bạch thược 08g | Đan sâm 08g |
| Bạch linh 08g | Hương phụ 06g |
| Sài hô 08g | Sinh khương 04g |
| Bạc hà 06g | Cam thảo 06g |
| Thanh bì 08g |
Thủy châm, châm cứu, xoa bóp bấm huyệt như thể trên.
Ngoài các phương thuốc cổ phương trên có thể dùng đối pháp lập phương tùy theo từng chứng trạng và người bệnh để gia giảm cho hiệu quả và theo kinh nghiệm của mỗi người.
III. PHÒNG BỆNH:
Phòng bệnh: cần khám, phát hiện và điều trị tích cực các bệnh là nguyên nhân gây ra đau dây thần kinh liên sườn nói trên. Tránh vận động sai tư thế hoặc quá mạnh. Chú ý phòng tránh tai nạn giao thông, tai nạn lao động và sinh hoạt.
Thuốc giảm đau Paracetamol, thuốc chống viêm không steroid, thuốc giãn cơ vân, vitamin nhóm B,… là một số loại thuốc trị đau thần kinh liên sườn thường được sử dụng. Tuy nhiên, các loại thuốc này không tác động đến căn nguyên của bệnh mà chỉ có tác dụng làm giảm triệu chứng lâm sàng.
Bị đau dây thần kinh liên sườn uống thuốc gì?
Đau dây thần kinh liên sườn là cơn đau xuất phát ở đoạn tủy ngực đến bờ dưới của xương sườn. Tình trạng này thường xảy ra do vận động sai tư thế, ảnh hưởng của không khí lạnh hoặc có thể là hệ quả do lao cột sống, thoái hóa cột sống, chấn thương cột sống, zona thần kinh,…
Mặc dù không ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng nhưng cơn đau có thể kéo dài, gây mệt mỏi, khó chịu, mất ngủ, suy giảm thể trạng và hiệu suất làm việc. Để làm giảm chứng đau dây thần kinh liên sườn, bạn có thể tìm gặp bác sĩ chuyên khoa để được chỉ định một số loại thuốc sau:
1. Thuốc giảm đau Paracetamol
Paracetamol là loại thuốc giảm đau, hạ sốt được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Loại thuốc này tương đối lành tính, có thể sử dụng cho cả trẻ nhỏ và phụ nữ cho con bú. Trong điều trị đau dây thần kinh liên sườn, thuốc có thể được sử dụng để làm giảm cơn đau có mức độ nhẹ đến trung bình.
Ngoài ra, thuốc Paracetamol còn giúp hạ sốt đối với trường hợp đau dây thần kinh liên sườn do zona thần kinh [một dạng nhiễm trùng thứ phát do virus thủy đậu gây ra].
Chống chỉ định:
- Người có vấn đề về thận, gan, tim và phổi
- Người bị thiếu máu nhiều lần
- Người thiếu hụt glucose-6-phosphate dehydrogenase
- Quá mẫn với Paracetamol
Bên cạnh đó, cần thận trọng khi sử dụng Paracetamol nếu có tiền sử nghiện rượu.
2. Thuốc chống viêm không steroid
Thuốc chống viêm không steroid [NSAID] được sử dụng thay thế cho Paracetamol trong trường hợp không có đáp ứng. NSAID hoạt động bằng cách ức chế cyclooxygenase, từ đó ức chế quá trình tổng hợp chất trung gian gây viêm – prostaglandin nhằm giảm viêm, cải thiện cơn đau và hạ sốt [tác dụng yếu]. Tuy nhiên, do hoạt động ức chế cyclooxygenase nên NSAID có thể làm tăng nguy cơ viêm loét và xuất huyết dạ dày.
Chống chỉ định:
- Suy gan, suy thận nặng
- Tiền sử xuất huyết tiêu hóa
- Dị ứng với thành phần trong thuốc
- Bệnh nhân bị loét dạ dày tá tràng tiến triển
Một số loại thuốc chống viêm không steroid có tác dụng ngưng tập kết tiểu cầu và kéo dài thời gian đông máu. Vì vậy nếu bị rối loạn đông máu hoặc đang sử dụng thuốc chống đông, bạn nên trao đổi với bác sĩ để được cân nhắc về việc sử dụng loại thuốc này.
3. Thuốc giãn cơ vân
Thuốc giãn cơ vân [Mydocalm, Myonal] thường được sử dụng trong trường hợp cơn đau thần kinh liên sườn có mức độ nghiêm trọng và đi kèm với hiện tượng co rút. Nhóm thuốc này có cơ chế hoạt động tương đối phức tạp. Tuy nhiên qua một số nghiên cứu, các nhà khoa học nhận thấy thuốc giãn cơ vân ức chế tín hiệu dẫn truyền của dây thần kinh, từ đó ức chế phản xạ đơn synap và đa synap.
Đối với bệnh đau dây thần kinh liên sườn, bác sĩ thường chỉ định thuốc giãn cơ vân ở liều thấp để giảm nguy cơ phát sinh tác dụng phụ.
Chống chỉ định:
- Người bị bệnh nhược cơ
- Quá mẫn với thành phần của thuốc
- Trẻ em
- Chống chỉ định tương đối với phụ nữ mang thai 3 tháng đầu thai kỳ và người đang cho con bú
Người có các bệnh lý liên quan đến dạ dày – tá tràng nên ăn no trước khi dùng thuốc. Nếu dùng cho người già và trẻ nhỏ, phải tuân thủ tuyệt đối chỉ định của bác sĩ để dự phòng các tình huống rủi ro.
4. Thuốc điều trị đau thần kinh
Thuốc điều trị đau thần kinh nhóm Gabapentin thực chất là nhóm thuốc chống co giật. Tuy nhiên, nhóm thuốc này còn có tác dụng giảm đau đối với những trường hợp có tổn thương rễ và dây thần kinh.
Gabapentin được dùng điều trị đau thần kinh cho người từ 18 tuổi trở lên và bắt buộc phải sử dụng từ liều thấp, sau đó tăng dần đến khi đạt được hiệu quả như mong muốn. Do tác động đến hệ thần kinh trung ương nên thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ như choáng váng, chóng mặt, thiếu tập trung,…
Chống chỉ định:
- Người dưới 18 tuổi
- Quá mẫn với thành phần của thuốc
5. Viên uống chứa vitamin nhóm B
Vitamin nhóm B [B1, B6 và B12] có vai trò quan trọng đối với cơ thể nói chung và tế bào thần kinh nói riêng. Đây là nhóm thuốc bổ sung được sử dụng nhằm làm giảm một số triệu chứng của bệnh đau dây thần kinh liên sườn như mệt mỏi, thiếu tập trung, thiếu máu,…
Ngoài ra, vitamin nhóm B còn hỗ trợ nuôi dưỡng tế bào thần kinh, sản xuất máu, tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện các vấn đề tâm lý. Mặc dù là loại thuốc hỗ trợ nhưng bổ sung vitamin B quá mức có thể gây ra nhiều tác dụng phụ. Vì vậy bạn chỉ nên sử dụng nhóm thuốc này khi có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.
6. Thuốc kháng histamine H1
Thuốc kháng histamine H1 được sử dụng trong trường hợp đau dây thần kinh liên sườn xảy ra do bệnh zona. Thuốc có tác dụng ức chế histamine nhằm làm giảm hiện tượng viêm, phù nề, ngứa ở da và niêm mạc.
Đối với bệnh zona thần kinh, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc kháng histamine H2 như Promethazin hydroclorid, Loratadin, Fexofenadine,… Thuốc kháng histamine H1 có khả năng dung nạp tốt và độc tính thấp nên không có chống chỉ định tuyệt đối. Tuy nhiên, bạn cần thận trọng khi sử dụng nếu bị suy gan, suy thận, đang mang thai hoặc cho con bú.
Nhóm thuốc này có thể gây buồn ngủ, đau đầu, khô miệng và mất tập trung, vì vậy cần hạn chế vận hành máy móc, đưa quyết định quan trọng và tham gia giao thông trong thời gian sử dụng. Bên cạnh đó, nên chải răng 3 lần/ ngày để giảm nguy cơ sâu răng do thuốc làm giảm bài tiết nước bọt.
Trên thực tế, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc khác tùy vào triệu chứng và mức độ bệnh ở từng trường hợp.
Lưu ý khi dùng thuốc chữa đau dây thần kinh liên sườn
Sử dụng thuốc là biện pháp điều trị chính đối với bệnh đau dây thần kinh liên sườn. Tuy nhiên biện pháp này chỉ giúp làm giảm cơn đau và cải thiện một số triệu chứng đi kèm. Vì vậy khi dùng thuốc, bạn cần lưu ý một số thông tin quan trọng sau:
- Các loại thuốc điều trị đau dây thần kinh liên sườn đều có khả năng gây ra tác dụng phụ và một số rủi ro nghiêm trọng. Vì vậy bạn nên thông báo với bác sĩ tiền sử dị ứng và tình trạng sức khỏe để được chỉ định loại thuốc phù hợp.
- Tuân thủ tuyệt đối chỉ định của bác sĩ về liều lượng, loại thuốc và thời gian sử dụng.
- Các loại thuốc có khả năng tương tác và dẫn đến hiện tượng tăng hoặc giảm tác dụng điều trị. Do đó nên thông báo với bác sĩ tất cả loại thuốc đang sử dụng để hạn chế tình trạng nói trên.
- Đau dây thần kinh liên sườn thực chất là triệu chứng của nhiều bệnh lý khác nhau. Vì vậy, bạn nên thăm khám để xác định bệnh lý nguyên nhân và can thiệp điều trị y tế trong thời gian sớm nhất.
- Nếu xảy ra do thói quen xấu, nên thay đổi tư thế, giảm cân, hạn chế mang vác nặng và tập thể dục thường xuyên để giảm mức độ chèn ép lên rễ thần kinh ở tủy lưng.
- Giữ ấm cơ thể và hạn chế di chuyển ngoài trời khi thời tiết chuyển lạnh đột ngột.
- Với bệnh zona thần kinh, nên kết hợp thuốc điều trị đau dây thần kinh liên sườn với các loại thuốc sát trùng tại chỗ, thuốc kháng virus,… Bên cạnh đó, cần giữ vệ sinh cơ thể, hạn chế hút thuốc lá, uống rượu bia và căng thẳng thần kinh.
Bài viết đã giải đáp thắc mắc “Đau dây thần kinh liên sườn uống thuốc gì?”. Tuy nhiên thông tin trên chỉ có giá trị tham khảo. Nhằm hạn chế rủi ro và tác dụng phụ, bạn đọc nên tìm gặp bác sĩ để được chỉ định loại thuốc phù hợp với mức độ bệnh lý, tình trạng sức khỏe và khả năng đáp ứng.
Tham khảo thêm: Cách chữa đau thần kinh liên sườn bằng thuốc Đông Y
Ngày Cập nhật 17/09/2021