Nhà phát minh vĩ đại Edison và chiếc bóng đèn lịch sử
Người tiên phong luôn làm những điều khác biệt, điều này luôn đúng trong sáng tạo khoa học. Vì quá mới mẻ và đi ngược lại những thói quen xã hội, không ít phát minh phải trải qua giai đoạn thử thách dư luận để được công nhận giá trị.
Bóng đèn
Năm 1878, nhà phát minh thiên tài Thomas Edison [1847-1931] bắt tay nghiên cứu bóng đèn dây tóc nhưng không mấy ai quan tâm.
Họ cho rằng thứ ánh sáng đó trái với tự nhiên. Nhiều người còn ví đèn dây tóc giống như những đốm sáng ma trơi và chỉ có thể sử dụng trong truyện cổ tích.
Một ủy viên của Nghị viện Mỹ từng phát biểu: "Bóng đèn của Edison chỉ hữu dụng ở phía bên kia Đại Tây Dương, không phải nước Mỹ".
Theo thời gian, người ta cũng phải thừa nhận những giá trị mà bóng đèn mang lại. Đến nay bóng đèn điện đã trở thành thứ không thể thiếu trong cuộc sống con người.
Dòng điện xoay chiều
Dòng điện xoay chiều của Tesla từng bị chỉ trích có thể gây chết người
Edison là người sáng tạo ra bóng đèn dây tóc, đồng thời cũng là người ủng hộ dòng điện một chiều. Nhưng nhà khoa học này đồng thời cũng là người phản đối việc sử dụng dòng điện xoay chiều do nhà khoa học Nikola Tesla [1856-1943] nghiên cứu dù cho hiệu quả của dòng điện mới tốt hơn nhiều.
Edision từng cho rằng: "Việc khuyến khích sử dụng dòng điện xoay chiều chỉ làm lãng phí thời gian. Sẽ không ai sử dụng đâu".
Thậm chí lúc đó có cả một thí nghiệm chứng minh dòng điện xoay chiều có thể gây chết người để chống lại sự phát triển của xu hướng mới này.
Tuy nhiên, chỉ vài năm sau, dòng điện xoay chiều đã nắm phần thắng. Và ngày nay, điện xoay chiều được ứng dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống hiện đại.
Máy bay
Chuyến bay 12 giây ngắn ngủi của anh em nhà Wright
Anh em nhà Wright được xem là người phát minh ra máy bay khi vào năm 1903 thực hiện chuyến bay lịch sử kéo dài 12 giây.
Lúc ra đời, máy bay gặp nhiều chỉ trích. Năm 1911, Ferdinand Foch [1851-1929], một vị tướng của quận đội Pháp trong Chiến tranh thế giới thứ nhất cho rằng máy bay chỉ là món đồ chơi khoa học hấp dẫn chứ không có ý nghĩa gì với quân đội.
Thế nhưng kể từ Chiến tranh thế giới thứ 2, máy bay trở thành thứ vũ khí lợi hại trong quân đội và là phương tiện đi lại không thể thiếu trong giao thông vận tải.
Điện thoại
Phát minh điện thoại của Bell hóa ra lại bị xem là đồ chơi trẻ con
Chiếc điện thoại gắn liền với nhà khoa học người Scotland Alexander Graham Bell [1847-1922].
Năm 16 tuổi, ông bắt đầu những nghiên cứu đầu tiên về cơ chế truyền âm. Đến năm 1876, Alexander Graham Bell được cấp bằng sáng chế điện thoại và được mệnh danh là cha đẻ ngành truyền thông.
Nhưng khi ông định bán phát minh của mình cho công ty truyền thông của Mỹ Western Union với giá 100.000 USD, hội đồng quản trị của công ty không chấp thuận và cho rằng thiết bị của ông có những hạn chế rõ rệt và không hơn gì một món đồ chơi cho trẻ con.
Không dừng bước, Bell tự thành lập một công ty điện thoại vào năm 1877. Chưa đầy 1 thập niên sau, khoảng 150.000 người sử dụng điện thoại trên khắp nước Mỹ.
Tivi
John Logie Baird, người đặt nền móng cho nền công nghiệp truyền hình
Ngày 25-3-1925, nhà phát minh người Scotland John Logie Baird [1888-1946] lần đầu tiên biểu diễn truyền hình chiếu bóng di động ở London bằng một hình nộm nói chuyện và di chuyển.
Tháng 1-1926, Baird đã chứng minh có thể truyền tải hình ảnh đang chuyển động qua sóng radio. Đến năm 1928, người ta đã có thể phát-nhận sóng truyền hình xuyên Đại Tây Dương - giữa London và New York.
Lee De Forest từng có nhiều lời phê bình với những phát minh mới
Tuy nhiên tivi lúc ra đời cũng gặp không ít lời phê bình. Lee De Forest, người thường được xem là cha đẻ của ngành phát thanh, nói rằng tivi là một phát minh không thể nào thành hiện thực và không thể được sử dụng thương mại vì chi phí đắt đỏ. "Con người chỉ có thể có tivi trong mơ", Lee De Forest nói.
Thậm chí 20 năm sau, nhà sản xuất phim Darryl Zanuck vẫn ngờ vực rằng: "Con người sẽ sớm mệt mỏi với việc dán mắt vào màn hình tivi mỗi đêm".
Tàu vũ trụ
Thế kỷ 20, Liên Xô là quốc gia đi đầu trong nền công nghiệp vũ trụ
Trong thế kỷ 20, những nhà khoa học người Nga, điển hình là Konstantin Tsiolkovsky cố gắng tìm cách thức để con người có thể khám phá không gian bằng tên lửa.
Tuy nhiên những năm 1920, Lee De Forest nói rằng: "Tôi cam đoan rằng những chuyến bay như vậy của con người không bao giờ thành hiện thực dù cho khoa học có tiến bộ đến đâu."
Tờ The New York Times khi đó cũng kết luận tương tự: "Tên lửa sẽ không thể rời khỏi khí quyển Trái Đất".
Thế nhưng năm 1961, nhà du hành Yuri Gagarin trở thành người đầu tiên bay vào vũ trụ và đến năm 1969, tài Apollo 11 đã đáp xuống Mặt trăng thành công.
Dù [ô]
Mang dù ra đường từng bị chỉ trích nặng nề ở Anh
Không phải là nhà phát minh, nhưng Jonas Hanway [1712-1786] góp phần đem dù vào đời sống nước Anh. Khi đó người dân cho rằng dù là biểu tượng của sự yếu đuối và mang nặng văn hóa Pháp - vốn là đối thủ của Anh.
Vào giữa thế kỷ 18, người Anh thường chê bai những người sử dụng dù trên đường. Jonas Hanway mặc kệ dư luận, vẫn đi lại với chiếc dù trên tay. Mọi người tránh xa ông, gọi ông là "quái vật" nguy hiểm.
Theo thời gian, người Anh quen dần với hình ảnh những chiếc dù trên đường phố và sử dụng rộng rãi để che mưa che nắng. Thậm chí dù còn được coi như một phụ kiện thời trang đi kèm của nhiều chị em khi ra đường.
Và không còn ai thấy mang dù là yếu đuối khi Jonas Hanway nhiều năm dũng cảm chống lại chỉ trích của mọi người xung quanh và đã chiến thắng.
Người đứng sau phát minh cột thu lôi lịch sử
TRỌNG NHÂN [Nguồn: Business Insider, Medical Daily, The Culture Trip]
09:58, 30/11/2012
Ngoài thiên chức cao quý, phụ nữ còn có nhiều đóng góp lớn lao cho xã hội, đặc biệt là những phát minh khoa học sáng chói làm cho cuộc sống của chúng ta ngày một dễ chịu hơn, tiêu biểu như 7 phát minh dưới đây vừa được tạp chí HowStuffWorks của Mỹ vừa tôn vinh cập nhật.
1. Cưa vòng
Cuối thế kỷ 18, một nữ thợ dệt người Mỹ, Tabitha Babbitt sống ở Massachusetts sau khi quan sát những ông phó mộc hì hục kéo cưa lừa xẻ, nhất là gia công những vị trí lõm bằng các loại cưa thông thường, họ phải dùng tới hai người, chỉ cắt được phần gỗ khi kéo ra còn hành trình ngược [kéo vào] lại bị bỏ phí. Theo Babbitt, đây là cách làm tiêu hao năng lượng một cách vô công nên bà đã quyết định bắt tay vào nghiên cứu và cho ra đời mội loại cưa vòng. Chiếc cưa này được lắp vào trục quay, mọi hành trình chuyển động của nó đều có ích và giúp con người gia công được những chi tiết khó khăn mà cưa truyền thống không thể làm được.
2. Bút xóa
Bette Nesmith Graham từng là nữ thư ký chuyên nghiệp, nhưng bà lại là người phát minh ra loại dịch xóa khi đánh máy rất hiệu quả mà ngày nay người ta gọi là bút xóa. Nguyên thủy, nó đựng trong lọ có tên Liquid Water. Ý tưởng ra đời Liquid Water rất tình cờ, vào một ngày nọ, Graham đứng xem thợ sơn sơn cửa sổ văn phòng, mỗi khi bị lỗi họ lại quét một lớp sơn khác để che chỗ sơn khuyết tật. Phát hiện ra nguyên lý này Bette Nesmith Graham đã nghĩa ra cách dùng chất lỏng giống như sơn để khắc phục các lỗi khi đánh máy. Ban đầu, Graham dùng máy xay sinh tố để tạo ra một hỗn hợp sơn cọ quết tempera [màu keo] có nhiệt độ thích hợp khi quét lên mặt giấy nhanh khô, sau đó đánh máy đè lên. Liquid Water là sản phẩm trí tuệ của Bette Nesmith Graham, được công nhận bản quyền năm 1958, sản phẩm bút xóa đầu tiên có tên Mistake Out được ra đời, sau đổi thành Liquid Paper và cũng là tên công ty do Graham đứng đầu. Từ con số 100 lọ ban đầu, đến 1979, Liquid Paper đã xuất xưởng 25 triệu lọ/ năm, doanh thu lên tới 47,5 triệu USD.
3. Trình biên dịch và Ngôn ngữ máy tính COBOL
Nũ đô đốc Grace Murray Hopper là người tiên phong đi đầu trong trong ngành công nghiệp máy tính. Năm 1943 bà gia nhập quân đội và sau đó công tác tại Đại học Harvard, tham gia dự án nghiên cứu máy tính Harvard Mark I của IBM, loại máy tính quy mô lớn đầu tiên của Mỹ. Hopper là người thứ ba thiết lập chương trình và soạn thảo cẩm nang vận hành cho thiết bị này. Đầu thập niên 50 ở thế kỷ trước bà là người phát minh ra các trình biên dịch, dịch các lệnh tiếng Anh thành mã máy tính. Đô đốc Hopper cũng người phát minh ra Ngôn ngữ Common Business-Oriented [COBOL], một trong những ngôn ngữ lập trình máy tính đầu tiên của nhân loại. COBOL là ngôn ngữ lập trình thế hệ ba, một trong những ngôn ngữ lập trình lâu nhất còn được sử dụng đến ngày nay, là công cụ vô cùng đắc lực cho ngành thương mại, tài chính và các hệ quản lý của các công ty, doanh nghiệp lẫn chính phủ. COBOL có rất nhiều chức năng xử lý tập tin, nhất là theo cách xử lý theo mẻ [batch] mà không hề có ngôn ngữ nào có chức năng này ngoài COBOL. Hiện tại COBOL là ngôn ngữ chạy nhiều nhất trên các máy vi tính Mainframe, hằng ngày, hàng triệu dòng COBOL được viết trong những chương trình Business.
4. Phát minh hệ thống ống khói màu tàu thủy
Năm 1847 khi mới 21 tuổi bà Martha Coston người Mỹ đã góa chồng. Một hôm khi xem lại những di vật của người chồng quá cố để lại, Martha Coston phát hiện thấy chồng mình đang thực hiện một đề tài nghiên cứu nhằm tạo ra hệ thống ống khói tàu thủy kiêm chức năng cảnh báo trong đêm tối khi đang hoạt động trên biển nhưng ý tưởng này đã bị bỏ dở. Bà Martha Coston đã quyết định bắt tay vào thực hiện nốt dự án trên, dành ra 10 năm để nghiên cứu và thực hiện dự án từ đầu, đặc biệt là cải tiến bổ xung hệ thống cấp màu. Nhân một lần xem trẻ nhỏ đốt pháo Coston đã nảy sinh ý tưởng dùng công nghệ pháo hoa vào cho hệ thống ống khói nói trên. Sau nhiều năm lao động miệt mài, cuối cùng hệ thống ống khói của Coston đã thành công đã được Hải quân Mỹ mua bản quyền và đưa vào sử dụng cho hầu hết đội tàu chiến của Mỹ hoạt động trên biển trong thời gian diễn ra cuộc nội chiến ở Mỹ.
5. Phát minh ra túi giấy đáy vuông
Margaret Knight [1838-1914] người Boston, Mỹ được xem là "cây sáng chế" của nhân loại, với hàng chục phát minh lớn nhỏ và 22 bằng sáng chế các loại, trong số này có phát minh về túi giấy đáy vuông. Tuy chỉ là một vận dụng nhỏ song nó lại có ý nghĩa to lớn trong đời sống của con người. Năm 1870, Margaret Knight đã nghiên cứu và chế ra một chiếc máy cắt gỗ kiêm chức năng gấp vuông đáy, ép và dán keo tạo ra một bao gói có đáy vuông vức, giúp phân bố đều vật dụng đựng bên trong và làm tăng sức chứa cho bao gói. Máy gấp túi giấy đáy vuông không phải là phát minh duy nhất của Knight mà bà còn có nhiều phát minh đáng nể khác, kể như phát minh ra khung cửa sổ, máy dập số, dụng cụ khoan lỗ tự động và trục quay cho máy khâu... Tổng số sáng chế của Margaret Knight chính xác là 89. Với những phát minh này, Margaret Knight đã thu về rất nhiều tiền song phần lớn bà đều dành cho mục đích từ thiện và nghiên cứu khoa học nên năm 1914, trước khi qua đời tài sản của bà chỉ còn vẻn vẹn 300 USD.
6. Phát minh ra máy rửa bát
Nhiều người cho rằng máy rửa bát ắt hẳn phải do những người sành nội trợ, "thạo nghề" phát minh nhưng không, chiếc máy rửa bát đầu tiên của nhân loại lại do một phụ nữ rất ít khi làm nghề này nhưng lại có sở thích sưu tầm gốm sứ, đó là bà Josephine Cochrane [1839 - 1913] ở Ashtabula, Ohio [Mỹ]. Việc ra đời máy rửa bát đối với bà Josephine Cochrane cũng rất hy hữu bởi Josephine Cochrane thấy xót ruột mỗi khi bát chén cổ Trung Quốc bị vỡ do sơ ý khi rửa. Năm 1883, sau khi chồng bà qua đời để lại một món nợ khổng lồ. Thay vì bán các đồ gốm sứ Trung Quốc mà bà yêu quý, Cochrane đã tập trung trí tuệ vào việc phát minh ra chiếc máy rửa bát và cuối cùng bà đã thành công. Ban đầu, chiếc máy rửa bát của Cochran vận hành thủ công sau đó tiếp tục được cải tiến hoàn thiện, sau đó bà đã thành lập một công ty chuyên sản xuất máy rửa bát với thương hiệu KitchenAid nổi tiếng được mọi người biết đến.
7. Thuốc Nystatin
Những năm 40 ở thế kỷ trước bà Rachel Fuller Brown và Elizabeth Lee Hazen người Mỹ đều làm việc cho Sở Y tế bang New York. Trong khi Hazen ở lại làm việc tại New York thì bà Brown lại được điều động sang Albany. Tại New York, bà Hazen đã tiến hành các thử nghiệm mẫu đất để tìm ra các sinh vật có bên trong gây phản ứng với nấm, nếu phát hiện thấy các sinh vật này Hazen sẽ đóng vào chai gửi đi cho Brown để thử nghiệm tiếp tìm ra thủ phạm gây phản ứng nhiễm độc. Ngược lại, nếu Brown tìm thấy các thành phần hoạt hóa thì bà sẽ tiến hành thử nghiệm kỹ lưỡng. Nếu vi sinh giết chết nấm, người ta sẽ biết được mức độ độc tố. Hầu hết các mẫu này đều cho thấy mức độ độc tố đối với con người. Cơ chế làm việc nói trên cuối cùng đã giúp hai người phụ nữ này tìm ra một loại thuốc diệt nấm hiệu quả vào năm 1950 và được đặt tên là Nystatin, viết tắt theo tên gọi bang New York. Ngày nay, loại thuốc nói trên được thương phẩm với nhiều tên gọi khác nhau dùng để trị bệnh nhiễm nấm gây ảnh hưởng đến da, âm đạo và hệ thống tiêu hóa của con người.
Duy Hùng
[Theo HSW-11/2012]