Vì sao công ty đa cấp không
Gần 100 năm hình thành cùng 3 con sóng lớn Đầu thế kỷ 20, "vua lừa đảo" Charles Ponzi, Bernard Madoff hay công ty Nutrilite Products là những liều doping, góp phần hình thành và mở rộng mô hình kinh doanh đa cấp trong thời kỳ sơ khai. Lan nhanh một cách chóng mặt, trong những năm 1970, bán hàng đa cấp đã chịu sự phản đối dữ dội từ một số thành viên Liên bang Hoa Kỳ và bộ phận những người kinh doanh truyền thống. Họ quy kết bán hàng đa cấp với mô hình kim tự tháp - một hình thức kinh doanh bất hợp pháp. Tuy nhiên đến cuối năm 1979, Toà án thương mại Liên Bang Hoa Kỳ đã công nhận phương pháp kinh doanh của bán hàng đa cấp không phải là "hình tháp ảo" và được hợp pháp hoá. Nhờ đó, Bộ luật đầu tiên về kinh doanh đa cấp đã ra đời tại Mỹ. Từ năm 1940 đến 1979, khoảng 30 công ty kinh doanh theo mạng lưới đã ra đời tại nước này, tạo thành làn sóng thứ nhất trong quá trình phát triển của đa cấp. Làn sóng thứ hai rơi vào năm 1979 - 1990 và cũng là thời kì bùng nổ của bán hàng đa cấp. Hàng trăm công ty được thành lập mỗi ngày với hàng ngàn loại sản phẩm phong phú. Ồ ạt mở mới, làn sóng thứ ba diễn ra từ năm 1990. Các nhà phân phối thay vì phải tự thân giới thiệu sản phẩm rồi đi lại như con thoi giữa các đại lý thì có thể sử dụng điện thoại hay Internet. Các công ty bán hàng truyền thống như Ford, Colgate, Coca-cola... cũng bắt đầu triển khai phương pháp kinh doanh theo mạng lưới để phân phối sản phẩm của mình. Không riêng Việt Nam, các quốc gia khác cũng cảnh báo về rủi ro của đa cấp Ngày nay, các công ty MLM có mặt ở toàn bộ các bang trên nước Mỹ và được thừa nhận hợp pháp. Tuy nhiên phần lớn dư luận vẫn mặc định cho rằng dù hợp pháp nhưng bán hàng đa cấp vẫn đi theo mô hình kim tự tháp, tức lừa đảo. Ủy ban thương mại Mỹ (FTC) từng cảnh báo công dân tránh xa những mô hình MLM trả phí nhằm tuyển dụng nhà phân phối mới. Theo FTC, đây chính là mô hình kim tự tháp bất hợp pháp. Mô hình này nguy hiểm do nó sẽ sớm sụp đổ khi không thể tuyển thêm thành viên mới. FTC cũng khuyên người dân nên hoài nghi trước các tổ chức tiếp thị đa cấp có nhiều ưu đãi tuyển dụng hơn là bán sản phẩm. Hoạt động nhận hoa hồng từ việc tuyển dụng thành viên mới đều là mô hình kinh tự tháp và nằm ngoài vòng pháp luật bảo trợ ở Hoa Kỳ. Với sự xuất hiện của các công ty Mỹ, Đài Loan và Nhật Bản, bán hàng đa cấp đã "chào sân" Trung Quốc từ khi nước này cải cách kinh tế năm 1978. Năm 1998, Chính phủ Trung Quốc tuyên bố cấm MLM vì những lý do liên quan đến xã hội, kinh tế và thuế. Đến năm 2005, nước này ban hành luật quy định về hoạt động bán hàng đa cấp. Để được phép thực hiện mô hình này, công ty MLM phải đáp ứng được những yêu cầu khắt khe như có giấy phép kinh doanh, chỉ được trả 1 cấp độ hoa hồng hay người bán phải tham gia khóa đào tạo và có chứng chỉ... Ngoài ra mức hoa hồng được quy định bằng 30% doanh thu (đã bao gồm cả thưởng và các phúc lợi khác). Bắt đầu từ những năm 2000, kinh doanh đa cấp mới "lấn sân" vào thị trường Việt Nam và phát triển như vũ bão, hàng loạt mạng lưới được sinh sôi, các mô hình lừa đảo cũng dần phổ biến. Nhiều công ty đa cấp biến tướng thường xuyên bị Bộ Công Thương công bố xử phạt. Điều này đã bào mòn niềm tin của người tiêu dùng và người bán hàng vào mô hình vốn hợp pháp này. - Bán hàng đa cấp là hình thức kinh doanh được pháp luật Việt Nam công nhận. Tuy nhiên, thay vì mang lại lợi ích cho xã hội, bán hàng đa cấp ở Việt Nam lại gắn liền với những vụ lừa đảo, có khi lên tới vài nghìn tỷ đồng với cả chục nghìn nạn nhân.
Lừa đảo lên tới số tiền hàng nghìn tỷ đồng Ngày 19/02, dẫn nguồn tin của Thanh Niên cho biết, Bộ Công an đã khởi tố bị can và bắt tạm giam Lê Xuân Giang - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Liên kết sản xuất thương mại Việt Nam (gọi tắt Công ty Liên kết Việt) và Nguyễn Thị Thúy - Phó Tổng giám đốc Công ty, cùng 5 người khác về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Công ty Liên kết Việt được thành lập từ năm 2010, đến năm 2014, được Bộ Công Thương cấp phép kinh doanh đa cấp. Trước đó, từ cuối năm 2015, nhiều người dân gửi đơn tố cáo tới Bộ Công an về việc Công ty Liên kết Việt cùng các đại lý tại Hải Phòng và một số địa phương huy động tiền của hàng ngàn người dân, nhưng không trả tiền hoa hồng theo thỏa thuận. Công ty Liên kết Việt còn quảng cáo rầm rộ các sản phẩm bán ra được mua từ Công ty cổ phần Tập đoàn thiết bị y tế Bộ Quốc phòng và Công ty cổ phần Biovaccine Việt Nam, đồng thời tự nhận Công ty là doanh nghiệp trực thuộc Bộ Quốc phòng và trưng ra nhiều loại giấy tờ hình ảnh để chứng minh. Chỉ trong thời gian rất ngắn, Nguyễn Thị Thúy từ một nhà phân phối đã “nhảy” lên làm trưởng nhóm “quản lý phát triển kinh doanh của doanh nghiệp” và phát triển được 21 chi nhánh tại các tỉnh, thành phố. Cơ quan công an ước tính đã có khoảng 45.000 người tham gia nộp khoảng 1.900 tỷ đồng vào mạng lưới đa cấp của Công ty Liên kết Việt. Chẳng phải tới lúc Lê Xuân Giang - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Liên kết sản xuất thương mại Việt Nam cùng bộ sậu bị khởi tố, tạm giam về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì bán hàng đa cấp ở Việt Nam mới bị dư luận xã hội lên án. Trước đó, có cả tá công ty bán hàng đa cấp đình đám đã đổ vỡ và vài chục tổng giám đốc đã phải lãnh án tù vì lừa đảo hàng chục nghìn người. Những MB24, Tâm Mặt Trời, Cộng đồng Việt, Xuyên Việt... đều là những công ty đa cấp lừa đảo quy mô lớn với con số nạn nhân khổng lồ đã bị báo chí phanh phui và bị cơ quan pháp luật xử lý nghiêm khắc thời gian qua. Những đối tượng vi phạm đều đã bị pháp luật nghiêm trị. Chúng đã phải trả giá cho hành vi của mình. Tuy nhiên, hậu quả kinh tế và xã hội mà chúng gây ra khó có thể phục hồi.
Khó dùng luật để xử đa cấp Theo Điều 3 – Luật Cạnh tranh thì: “Kinh doanh đa cấp, hay còn gọi là kinh doanh đa tầng, kinh doanh theo mạng, là việc bán lẻ hàng hóa thông qua mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh khác nhau”. Thực tế, mô hình kinh doanh đa cấp đã tồn tại và phát triển ở nhiều quốc gia, ở Việt Nam, mô hình này cũng được pháp luật Việt Nam thừa nhận, nhưng hiện nay lợi dụng những kẽ hở của pháp luật, hình thức bán hàng đa cấp bất chính xuất hiện rất phổ biến, khiến cho người tiêu dùng rất hoang mang và nói đến đa cấp là người ta nghĩ ngay đến “lừa đảo”. Với mô hình hình tháp ảo này, lợi nhuận sẽ được tính theo cấp, cấp càng cao, lợi nhuận càng lớn. Những người khởi xướng và phát động hệ thống sẽ nằm ở đỉnh tháp, lợi dụng những thành viên bên dưới ở đáy tháp. Điều đáng nói là, người dân bình thường, nhất những đối tượng dễ tổn thương. Như: sinh viên, người hưu trí, nội trợ... dường như không đủ khả năng phân biệt giữa đa cấp lành mạnh và đa cấp lừa đảo. Mỗi khi xảy ra vụ việc tai tiếng liên quan tới đa cấp, hàng loạt những nguyên nhân được đưa ra, như: các cơ quan truyền thông chưa tuyên truyền đầy đủ, cơ quan quản lý nhà nước buông lỏng quản lý, chưa giám sát được hoạt động của các doanh nghiệp đa cấp hay do lòng tham mù quáng của một bộ phận người tiêu dùng. Dẫn lời Luật sư Việt Thu, Phó chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng TP. Hồ Chí Minh trên Báo điện tử An ninh Thủ đô cho rằng, hiện khó có thể dùng luật để xử đa cấp. Trước hết, ngay cả những người sa bẫy đa cấp cũng chưa chắc được gọi là nạn nhân. "Họ chủ động quyết định việc đầu tư vào mô hình kinh doanh, không hề bị ép buộc. Thỏa thuận giữa hai bên được thể hiện rõ trên hợp đồng pháp lý. Vậy khi gặp mạo hiểm, không bên nào có thể kết luận đối tác là lừa đảo, trừ khi có chứng lý rõ ràng. Những người thua thiệt trong cuộc chơi đa cấp phần lớn đều hiểu, đều biết nhưng vì tham nên lãnh hậu quả", bà Thu giải thích. Ở phía cơ quan quản lý nhà nước, Bộ Công Thương cũng đưa ra lời khuyên, các chủ đầu tư cần có hiểu biết đầy đủ và rõ ràng, không nên vì lòng tham mà chấp nhận mạo hiểm. Bởi, dưới góc độ luật pháp, người chịu thiệt chỉ có thể khởi kiện và đòi quyền lợi khi có đầy đủ bằng chứng về hành vi lừa đảo. Bên cạnh đó, cần tăng cường tuyên truyền hoạt động chống đa cấp phi pháp ở Việt Nam nhằm nâng cao cảnh giác cho người dân./. Tham khảo từ các nguồn: http://tintuc.vn/kinh-doanh/vi-sao-kho-dung-luat-de-xu-ban-hang-da-cap-86918 http://anninhthudo.vn/van-de-hom-nay/cai-bay-da-cap/662074.antd
Từ câu chuyện của Liên Kết Việt, hãy cùng luật sư Hà Kim Tâm phân tích dưới góc độ pháp lý để hiểu vì sao lại có nhiều người bị lừa bẫy đa cấp đến vậy? Đâu là giải pháp cho vấn đề này? Kinh doanh đa cấp biến tướng của Liên Kết Việt Kinh doanh theo mô hình đa cấp không còn là loại hình kinh doanh mới mẻ tại Việt Nam, bởi từ những năm 2000 (đã gần 16 năm trôi qua) hoạt động kinh doanh này đã xuất hiện tại VN. Và đã được nhà nước VN ghi nhận, điều chỉnh bởi Luật cạnh tranh năm 2004. Tiếp theo đó là Nghị định 110/2005/NĐ-CP và nhiều văn bản khác. Mới đây nhất là Nghị định 42/2014/NĐ-CP về hoạt động quản lý bán hàng đa cấp, Thông tư 24/2014/TT-BCT hướng dẫn Nghị định 42/2014/NĐ-CP. Hai là: Đối với người tham gia bán hàng đa cấp: Thứ hai: Đối với mỗi người dân cần chủ động tìm hiểu kỹ để trang bị cho mình những kiến thức và hiểu biết đầy đủ về lĩnh vực này trước khi tham gia vào mạng lưới kinh doanh đa cấp. Hy vọng với những thông tin được chia sẻ trong bài viết này đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin hữu ích, góp phần hạn chế tình trạng nhiều cá nhân bị lừa vào bẫy đa cấp trong thời gian tới. Luật sư Hà Kim Tâm Để được tư vấn pháp luật, Quý khách hàng vui lòng liên hệ:
TỔNG ĐÀI TƯ VẤN PHÁP LUẬT 24/7: 024 32191780 Tags: |