Câu kỷ tử là gì
Câu kỷ tử thường xuất hiện trong những sản phẩm dưỡng nhan sắc từ các triều đại phong kiến. Màu sắc bắt mắt cùng vị ngọt dường như cũng góp phần chứng minh cho công dụng này. Thực hư câu chuyện ra sao về tác dụng này của kỷ tử, và trường sinh thuật có phải chỉ là những câu chuyện truyền thuyết xoay quanh vị thuốc này, câu kỷ tử. Show
1. Tổng quan về Câu kỷ tửCâu kỷ tử còn gọi là câu khởi, khởi tử, địa cốt tử, câu kỷ tử, dương nhũ. Tên khoa học là Lycium sinense và Lycium barbarum, thuộc họ cà, quả mọng nước. Kỷ tử được phân phối ở hầu hết các vùng của Trung Quốc. Chủ yếu ở Cam Túc, Ninh Hạ, Tân Cương, Nội Mông Cổ, Thanh Hải. Hiện nay, kỷ tử cũng được di thực vào Việt Nam nhưng sản lượng chưa cao. Thu hoạch vào mùa hè và mùa thu khi quả chín. Quả kỷ tử cần hái vào sáng sớm hoặc chiều mát, vì hái giữa trưa chất lượng sẽ bị giảm. Khi mới thu hoạch xong, nhất thiết phải hong trong bóng râm cho nhăn vỏ. Sau đó mới phơi nắng gắt mới đảm bảo quả khô đều. Vị thuốc sử dụng từ quả chín được đem phơi khô. 2. Truyền thuyết về Câu kỷ tửCâu kỷ tử được biết đến như là cây kéo dài tuổi thọ từ thời cổ đại. Trong thời Chiến Quốc, truyền thuyết về cây kỷ tử có thể kéo dài tuổi thọ, dưỡng nhan được lan truyền. Truyền thuyết thời Bắc Tống, một vị đại nhân được lệnh rời Bắc Kinh đi công vụ đến Tứ Xuyên. Trên đường đi, ông ta thấy một cô gái dung nhan đoan trang, mái tóc mượt mà, chừng 17 tuổi. Đại nhân tò mò hỏi: “Năm nay nàng bao nhiêu tuổi?”. Cô gái trả lời: “Năm nay tôi 372 tuổi!”. Sau khi nghe, đại nhân ngạc nhiên hơn và hỏi: “Làm thế nào để nàng có được tuổi thọ?”. Cô gái nói: “Tôi không có phương pháp bí ẩn nào. Tôi chỉ ăn quả câu kỷ tử thường xuyên trong năm thôi”. >> Xem thêm: Thế nào là một làn da khỏe đẹp Retinoids: Hoạt chất thần kì trong trẻ hóa da 11 lợi ích của vitamin C cho làn da và cách sử dụng 3. Câu kỷ tử dưới góc nhìn y học cổ truyềnThật vậy, câu kỷ tử được ghi nhận trong đa số các kinh điển lưu lại bao gồm: Ngô phổ bản thảo, Thảo bản tiện phương, Bản kinh…. đều có đặc điểm chung về công năng. Công năng chủ yếu là dưỡng phần vật chất trong cơ thể bao gồm cả dưỡng nhan sắc. Câu kỷ tử có vị ngọt, tính bình hòa. Là một trong những vị thuốc nuôi dưỡng gan và thận, cung cấp tinh chất và máu huyết cho cơ thể, cải thiện thị lực. 4. Thành phần hóa họcPhân tích thành phần hóa học. Kỷ tử chứa betaine, axit amin, carotene, vitamin B1, vitamin B2, vitamin C, canxi, phospho, sắt và một số thành phần khác. Trong đó, phần lớn là các polysacarit và proteoglycan, một lượng không nhỏ các loại đường glucose, galactose, mannose. Tiếp đến là một nhóm chất chuyển hóa chính đứng thứ hai là carotenoids, hàm lượng cao nhất khi quả chín. Hàm lượng vitamin C là 42 mg/100 g. 5. Công dụng Kỷ tửCông dụng của kỷ tử tốt đối với tình trạng can thận hư tổn, tinh huyết thiếu hụt, lưng đau gối mỏi, chóng mặt, ù tai, di tinh. Ngoài ra, bản chất kỷ tử còn hỗ trợ khi thận hư tinh giảm, tiểu đường, khô miệng, mắt mờ, giảm thị lực. 5.1. Chức năng miễn dịchKỷ tử giúp tăng cường khả năng miễn dịch không đặc hiệu. Bằng cách tăng kích thích đại thực bào thực bào, tăng cường tác dụng của lysozyme. Lysozyme là một enzym tiêu hóa, cung cấp một chức năng sát trùng và miễn dịch không đặc hiệu. 5.2. Tác dụng chống lão hóaKỷ tử có thể ức chế đáng kể việc sản xuất LPo ở gan và tăng hoạt động của GSH-Px trong máu. Nhưng hoạt động của SOD trong hồng cầu không tăng. Cho thấy chiết xuất Kỷ tử có tác dụng giảm quá trình lão hóa. Mặc khác, nhiều nghiên cứu về tác dụng của kỷ tử đối với bệnh Alzheimer cũng cho thấy. Vị thuốc này có tác dụng giảm quá trình chết tự động ở các tế bào vỏ não. Tính chất chống oxy hóa đã được công nhận trong các thử nghiệm in vitro và in vivo khác nhau. Tác dụng chống oxy hóa gần như được gắn liền với thành phần polysacarit và flavonoid. Betain cũng có thể góp phần vào quá trình chống oxy hóa của kỷ tử. 5.3. Bảo vệ tế bào ganBetaine hydrochloride trong kỷ tử có thể làm tăng đáng kể phospholipids trong huyết thanh và gan. Cơ chế này có tác dụng bảo vệ đáng kể trong việc giảm phospholipid và cholesterol. 5.4. Hạ đường huyếtChiết xuất Kỷ tử có thể làm giảm đáng kể đường huyết ở chuột, tăng dung nạp glucose và ít tác dụng phụ hơn. Kỷ tử có thể làm giảm đáng kể nồng độ glucose trong máu và nồng độ cholesterol toàn phần trong huyết thanh (TC), triglyceride (TG) và đồng thời làm tăng đáng kể nồng độ cholesterol lipoprotein mật độ cao (HDL-c). 5.5. Câu kỷ tử và cải thiện thị lựcSự tích tụ của phản ứng oxy hóa quá mức có thể làm trầm trọng thêm tổn thương của mô võng mạc. Quá trình này có liên quan đến nhiều quá trình bệnh lý các bệnh về mắt. Như là bệnh tăng nhãn áp, bệnh võng mạc tiểu đường và bệnh thần kinh thị giác do thiếu máu cục bộ. Polysacarit trong kỷ tử (LBP) bảo vệ chống lại tổn thương oxy hóa trong nhiều tế bào và mô. Mặt khác, LBP có thể làm giảm hiệu quả apoptosis của tế bào hạch võng mạc do CoCl2. Ức chế này tạo ra các loại oxy phản ứng và thoái biến màng ty thể. Những phát hiện này cho thấy LBP có thể bảo vệ các tế bào hạch ở võng mạc khỏi quá trình apoptosis do CoCl2. Bằng cách làm giảm điện năng màng ty thể và phản ứng oxy. 5.6. Câu kỷ tử ức chế sự tăng sinh tế bào ung thư dạ dàyNgoài ra, sản phẩm này còn có tác dụng chống khối u và thúc đẩy chức năng tạo máu. Polysacarit trong kỷ tử có thể ức chế sự tăng sinh, di cư và xâm lấn của các tế bào GC-7901 của con người. Bằng cách điều chỉnh các MMP và ức chế chuyển tiếp biểu mô – trung mô (EMT). Người ta cũng xác định rằng việc tiết MMP với khả năng thoái hóa ma trận ngoại bào (ECM) là một đặc điểm của tế bào ung thư di căn. 6. Kiêng kỵ
Tuy với nhiều tác dụng tích cực như vậy. Cần thận trọng khi sử dụng kỷ tử, tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị cùng chuyên gia về việc sử dụng kỷ tử để điều trị bất kỳ bệnh tật gì. Kỷ tử là một cây thuốc nam dùng phổ biến trong Đông y có rất nhiều lợi ích với sức khỏe. Hiện nay nhiều người sử dụng kỷ tử như một loại thực phẩm dinh dưỡng hàng ngày. Chính vì vậy, tìm hiểu về công dụng, cách sử dụng hiệu quả và các bài thuốc liên quan về thảo dược này giúp cho việc điều trị bệnh lý đạt được kết quả tốt nhất và an toàn với sức khỏe. Kỷ tử là một dược liệu quý được vua chúa và quan lại xa xưa sử dụng trong chữa bệnh và làm đẹp. Cùng tìm hiểu chi tiết thông tin về thảo dược này cụ thể sau đây: Kỷ tử hay còn có tên gọi khác là thiên tinh, câu kỷ tử, khởi tử, dương nhũ,… là một loại thực vật thuộc họ cà, có tên khoa học là Fructus Lycii. Kỷ tử được sử dụng là một vị thuốc quan trọng trong y học cổ truyền, đồng thời là một trong những thực phẩm bổ dưỡng được nhiều người yêu thích sử dụng. Đặc điểm sinh học Cây kỷ tử thường mọc đứng với chiều cao trung bình từ 50-150cm phân thành nhiều nhánh cành.
10+ Khám phá tất cả
Khu vực phân bố Kỷ tử là loại cây có khả năng thích nghi tốt, chịu được khí hậu lạnh hoặc khô. Hiện nay, đa phần giống kỷ tử ở nước ta thường nhập từ Trung Quốc. Đây là vùng đất chúng phát triển tốt và mạnh mẽ nhất. Trong quá khứ, kỷ tử được cho là thảo dược quý và hiếm, ít người biết tới và thường chỉ có quý tộc sử dụng. Tuy nhiên, hiện tại dược phẩm tự nhiên này đã được trồng rộng rãi tại các tỉnh miền núi phía Bắc như: Hà Giang, Lào Cai, Cao Bằng, Sơn La,… Với sự phát triển và cập nhật khoa học, các trung tâm y học cổ truyền hoặc nhiều cơ sở dược liệu trên cả nước đã nuôi trồng thành công kỷ tử. Chính vì vậy, thảo dược đã trở nên phổ cập, dễ dàng mua bán và vận dụng với giá thành bình dân và ổn định. Người trồng thường thu hái quả của cây vào tháng 8 đến tháng 10 hàng năm để sử dụng dược liệu này đạt giá trị cao nhất. Những quả đủ tiêu chuẩn thu hoạch cần phải đạt những tiêu chí như sau:
Cách bào chế dược liệu quả câu kỷ tử như sau:
Người dùng cần lưu ý bảo quản dược liệu ở điều kiện khô ráo, thoáng khí, tránh nơi ẩm mốc để đảm bảo giá trị của thuốc. Nên chứa trong hũ thủy tinh, và thường xuyên phơi nắng để bảo quản tốt nhất, tránh hư hại đến chất lượng. Trong loại quả này chứa thành phần dinh dưỡng vô cùng phong phú, cụ thể là hàm lượng lớn các chất như: vitamin B1, C, B2, Canxi, Acid amin, Betain, Sắt, Kẽm, Valine, Linoleic acid, Asparagine,…Những thành phần này tạo nên dược tính tuyệt vời của kỷ tử. Kỷ tử được đánh giá là loại thực vật có giá trị rất cao, đặc biệt đối với sức khỏe con người. Chính vì vậy, chúng dần phổ biến và là vị thuốc, thực phẩm thường gặp trong các bài thuốc chữa bệnh, món ăn bổ dưỡng của nhiều người bệnh. Vậy kỷ tử có tác dụng như thế nào? Công dụng theo y học cổ truyền Theo Đông y, dược liệu có vị ngọt, tình bình, quy vào kinh Phế, Can và Thận, có tác dụng chính là:
Công dụng theo y học hiện đại Một số nghiên cứu y học đã chỉ ra rằng, các dược tính trong loại quả tuyệt vời này có tác dụng rất tốt với sức khỏe, cụ thể là:
Cách dùng và liều lượng trong ngày Dược liệu trên được sử dụng để sắc, hãm dùng như trà, làm viên hoàn trong bào chế thuốc,… Liều dùng phù hợp là: 8 – 20g/ ngày tùy vào thể trạng của mỗi người. Y học cổ truyền có rất nhiều bài thuốc điều trị các bệnh khác nhau sử dụng nguyên liệu chính là kỷ tử. Bạn có thể tham khảo các thang thuốc Đông y nổi bật dưới đây. Nguyên liệu: 300g Sinh địa, 1kg kỷ tử Thực hiện: Đem tất cả các dược liệu tán thành dạng bột mịn bảo quản trong hũ thủy tinh. Mỗi lần sử dụng 1 thìa hỗn hợp uống với 1 chén rượu ấm. Chị em nên dùng 3 lần 1 ngày kiên trì trong thời gian dài để cải thiện làn da. Nguyên liệu: 12g mỗi vị gồm Đương quy, Mạch môn và Bắc sa sâm, 24g – 40g Sinh địa, 12-24g Kỷ tử, 6g Xuyên luyện. Thực hiện: Các nguyên liệu trên bạn đem rửa sạch, sắc cùng 500ml nước sạch trên lửa nhỏ. Khi thấy mức nước cạn còn lại phân nửa, tắt bếp để nguội. Chị em nên uống thuốc 1 lần trong ngày, tốt nhất là sau bữa ăn 30 phút để đạt hiệu quả tốt nhất. Nguyên liệu: Kỷ tử 30g, Hoàng kỳ 60g và 1 con chim bồ câu đã làm sạch. Thực hiện:
Mỗi tuần áp dụng bài thuốc điều trị sa trực tràng này 1 – 2 lần để gia tăng hiệu quả sử dụng. Nguyên liệu: Bài thuốc này có thể sử dụng một trong ba loại: lá, thân hoặc quả dược liệu. Cách thực hiện: Bạn rửa sạch nguyên liệu đã chuẩn bị, ngâm với nước muối loãng trong 15 phút. Để cho ráo nước, sau đó bạn xay, giã rồi lọc lấy nước cốt.
Khi thực hiện, bạn cần hết sức lưu ý vấn đề vệ sinh khi sử dụng bài thuốc này, nhất là các dụng cụ sử dụng. Cần tiệt trùng kĩ càng bằng nước sôi trước khi dùng cho mắt. Mỗi ngày nhỏ từ 3-4 lần, dùng liên tục đến khi giảm bệnh. Nguyên liệu: 50g các loại bao gồm: Kỷ tử, Quy đầu, Dâm dương hoắc, 100g Nhục thung dung, Sinh địa, Thục địa, Huỳnh tinh, Đỗ trọng, Phòng đảng sâm, 40g gồm Nhân sâm, Hắc táo nhân, Cốt toái bổ, Đan sâm, Lộc giác giao, Ngưu tất xuyên, 20 Trần bì, 20g Lộc nhung và 30 quả đại táo. Thực hiện:
Mỗi ngày nam giới chỉ nên sử dụng 25ml vào mỗi bữa cơm, không nên lạm dụng rượu, sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và toàn bộ cơ thể. Nguyên liệu: Dùng 3 – 5 quả kỷ tử khô, mật ong nguyên chất, trà xanh khô Thực hiện: Cho các nguyên liệu đã chuẩn bị hãm với nước sôi, đợi nguội bớt thêm mật ong. Mỗi ngày bạn sử dụng 1 cốc trà kỷ tử và áp dụng đều đặn trong 1 – 2 tháng để cảm nhận rõ hiệu quả. Nguyên liệu: Chuẩn bị 1kg Kỷ tử, cùng các dược liệu bao gồm các vị: Thục tiêu, Tiều hồi hương, Chi ma, Bạch phục, Bạch truật, Thục địa, Bạch phục linh mỗi vị 40g cùng mật và rượu trắng. Thực hiện:
Người bị suy nhược sử dụng 2 – 3 viên mỗi ngày, dùng cho đến khi cơ thể cải thiện thì dừng lại. Nguyên liệu: 960g khởi tử khô và rượu trắng. Cách thực hiện:
Mỗi ngày người bệnh dùng 2 chén rượu nhỏ, cách 2 ngày uống 1 lần, duy trì trong thời gian dài để điều trị bệnh. Nguyên liệu: Câu kỷ tử, cúc hoa mỗi vị 120g, Đơn bì 80g, Phục linh 80g, Thục địa 320g, Sơn dược và Sơn thù mỗi vị 160g. Thực hiện: Tán mịn các dược liệu trên cùng với mật ong nặn thành viên hoàn. Sử dụng mỗi lần từ 10 – 12g, ngày dùng 2 – 3 lần để cho hiệu quả tốt nhất. Nguyên liệu: Thanh hoa, Địa cốt bì, Thục địa, Mạch môn đông, Thiên tinh, Ngưu tất và Miết giáp gia giảm theo cơ địa và tình trạng cơ thể của người bệnh. Thực hiện: Đem các nguyên liệu sắc uống, mỗi ngày 1 thang chia làm 2-3 lần sử dụng. Nếu người bệnh đi kèm theo các chứng như lạnh, sốt, ho do phế nhiệt và âm hư, có thể gia thêm Thiên môn đông, Tỳ bà diệp và Bách bộ. Khi sử dụng kỷ tử, người bệnh cần đặc biệt lưu ý những vấn đề sau:
Với nhu cầu sử dụng kỷ tử ngày càng cao của người tiêu dùng, hiện nay trên thị trường có rất nhiều cơ sở dược liệu kinh doanh dược liệu này. Giá bán kỷ tử dao động trong khoảng 300.000 VNĐ – 400.000 VNĐ/ kg. Tuy nhiên, việc này cũng khiến người bệnh hoang mang khi lựa chọn một cơ sở tin cậy và chất lượng để mua sản phẩm. Nếu người bệnh còn băn khoăn về địa chỉ mua kỷ tử thì Trung tâm Nuôi trồng và Nghiên cứu Dược liệu Vietfarm là địa điểm uy tín. Tại Vietfarm, kỷ tử và các loại dược liệu khác được nuôi trồng, bào chế và đóng gói trong quy trình khép kín. Bởi vậy, khi kỷ tử tới tay người tiêu dùng luôn đảm bảo sản phẩm chất lượng và an toàn. Hiện nay, giá bán kỷ tử tại Vietfarm là 170.000 VNĐ/ 0.5kg. Đặc biệt, với những đơn hàng từ 500.000 VNĐ, Vietfarm sẽ miễn phí vận chuyển trên toàn quốc. Trên đây là tất cả các thông tin về kỷ tử cung cấp đến bạn đọc. Hy vọng với những chia sẻ trên bài viết, người bệnh có thể tìm hiểu cẩn trọng về cách dùng, thành phần dinh dưỡng, công dụng và một số ứng dụng của dược liệu giàu giá trị này. |