Được làm cha mẹ là điều hạnh phúc nhất của các cặp vợ chồng, song không phải cặp đôi nào cũng có thể sinh con tự nhiên. Vì thế nhiều cặp vợ chồng tìm đến phương pháp hỗ trợ sinh sản thụ tinh trong ống nghiệm để mang thai thành công. Dưới đây là những lưu ý trong quá trình chuyển phôi và sau chuyển phôi để có thể thành công mang thai ngay từ lần đầu tiên.
1. Chuẩn bị gì trước khi chuyển phôi?
Với chuyển phôi trữ thông thường, thời gian để chuẩn bị niêm mạc tử cung là khoảng 12 - 18 ngày trước, tương ứng từ ngày thứ 2 của chu kỳ kinh. Ngoài ra, số ngày chuẩn bị có thể thay đổi dựa trên đáp ứng với thuốc, khi niêm mạc tử cung dày từ 8 - 13 mm là phù hợp nhất. Bác sĩ sẽ đánh giá điều kiện niêm mạc tử cung cũng như các vấn đề khác để quyết định chuyển phôi có tỉ lệ thành công cao nhất.
Chuyển phôi là giai đoạn quan trọng để phôi làm tổ và phát triển thành thai
Bên cạnh việc lựa chọn bác sĩ giỏi, thực hiện tại cơ sở y tế uy tín, trang thiết bị hiện đại thì sự chuẩn bị đầy đủ cả về tinh thần lẫn sức khỏe thể chất là rất quan trọng. Trong thời gian này, chị em nên lưu ý uống thuốc đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ, cùng với đó là giữ tâm lý thoải mái, chủ động tăng cường sức khỏe.
1.1. Dinh dưỡng
Dinh dưỡng trong những ngày nuôi niêm mạc tử cung rất quan trọng, nên chú ý chế độ ăn uống lành mạnh, không dùng món ăn dễ gây táo bón hoặc tiêu chảy. Các loại thức uống có cồn, thực phẩm dễ gây dị ứng hoặc nhiều dầu mỡ, cay nóng cũng không nên sử dụng.
1.2. Vận động
Những ngày này, chị em nên vận động nhẹ nhàng như đi bộ, tập yoga tăng cường sức khỏe. Ngoài ra, luyện tập nhẹ nhàng còn giúp tâm lý thoải mái nhất, đảm bảo sức khỏe ngăn ngừa ho, cúm trong quá trình chuyển phôi và sau đó.
Không quan hệ tình dục trước khi chuyển phôi 24 giờ
Trước khi chuyển phôi 24 giờ, lưu ý không quan hệ tình dục để đảm bảo sức khỏe cũng như môi trường tốt nhất để phôi cấy duy trì bám vào tử cung.
2. Những lưu ý trong quá trình chuyển phôi cơ bản nhất
Trước khi chuyển phôi, mẹ nên chủ động đi vệ sinh, ăn uống vừa phải để tâm lý thoải mái và sau khi chuyển phôi sẽ không đi vệ sinh ngay. Đầu tiên, bạn sẽ cần siêu âm để quan sát tử cung, phần phụ dễ dàng hơn nên có thể cần uống khoảng 300 - 500ml nước.
Quá trình chuyển phôi không quá kéo dài, mẹ nên phối hợp theo hướng dẫn của bác sĩ để thao tác dễ dàng, cũng tăng tỉ lệ thành công. Sau khi chuyển phôi, bệnh nhân cần nằm nghỉ tại tư thế từ 30 phút - 1 giờ để phôi ổn định trong tử cung. Sau đó có thể đi lại nhẹ nhàng, đi vệ sinh để cảm thấy thoải mái nhất và ra về.
Lưu ý nên di chuyển bằng ô tô hoặc taxi, tránh đường quá xóc hoặc vận động mạnh, lúc này phôi đang dịch chuyển trong tử cung để tìm chỗ bám tốt nhất. Đi bộ nhẹ nhàng cũng hỗ trợ quá trình phôi bám tốt hơn, nên không cần thiết mẹ phải nằm yên một chỗ hay di chuyển bằng xe đẩy.
Quá trình chuyển phôi diễn ra khá nhanh
3. Sau chuyển phôi chăm sóc sức khỏe như thế nào?
Sau chuyển phôi, bệnh nhân có thể về nhà và tự chăm sóc sức khỏe theo hướng dẫn của bác sĩ. Bác sĩ có thể kê một số loại thuốc hỗ trợ, lưu ý chỉ dùng thuốc được kê đơn, không tự ý sử dụng thuốc, thực phẩm chức năng khác. Đây là giai đoạn quan trọng khi phôi tìm và bám vào tử cung, nếu thành công sẽ phát triển thành thai nên chăm sóc sức khỏe, nghỉ ngơi và tâm lý tốt là điều mà mẹ cần thực hiện.
3.1. Lưu ý về chế độ nghỉ ngơi
Sau khi di chuyển về nhà an toàn, trong khoảng 3 ngày đầu tiên, bệnh nhân nên dành thời gian tối đa để nằm nghỉ ngơi, vận động nhẹ nhàng bằng đi bộ hoặc khi cần đi vệ sinh. Tư thế nằm thích hợp nhất là nằm nghiêng sang trái, chân phải co lên và chân trái duỗi thẳng, song bạn có thể thay đổi để tìm tư thế nằm dễ chịu nhất.
Sau 3 ngày đầu tiên này, bạn có thể đi lại nhiều hơn, làm các việc vặt nhưng lưu ý tránh hoạt động mạnh, bê vác dùng sức hoặc đi lên xuống cầu thang. Cần đi chậm thật cẩn thận, hạn chế tối đa va chạm hoặc làm việc quá sức gây khó khăn cho quá trình phôi thai bám vào tử cung làm tổ và phát triển thành thai.
Nên hạn chế đi lại nhiều sau khi chuyển phôi
Ngoài ra sau khi chuyển phôi, cần kiêng quan hệ tình dục hoàn toàn để tránh kích thích gây co bóp tử cung, ảnh hưởng tới phôi thai. Thời gian ngủ mỗi ngày phù hợp là từ 7 - 8 giờ với giấc ngủ sâu, ngủ nhiều hơn 9 h hoặc ít hơn 6h đều làm giảm tỉ lệ thành công của phương pháp thụ tinh nhân tạo.
3.2. Lưu ý về chế độ dinh dưỡng
Cần duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng, khoa học trong thời gian này, đồng thời bổ sung nhiều rau củ quả, trái cây trong các bữa ăn. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh, tiêu thụ nhiều rau xanh bổ sung Vitamin tự nhiên giúp giảm đến 40% tỉ lệ sảy thai. Cung cấp đủ chất xơ cũng giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc trĩ, chuẩn bị cho quá trình mang thai an toàn.
Các loại rau xanh như bông cải xanh, súp lơ xanh còn chứa dinh dưỡng tốt, ngăn ngừa sảy thai, động thai nên rất tốt với phụ nữ sau chuyển phôi. Để phôi thai phát triển tốt hơn, hãy ăn các loại đậu như đậu xanh, đậu đen, đậu lăng, đậu pinto,…
Các loại protein nạc cũng không thể thiếu trong dinh dưỡng hàng ngày của phụ nữ sau chuyển phôi, nên ưu tiên các loại cá, thịt đỏ.
Bên cạnh đó, nên tránh ăn các loại thực phẩm không tốt cho thai kỳ, làm tăng nguy cơ sảy thai như: nước dừa tươi, đu đủ, rau ngót, rau má,…
3.3. Giữ tâm lý thoải mái, tránh lo âu
Không thể tránh khỏi tâm lý áp lực, lo lắng sau khi chuyển phôi, song tâm lý tiêu cực này hoàn toàn không tốt cho thai nhi. Hạn chế suy nghĩ quá nhiều, tự tạo áp lực cho bản thân, thay vào đó hãy dành thời gian xem phim, đọc sách để thư giãn và thoải mái tinh thần.
Tinh thần thoải mái là rất quan trọng để chuyển phôi thành công
Không nên xem phim hành động, phim gây chấn động tinh thần mạnh hoặc các yếu tố gây tức giận, khó chịu có thể dẫn đến hỏng phôi thai.
Sau khoảng 2 tuần, mẹ có thể xét nghiệm để kiểm tra kết quả thụ thai, nếu xuất hiện tăng nồng độ Beta HCG, mẹ đã mang thai thành công. Thực hiện tốt những lưu ý trong quá trình chuyển phôi và chăm sóc sau chuyển phôi trên đây sẽ giúp tăng khả năng thụ thai thành công.
Chuyển phôi là một bước cuối cùng trong phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm [IVF]. Chuyển phôi là một kỹ thuật quan trọng đòi hỏi sự khéo léo và tinh tế, yêu cầu bác sĩ phải được đào tạo và có kinh nghiệm.Vậy quá trình này diễn ra như thế nào, người bệnh cần chuẩn bị và lưu ý những gì trước khi chuyển phôi, hãy cùng theo dõi phần tư vấn chuyên môn của TS.BS Đoàn Xuân Kiên – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản và Nam học trong bài viết dưới đây.
Sau khi chọc trứng ra, noãn sẽ được thụ tinh với tinh trùng để tạo thành phôi, phôi có thể nuôi lên đến ngày 3 hoặc ngày 5 sau đó chuyển trở lại buồng tử cung của người mẹ ở ngay chu kỳ lấy trứng [chuyển phôi tươi] hoặc trữ đông rồi chuyển lại buồng tử cung ở những chu kỳ sau đó [chuyển phôi trữ đông].
Với chuyển phôi tươi bạn sẽ được dùng thuốc Progesteron từ ngày chọc hút noãn, sau 3 hoặc 5 ngày sẽ đến để chuyển phôi trở lại buồng tử cung và tiếp tục duy trì thuốc theo hướng dẫn. Số phôi dư còn lại sẽ được đông lại để chuyển ở những lần sau.
Với chuyển phôi trữ đông việc chuyển phôi thực hiện vào trong khoảng ngày 18 đến ngày 20 của chu kỳ kinh khi niêm mạc tử cung người mẹ có độ dày đạt chuẩn [thường 8 – 12mm] và sức khỏe người mẹ sẵn sàng cho việc mang thai.
1. Trước chuyển phôi [với chuyển phôi trữ đông]
Chuẩn bị niêm mạc tử cung
Bệnh nhân đến khám vào ngày 2 của chu kỳ kinh, bác sĩ sẽ siêu âm để đánh giá lại tử cung và buồng trứng. Nếu siêu âm bình thường thì Estrogen được bắt đầu sử dụng vào ngày 2 chu kỳ kinh, sau đó hẹn khám lại vào ngày 10 của chu kỳ.
Thông thường bác sĩ sẽ kê đơn thuốc uống, nhiều trường hợp có thể chỉ định tiêm, đặt âm đạo hoặc dán qua da
Tác dụng của Estrogen nhằm kích thích sự phát triển của niêm mạc tử cung, ức chế sự rụng trứng tự nhiên.
Tại ngày 10 chu kỳ kinh bác sĩ sẽ đánh giá lại độ dày và hình thái niêm mạc tử cung cũng như hai buồng trứng từ đó có thể điều chỉnh liều thuốc cho phù hợp và hẹn ngày đến khám lại, thông thường là sau 3 -5 ngày.
Sử dụng progesterone
Khi nội mạc tử cung đạt độ dày thích hợp [8 – 12mm], bạn bắt đầu sử dụng Progesterone nhằm chuyển pha niêm mạc tạo điều kiện thích hợp cho sự làm tổ của phôi.
Progesterone được khuyên dùng đặt âm đạo vì sẽ có tác dụng trực tiếp đến tử cung. Ngoài ra bác sĩ có thể bổ sung thêm đường uống hoặc tiêm.
Sử dụng Progesterone trước chuyển phôi 3 – 5 ngày tùy giai đoạn của phôi trữ.
Chuẩn bị phôi
Sau thời gian sử dụng Estrogen và Progesterone, người phụ nữ được kiểm tra xác định niêm mạc tử cung, tình trạng sức khỏe đã đủ điều kiện để chuyển phôi hay mang thai chưa. Trong trường hợp, người phụ nữ có thể chuyển phôi trong chu kỳ này, bác sĩ sẽ tư vấn và thống nhất với bệnh nhân ngày chuyển phôi, chất lượng phôi, số lượng phôi chuyển đảm bảo tỷ lệ thành công cao nhất và hạn chế tối đa nguy cơ đa thai.
3. Chuyển phôi
Bệnh nhân đến đúng giờ theo hẹn [thường là đến trước giờ chuyển phôi 1 tiếng] bệnh nhân sẽ được truyền thuốc giảm co bóp tử cung, nhịn tiểu, được nằm trên bàn chuyển phôi ở tư thế sản khoa.
Bệnh nhân được điều dưỡng viên và chuyên viên phôi đối chiếu lại thông tin người bệnh với thông tin phôi để đảm bảo chắc chắn chính xác, không có nhầm lẫn. Điều dưỡng viên mang găng tay vô khuẩn sau đó vệ sinh tử cung người phụ nữ bằng cách đặt mỏ vịt, lau cổ tử cung bằng tăm bông và môi trường nuôi cấy IVF.
Bác sĩ phụ siêu âm đường bụng giúp bác sĩ chuyển phôi quan sát được niêm mạc tử cung, cổ tử cung, tư thế tử cung. Bác sĩ chuyển phôi đưa Catheter ngoài qua lỗ trong cổ tử cung.
Chuyên viên phôi cho bệnh nhân nhìn để xác định lại thông tin của mình và thông tin phôi trên màn hình. Khi bệnh nhân xác nhận đúng thông tin chuyên viên phôi sẽ phóng to hình ảnh phôi để bệnh nhân xác nhận số lượng chuyển. Sau đó phôi sẽ được hút vào catheter và chuyển cho bác sĩ.
Bác sĩ chuyển phôi đưa nhẹ nhàng catheter trong có chứa phôi qua catheter ngoài để vào buồng tử cung. Bơm từ từ phôi vào buồng tử cung cách đáy tử cung.
Catheter trong được rút ra sau đó và được bác sĩ nuôi cấy phôi kiểm tra độ sạch của catheter [có nhầy, có máu hoặc sót phôi]. Cuối cùng, bác sĩ chuyển phôi rút catheter ngoài, tháo mỏ vịt và hoàn tất quy trình chuyển phôi.
4. Sau chuyển phôi
Sau chuyển phôi Tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản và Nam học – Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ bạn sẽ được điều dưỡng chuẩn bị một bát cháo cá chép thơm ngon giúp bạn ấm tử cung và mang đến may mắn. Sau khi nghỉ ngơi 2-3 tiếng bạn có thể về nhà.
Bạn được kê thuốc uống/ thuốc đặt sử dụng trong 14 ngày sau chuyển phôi. Lưu ý, bạn nên tuân thủ quy định dùng thuốc mà điều dưỡng viên hướng dẫn [đúng giờ, đúng liều, đúng đường dùng]. Và không tự ý dùng bất kỳ loại thuốc nào khác khi không có chỉ định của bác sĩ chuyên môn kể cả thuốc bổ, thuốc nam, thuốc bắc…
Bạn nên đi lại nhẹ nhàng, hạn chế đi cầu thang, vận động mạnh, tập thể dục thể thao. Tuy nhiên cũng không nên nằm bất động vì có thể sẽ làm tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch.
Khi gặp các dấu hiệu bất thường như: ra máu âm đạo, đau bụng, sốt, táo bón, bí tiểu… hãy gặp bác sĩ để điều trị để được tư vấn và có hướng điều trị phù hợp, kịp thời.