Lờn thuốc là gì

"Vị cứu tinh"

Vào những năm 1940, những viên thuốc kháng sinh đầu tiên hiện diện, được giới y khoa và người bệnh "chào đón" như một phép lạ của nền y học, như "thần dược". Bởi vì, nhờ thuốc kháng sinh mà có thể chữa khỏi những bệnh truyền nhiễm gây tử vong cho hàng triệu người mỗi năm trên thế giới lúc bấy giờ; sức gây tổn thương của những bệnh lậu, giang mai, bệnh phong giảm đi; và nguy cơ gây tử vong của những bệnh quá thông thường như viêm họng do liên cầu khuẩn, hay vết trầy xước của một đứa bé gần như không còn nữa… Sức khỏe con người nhờ đó được cải thiện hơn, tuổi thọ ngày một tăng dần.

Dùng thuốc không hợp lý

Tổ chức Y tế thế giới [WHO] đã chỉ ra rằng, nguyên nhân gây kháng thuốc không chỉ đơn thuần ở người bệnh, mà còn do bác sĩ, dược sĩ. Ở người bệnh là do họ tự ý mua và sử dụng thuốc bừa bãi, không qua sự hướng dẫn của bác sĩ điều trị, hay người có chuyên môn. Còn ở bác sĩ đó là việc kê toa không hợp lý, kê quá liều, thiếu liều, hoặc không chuẩn [sai liều]. Còn với dược sĩ là tình trạng bán thuốc không theo toa của bác sĩ.

Nếu không có những hành động khắc phục, thế giới sẽ dẫn tới "kỷ nguyên hậu kháng sinh", trong đó những bệnh nhiễm trùng thông thường sẽ không còn thuốc chữa!

Tình trạng sử dụng kháng sinh không hợp lý là nguyên nhân chính dẫn đến kháng [lờn] thuốc. Trong đó, việc người ta cho thuốc quá nhiều với lý do "đánh bao vây" cho chắc ăn; hay do người bệnh yêu cầu; nhưng thường là để bác sĩ và dược sĩ kiếm được nhiều tiền hơn, là những yếu tố được giới chuyên môn quan tâm trong vấn đề lạm dụng thuốc kháng sinh. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc không hợp lý [dùng không đủ liều] còn xảy ra ở những người bệnh nghèo - họ không đủ tiền để theo đuổi trọn vẹn một liệu trình điều trị, mà thường sau khi uống vài ngày, cảm thấy đỡ bệnh thì ngưng thuốc, vì thế không diệt hết mầm bệnh được, mà còn làm cho vi khuẩn, vi trùng, ký sinh trùng lờn thuốc. Bên cạnh đó còn có nguyên nhân do tình trạng thuốc kém chất lượng lưu hành; tình trạng sử dụng thuốc kháng sinh ồ ạt để kích thích tăng trưởng trong chăn nuôi.

Những quan ngại

Phát đi thông điệp cảnh báo về tình trạng kháng thuốc trên toàn cầu nhân Ngày Sức khỏe thế giới năm nay, WHO bày tỏ quan ngại về tình trạng kháng thuốc kháng sinh và cho rằng nó sẽ là hậu quả khôn lường đối với người bệnh và xã hội. Vì, theo WHO, với các bệnh nhiễm khuẩn, nếu vi khuẩn đã kháng thuốc thì phác đồ điều trị chuẩn sẽ không còn hiệu quả, khiến việc chữa trị kéo dài, gia tăng nguy cơ tử vong cho người bệnh. Việc người bệnh nhiễm khuẩn điều trị kéo dài sẽ làm gia tăng tình trạng lây lan vi khuẩn kháng thuốc trong cộng đồng. Và khi các bệnh nhiễm khuẩn thường gặp cũng bị kháng thuốc sẽ trở thành mối đe dọa. 

Năm vừa qua, trên thế giới có khoảng 440 nghìn người nhiễm bệnh lao mới đa kháng thuốc, 1/3 trong số này đã bị tử vong. Vi trùng lao siêu kháng thuốc đã được phát hiện ở 58 quốc gia, còn cuộc chiến chống bệnh sốt rét trên thế giới cũng đang khó khăn bởi vi trùng siêu kháng thuốc. Bệnh lậu [lây truyền qua đường tình dục] cũng đang ngày càng gia tăng các trường hợp vi trùng kháng với thuốc điều trị bậc cuối; sự xuất hiện của các siêu vi do nhiễm khuẩn bệnh viện có khả năng đề kháng với các loại kháng sinh ngày càng xảy ra nhiều hơn…

Trước thực trạng đó, WHO yêu gọi, chính phủ và hệ thống quản lý dược phẩm của các nước hãy nhanh chóng đi đúng hướng, áp dụng các biện pháp đúng đắn; cải thiện hệ thống quản lý và cung ứng thuốc; kiểm soát các bệnh nhiễm trùng…

Thanh Tùng

Có lần, một bạn trẻ đã tìm đến tôi để hỏi quan điểm xem sau khi lén lút đi “ giải quyết sinh lý ”, hoài nghi bị mắc bệnh, hoàn toàn có thể đến nhà thuốc mua loại thuốc kháng sinh “ xịn ” nhất về dùng để tự chữa bệnh. Tôi hấp tấp vội vàng lý giải, đại khái : “ Hiện nay ở ta đang có thực trạng rất đáng quan ngại là có 1 số ít người bị những bệnh lây qua đường tình dục [ trước kia gọi là bệnh hoa liễu như giang mai, lậu, mồng gà. hột xoài … ] nhưng không chịu đến bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán, hướng dẫn điều trị mà lại nghe mách bảo tìm mua loại kháng sinh mới nhất như những loại kháng sinh Cephalosporin thế hệ 3, 4, hoặc những Fluoroquinolon thế hệ 2, 3 … để tự chữa bệnh, làm như vậy không chỉ hại cho bản thân chính do dùng thuốc không đúng bệnh sẽ nặng thêm mà vô tình hoàn toàn có thể làm hại cho hội đồng. Những thuốc kháng sinh mới nhất được khuyến nghị chỉ dùng trong bệnh viện khi được bác sĩ điều trị chỉ định, hướng dẫn và theo dõi sử dụng, vì đó là thuốc rất quý có tính dự trữ, nếu sử dụng bừa bãi chắc như đinh trong thời hạn ngắn sẽ bị đề kháng ”. Lúc đầu nghe tôi nói, anh bạn trẻ có vẻ như hiểu nhưng sau có vẻ như ngơ ngẩn với hai chữ “ đề kháng ”. Tôi đã có dùng chữ văn vẻ nôm na hơn để lý giải cho anh bạn trẻ thế nào là kháng sinh bị “ đề kháng ”. Anh bạn trẻ sau khi nghe buột miệng : “ A, ý thầy muốn nói lờn thuốc ! ” [ chữ “ lờn thuốc ” là chữ người Nam Bộ thường dùng ] .
Một lần khác, một vị cao tuổi đến tìm tôi để hỏi quan điểm xem hoàn toàn có thể tự sử dụng một lọai thuốc an thần gây ngủ khá thông dụng là SEDUXEN [ diazepam ] để chữa chứng mất ngủ. Tôi hấp tấp vội vàng trình diễn tai hại của việc người bệnh tự ý dùng bừa bãi thuốc loại này, trong đó có mối đe dọa rất nghiêm trọng là thuốc làm cho bị nghiện. Người đã bị nghiện sẽ phải liên tục dùng thuốc, không bỏ được thuốc và bị “ dung nạp thuốc ”. Tôi thấy mình hớ vì ông cụ không hiểu “ dung nạp thuốc ” là gì, thế cho nên, tôi dùng lời lẽ đời thường hơn để lý giải với cụ. Khi ấy, cụ đã buột miệng : “ A, ý của dược sĩ muốn nó tới “ lờn thuốc ” ấy mà ! ” .

Vi khuẩn lờn thuốc kháng sinh

Như vậy chữ” lờn thuốc” mà nhiều người thường hay sử dụng hiện nay có đến hai nghĩa.

Bạn đang đọc: Lờn thuốc – chuyện không nhỏ!

Trước hết, so với việc sử dụng thuốc là kháng sinh, “ lờn thuốc ” có nghĩa là vi trùng gây bệnh không còn nhạy cảm, có năng lực chống lại tính năng của thuốc để đưa đến hậu quả là kháng sinh mà người bệnh sử dụng không mảy may gây hại so với vi trùng. “ Lờn thuốc ” ở đây là sự rút gọn của “ vi trùng lờn thuốc kháng sinh ” .

Nghĩa thứ hai của “lờn thuốc” mà bà con ta cũng thường hay sử dụng là đặc tính của thuốc gây nghiện

Xem thêm: CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM LÀ GÌ?

Thiết nghĩ, ta cũng nên biết qua vi khuẩn lờn thuốc kháng sinh như thế nào để hiểu vì sao có lời khuyên phải dùng kháng sinh đúng thuốc, đúng liều và đủ thời gian. Trong điều trị, ngay từ đầu phải dùng loại kháng sinh có tác dụng [nên lưu ý có kháng sinh có tác dụng hiệu quả đối với loại  vi khuẩn này nhưng không hiệu quả đối với lọai vi khuẩn khác] tức phải dùng đúng thuốc. Ngay từ đầu phải sử dụng ngay liều tấn công tức là liều mạnh để vi khuẩn bị tiêu diệt ngay không kịp tồn tại dưới dạng chai lì. Sau đó, duy trì liều có hiệu quả trong suốt thời gian điều trị, bằng cách dùng nhiều lần thuốc trong ngày và dùng trong nhiều ngày. Nên đặc biệt lưu ý, thời gian dùng kháng sinh thông thường không dưới 5 ngày. Có loại bệnh nhiễm khuẩn phải dùng kháng sinh cả tháng, riêng bệnh lao phải dùng thuốc từ 6 tháng trở lên. Tức là phải dùng kháng sinh đúng liều và đủ thời gian thì mới mong khỏi bệnh. Vấn đề “lờn thuốc kháng sinh” đang là vấn nạn gây tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Trong chữa trị bệnh lao ở nước ta hiện nay đang phải đối phó với “lao đa kháng thuốc” [tức bệnh lao mà vi khuẩn đã đề kháng với nhiều thuốc chống lao thuộc hàng đầu trong công tác chữa trị] và “lao siêu kháng thuốc” [tức bệnh lao mà vi khuẩn đã đề kháng với không chỉ các thuốc thuộc lọai hàng đầu mà cả với thuốc dự trữ hạng 2].

Xem thêm: Thuật ngữ Publisher là gì?

Trên nguyên tắc, nếu vi trùng còn nhạy cảm với kháng sinh cổ xưa, thông dụng thì sử dụng kháng sinh loại này và tránh dùng kháng sinh loại mới. Không nên nghe lời mách bảo tìm mua những loại kháng sinh mới nhất [ những fluoroquinolon, những cephalosporin thế hệ thứ ba, thứ tư ] để tự chữa bệnh mà lại dùng sai. Những kháng sinh mới thường được khuyến nghị chỉ dùng trong bệnh viện hoặc khi có sự chỉ định xem xét của bác sĩ điều trị. Đó là thuốc quý có tính dự trữ, nếu sử dụng bừa bãi chắc như đinh trong thời hạn ngắn sẽ bị lờn, bị đề kháng. Như carbamenem là loại kháng sinh dự trữ rất quý [ ở ta ngay những bệnh viện lớn cũng rất ít khi phải dùng xem như để dành, để khi hữu sự trong thế chẳng đặng dừng mới dùng ] thế mà nay đã bị đề kháng . Nghĩa thứ hai của “ lờn thuốc ” mà bà con ta cũng thường hay sử dụng là thực trạng khung hình ta do dùng một thứ thuốc lập đi lập lại nhiều lần nếu dùng liều lượng cũ sẽ thấy thuốc không có tính năng và phải tăng liều lượng mới thấy thuốc có “ ép phê ”. Lờn thuốc là một đặc tính của thuốc gây nghiện, trong đó có thuốc ngủ, thuốc an thần, thuốc hướng tâm thần nói chung, kể cả ma túy. Có nhiều người quen dùng thuốc an thần gây ngủ [ như Seduxen ] ngày càng tăng liều dùng thì mới ngủ được. Nhưng ngay một số ít thuốc thường thì như những thuốc trị đau thấp khớp, có nhiều người quen dùng cứ thấy hiệu suất cao của thuốc giảm dần theo thời hạn. Trong nghành nghề dịch vụ dược, người ta phải luôn luôn tìm ra thuốc mới, một phần để thay thế sửa chữa thuốc cũ bị lờn là cho nên vì thế .

Đối với người dùng thuốc, để hạn chế cả hai sự lờn thuốc kể trên, chỉ có cách là sử dụng thuốc khi thật thiết yếu, theo sự hướng dẫn của thầy thuốc, không lạm dụng và không sử dụng bừa bãi thuốc .

Video liên quan

Chủ Đề