Năm 2023 là ngày tận thế
Bà Henrietta Fore - Giám đốc Điều hành UNICEF COVID-19 là cuộc khủng hoảng toàn cầu thật sự đầu tiên mà chúng ta từng chứng kiến trong cuộc đời mình. Đại dịch đã ảnh hưởng đến mỗi người trong chúng ta - đặc biệt là trẻ em, bất kể chúng ta sinh sống ở nơi nào trên thế giới. Hàng triệu người không được hưởng quyền chăm sóc sức khỏe cơ bản, quyền học tập và quyền được bảo vệ chỉ vì họ sinh ra trong nghèo đói hoặc bị phân biệt chủng tộc và tôn giáo. COVID-19 đã làm sâu sắc thêm tình trạng bất bình đẳng, gây ra tác động dai dẳng đối với tình hình kinh tế, xã hội và sức khỏe của người dân trong nhiều năm tới, đe dọa quyền lợi của trẻ em. Nhưng bây giờ không phải là lúc để sợ hãi và bị tê liệt bởi những thách thức này. Lễ kỷ niệm UNICEF bước sang tuổi thứ 75 gợi nhắc chúng ta về thời điểm tổ chức được thành lập ngay giữa cuộc khủng hoảng lịch sử xảy ra sau khi Chiến tranh Thế giới thứ hai kết thúc. Vào thời điểm đó, chúng ta dễ bị choáng ngợp trước quy mô của những vấn nạn mà trẻ em phải đối mặt trong một thế giới bị tàn phá bởi chiến tranh. Tuy nhiên, chúng ta đã xác định được những điều có thể thực hiện. Chúng ta đã xây mới hệ thống phúc lợi và chăm sóc sức khỏe trên toàn thế giới. Chúng ta đã đánh bại bệnh đậu mùa. Chúng ta đã xây dựng nên Liên Hợp Quốc. Lịch sử đang gọi tên chúng ta một lần nữa. Trong các cuộc khủng hoảng toàn cầu trước đây, từ chiến tranh thế giới đến đại dịch, lãnh đạo các nước đã cùng nhau đàm phán các thỏa thuận và hiệp định, nhất trí xây dựng những phương thức mới nhằm khôi phục nền hòa bình, thực hiện phục hồi, tái thiết và hợp tác. Chúng ta cần kêu gọi thế giới bảo vệ trẻ em bằng một một kế hoạch thực tế và cụ thể – cũng là thực hiện lời hứa dành cho thế hệ mai sau thông qua đầu tư vào y tế và giáo dục, thiết lập các hệ thống và dịch vụ linh hoạt hơn, tiếp cận được mọi trẻ em và có khả năng ứng phó trong bối cảnh suy thoái kinh tế và cắt giảm ngân sách. Trong khi tìm hiểu quy mô của những thách thức mà trẻ em trên toàn thế giới đang phải đối mặt, chúng ta vẫn có thể tiến tới xây dựng các mối quan hệ hợp tác và củng cố sức mạnh bằng cách phát huy những thành tựu trong quá khứ cũng như khát vọng và lòng tin vào tương lai. Chúng ta sẽ không quay trở lại trạng thái bình thường cũ. Bởi đối với hàng chục triệu trẻ em trên toàn thế giới, ‘bình thường’ chưa bao giờ đủ để là một khởi đầu tốt. Dưới đây là năm cơ hội mà đại dịch COVID-19 đã mở ra cho trẻ em trên thế giới, và năm bài học giúp chúng ta xây dựng tương lai tốt đẹp hơn cho các em, thể hiện qua tiếng nói của những người trẻ.
Để tiêm chủng vắc-xin hiệu quả, chúng ta cần phải xây dựng lòng tinLịch sử và khoa học đã chứng minh vắc-xin là hy vọng lớn nhất để có thể chấm dứt loại vi-rút này, góp phần xây dựng lại cuộc sống và sinh kế của chúng ta Tuy vậy, Ridhi cũng gợi nhắc chúng ta rằng nguy cơ nhiều người cần tiêm chủng không thể tiếp cận được vắc-xin COVID-19 là có thật. Vấn đề quan ngại vắc-xin sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến khả năng vượt qua COVID-19. Một nghiên cứu trên gần 20.000 người trưởng thành đến từ 27 quốc gia cho thấy cứ 4 người thì có 1 người từ chối tiêm vắc-xin. Một nghiên cứu tương tự đối với người dân Hoa Kỳ cho thấy việc các chính trị gia và giới chức y tế công cộng đưa ra thông báo không rõ ràng và thiếu tính nhất quán có thể làm giảm tỷ lệ sử dụng vắc-xin. Loan tin sai lệch về vắc-xin cũng đang trở thành một hình thức kinh doanh ngày càng lớn mạnh. Những chủ doanh nghiệp chống đối tiêm chủng vắc-xin đã tăng lượng theo dõi trực tuyến của họ thêm ít nhất 20% trong thời gian đại dịch. Theo Avaaz, 10 trang web đứng đầu được các nhà nghiên cứu đánh giá là lan truyền thông tin y tế sai lệch có lượng truy cập trên Facebook gấp bốn lần thông tin đăng trên các trang web sức khỏe chính thống. Tóm lại, chúng ta đang yếu thế trong cuộc đấu tranh giành lòng tin của người dân. Và nếu không có sự tin tưởng thì dù phát triển vắc-xin COVID-19 nào cũng đều vô ích. Tuy vậy, với việc tung ra các vắc-xin COVID-19 trên quy mô toàn cầu, giờ đây chúng ta có cơ hội thực sự tiếp cận và tiêm chủng cứu sống mọi trẻ em. Ánh sáng phía cuối đường hầm cần phải chiếu rọi cho tất cả. Biện phápTrong bối cảnh toàn cầu phát triển nhiều loại vắc-xin COVID-19, chúng ta cần tập trung chiến đấu lâu dài và gian nan để có thể diệt trừ triệt để chủng vi-rút này một cách bình đẳng và công bằng cho tất cả mọi người, kể cả những nhóm đối tượng nghèo nhất và bị loại trừ nhiều nhất. Các công tác cần thiết đang được chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc chiến đó. UNICEF là đối tác cam kết AMC của COVAX, cơ chế toàn cầu được thiết lập nhằm đảm bảo các quốc gia được tiếp cận công bằng với vắc-xin COVID-19. Mục tiêu của chúng ta là đảm bảo không có quốc gia nào và không có gia đình nào bị đẩy lùi về phía sau khi có vắc-xin. Nỗ lực này được thực hiện thông qua thu mua và cung cấp vắc-xin COVID-19, đồng thời tận dụng cơ sở hạ tầng hiện có để hỗ trợ công tác vận chuyển vắc-xin đến các vùng hẻo lánh nhất. Các chính phủ cần phải phối hợp để đảm bảo rằng vắc-xin COVID-19 có giá cả phải chăng và có thể tiếp cận được với tất cả các quốc gia. Quan trọng hơn cả là sự tin tưởng của người dân đối với các loại vắc-xin, vì vậy UNICEF đang triển khai một chiến dịch số trên toàn cầu nhằm củng cố sự ủng hộ của cộng đồng và nâng cao nhận thức của người dân về giá trị và tính hiệu quả của các loại vắc-xin. Các công ty công nghệ đóng vai trò to lớn trong chiến dịch này và đã bước đầu thực hiện những biện pháp quan trọng để xử lý việc lan truyền các thông tin sai lệch gây nguy hại trên các nền tảng của họ. Vào tháng 10, Facebook đã công bố một chính sách toàn cầu cấm các quảng cáo không khuyến khích tiêm vắc-xin. Ngay sau đó, YouTube đã tuyên bố đàn áp nội dung chống tiêm chủng, gỡ các video chứa thông tin sai lệch về vắc-xin COVID-19. Nỗ lực của chúng ta không chỉ dừng ở đó. Các nền tảng mạng xã hội cần phải có biện pháp gắn cờ và xóa nội dung bóp méo sự thật. Tâm lý quan ngại vắc-xin không chỉ xảy ra đối với vắc-xin COVID-19. Năm 2019, Tổ chức Y tế Thế giới đã liệt kê vấn đề này trong danh sách 10 mối đe dọa hàng đầu đối với sức khỏe toàn cầu bởi liều vắc-xin được điều chế thiếu cơ sở lòng tin sẽ chỉ như lọ thuốc đắt tiền trong tủ thuốc. > Quay về đầu trang
Thu hẹp khoảng cách số giúp đảm bảo chất lượng giáo dục cho mọi người dânKamogelo nói đúng. Trong thời gian nhiều trường học đóng cửa vào đầu năm 2020, khoảng 30% học sinh trên thế giới không thể tham gia học từ xa. Thực tế cho thấy chỉ hơn một nửa số hộ gia đình ở phần lớn các nước trên thế giới có truy cập Internet. Những trẻ em không thể tham gia học từ xa nói trên vốn đã không thể tiếp cận nền giáo dục công bằng. Thực trạng hơn 50% trẻ em ở độ tuổi lên 10 tại các nước có mức thu nhập thấp và trung bình chưa biết đọc hiểu một mẩu chuyện đơn giản vào thời điểm tốt nghiệp tiểu học là minh chứng cho một cuộc khủng hoảng giáo dục toàn cầu. Nếu chúng ta không nhanh chóng thu hẹp khoảng cách số, lớp người trẻ tuổi đang phát triển nhanh chóng này sẽ bị bỏ lại phía sau. COVID-19 đã làm gia tăng tính cấp thiết của tình trạng này. Chúng ta đang đứng trước cơ hội duy nhất trong cả một thế hệ để giúp mọi trẻ em, mọi trường học kết nối Internet, cũng như cung cấp cho họ các công cụ kỹ thuật số mới nhằm tạo điều kiện phát triển kỹ năng để phát huy tiềm năng trong và sau COVID-19. Biện phápTrước tiên, chính quyền các nước cần phải ưu tiên mở cửa trường học trở lại và thực hiện mọi biện pháp an toàn trong khả năng có thể để đón học sinh quay lại trường học.
Tuy vậy khoảng thời gian dài tạm ngưng việc học vừa qua cũng cho chúng ta cơ hội suy ngẫm về cách thức dạy và học. Chiến dịch Reimagine Education (Tái hiện giáo dục) của UNICEF đang nỗ lực cách mạng hóa việc học tập và phát triển kỹ năng nhằm mang lại nền giáo dục có chất lượng cho mọi trẻ em thông qua học trực tuyến, khả năng kết nốt Internet, thiết bị cần thiết để học trực tuyến, nguồn dữ liệu có giá cả phải chăng và sự hưởng ứng tham gia của thanh thiết niên. Chúng tôi đặt mục tiêu đến cuối năm 2021 sẽ tiếp cận được 500 triệu trẻ em và thanh thiếu niên; con số này dự kiến sẽ tăng lên 3,5 tỷ vào năm 2030. Cùng với các đối tác tư nhân và chính phủ, UNICEF sẽ hỗ trợ cung cấp sách giáo khoa đến các vùng sâu vùng xa, thực hiện các chương trình phát thanh giáo dục và phổ cập giáo dục tới mọi nơi có trẻ em sinh sống thông qua hình thức SMS, nhóm WhatsApp và podcast. Các công cụ số có thể giữ vai trò như các yếu tố đột phá. Bộ công cụ hỗ trợ học trực tuyến toàn cầu của UNICEF đang mở rộng khả năng tiếp cận các kỹ năng số cơ bản, có thể chuyển giao và phục vụ trong công việc cho những đối tượng khó tiếp cận nhất và dễ bị tổn thương nhất. Chẳng hạn, UNICEF đang làm việc với Microsoft để mở rộng nền tảng học tập “Learning Passport” cho phép truy cập trực tuyến và ngoại tuyến bài giảng được trình bày bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau kể cả trong thời kỳ khủng hoảng; hợp tác với tổ chức Khan Academy phát triển bộ kỹ năng STEM và kỹ năng số căn bản; cung cấp chương trình dạy học ngôn ngữ trực tuyến cho người tị nạn và di cư, giúp họ tiếp cận giáo dục và cơ hội việc làm; và phối hợp với Quỹ Age of Learning hỗ trợ miễn phí trong việc chuẩn bị sẵn sàng cho trẻ bắt đầu đi học và bồi dưỡng khả năng biết đọc, viết và tính toán cho hơn 180.000 học sinh trên toàn thế giới. Tuy vậy, khả năng kết nối và sử dụng các công cụ hỗ trợ học tập cần phải phù hợp. Chúng tôi đang phối hợp với các đối tác nhà nước và tư nhân triển khai sáng kiến GIGA nhằm mục tiêu mở rộng khả năng tiếp cận Internet cho mọi trẻ em ở mọi cộng đồng và trường học tính đến năm 2030. Cụ thể, vừa qua chúng tôi đã triển khai quan hệ đối tác toàn cầu với Ericsson nhằm đưa ra khả năng kết nối của trường học tại 35 quốc gia vào cuối năm 2023. Đây là bước đầu quan trọng nhằm mang đến cơ hội học tập trực tuyến cho mọi trẻ em. Kamogelo gợi nhắc chúng ta rằng nhờ nắm bắt kịp thời sức mạnh của các giải pháp trực tuyến vào thời điểm quan trọng này, chúng ta có thể cách mạng hóa việc học tập và phát triển kỹ năng cho cả một thế hệ trẻ em. > Quay về đầu trang
COVID-19 đã mở rộng sự quan tâm tới sức khỏe tâm thần của giới trẻ toàn cầuTulika nói đúng: sức khỏe tâm thần cũng quan trọng như sức khỏe thể chất. Quan niệm này đặc biệt đúng đối với giai đoạn thơ ấu và thanh thiếu niên, đây là thời điểm xây dựng nền tảng cho khả năng nhận thức và học tập suốt đời, trí tuệ cảm xúc và khả năng thích ứng với áp lực. Một lần nữa, đại dịch COVID-19 đã cho thấy rõ tính dễ bị tổn thương của trẻ em và thanh thiếu niên. COVID-19 đã đảo lộn cuộc sống, phá vỡ thói quen thường ngày của trẻ em khắp mọi nơi như đi học và vui chơi ngoài trời. Tình trạng cách ly đã khiến mối quan hệ bạn bè và xã hội vốn rất quan trọng đối với lứa tuổi thanh thiếu niên trở nên lỏng lẻo. Đối với trẻ bị ảnh hưởng tâm lý do bạo lực, sao nhãng và xâm hại trong gia đình, tình trạng cách ly kéo dài đã khiến nhiều em mắc kẹt và bị bạo hành trong chính ngôi nhà của mình mà không hề nhận được sự hỗ trợ từ trường học cũng như người thân và cộng đồng. COVID-19 đã làm gián đoạn hoặc tạm dừng các dịch vụ sức khỏe tâm thần ở 93% các quốc gia trên thế giới. Những tác động này càng làm gia tăng những tổn thất đáng quan ngại đã có từ trước. Trong lá thư trước, tôi đã đề cập đến sự gia tăng chứng rối loạn sức khỏe tâm thần ở những người dưới 18 tuổi - thời kỳ phát triển quan trọng của thanh niên. Một nửa số chứng rối loạn tâm thần xảy ra trước tuổi 15; ở giai đoạn đầu của tuổi trường thành, con số này là 75%. Trong 800.000 người tự tử hàng năm, đa số là người trẻ tuổi; và hội chứng ngược đãi bản thân là nguyên nhân tử vong phổ biến thứ hai ở trẻ em gái độ tuổi từ 15 đến 19. Đáng buồn thay, có quá nhiều trẻ em và thanh thiếu niên không tìm kiếm sự trợ giúp vì lo sợ bị kỳ thị và phân biệt đối xử xung quanh việc bị xâm hại và suy nhược sức khỏe tâm thần. Sức khỏe tâm thần cũng không phải là lĩnh vực được quan tâm tài trợ ở hầu như mọi nơi, đòi hỏi chính phủ cần phải vào cuộc tích cực hơn. Chưa đến 1% ngân sách y tế của các nước thu nhập thấp được chi cho sức khỏe tâm thần. Với vô vàn thách thức mà trẻ em và người trẻ đang phải gánh chịu trên phương diện sức khỏe tâm thần, đại dịch này chính là cơ hội để chúng ta thảo luận và tìm hiểu về sức khỏe tâm thần ở trẻ em và thanh thiếu niên.
|