So sánh ngũ vị hương và húng lìu năm 2024

Lạc rang húng lìu cũng giống như táo dầm, nhót dầm ở Việt Nam đều có nguồn gốc từ Trung Quốc xâm nhập vào Việt nam.

Không như mấy đứa bạn thời sinh viên, cuối tuần là rủ nhau đạp xe hơn chục cây số lên mãi tận Bà Triệu để mua bằng được mấy gói lạc rang húng lìu để tối về nhâm nhi, tôi ghét lạc. Chưa bao giờ tôi có ý định đi khám phá những món ăn liên quan đến Lạc, cho dù bọn nó có mời mọc đến cỡ nào cũng chỉ nhận được một câu trả lời duy nhất, dứt khoát của tôi: “Tao ghét lạc”.

Từ chối món lạc húng lìu đáng ghét đó đến nay đươc năm năm… Vậy mà… bây giờ tôi lại phải viết về nó, tìm hiểu về nó sau khi đã tìm đủ mọi cách để từ chối với ban biên tập tập, nhưng kết quả cuối cùng là tôi vẫn phải xách cái máy ảnh uể oải lên tận một địa chỉ tiếng tăm ở Bà Triệu để viết bài.

Đón tôi ở cửa hiệu là người phụ nữ khoảng 56 tuổi, nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt phúc hậu. Bác Vân là chủ của hàng nổi tiếng về lạc rang húng lìu ở phố Bà Triệu. Cách tiếp chuỵện niềm nở của chủ quán làm tôi tươi tỉnh lên phần nào. Càng đi sâu vào câu chuyện lạc rang húng lìu tôi càng cảm thấy thú. Thú từ quy trình chọn lạc nhân cho đến thành phẩm cuối cùng đến tay người tiêu dùng. Đó cả là một quy trình tỉ mỉ và công phu của người làm ra món lạc rang húng lìu.

Này nhé. Khâu đầu tiên là phải chọn được những hạt lạc nhân: to, đều, béo, vở lụa phải căng mịn. Chọn lạc xong thì đến khâu ngâm lạc. Hoà một ít muối, đường vào nước theo một tỉ lệ hợp lý, rắc một ít húng lìu vào rồi đem lạc ngâm vào hỗn hợp đó.

Nói đến húng lìu bác Vân chia sẻ: “Húng lìu cũng giống như gia vị ngũ vị hương mà chúng ta thường dùng để nấu thịt, tuy nhiên ngũ vị hương có 5 vị còn húng lìu thông thường có 4 vị là: quế, hồi, thảo quả, đinh hương. Bốn vị này đem rang vàng tán nhỏ trộn với nhau theo tỉ lệ nhất định. Người ta có thể chia tỉ lệ các vị trước rồi mới tán, cũng có thể tán xong rồi mới trộn sau. Tuỳ cách pha chế của từng người. Tỉ lệ giữa các vị sẽ quyết định hương vị đặc trưng của mỗi nhà”.

Lạc ngâm đủ thời gian và ngấm đều các gia vị, thời gian ngâm bao nhiêu là tuỳ vào kinh nghiệm của người làm lạc. Đủ thời gian rồi thì vớt lạc ra để ráo nước.

Khâu quan trọng nhất là khâu rang lạc. Rang lạc phải đều tay, nhỏ lửa, người rang phải tập trung không được kết hợp làm việc khác trong lúc rang lạc. Chỉ cần sao nhãng một chút là mẻ lạc coi như không đạt. Ngày xưa các cụ thường rang bằng bếp củi nên lạc ngon và giòn hơn, bây giờ ở phố Bà Triệu người ta đã rang bằng bếp than nhiều. Than có nhiệt độ cao hơn nên độ chín của lạc bị rút ngắn lại, điều này làm giảm đi hương vị của lạc rang húng lìu. Đặc biệt ở phố Bà Triệu vẫn giữ được cách rang lạc truyền thống của cha ông ta là cho cát vào rang cùng. Như thế hạt lạc sẽ chin từ từ, chín đều từ ngoài vào trong, vẫn giữ nguyên được màu sắc sáng của vỏ lụa.

Lạc rang xong khi đang nóng hổi thì phải mang đi ủ ngay, giấy ủ phải chọn loại giấy dày, thầm hút hơi nước tốt. Có như thế thì lạc mới giòn, để đựợc lâu hơn mà không bị ẩm.

Lạc rang húng lìu cũng giống như táo dầm, nhót dầm ở ta đều có nguồn gốc từ bên Tàu. Sau một thời gian dài du nhập vào nước ta, được bà con mình cải biến nhiều để phù hợp với khẩu vị của người Việt. Hiện nay lạc rang húng lìu của phố Bà Triệu đã trở thành địa chỉ tin cậy của thị trường Sài Gòn và khách du lịch nước ngoài.Riêng nhà bác Vân có ngày xuất tới 400kg lạc rang húng lìu.

Bác Vân mời tôi một đĩa lạc rang húng lìu. Tôi miễn cưỡng nhón một hạt, xoa nhẹ lớp vỏ luạ, màu vàng già của nhân lạc hiện ra, bỏ vào miệng mùi thơm của húng lìu nhẹ nhàng len lỏi lên khứu giác, vị giòn tan, thơm béo cứ tan dần trong miệng. Tôi rụt rè nhón thêm hạt nữa… cứ thế đĩa lạc vơi dần theo cái “sự ghét” của tôi. Hình như tôi không còn ghét lạc nữa…/.

Ngũ vị hương (five-spice powder) có lẽ được dùng phổ biến hơn húng lìu và đặc biệt là ở nước ngoài thì bạn hầu như chỉ có thể tìm được ngũ vị hương. Ngũ vị hương là một hỗn hợp gia vị được sử dụng trong nấu ăn, đặc biệt là các món ăn của người Trung Quốc. Thông thường thì ngũ vị hương được đóng gói sẵn sẽ gồm có: đại hồi, tiểu hồi, đinh hương, thảo quả, quế, và có thêm một số gia vị khác như ngọc khấu, hồ tiêu, trần bì (vỏ quýt), hạt ngò…

Trân trọng cảm ơn blogger Candy Can Cook đã chia sẻ công thức này với bạn đọc Đẹp Online!

Húng lìu thì cách trộn gia vị khác hơn một chút nhưng về cơ bản tớ thấy cũng là: quế, hồi, thảo quả, thảo dược… Tùy thuốc vào tỉ lệ và cách trộn, húng lìu cũng có những hương vị hơi khác nhau một chút. Sau khi sử dụng hai loại là ngũ vị hương và húng lìu song song với nhau thì tớ có thấy được sự khác biệt rất nhỏ giữa ngũ vị hương và húng lìu. Tuy nhiên, theo tớ là hai loại gia vị này hoàn toàn có thể thay thế cho nhau. Thậm chí, tớ còn có cảm giác ngũ vị hương mùi vị có vẻ thơm hơn.

Tớ đã sử dụng cả hai trong món lạc rang này và kết quả cho thấy, tớ thích mùi lạc rang sử dụng ngũ vị hương hơn là sử dụng húng lìu. Tuy nhiên, bạn hãy cứ thử nhé.

Qua tìm hiểu thì món lạc rang húng lìu này muốn lạc không cháy thì nhất định phải sử dụng đường hóa học.Sợ đường hóa học không tốt cho sức khỏe nên tớ nghĩ ngay tới việc thay thế nó. Tớ tìm hiểu về chất làm ngọt dành cho những người muốn giảm béo (sweetener/ sugar substitute). Sweetener, hóa ra chính là đường hóa học.

Đường hóa học là các loại chất hóa học tổng hợp có vị ngọt như đường. Những chất này vẫn được sử dụng khá phổ biến trong ngành thực phẩm. Tất nhiên đó phải là những chất được cho phép sử dụng và nên sử dụng hạn chế . Vậy là, tớ đã sử dụng đường cho người ăn kiêng để làm món lạc rang húng lìu này.

Để lạc có thể thấm gia vị đường, muối và húng lìu/ ngũ vị hương thì mình chần lạc qua nước sôi để lạc nở một chút rồi mới trộn gia vị. Như vậy, lạc không còn khô nữa mà có một lượng nước nhất định (dù mình đã để ráo rồi mới rang). Vì lạc đã chần qua nước sôi nên không rang được theo cách thông thường. Tớ đã dùng lò nướng để thực hiện. Và cuối cùng, tớ đã thành công với món lạc rang húng lìu này.

Nguyên liệu:

+ 1 ½ cups lạc sống (khoảng 150g)

+ 3 muỗng canh nước lọc (45 ml)

+ 3g đường sweetener (3 gói 1g)

+ 1 thìa cà phê húng lìu hoặc ngũ vị hương (five-spice powder)

+ Một chút muối (ai không thích vị mặn thì có thể bỏ qua nhé)

Bước 1:

Lạc nhặt bỏ những hạt xấu và bị mất vỏ. Để lạc vào một cái bát lớn rồi đổ nước sôi vào xâm xấp. Để như vậy chừng 1 – 2 phút để cho lạc nở rồi đổ ra rổ để ráo.

Bước 2:

Pha nước lọc với đường sweetener, húng lìu hoặc ngũ vị hướng và một chút muối. Đánh tan đều lên rồi đổ vào chỗ lạc đã trần qua nước sôi. Lưu ý: nhiều người nói là húng lìu/ ngũ vị hương nên để sau khi rang lạc rồi mới ủ vào với lạc nhưng tớ thấy làm cách này gia vị thấm hơn. Mọi người có thể thử và chọn cách mình thích nhé.

Bước 3 & 4:

Xóc lạc vài lần cho gia vị thấm đều rồi để như vậy qua đêm (hoặc 10 – 12 tiếng) cho thấm gia vị. Lạc cũng sẽ khô ráo dần.

Hôm sau, bật lò làm nóng lò ở chế độ nướng lửa dưới ở nhiệt độ 300 độ F (khoảng 150 độ C). Đổ lạc ra khay nướng và dàn đều. Sau đó, cho khay lạc vào lò nướng khoảng 30 phút là được. Cứ 10 phút thì lại lấy khay ra đảo lạc để lạc chín đều.

Lạc đổ ra ăn lúc còn nóng, thổi phù phù thơm nức mùi húng lìu. Cắn hạt lạc giòn tan, phảng phất các gia vị, ngòn ngọt, mằn mặn lại béo béo, thật tuyệt.

Húng lìu khác gì ngũ vị hương?

Húng lìu và bột ngũ vị hương có thành phần tương tự và có thể được sử dụng thay thế để ướp tẩm cho các món thịt. Tuy nhiên, húng lìu khác với sự pha trộn gia vị Quảng Đông nổi tiếng trên ở tỉ lệ của mỗi thành phần và cách trộn, do đó tạo ra một hương vị riêng biệt.

Gia vị húng lìu là gì?

Húng lìu là một loại bột thơm dùng làm gia vị để tẩm ướp các loại thịt, các món hầm, quay, nướng, cà ri, làm tăng hương vị cho món ăn.

Húng lìu có tên gọi khác là gì?

Bạc hà, húng lủi hay húng tây (basil) là những rau gia vị có vẻ ngoài khá giống nhau. Trong đó có bạc hà và húng lủi thường được nhiều người cho rằng là cùng một loại, điều này không hoàn toàn đúng, vì chúng chỉ cùng họ với nhau mà thôi.

Húng lìu gồm những gì?

Húng lìu là một loại bột thơm dùng làm gia vị tẩm ướp cho các loại thịt, các món ăn giúp làm tăng thêm hương vị cho món ăn. Thành phần chính có trong húng lìu gồm có húng dổi, bột quế, thảo quả, đinh hương, hồi và quế. Tùy thuộc vào tỉ lệ và cách trộn mà húng lìu sẽ có những hương vị hơi khác nhau một chút.