I. NGOẠI LỰC
- Khái niệm: Ngoại lực là lực có nguồn gốc ở bên ngoài, trên bề mặt Trái Đất.
- Nguyên nhân chủ yếu: do nguồn năng lượng của bức xạ Mặt Trời.
II. TÁC ĐỘNG CỦA NGOẠI LỰC
1. Quá trình phong hóa
- Khái niệm: Quá trình phong hóa là quá trình phá hủy và làm biến đổi về kích thước, thành phần hóa học của các loại đá và khoáng vật.
- Có ba loại phong hóa.
a] Phong hóa lí học
+ Khái niệm: Phong hóa lí học là sự phá hủy đá thành các khối vụn có kích thước to, nhỏ khác nhau.
+ Kết quả: Đá nứt vỡ, thay đổi kích thước, không thay đổi thành phần hóa học.
+ Nguyên nhân: do thay đổi nhiệt độ đột ngột, sự đóng băng, tác động của sinh vật.
b] Phong hóa hóa học
+ Khái niệm: Phong hóa hóa học là quá trình phá hủy, chủ yếu làm biến đổi thành phần, tính chất hóa học của đá và khoáng vật.
+ Nguyên nhân: do tác động của chất khí, nước, những chất khoáng hòa tan trong nước, các chất do sinh vật bài tiết…
c] Phong hóa sinh học
+ Khái niệm: Phong hóa sinh học là sự phá hủy đá và các khoáng vật dưới tác động của sinh vật làm cho đá và khoáng vật vừa bị phá hủy về mặt cơ giới vừa bị phá hủy về mặt hóa học.
+ Do sự lớn lên của rễ cây, sự bài tiết của sinh vật.
2. Quá trình bóc mòn
- Khái niệm: Là quá trình các tác nhân ngoại lực [nước chảy, sóng biển, gió, băng hà] làm chuyển dời các sản phẩm phong hóa rời khỏi vị trí ban đầu.
- Tác nhân và kết quả:
+ Nước chảy: Khe rãnh nông, khe rãnh xói mòn, thung lũng sông suối…
+ Gió: Hố trũng thổi mòn, bề mặt đá rỗ tổ ong, các bề mặt đá mài nhẵn, ngọn đá sót hình nấm…
+ Sóng biển: Vách biển tạm thời, hàm ếch sóng vỗ, bậc thềm sóng vỗ…
+ Băng hà: Vịnh biển [Phi-o], cao nguyên băng hà, đá trán cừu…
3. Quá trình vận chuyển
- Vận chuyển: là quá trình di chuyển vật liệu từ nơi này đến nơi khác.
- Khoảng cách vận chuyển phụ thuộc:
+ Động năng quá trình ngoại lực.
+ Trọng lượng và kích thước vật liệu.
+ Đặc điểm tự nhiên của mặt đệm.
- Hình thức:
+ Vật liệu nhỏ, nhẹ được cuốn đi nhờ động năng của ngoại lực.
+ Vật liệu lớn, nặng lăn trên mặt đất dốc do chịu thêm tác động của trọng lực.
4. Quá trình bồi tụ
- Bồi tụ là quá trình tích tụ các vật liệu phá hủy.
- Quá trình bồi tụ phụ thuộc vào động năng của các nhân tố ngoại lực.
- Có hai hình thức bồi tụ:
+ Vật liệu tích tụ dần trên đường đi theo thứ tự giảm dần kích thước và trọng lực.
+ Vật liệu tích tụ và phân lớp theo trọng lượng.
Page 2
SureLRN
Câu hỏi: Vì sao phong hóa lí học lại xảy ra mạnh ở các miền khí hậu khô nóng và miền khí hậu lạnh?
Trả lời:
Phong hóa lí học xảy ra mạnh ở các miền khí hậu khô nóng và miền khí hậu lạnh vì:
- Các khoáng vật tạo đá có khả năng dãn nở khi nhiệt độ tăng lên và co lại khi nhiệt độ giảm xuống. Vì thế, ở các miền khí hậu khô nóng [hoang mạc và bán hoang mạc] do có biên độ dao động nhiệt giữa ngày và đêm lớn, nên quá phong hóa lí học lại xảy ra mạnh.
Bạn đang xem: Vì sao phong hóa lí học lại xảy ra mạnh
- Ở miền có khí hậu lạnh, khi nhiệt độ hạ thấp tới 0 độ C, nước trong các khe nứt của đá hóa băng, đồng thời thể tích của nước cũng tăng lên, do đó tác động lên thành khe nứt và làm cho nó bị dãn thêm. Nếu hiện hóa băng – băng tan xảy ra nhiều lần sẽ làm cho đá bị vỡ thành những tảng và mảnh vụn.
Cùng Top lời giải tìm hiểu thêm nhé !
1. Phong hóa là gì?
Quá trình phong hóa là quá trình phá hủy và làm biến đổi các loại đá và khoáng vật do tác động của sự thay đổi nhiệt độ, của nước, ô xi, khí cacsbonic, các loại axit có trong thiên nhiên và sinh vật.
Có 3 loại phong hóa là: Phong hóa sinh học, phong hóa lí học và phong hóa hóa học.
Mỗi loại phong hóa lại có những đặc điểm, tính chất riêng. Thể hiện trong bảng sau:
Tiêu chí | Phong hóa lí học | Phong hóa hóa học | Phong hóa sinh học |
Kết quả | Làm đá bị vỡ vụn mà không làm biến đổi về màu sắc, thành phần khoáng vật và hóa học của chúng | Làm đá bị biến đổi thành phần, tính chất hóa học của đá và khoáng vật. | Làm đá và khoáng vật vừa bị phá hủy về mặt cơ giới, vừa bị phá hủy về mặt hóa học. |
Nguyên nhân | Sự thay đổi nhiệt độ, oxi, cacbonic,...Sự đóng băng của nướcTác động của con người [vi dụ: hoạt động sản xuất,...] | Tác động của: Chất khí, nước, chất khoáng và chất hòa tan trong nước | Sự lớn lên của rễ câySự bài tiết các chất |
2. Ví dụ về phong hóa
a, Ví dụ về phong hóa lí học
Phong hóa lí học là sự phá hủy đá thành các kích thước khác nhau mà không gây nên sự biến đổi về màu sắc, thành phần khoáng vật và hóa học của chúng.
Ví dụ về phong hóa lí học:
A lấy búa gõ vào viên đá ban đầu khiến nó bị vỡ ra thành nhiều mảnh khác nhau.
b, Ví dụ về phong hóa hóa học
Phong hóa hóa học là quá trình phá hủy trong đó làm thay đổi thành phần hóa học, tính chất hóa học của đá, khoáng vật.
Ví dụ về phong hóa hóa học: Địa hình Các-xtơ. Đây là những núi đá vôi bị nước chảy làm xói mòn tuy nhiên đây không phải là phong hóa lí học vì sự biến đổi này là do khí CO2 hòa tan với nước, cộng với các idon dương của Hydro tạo thành Axit Cacbonic gây ăn mòn đá
c, Ví dụ về phong hóa sinh học
Phong hóa sinh học là sự phá hủy đá, khoáng vật do tác động của các sinh vật: Rễ cây, vi khuẩn,...
Ví dụ về phong hóa sinh học: Cây mọc ở vách đá, rễ cây phát triển làm vỡ một số mảnh đá.
Đây là sự phong hóa sinh học vì tảng đá bị phá hủy do sự tác động của sinh vật: Rễ cây.
Vì sao quá trình phong hóa lại xảy ra mạnh nhất ở bề mặt trái đất?
Quá trình phong hóa xảy ra mạnh nhất ở bề mặt trái đất vì:
Vì bề mặt trái đất là nơi tiếp xúc với bầu khí quyển, thủy quyển và sinh quyển, nơi diễn ra các hiện tượng thời tiết khí hậu [mây, mưa, gió, nắng…], có các dòng chảy sông ngòi, sóng biển...và là nơi sinh sống của sinh vật.
Đây là những tác nhân tác động trực tiếp đến quá trình phá hủy và biến đổi các loại đá, khoáng vật [quá trình phong hóa].
=> Những nhân tố tác động này sẽ mạnh nhất ở bề mặt trái đất
Chính vì vậy mà quá trình phong hóa xảy ra mạnh nhất ở bề mặt trái đất.
Xem thêm: New Người Chụp Ảnh Gọi Là Gì, Photographer Là Gì, Nhiếp Ảnh Gia
Phong hóa hóa học diễn ra mạnh trong vùng khí hậu nào?
Phong hóa hóa học diễn ra mạnh ở các vùng có khí hậu nóng, ẩm. Vì: Những tác nhân chủ yếu của phong hoá hoá học là nước và các hợp chất hoà tan trong nước, khí cacbonic, ôxi và axit hữu cơ của sinh vật thông qua các phản ứng hoá học. Nước có tác động hoà tan nhiều loại đá và khoáng vật, nhiệt độ của nước càng cao thì sức hoà tan của nước càng mạnh. Vì vậy, phong hóa hóa học diễn ra mạnh ở các vùng có khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều.
Quá trình phong hóa là gì vốn là câu hỏi gợi mở được nhiều người quan tâm. Như chúng ta thấy, bề mặt Trái Đất luôn chịu sự tác động và biến đổi bởi ngoại lực và nội lực. Trong đó, phải kể đến quá trình phong hoá đã làm cho quá trình biến đổi này xảy ra mạnh mẽ hơn dưới tác động của những nhân tố ngoại lực. Vậy quá trình phong hoá là gì? Hãy cùng DINHNGHIA.COM.VN tìm hiểu kĩ hơn nhé!
Quá trình phong hoá là gì?
Quá trình phong hoá là quá trình đá và các khoáng vật bị phá huỷ, biến đổi do những tác động của sự thay đổi nhiệt độ, nguồn nước, không khí và các loại axit có trong tự nhiên và sinh vật. Trên bề mặt Trái Đất, quá trình này xảy ra rất mạnh mẽ, đặc biệt ở những vùng nhiệt đới, có điều kiện nhiệt và ẩm phong phú.
Các quá trình phong hoá
Quá trình phong hóa là gì đã được giải đáp cụ thể bên trên, vậy quá trình phong hóa có những loại nào? Chúng ta cùng tìm hiểu ngay sau đây
Quá trình phong hoá lí học
Quá trình phong hoá lí học là quá trình phá huỷ các loại đá thành các khối vụn có kích thước to, nhỏ khác nhau, tuy nhiên nó không làm thay đổi màu sắc, các thành phần khoáng hoá của chúng.
Vì sao quá trình phong hoá lí học xảy ra? Nguyên nhân dẫn đến quá trình phong hoá lí học là do những sự thay đổi của nhiệt độ hay sự đóng băng của nước hoặc cũng có thể do tác động của con người.
Quá trình phong hoá hoá học
Quá trình phong hoá hoá học là quá trình làm phá huỷ đá và khoáng vật, đồng thời làm biến đổi thành phần và cả tính chất hoá học của các loại đá, khoáng vật đó.
Nguyên nhân gây ra quá trình phong hoá hoá học là do các tác động của chất khí, nước và các khoáng chất hoà tan được trong nước… Quá trình phong hoá đá này xảy ra nhiều nhất ở những khu vực khí hậu xích đạo, gió mùa ẩm và các dạng địa hình các-xtơ ở miền đá vôi.
Quá trình phong hoá sinh học
Dưới tác động của sinh vật như vi khuẩn, nấm hay rễ cây… đá và khoáng vật bị phá huỷ được gọi là quá trình phong hoá sinh học. Lúc này, đá bị phá huỷ cả về mặt cơ giới và hoá học. Nguyên nhân dẫn đến quá trình phong hoá sinh học là do sự phát triển, tăng trưởng của rễ cây và sự bài tiết các chất.
Như vậy, khi so sánh ba quá trình phong hoá, chúng ta chủ yếu nói đến các tác nhân tác động và hệ quả của nó đối với các loại đá và khoáng vật. Mối quan hệ giữa 3 quá trình phong hoá này không diễn ra độc lập mà chúng có tác động qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau, thậm chí đồng thời cùng xảy ra trên một khu vực.
Mối quan hệ giữa quá trình phong hoá, vận chuyển và quá trình bồi tụ
Quá trình phong hoá không thể hoàn thiện mà không có quá trình vận chuyển và quá trình bồi tụ. Quá trình vận chuyển là quá trình di chuyển vật liệu từ nơi này sang một khu vực khác, tiếp tục gặp quá trình bồi tụ giúp tích luỹ các vật liệu bị phá huỷ tại vùng địa hình thấp hơn.
Như vậy, quá trình phong hoá thành tạo các vật liệu đá và khoáng vật bị phá huỷ thành những mảnh vụn nhỏ và rất nhỏ. Quá trình vận chuyển sẽ mang những vật liệu này đến một nơi khác.
Khi gặp được những điều kiện thuận lợi như địa hình, các vật liệu bồi tụ lại, san bằng hoặc làm gồ ghề thêm dạng địa hình ở khu vực đó. Mối quan hệ của ba quá trình này rất chặt chẽ với nhau, chúng có thể diễn ra đồng thời nhưng cách xa nhau về mặt không gian.
Quá trình phong hoá là một trong những quá trình quan trọng để tạo nên các dạng địa hình trên bề mặt Trái Đất. Hôm nay, bạn đã cùng với DINHNGHIA.COM.VN tìm hiểu về quá trình phong hoá là gì. Nếu có thắc mắc nào mời bạn cùng nhận xét phía dưới để chúng mình trao đổi thêm nhé!