Thuốc bổ nên uống trước hay sau ăn

Trang chủ > Tin tức > Thông tin sức khỏe > Uống thuốc lúc nào cho hợp lý?

Nhiều người bệnh cho rằng uống thuốc sau ăn sẽ bảo vệ tốt dạ dày khỏi các tác dụng phụ của thuốc. Suy nghĩ này chưa hoàn toàn chính xác với đa số thuốc, mỗi loại thuốc có thời gian uống thuốc phù hợp khác nhau và tùy theo mục đích điều trị của bác sĩ. Có kiến thức về vấn đề này sẽ giúp bạn nâng cao hiệu quả mỗi khi phải sử dụng thuốc điều trị bệnh.

Hiệu quả của thuốc phụ thuộc vào thời điểm uống thuốc

Thực phẩm và đồ uống làm thay đổi tốc độ hấp thu nhanh chậm của thuốc. Nếu người bệnh uống thuốc trước khi ăn 1 giờ [uống thuốc lúc đói], thời gian thuốc trong dạ dày chỉ trong vài chục phút đồng hồ rồi được chuyển ngay xuống ruột giúp thuốc hấp thu vào máu rất nhanh.

Ngược lại, nếu thuốc được uống ngay sau bữa ăn, thời gian thuốc trong dạ dày sẽ kéo dài hơn rất nhiều từ 1 đến 4 tiếng đồng hồ sau đó mới chuyển xuống ruột để hấp thu. Lúc này, thuốc sẽ được hấp thu từ từ, tác dụng khởi phát chậm sau khi uống.

Ta có thể chia thuốc uống làm 3 loại chính dựa vào bữa ăn: Uống thuốc trước, trong và sau ăn.

Bữa ăn thường là thời điểm tốt nhất để uống thuốc.

Thuốc nên uống ngay sau khi ăn

Các thuốc kém bền với môi trường acid trong dịch vị dạ dày: Các thuốc này nhờ thức ăn được trung hòa bớt dịch vị dạ dày nên giảm mức độ phân hủy. Điển hình như các kháng sinh: Ampicillin, Erythromycin, Lincomycin…

Các thuốc giảm đau Aspririn và thuốc chống viêm không steroid[NSAID]: Các dạng thuốc này nếu không được thiết kế có lớp bao bảo vệ trước dịch vị dạ dày nên uống ngay sau khi ăn để tránh các tác dụng phụ lên dạ dày của các loại thuốc này.

Thuốc nên uống lúc đói

Uống thuốc vào lúc bụng đói giúp cơ thể hấp thu thuốc một cách nhanh nhất để sớm có tác dụng điều trị trên cơ thể người sử dụng. Điển hình trong các trường hợp người bệnh đang bị các nhiễm khuẩn cần sử dụng các kháng sinh đường uống cho hiệu quả tức thì.

Nhiều loại thuốc được thiết kế để chống chịu dịch vị dạ dày như dạng thuốc bao tan ở ruột [ví dụ Aspirin pH8], hay dạng phóng thích dược chất kéo dài[như Adalate LP] hoàn toàn có thể uống vào lúc đói để thuốc xuống ruột nhanh và phát huy tác dụng.

Thuốc nên uống trong bữa ăn

Các chất béo[dầu mỡ] trong thức ăn có thể trợ giúp đắc lực cho quá trình hấp thu các thuốc có đặc tính riêng biệt. Ví dụ như các thuốc tan trong dầu như vitamin A, D, E, K hay thuốc Griseofulvin kháng nấm toàn thân nên được sử dụng cùng bữa ăn. 

Các vitamin tan trong dầu dễ hấp thu hơn được sử dụng cùng bữa ăn nhiều dầu mỡ.

Các loại enzym tiêu hóa cũng nên được uống cùng với bữa ăn để được dạ dày trộn và phân bố đều, tăng tác dụng của chúng.

Uống thuốc hợp lý khi người bệnh phải sử dụng nhiều loại thuốc

Có rất nhiều loại thuốc có bản chất kị nhau khiến chúng giảm tác dụng hay quá liều thuốc gây độc tính cho người sử dụng khi được uống cùng lúc. Ví dụ như:

• Giảm tác dụng: Kháng sinh tetracycline khi được sử dụng cùng các loại thuốc bổ sung canxi hay sắt sẽ tạo thành các kết tủa và được đào thải ngay khỏi cơ thể, làm sự hấp thu của thuốc bị giảm đi. 
• Gây độc tính: Paracetamol là thuốc giảm đau hạ sốt được sử dụng rất phổ biến nhưng được ghi nhận có các độc tính với gan. Khi sử dụng thuốc này trong trường hợp các bệnh nhân đang điều trị lao bằng Isoniazid, hay điều trị động kinh như phenytoin làm tăng độc tính trên gan của paracetamol.

Một số loại thuốc kị nhau khi được sử dụng cùng lúc.

Phương pháp khắc phục thông thường là thay thế bằng các loại thuốc khác không kị nhau. Nếu 2 thuốc này đều cần thiết và không thể thay thế trong quá trình điều trị của bệnh nhân thì nên uống cách xa nhau khoảng 2-3 tiếng. 

Thời gian uống thuốc còn phụ thuộc vào bản chất riêng của từng loại thuốc

Mỗi loại thuốc có bản chất khác nhau, không thể áp dụng một công thức chung cho việc sử dụng thuốc vào thời gian nào. Tùy vào cơ chế tác dụng và cách hạn chế tác dụng phụ  ví dụ như:

Corticoid là nhóm thuốc có tác dụng trên lâm sàng như chống dị ứng, kháng viêm, ức chế miễn dịch và được sử dụng trong rất nhiều bệnh lý đa dạng. Theo nhịp sinh học của cơ thể con người, sự tiết hormone cortisone của tuyến thượng thận vào khoảng 7 đến 8 giờ sáng.

Khi dùng thuốc corticoid, nồng độ thuốc phải đạt đỉnh phải tương ứng với nồng độ cortisone của cơ thể tiết ra. Đó là lí do tại sao các chuyên gia khuyến cáo nên dùng corticoid vào buổi sáng.

Trong bệnh tiểu đường, Glimepirid và Metformin là 2 thuốc điều trị đái tháo đường nhưng thời gian sử dụng lại khác biệt. Metformin nên uống sau bữa ăn do hạn chế các tác dụng phụ trên đường tiêu hóa như buồn nôn, tiêu chảy. Trái lại, Glimepirid được khuyến cáo nên sử dụng ngay trước bữa ăn do cơ chế kích thích sản sinh insulin trước khi sự tăng đường huyết xảy ra.

Tóm lại, để trả lời câu hỏi “Uống thuốc lúc nào cho hợp lý?”, người bệnh nên tham khảo thông tin từ các bác sĩ kê đơn thuốc hay dược sĩ nơi mua thuốc. Ngoài ra, tờ hướng dẫn sử dụng thuốc cũng là nguồn thông tin đầy đủ và đáng tin cậy cho thời điểm uống thuốc hợp lý.