Học Tốt Học

Trong quá trình diễn ra phản ứng hóa học thì điều gì thay đổi

Phản ứng hóa học là bài học quan trọng trong môn Hóa học THCS. Bài viết này Monkey sẽ tổng hợp những lý thuyết, định nghĩa phản ứng hóa học là gì? Diễn biến phản ứng hóa học cũng như điều kiện để phản ứng hóa học xảy ra để các bạn học sinh dễ dàng ôn tập.

Định nghĩa “Phản ứng hóa học là gì”?

Như chúng ta đã biết, một chất có thể biến đổi từ chất này thành chất khác và quá trình này được gọi là phản ứng hóa học.

“Quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác gọi là phản ứng hóa học. Chất ban đầu, bị biến đổi trong phản ứng được gọi là chất phản ứng [hoặc chất tham gia]. Chất mới sinh ra trong quá trình phản ứng được gọi là sản phẩm” [Theo Sách giáo khoa Hóa học 8].

Phương trình chữ biểu hiện phản ứng hóa học:

Tên các chất phản ứng -> Tên các sản phẩm.

Trong quá trình phản ứng, lượng chất phản ứng sẽ tăng dần và ngược lại lượng sản phẩm sẽ giảm dần.

Ví dụ phản ứng hóa học:

Khí nitơ tác dụng với khí hidro sẽ tạo ra amoniac: Khí nitơ + Khí hidro -> Amoniac
Khí cacbon phản ứng với oxi sẽ tạo ra khí cacbonic: Cacbon + Oxi -> Khí cacbonic

Có mấy loại phản ứng hóa học? Đó là gì?

Phản ứng hóa học có 4 loại bao gồm: Phản ứng hóa hợp, phản ứng phân hủy, phản ứng oxi hóa khử và phản ứng thế.

Cụ thể:

Phản ứng hóa hợp: Là một phản ứng hóa học, trong đó hai hay nhiều chất ban đầu chỉ tạo thành một chất mới [sản phẩm]. Ví dụ: 2Mg + O2 -> 2MgO
Phản ứng phân hủy: Là phản ứng hóa học trong đó có nhiều chất mới được sinh ra [2 chất trở lên từ một chất ban đầu. Ví dụ: Zn[OH]2 -> ZnO + H2O
Phản ứng oxi hóa khử: Là phản ứng hóa học khi sự khử và oxi hóa xảy ra đồng thời. Ví dụ: Fe2O3 + 3CO -> 2Fe + 3CO2
Phản ứng thế: Là một phản ứng hóa học xảy ra giữa đơn chất và hợp chất trong đó nguyên tử của đơn chất sẽ thay thế cho nguyên tử của một nguyên tố khác trong hợp chất. Ví dụ: Cl2 + 2KBr -> 2KCl + Br2

Diễn biến của một phản ứng hóa học

Sách Giáo khoa Hóa học 8 định nghĩa diễn biến của một phản ứng hóa học như sau: “Trong phản ứng hóa học, chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác".

Trường hợp có đơn chất kim loại tham gia phản ứng thì sau phản ứng nguyên tử kim loại phải liên kết với nguyên tử nguyên tố khác.

Phản ứng hóa học xảy ra khi nào?

“Phản ứng hóa học xảy ra khi các chất tham gia phản ứng tiếp xúc với nhau, có những trường hợp cần đun nóng, có trường hợp cần chất xúc tác…” [Sách Giáo khoa Hóa học 8 – NXB Giáo dục Việt Nam, trang 50].

Cụ thể:

Tiếp xúc: Bề mặt tiếp xúc càng lớn thì phản ứng hóa học xảy ra càng dễ. Ví dụ như khi cho bột lưu huỳnh và bột sắt tác dụng với nhau sẽ tạo thành FeS.
Đun nóng: Để đảm bảo phản ứng hóa học xảy ra, một số trường hợp cần tác động của nhiệt. Có những phản ứng hóa học sử dụng nhiệt như chất khơi mào trong khi đó có những phản ứng cần lượng nhiệt lớn hơn và đun sôi liên tục. Một số phản ứng hóa học xảy ra không cần bất kỳ sự tác động nhiệt nào. Ví dụ như phản ứng của kẽm và axit clohidric. Bạn chỉ cần đổ dung dịch axit vào kẽm là đã có thể quan sát được các bọt khí nổi lên trong ống nghiệm.
Chất xúc tác: Chất xúc tác cần thiết để thúc đẩy phản ứng hóa học xảy ra nhanh hơn và giữ nguyên không bị biến đổi sau khi phản ứng kết thúc.

Nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra như thế nào?

Để nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra, chúng ta cần dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành và chất mới này có tính chất khác với chất phản ứng.

Ví dụ như trong phản ứng hóa học giữa sắt và khí clo, chất tạo thành là sắt clorua. Sắt clorua không còn tính chất của sắt và khí clo nữa.

Ngoài có tính chất khác, các dấu hiệu như màu sắc, trạng thái, có sự xuất hiện tỏa nhiệt hay phát sáng cũng là những dấu hiệu cho thấy đã có phản ứng hóa học xảy ra.

Ví dụ như khi đun nóng, đường sẽ có phản ứng hóa học phân hủy thành than và nước. Như vậy, dấu hiệu nhận biết ở đây là màu sắc của đường đã bị thay đổi.

Xem thêm: Hóa trị là gì? Quy tắc hóa trị bạn cần nhớ và cách vận dụng

Bài tập thực hành về phản ứng hóa học

Thực hiện một số bài tập thực hành trong sách giáo khoa Hóa học hoặc các sách bài tập cơ bản/ nâng cao sẽ giúp các bạn học sinh hiểu bài sâu hơn. Monkey xin tổng hợp lại một số bài tập kèm gợi ý lời giải để các bạn tham khảo:

Bài tập thực hành số 1

Sau khi kết thúc bài học, học sinh trả lời các câu hỏi sau:

Câu 1: Phản ứng hóa học là gì?

Câu 2: Trong quá trình phản ứng thì lượng chất nào giảm dần và lượng chất nào tăng dần?

Gợi ý lời giải:

Với câu hỏi 1: Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác”.

Với câu hỏi 2: Trong quá trình phản ứng thì lượng chất tham gia giảm dần và lượng chất sản phẩm tăng dần.

Bài tập thực hành số 2

Ghi lại phương trình chữ xảy ra khi nến cháy và gọi tên các chất tham gia và sản phẩm của phản ứng hóa học này.

Gợi ý lời giải:

Phương trình chữ: Parafin + Oxi -> Cacbon đioxit + Nước

Chất tham gia trong phản ứng hóa học này là parafin, khí oxi

Chất phản ứng của phản ứng hóa học này là khí cacbon đioxit và nước.

Hy vọng với những thông tin Monkey chia sẻ lý thuyết về phản ứng hóa học trên đây đã giúp các bạn học sinh củng cố và ôn tập lại bài dễ dàng. Đừng quên ghé thăm website của Monkey để cập nhật thêm nhiều kiến thức môn học bổ ích nhé.

Hóa học là một môn học bắt buộc của học sinh bắt đầu từ khi các em lên lớp 8. Nếu là một người thích khám phá, tìm tòi sáng tạo, thích theo dõi những phản ứng giữa vật chất này với vật chất khác thì chúng ta sẽ rất yêu thích môn học này. Hóa học chủ yếu nói về các phản ứng xảy ra giữa vật chất với nhau. Vậy phản ứng hóa học là gì và có những loại nào? Hãy cùng tìm hiểu khái niệm này và kiến thức phản ứng hóa học hóa 8 mà bạn sẽ được tìm hiểu là gì.

Phản ứng hóa học là gì?

Phản ứng hóa học chính là quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác. Như vậy, từ một chất ban đầu khi chúng ta cho chúng kết hợp cùng với 1 chất khác thì cả hai sẽ bị biến đổi trong phản ứng.

Các chất trong phản ứng sẽ được gọi với những cái tên là:

Chất tham gia là chất ban đầu mà chúng ta có và chất phản ứng.
Chất mới sinh ra chính là sản phẩm hoặc chất sẽ được tạo thành.

>> Bật mí cách đánh bay nỗi sợ môn Hóa học – Toppy

Công thức của phản ứng hóa học là gì? Chúng ta sẽ có công thức chung của một phản ứng hóa học như sau:

Tên các chất tham gia phản ứng -> / Tên các sản phẩm

Trong đó: Tên các chất tham gia và sản phẩm tạo thành sẽ đều được viết dưới dạng công thức hóa học với các hệ số tương ứng với mỗi chất.

Trong trường hợp phản ứng của chúng ta xảy ra hoàn toàn có nghĩa là các chất phản ứng sẽ chuyển hết thành sản phẩm và không xảy ra đối với chiều ngược lại thì chúng ta sẽ sử dụng mũi tên một chiều. Nhưng nếu đây là phản ứng thuận nghịch tức là các chất phản ứng sẽ không được chuyển hết thành sản phẩm thì lúc này chúng ta sẽ sử dụng mũi tên hai chiều.

Có rất nhiều loại phản ứng hóa học khác nhau

>> Đăng ký học thử miễn phí môn Hóa học từ lớp 8 đến lớp 12

Có mấy loại phản ứng hóa học?

Trong thực tế có rất nhiều loại phản ứng hóa học có thể xảy ra mà chúng ta không biết tên. Tuy nhiên, các phản ứng thường gặp và chúng ta sẽ được tìm hiểu nhiều trong kiến thức hóa học 8 gồm:

Phản ứng hóa hợp

Đây chính là loại phản ứng hóa học ở đó từ hai hay nhiều chất ban đầu chỉ có duy nhất một chất mới [sản phẩm] được tạo thành mà thôi.

Ví dụ cụ thể như sau:

4P + 5O2 → 2P2O5

3Fe + 2O2 → Fe3O4

2Fe + 3Cl2 → 2FeCl3

SO3 + H2O → H2SO4

Na2O + H2O → 2NaOH

N2O5 + 3H2O → 2HNO3

CaO + H2O → Ca[OH]2

Phản ứng phân hủy

Tiếp theo, phản ứng phân hủy là phản ứng hóa học mà ở đó chỉ từ một chất chúng có thể sinh ra hai hay nhiều chất mới khác nhau.

Ví dụ về phản ứng phân hủy như sau:

2KMnO4 -> K2MnO4 + MnO2 + O2

2KClO3 -> 2KCl + 3O2

CaCO3 -> CaO + CO2

2Fe[OH]3 -> Fe2O3 + H2O

Phản ứng oxi hóa – khử

Đây là phản ứng hóa học xảy ra đồng thời cả sự oxi hóa và sự khử. Tuy nhiên, chúng đã được giản lược trong số những loại phản ứng hóa học lớp 8. Vì thế bạn sẽ không phải học về phản ứng oxi hóa – khử khi mới bắt đầu làm quen.

Phản ứng thế

Là phản ứng hóa học mà ở đó các nguyên tử của đơn chất sẽ thay thế cho nguyên tử của một nguyên tố khác trong hợp chất đó.

Ví dụ phản ứng thế để bạn có thể dễ hình dung:

2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2

Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2

Mg + H2SO4 → MgSO4 + H2

Zn + 2HCl → ZnCl2 + H2

Fe + CuCl2 → FeCl2 + Cu

Toppy – Ứng dụng dạy học trực tuyến hàng đầu Việt Nam

Phản ứng tỏa nhiệt [exothermic]

Đây là phản ứng hóa học có kèm theo cả sự giải phóng năng lượng tồn tại ở nhiều dạng khác nhau. Ví dụ như: phản ứng đốt cháy xăng dầu, cung cấp năng lượng để vận hành xe cộ, máy móc,…

Ngược lại là phản ứng thu nhiệt. Trong phản ứng này một lượng nhiệt lớn sẽ được hấp thu. Ví dụ: Trong quá trình sản xuất vôi, chúng ta thường thấy người thực hiện phải liên tục cung cấp năng lượng dưới dạng nhiệt để giúp xảy ra phản ứng phân hủy đá vôi.

Trong chương trình hóa 8 phản ứng hóa học bạn sẽ được làm quen với các loại phản ứng sau đây: Phản ứng hóa hợp, Phản ứng phân hủy, Phản ứng thế.

Phản ứng hóa học có thể xảy ra ngay trong cuộc sống hằng ngày

Điều kiện xảy ra phản ứng hóa học

Các phản ứng hóa học có thể diễn ra “tức thời” trong cuộc sống tức là chúng không cần bất cứ một sự cung cấp năng lượng ban đầu nào cả. Bên cạnh đó cũng là phản ứng “không tức thời” lúc này sẽ yêu cầu năng lượng ban đầu dưới nhiều dạng khác nhau như nhiệt, ánh sáng hay điện để có thể xuất hiện các phản ứng hóa học.

Vận tốc phản ứng

Vận tốc của phản ứng hóa học là gì? Đây là con số được đo bằng sự thay đổi theo thời gian của nồng độ hoặc áp suất của một chất phản ứng hoặc một chất sản phẩm sau khi phản ứng.

Phân tích vận tốc phản ứng thường được thực hiện trong nghiên cứu cân bằng hóa học và chúng đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Vận tốc của các phản ứng sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố đó là:

Nồng độ của các chất tham gia trong phản ứng
Diện tích tiếp xúc giữa các chất tham gia phản ứng
Áp suất
Năng lượng hoạt hóa của phản ứng
Nhiệt độ
Chất xúc tác

Các phản ứng hóa học sẽ mang đến nhiều điều thú vị cho chúng ta

Như vậy thông tin về phản ứng hóa học là gì cũng như các loại phản ứng mà bạn sẽ được làm quen khi học hóa 8 đã được giới thiệu. Hãy bắt đầu tìm hiểu để cảm thấy thú vị với môn học này hơn.

Xem thêm:

Giải pháp toàn diện giúp con đạt điểm 9-10 dễ dàng cùng Toppy

Với mục tiêu lấy học sinh làm trung tâm, Toppy chú trọng việc xây dựng cho học sinh một lộ trình học tập cá nhân, giúp học sinh nắm vững căn bản và tiếp cận kiến thức nâng cao nhờ hệ thống nhắc học, thư viện bài tập và đề thi chuẩn khung năng lực từ 9 lên 10.

Kho học liệu khổng lồ

Kho video bài giảng, nội dung minh hoạ sinh động, dễ hiểu, gắn kết học sinh vào hoạt động tự học. Thư viên bài tập, đề thi phong phú, bài tập tự luyện phân cấp nhiều trình độ.Tự luyện – tự chữa bài giúp tăng hiệu quả và rút ngắn thời gian học. Kết hợp phòng thi ảo [Mock Test] có giám thị thật để chuẩn bị sẵn sàng và tháo gỡ nỗi lo về bài thi IELTS.

Học online cùng Toppy

Nền tảng học tập thông minh, không giới hạn, cam kết hiệu quả

Chỉ cần điện thoại hoặc máy tính/laptop là bạn có thể học bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu. 100% học viên trải nghiệm tự học cùng TOPPY đều đạt kết quả như mong muốn. Các kỹ năng cần tập trung đều được cải thiện đạt hiệu quả cao. Học lại miễn phí tới khi đạt!

Tự động thiết lập lộ trình học tập tối ưu nhất

Lộ trình học tập cá nhân hóa cho mỗi học viên dựa trên bài kiểm tra đầu vào, hành vi học tập, kết quả luyện tập [tốc độ, điểm số] trên từng đơn vị kiến thức; từ đó tập trung vào các kỹ năng còn yếu và những phần kiến thức học viên chưa nắm vững.

Trợ lý ảo và Cố vấn học tập Online đồng hành hỗ trợ xuyên suốt quá trình học tập

Kết hợp với ứng dụng AI nhắc học, đánh giá học tập thông minh, chi tiết và đội ngũ hỗ trợ thắc mắc 24/7, giúp kèm cặp và động viên học sinh trong suốt quá trình học, tạo sự yên tâm giao phó cho phụ huynh.