Uống thuốc xong mới biết có thai

Lỡ dùng thuốc kháng sinh khi mang thai phải làm gì? Đây là mối băn khoăn của không ít mẹ bầu. Bởi trong giai đoạn đầu của thai kỳ, con yêu đến với mẹ lúc nào có thể mẹ sẽ không biết nên khi thấy mệt, ho, hay vì một lý do sức khỏe nào đó… mẹ lỡ uống kháng sinh. Vậy lỡ rồi thì phải làm sao đây?

Kháng sinh là loại thuốc phổ biến được chỉ định để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn ở nhiều đối tượng, từ người già đến trẻ nhỏ. Với phụ nữ mang thai, có một vài loại kháng sinh có thể chỉ định điều trị được, có một vài loại chống chỉ định, do vậy mẹ bầu cần hết sức lưu ý.

Nếu sử dụng kháng sinh trong thời kỳ mang thai không đúng cách, thai nhi rất dễ bị tổn hại, đặc biệt là ở những tháng đầu tiên của thai kỳ.  Bởi 3 tháng đầu là giai đoạn phôi thai bắt đầu hình thành, bắt đầu tạo thành các cơ quan của cơ thể, việc sử dụng kháng sinh không đúng cách giai đoạn này có thể gây ra dị tật bẩm sinh, ảnh hưởng nặng nề tới sức khỏe của trẻ.

Ảnh hưởng của thuốc kháng sinh lên thai nhi còn có thể phụ thuộc vào các yếu tố như: Loại kháng sinh, liều lượng, tác dụng phụ, giai đoạn thai kỳ, thời gian dùng thuốc kháng sinh.

Trong một số trường hợp cụ thể: mẹ bầu không biết có thai nên đã uống kháng sinh, hoặc là mẹ bầu mắc vẫn đề về nhiễm khuẩn, buộc phải điều trị kháng sinh; thì việc sử dụng kháng sinh nào là an toàn cho mẹ bầu và nhóm kháng sinh nào chống chỉ định, hoặc phải thận trọng? Tốt nhất, khi có kế hoạch mang thai, bạn nên thận trọng trong việc sử dụng thuốc kháng sinh, và chỉ nên sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ.

Dưới đây là một số nhóm kháng sinh an toàn cho phụ nữ mang thai:

• Kháng sinh nhóm Beta – lactam
• Penicillin
• Ampicillin
• Amoxicillin/acid clavuclanic
• Cephalexin
• Cefaclor
• Cefpodoxime
• Kháng sinh nhóm Macrolid
• Erythromycin
• Clarithromycin
• Spiramycin
• Azithromycin
• Roxithromycin

Dưới đây là một số kháng sinh không thể sử dụng cho phụ nữ mang thai, phụ nữ đang mang thai hoặc đang có kế hoạch mang thai nên tránh:

• Kháng sinh nhóm Phenicol: Nhóm kháng sinh này có thể gây suy tuỷ, giảm bạch cầu và hội chứng Xám ở trẻ em
• Cloramphenicol
• Thiamphenicol
• Kháng sinh nhóm Cyclin: gây ảnh hưởng đến sự phát triển của xương và răng của thai nhi, khi mẹ sử dụng kháng sinh này, em sinh ra có thể bị vàng răng.
• Tetracyclin
• Doxycycline
• Minocyclin
• Kháng sinh nhóm Aminoglycosid: nhóm kháng sinh này có thể gây ra điếc bẩm sinh cho thai nhi do hư hại dây thần kinh thính giác.
• Streptomycin
• Gentamycin
• Kanamycin
• Kháng sinh nhóm Quinolon gây tổn thương thoái hoá khớp cho trẻ
• Ciprofloxacin
• Ofloxacin

Nhóm kháng sinh dùng thận trọng với phụ nữ mang thai, mẹ bầu cần tìm hiểu kỹ, và tuân theo hướng dẫn của thầy thuốc:

• Rifamycin: Nhóm kháng sinh này mẹ bầu không nên dùng trong 3 tháng đầu thai kì
• Nitrofuran, Acid Nalidixic: Nhóm kháng sinh này mẹ bầu không nên dùng cuối thai kì
• Metronidazole, Trimethoprim, Sulfamid: Với các nhóm kháng sinh này, mẹ bầu không nên dùng cả giai đoạn đầu và giai đoạn cuối của thai kỳ.

Nếu lỡ uống phải thuốc kháng sinh trong khi mang thai, mẹ bầu cần lưu lại tên thuốc kháng sinh đã dùng cùng với liều lượng và thời gian sử dụng. 

Nếu như không nhớ tên thuốc, lỡ vứt vỏ thuốc đi rồi, thì nên liên hệ lại với nhân viên nhà thuốc để tìm lại tên loại thuốc mình đã sử dụng. 

Sau khi thu thập những thông tin cần thiết, mẹ bầu đến gặp ngay bác sĩ Sản khoa để nhận được sự tư vấn tốt nhất từ bác sĩ. Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ tư vấn cho mẹ bầu thực hiện các xét nghiệm sàng lọc dị tật trước sinh và theo dõi thai nhi cẩn thận hơn. 

Việc sử dụng thuốc kháng sinh trong điều trị luôn luôn cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Tuyệt đối không được sử dụng tùy ý, bừa bãi, lạm dụng kháng sinh. Đặc biệt với các mẹ bầu, việc sử dụng bất kỳ loại thuốc điều trị nào cũng cần tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ. Ngay cả với những loại kháng sinh được cho là an toàn với thai phụ cũng vẫn cần có sự chỉ dẫn của bác sĩ Sản khoa, tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra. 

Nếu như trong quá trình sử dụng kháng sinh, thai phụ thấy bất kỳ tác dụng phụ nào cũng cần thông tin lại với bác sĩ để có sự theo dõi và điều chỉnh hợp lý. 

Xem thêm:

Lỡ uống kháng sinh khi mang thai tháng đầu có sao không?

Phụ nữ có thai sử dụng một số thuốc kháng sinh, thuốc nội tiết tố, thuốc chống ung thư… có thể gây ra quái thai, dị tật bẩm sinh, ảnh hưởng đến trí lực của thai nhi

Em có thai đã được 4 tuần tuổi. nhưng do không biết mình có thai nên khoảng thời gian 1 tuần đầu khi có thai em bị cúm và bị sốt virus em đã uống thuốc cảm và tiêm 2 mũi kháng sinh. bác si cho em hỏi liệu em bé có bị ảnh hưởng gì không ạ. em thật sự rất lo lắng,

Chào bạn! Hiện nay bạn đang rất băn khoăn vì bạn đã có thai được 4 tuần rồi nhưng khoảng một tuần đầu do không biết đã có thai cho nên bị cúm, bị sốt virus vì vậy bạn uống thuốc cảm và tiêm 2 mũi kháng sinh. Chính vì thế bạn đang rất lo lắng không biết là có ảnh hưởng gì đến thai nhi hay không?

• Trong trường hợp của bạn thì bạn có thể hoàn toàn yên tâm được vì lúc đó thai còn đang rất nhỏ, thậm chí mới còn đang lơ lửng ở vòi trứng chứ chưa xuống làm tổ ở trong tử cung. Trong trường hợp có thai, đặc biệt là nhiễm virus cúm hoặc là sốt rubella hoặc là do các tác dụng phụ của thuốc có thể gây dị tật thai nhi thì thường gặp khi mà thai ở tuần tuổi khoảng thứ 5, thứ 6 cho đến tuần thứ 10. Ở những tuần tuổi như thế là thai đang hình thành và phát triển các cơ quan, vì vậy khi bị nhiễm các loại virus hoặc là các tác dụng phụ của thuốc mới tác động đến quá trình phân chia tế bào tạo thành các cơ quan và có thể gây dị tật cho thai nhi. Còn trong trường hợp của bạn thì thai lúc đó mới đang rất là nhỏ vì vậy bạn cũng không nên quá lo lắng.
• Nếu như bạn ở thành phố lớn, ở những nơi mà có điều kiện có trung tâm chẩn đoán trước sinh thì bạn có thể đến các cơ sở mà có trung tâm chẩn đoán trước sinh để tham gia chương trình cũng như làm những xét nghiệm để phát hiện sớm các dị tật của thai nhi bạn nhé. Khi đó tùy theo các phát hiện của các bác sĩ thì sẽ có những hướng xử lý cho bạn kịp thời. Việc của bạn bây giờ là hãy đi đăng ký quản lý thai nghén, đăng ký khám thai theo dõi sự phát triển của thai rồi tiêm vacxin phòng uốn ván và uống vitamin hoặc là những vi lượng để hỗ trợ cho sự phát triển của thai. Tuy nhiên không được mua bất cứ loại thuốc gì tự uống mà phải uống theo sự chỉ định của bác sĩ sản khoa, đặc biệt là bác sĩ theo dõi thai cho bạn. Bạn cứ yên tâm bạn nhé. Xin chào bạn!

Tại sao uống thuốc gây ảnh hưởng đến thai nhi

• Thời gian từ khi thụ thai đến khi đứa trẻ được sinh ra gọi là thời kỳ bào thai, chia làm hai giai đoạn. Giai đoạn phát triển phôi thai gồm 3 tháng đầu của kỳ thai, dành cho sự tượng hình và biệt hóa các bộ phận của bào thai, bào thai chưa có hình dạng đầy đủ. Do đó, bà bầu sử dụng thuốc khi mang thai trong khoảng thời gian này có tác dụng cản trở sự tượng hình và biệt hóa, như một số thuốc an thần, một số thuốc kháng sinh, thuốc nội tiết tố, thuốc chống ung thư… có thể gây ra quái thai, dị tật bẩm sinh.
• Dị tật bẩm sinh có thể xảy ra ở bất cứ bộ phận nào nếu sử dụng thuốc khi có thai như tim, mạch máu, đầu, mặt, bộ phận tiết niệu, sinh dục, tiêu hóa, xương, cơ, các chi… Trước đây đã có hàng nghìn phụ nữ châu Âu sinh ra quái thai cụt chi do đã uống thuốc an thần Thalidomid trong 3 tháng đầu của thai kỳ Từ tháng thứ tư trở đi, giai đoạn phát triển nhau thai, bào thai đã tượng hình và chỉ còn việc phát triển, tăng trưởng thì sử dụng thuốc khi mang thai giai đoạn này có thể ảnh hưởng xấu đến các cơ quan sau này của trẻ, do có độc tính đối với các mô đang phát triển của bào thai. Ví dụ kháng sinh Tetracylin ảnh hưởng xấu đến mô xương và răng, thuốc kháng sinh thuộc họ aminosid như Streptomycin gây độc tính với cơ quan thính giác và thận. Ngay trước khi trở dạ, một số thuốc vẫn có thể tác động đến thai nhi, như Morphin, Reserpin… Dấu hiệu thai chết lưu trong 3 tháng đầu sớm nhất
• Dược sĩ Đức nhấn mạnh, trước đây người ta tin rằng nhau thai là hàng rào bảo vệ thai nhi nhưng nay quan niệm đó không còn nữa. Nhiều thuốc có thể qua nhau thai dễ dàng, theo cơ chế khuếch tán thụ động để tác động đến thai nhi. Chỉ có một số ít thuốc vận chuyển chủ động qua lớp màng của nhau thai.
• Tốt nhất là bà bầu không nên uống thuốc kháng sinh. Tuy nhiên vẫn có trường hợp phải dùng thuốc, nếu không dùng chữa bệnh cho thai phụ, thai phụ bệnh thì cũng sẽ nguy hiểm cho thai nhi. Đó là trường hợp thai phụ bị các bệnh như tăng huyết áp, hen suyễn, tiểu đường, động kinh, một số bệnh nhiễm khuẩn. Trường hợp này bắt buộc dùng thuốc chữa bệnh, nếu không dùng có thể ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi, thậm chí gây ra quái thai. Trong trường hợp này bác sĩ sẽ phải cân nhắc để quyết định liệu trình phù hợp, theo dõi thường xuyên để có biện pháp xử lý

Theo BS Vệ, với bà bầu, thuốc kháng sinh có thể xếp thành 3 nhóm:

• Nhóm có thể dùng: gồm có beta-lactamin (như: penicillin, ampicillin, amoxicillin, cephalosporin…) dùng trong điều trị các bệnh răng miệng, viêm đường hô hấp trên, viêm màng não…; macrolid (như: erythromycin, clarithromycin, roxithromycin…) để điều trị nhiễm khuẩn đường hô hấp (viêm phổi, viêm phế quản, viêm amidan…), nhiễm trùng tai, mũi, họng, viêm phế quản, viêm xoang… Đây là nhóm kháng sinh tương đối an toàn đối với thai nghén, lượng thuốc đi qua rau thai tương đối ít so với các kháng sinh khác nên nồng độ thuốc trong máu thai nhi thấp.
• Nhóm không thể dùng: gồm có: Nhóm tetracycline (doxycylin, minocyclin…) vì nguy cơ làm hỏng men răng của trẻ; Nhóm aminoglycosid (streptomycin, kanamycin…) vì có thể gây tổn thương thận và gây độc cho tai trong của em bé (gây điếc không hồi phục hồi. Nhóm quinolon (offloxacin, ciprofloxacin…) có nguy cơ gây ra rối loạn sự phát triển xương khớp trẻ em. Ketoconazol có thể gây ra dị tật dính ngón tay cho em bé.Biseptol gây thiếu máu nặng cho cả mẹ và bé.
• Nhóm thuốc dùng thận trọng: Rifamycin không nên dùng trong 3 tháng đầu thai kỳ; nitrofuran, acid nalidixic không nên dùng cuối thai kỳ; metronidazol, trimethoprim, sulfamid không nên dùng giai đoạn đầu và cuối thai kỳ.

Lưu ý khi sử dụng thuốc trong thai kỳ

• Nếu có thể, bà bầu tuyệt đối tránh sử dụng thuốc kháng sinh trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Một số thầy thuốc khuyến cáo, phụ nữ còn trong tuổi hoạt động sinh dục, có khả năng thụ thai thì trong nửa cuối của chu kỳ kinh nguyệt, tức là lúc rụng trứng cho đến khi có kinh cần tránh dùng mọi thứ thuốc. Bởi vì có nhiều thứ thuốc có tính tích lũy, đào thải rất chậm ra khỏi cơ thể, khi uống lúc chưa thụ thai nhưng đến khi thụ thai thì thuốc còn giữ lại trong cơ thể người mẹ gây ảnh hưởng xấu cho thai.
• Nếu cần thiết phải dùng thuốc chữa bệnh, đặc biệt có những bệnh như trình bày ở trên cần dùng thuốc để chữa trị kịp thời thì tốt nhất là đến khám ở bác sĩ để chỉ định thuốc. Khi đó bác sĩ sẽ cân nhắc thật kỹ giữa lợi ích sức khỏe của bà mẹ và mức ảnh hưởng đến bào thai để chọn thuốc hiện diện trên thị trường nhiều năm được công nhận là an toàn đối với thai phụ và cho dùng liều thấp nhất có hiệu lực. Nếu đã có thai mà không biết, lỡ dùng một số loại nguy hiểm thì trong thời gian mang thai, cần khám thai định kỳ để được bác sĩ chuyên khoa theo dõi kỹ sự phát triển của thai nhi.

Một số thuốc phụ nữ có thai không nên dùng:

• Thuốc giảm đau gây nghiện: dextropropropoxyphen.
• Thuốc chống đau nửa đầu: erotamin.
• Thuốc ức chế hệ thần kinh trung ương: barbiturat, benzodiazephin, rượu.
• Thuốc giảm đau chống viêm: aspirin, indomethacin, aproxen…
• Thuốc kháng sinh: các aminoglycosid, cloramphenicol, dapson, rifampicin, quinolon, tetracilin, Co-Trimoxazol…
• Thuốc hạ huyết áp: reserpin, nifedifin, các chẹn Beta, Acei.
• Thuốc lợi tiểu: các Thiazid.
• Thuốc da liễu: Isotretinoinm, vitamin A liều cao, vitamin K liều cao…
• Một số thuốc có thể gây quái thai: thuốc ức chế men chuyển, androgen (danazol), chống động kinh (carbamazepin, phenytoin, acid valproic), thuốc trị ung thư (antineoplastics: cyclophosphamid, methotrexat), isotretinoin diethystillbestrol, idod, lithi, thalidomid, warfarin…