Câu hỏi:
Con gái của tôi nay được 4 tháng, cân nặng 6,5kg [lúc sinh cháu được 3,7kg]. Cháu đã biết lật, cười giỡn với mọi người, hay bỏ tay vào miệng và nói ê a. Từ lúc sinh ra đến nay cháu vốn khó ngủ, ban đêm hay thức giấc và khóc. Tuy nhiên có một vấn đề mà tôi đang rất lo là gần đây cháu lắc đầu liên tục trước và trong khi ngủ. Ban ngày ngủ khoảng 3 tiếng đồng hồ, mỗi lần ngủ khoảng 30 phút và hay giật mình. Ban đêm, từ trước đến nay thì trong khi ngủ cháu thường hay trở mình nằm nghiêng rồi nằm ngửa, có khi lật nằm sấp, mỗi lần thức giấc là khóc [mỗi đêm khoảng 7-8 lần]. Hai ngày nay, trong giấc ngủ, cháu cứ lắc đầu liên tục [mắt vẫn nhắm], có lúc lại đưa tay lên chà xát tai và mặt. Sáng hôm nay, khi buồn ngủ và chuẩn bị đi vào giấc ngủ, cháu lại lắc đầu liên tục [mắt mở], sau đó trong lúc ngủ vẫn lắc đầu.
Người hỏi : Nguyen Thi Man
Trả lời:
Chào bạn!
Theo như những điều bạn kể thì con bạn là một trẻ phát triển tương đối bình thường về thể chất và tâm thần vận động. Vấn đề là ở giấc ngủ của cháu.
Chúng ta đều biết giấc ngủ là một quá trình tích cực dưới sự kiểm soát của não, là một phần cơ bản của đời sống con người. Giấc ngủ bình thường có 2 giai đoạn chính là giai đoạn động mắt nhanh và không động mắt nhanh xen kẽ nhau theo chu kỳ nhất định[ thường có khoảng 4 đến 6 chu kỳ trong giấc ngủ đêm]. Việc xác định chu kỳ ngày đêm của giấc ngủ con người do một đồng hồ nội tại kiểm soát bởi sự tiết của Melatonine của tuyến tùng và của một số cấu trúc ở hạ khâu não. Người lớn ngủ 1 đến 2 lần mỗi ngày còn trẻ em ngủ nhiều lần trong ngày[ ngủ đa pha]. Khi ngủ các chức năng của hệ thần kinh giảm trong đó có chức năng vận động và thực vật. Khi ngủ sâu trương lực các cơ giảm, không còn cử động do không còn nhận được sự chi phối của hệ thần kinh trung ương. Trạng thái thức- ngủ được điều hòa bởi hoạt động của hệ thần kinh trong đó quan trọng nhất là vỏ não, cấu trúc lưới ở thân não và các trung khu ngủ ở hành não. Với hàng loạt cấu trúc tham gia theo cơ chế phức tạp thì hoạt động giấc ngủ vẫn còn cần nhiều nghiên cứu mới. Rối loạn giấc ngủ do đó cũng liên quan đến nhiều vấn đề khác nhau của cơ thể và tác động môi trường.
Trở lại vấn đề của con bạn, cháu có những biểu hiện không ổn về giấc ngủ nhưng cháu lại phát triển bình thường thì bạn cũng đừng lo lắng quá. Điều cần làm là kiểm tra sức khỏe toàn diện cho cháu để phát hiện những bất thường có thể gây ra dạng giấc ngủ này. Ở lứa tuổi của cháu có nhiều điều có thể khiến cháu ngủ không ngon. Một số nguyên nhân thường gặp có thể gợi ý như hiện tượng trào ngược dạ dày thực quản, vấn đề về tai mũi họng hay hô hấp khiến cháu khó thở khi ngủ, sai lầm về chế độ ăn lúc ngủ, môi trường… Về mặt thần kinh có thể có cơn giật cơ, rối loạn vận động chi chu kỳ hay loạn động khi ngủ kịch phát là một số rối loạn giấc ngủ tương tự, tuy nhiên điều này rất ít xảy ra và khó xác định ở trẻ em. Bạn nên cho cháu đến bệnh viện để được khám và đánh giá lại vấn đề của cháu.
Thân mến
Hỏi
Chào bác sĩ,
Bé nhà cháu được 4 tháng. Mỗi lần bé ngủ hay lắc đầu với 2 chân đạp xuống giường rất mạnh, tối ngủ cũng vậy cứ như thế tới sáng. Bác sĩ cho cháu hỏi trẻ 4 tháng tuổi hay lắc đầu khi ngủ, chân đạp xuống giường có phải thiếu vitamin D3 không? Em cảm ơn bác sĩ.
Khách hàng ẩn danh
Trả lời
Chào bạn,
Với câu hỏi “Trẻ 4 tháng tuổi hay lắc đầu khi ngủ, chân đạp xuống giường có phải thiếu vitamin D3 không?”, bác sĩ xin giải đáp như sau:
Vitamin D3 [cholecalciferol-D3] là một loại vitamin tan trong chất béo giúp cơ thể hấp thụ canxi và phốt pho. Đảm bảo đủ lượng vitamin D, canxi và phốt pho có vai trò rất quan trọng để xây dựng và giữ cho xương chắc khỏe. Vitamin D được sử dụng để điều trị và ngăn ngừa các rối loạn xương [như còi xương, nhuyễn xương]. Vitamin D3 được cơ thể tạo ra khi da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Kem chống nắng, quần áo
bảo hộ, hạn chế tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, da sẫm màu và tuổi tác có thể ngăn cơ
thể không nhận đủ vitamin D từ ánh nắng mặt trời.
Những dấu hiệu thiếu vitamin D3 ở trẻ sơ sinh: Trẻ quấy khóc nhiều, khó ngủ và không ngủ được lâu. Trẻ có thể hay bị giật mình khi ngủ do hệ thần kinh bị kích thích. Trẻ thiếu vitamin D3 thường ra mồ hôi trộm vào ban đêm dù trời không nóng. Thiếu vitamin D cũng gây nên tình trạng chậm phát triển thể lực, cơ nhão, da xanh và lách to.
Với trường hợp của con bạn chưa chắc chắn liệu có phải do thiếu vitamin D3 không. Bạn có thể đến khám tại các cơ sở y tế uy tín để biết chính xác vấn đề của con. Đồng thời cũng nên bổ sung cho bé các thực phẩm giàu vitamin.
Nếu bạn còn thắc mắc về trẻ 4 tháng tuổi hay lắc đầu khi ngủ, chân đạp xuống giường, bạn có thể đến bệnh viện thuộc Hệ thống Y tế Vinmec để kiểm tra và tư vấn thêm. Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đến Vinmec. Chúc bạn có thật nhiều sức khỏe.
Trân trọng!
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
Hỏi
Chào bác sĩ. Bé gái nhà em được 5 tháng, cân nặng 8,1kg. Bé có hiện tượng lâu lâu lắc đầu liên tục, nhất là lúc bé buồn ngủ. Vừa sinh ra thì bé nếu không chịu bú mẹ cũng lắc đầu. Hôm vừa rồi em có chở bé đến bệnh viện khám. Bác sĩ chẩn đoán bé bị viêm tai giữa, cho uống thuốc 5 ngày, sau đó tái khám. Khi nội soi lỗ tai thì bác sĩ nói bé đã ổn. Em có đưa bé đi khám thêm chuyên khoa thần kinh, chuyên khoa vận động nhưng không thấy gì bất thường. Tuy nhiên sáng hôm nay khi thức dậy bé lắc đầu liên tục. Em cảm thấy hơi lo. Không biết bé có bị sao không ạ?
Câu hỏi khách hàng ẩn danh
Trả lời
Chào bạn,
Lắc đầu ở trẻ đa số là bình thường. Một số liên quan đến vài bệnh lý như viêm tai giữa hay một số bệnh lý về thần kinh tâm bệnh. Tuy nhiên, các bệnh lý này khi trẻ lớn hơn mới có biểu hiện rõ ràng. Nếu trẻ lắc đầu nhiều kèm theo mất tập trung thị giác, thính giác, hoặc có các biểu hiện khó chịu quấy khóc, sốt, bạn nên đưa bé đến khám chuyên khoa Nhi.
Bạn có thể đến các bệnh viện thuộc Hệ thống Y tế Vinmec để được tư vấn kỹ càng hơn.
Cảm ơn bạn đã đặt câu hỏi tới Hệ thống Y tế Vinmec. Trân trọng!
Bác sĩ Nguyễn Hùng Tiến - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
Mẹ Tí rất lo lắng và sợ hành vi này của con có thể là dấu hiệu của tâm bệnh.Câu chuyện của cu Tí có thể xảy ra với không ít gia đình. Việc trẻ liên tục lắc đầu, đập đầu, đung đưa toàn thân trước hoặc trong khi ngủ thường khiến cha mẹ rất lo lắng. Trên thực tế, tình trạng này khá phổ biến ở trẻ nhỏ và ít gây nguy hiểm cho bé.
Các cử động nhịp nhàng mang tính rập khuôn và gắn liền với giấc ngủ nói trên được gọi chung là các Rối loạn vận động nhịp nhàng. Hành vi này thường xuất hiện quanh giấc ngủ trưa và ngủ tối [khi bé buồn ngủ] và tiếp tục duy trì hoặc tái xuất hiện khi bé tỉnh giấc trong đêm.
Rối loạn vận động nhịp nhàng là gì?
Các rối loạn vận động nhịp nhàng điển hình bao gồm:
- Đập đầu: Trẻ đập đầu vào gối hay đệm [thường ở tư thế nằm sấp]. Ở tư thế ngồi, trẻ có thể đập đầu nhiều lần vào tường hay vào thành cũi, thành giường.
- Lắc đầu: Trẻ xoay đầu và cổ từ bên này sang bên kia [thường ở tư thế nằm ngửa]. Một số trẻ đặt tay lên đầu khi lắc khiến toàn bộ cánh tay và thân trên cùng chuyển động.
- Đung đưa toàn thân: Trẻ quỳ trên tứ chi và lắc mạnh toàn thân theo hướng trước sau.
- Một số vận động khác: Lăn người, lăn chân, đập chân...
Ảnh minh họa: Healthxchange.com.sg.
Đôi khi trong khi cử động, trẻ có thể phát ra những tiếng kêu lớn nhịp nhàng hay tiếng rên khe khẽ. Trẻ ngừng vận động sau khi đi vào giấc ngủ hoặc khi bị người lớn lay gọi. Thường trẻ không nhớ gì sau khi tỉnh giấc.
Nếu trẻ khỏe mạnh phát triển bình thường và chỉ có những hành vi này về đêm hay vào giờ ngủ trưa thì cha mẹ không cần lo lắng - đây là cách trẻ dùng để tự đưa mình vào giấc ngủ. Hiện tượng này gặp ở rất nhiều trẻ khỏe mạnh, thường bắt đầu ở độ tuổi 6-9 tháng.
Nghiên cứu của Thụy Điển công bố năm 1971 cho thấy 2/3 số trẻ 9 tháng tuổi có biểu hiện rối loạn vận động nhịp nhàng ở dạng này hay dạng khác. Hành vi này thường tự mất đi khi bé lên 2-3 tuổi và chỉ còn gặp ở 6% trẻ 5 tuổi. Tuy nhiên, các vận động nhịp nhàng vẫn có thể tồn tại sau độ tuổi này. Nghiên cứu của Canada thực hiện trên 1.353 trẻ em cho thấy vẫn còn 3% trẻ có tình trạng rối loạn vận động nhịp nhàng khi 13 tuổi. Phần lớn trường hợp rối loạn vận động nhịp nhàng ở người trưởng thành đều bắt đầu có triệu chứng từ khi còn nhỏ.
Tỷ lệ rối loạn vận động nhịp nhànggiảm nhanh chóngtừ66% ở trẻ 9 tháng xuống6% ở trẻ 5 tuổi[nghiên cứu của Thụy Điển].
Trong đa số trường hợp, rối loạn vận động nhịp nhàng xuất hiện ở trẻ khỏe mạnh. Tuy nhiên, đôi khi chúng cũng có thể đi kèm tình trạng chậm phát triển tinh thần hay bệnh tự kỷ. Căng thẳng hay thiếu kích thích từ môi trường bên ngoài được coi là các yếu tố nguy cơ gây rối loạn vận động nhịp nhàng. Nguyên nhân của hành vi này còn chưa được làm rõ, trong phần lớn trường hợp không thể tìm thấy tổn thương thực thể ở trẻ.
Một số giả thuyết về nguyên nhân gây rối loạn vận động nhịp nhàng:
- Giải tỏa căng thẳng.
Một số tác giả cho rằng rối loạn vận động nhịp nhàng sẽ kích thích trẻ, giúp bé giải tỏa căng thẳng và trở nên thư giãn. Cử động nhịp nhàng có thể xuất hiện khi trẻ mọc răng hay đau tai, như cách để đánh lạc hướng bé khỏi những đau đớn thể chất. Chúng cũng có thể xuất hiện ở các giai đoạn chuyển tiếp trong quá trình phát triển [khi bé học đứng, học đi, giai đoạn bùng phát của ngôn ngữ và khi bé tập ngồi bô]. Đây được coi là cách giúp bé giải tỏa những căng thẳng trong ngày.
Bác sĩ nhi khoa nổi tiếng người Mỹ Benjamin Spock từng mô tả các vận động nhịp nhàng như một "triệu chứng thường gặp của lo lắng". Tuy nhiên, tới nay vẫn còn có quá ít công trình tiến hành nghiên cứu một cách hệ thống về mối liên hệ tiềm ẩn giữa rối loạn vận động nhịp nhàng và các bất thường tâm lý khác. Trong một nghiên cứu lớn nhất thuộc lĩnh vực này, các nhà khoa học Canada đã nhận thấy mức độ lo lắng lớn hơn ở 42 trẻ có động tác đung đưa người so với 1.296 trẻ không có tiền sử rối loạn vận động nhịp nhàng.
- Giải tỏa năng lượng dư thừa.
Một số ý kiến cho rằng rối loạn vận động nhịp nhàng thường xuất hiện vào ban đêm, khi cơ thể tràn trề năng lượng chưa được giải tỏa. Cử động nhịp nhàng giúp trẻ tiêu bớt năng lượng dư thừa tích tụ trong ngày, nhờ thế bé có thể đi vào giấc ngủ dễ dàng hơn.
- Tự ru ngủ thông qua kích thích tiền đình.
Theo lý thuyết này, các cử động nhịp nhàng là một hành vi tự ru mình, giúp bé đi vào giấc ngủ. Không phải ngẫu nhiên mà các ông bố bà mẹ lại lắc lư đong đưa trẻ để dỗ bé thôi quấy hoặc ru bé ngủ. Những động tác lắc lư nhịp nhàng này kích thích cơ quan tiền đình, làm thay đổi trạng thái thức tỉnh của trẻ.
Nhìn ngược lại thời kỳ bé còn nằm trong bụng mẹ ta thấy khi mẹ di chuyển [tạo nhiều kích thích tiền đình] thai nhi thường nằm yên; trái lại khi mẹ nằm nghủ vào ban đêm [tạo ít kích thích tiền đình] thai nhi lại hoạt động nhiều nhất. Từ khi chào đời cho tới lúc có thể tự đi, mức kích thích tiền đình của trẻ thấp hơn nhiều so với khi còn nằm trong bụng mẹ. Chính vì vậy bé cần tự kích thích tiền đỉnh để ru ngủ mình. Một số ý kiến cho rằng bé tự kích thích tiền đình để hoàn thiện khả năng giữ thăng bằng của cơ thể.
Việc chẩn đoán rối loạn vận động nhẹ nhàng thường dựa chủ yếu vào mô tả lâm sàng và video do gia đình cung cấp. Nếu cử động không điển hình, kéo dài hoặc quá mạnh mẽ, bác sĩ có thể làm xét nghiệm để loại trừ tình trạng co giật. Đa phần trẻ có rối loạn vận động nhịp nhàng phát triển bình thường về tâm lý và không đòi hỏi điều trị đặc hiệu. Phần lớn trường hợp sẽ tự khỏi không để lại hậu quả.
Cha mẹ cần làm gì?
- Không ngăn cản bé: Cha mẹ cần nhận thức rằng lắc đầu, đập đầu hay đung đưa người là những hoạt động bình thường mà một số trẻ thực hiện để đưa mình vào giấc ngủ. Phần lớn trẻ sẽ thoát khỏi tình trạng này khi được 6 tuổi. Tuy nhiên, rối loạn vận động nhịp nhàng có thể trở thành thói quen lâu dài nếu cha mẹ quan tâm quá mức hoặc tìm cách ngăn cản con. Hãy dành nhiều thời gian chơi đùa với con vào ban ngày và phớt lờ hành vi này vào ban đêm.
- Giảm căng thẳng: Làm mọi cách để giảm những căng thẳng quá mức trong cuộc sống của trẻ. Hãy trả lời các câu hỏi: bé có lo sợ điều gì không, bạn có thay đổi thói quen nào đó trong ngày hay không, bé có nhận đủ sự chú ý của người thân hay không, bé có mọc răng hay bị đau tai hay không. Một số rối loạn vận động nhịp nhàng vào ban đêm là dấu hiệu chỉ điểm cho nhu cầu cần được quan tâm hơn vào ban ngày của bé. Hãy dành nhiều thời gian âu yếm con, cho con cơ hội thể hiện và giải tỏa các lo lắng, lấy lại sự tự tin.
- Tìm đường ra cho năng lượng dư thừa: tăng thời gian cho bé chơi đùa ngoài trời, cho bé chơi trò ném bóng, nhảy dây… Tích cực tiêu hao năng lượng lúc ban ngày có thể làm giảm một phần các triệu chứng về đêm.
- Tạo các hoạt động nhịp nhàng: lắc nôi, đu võng, cho bé ngồi ghế xích đu, ngồi bập bênh, chơi các trò vỗ tay, kéo cưa lừa xẻ, dung dăng dung dẻ, cưỡi ngựa, đu quay hay đi đều bước theo nhịp trống [nếu sợ ồn, bạn có thể dùng gối bông làm trống!]. Những hoạt động này góp phần làm giảm nhu cầu thực hiện vận động nhịp nhàng khi ngủ của bé.
- Âm nhạc: Cho bé nhảy múa theo điệu nhạc vào ban ngày để giải tỏa năng lượng và mở nhạc nhẹ nhàng có nhịp điệu rõ ràng vào buổi tối để giúp bé thư giãn. Một số cha mẹ thấy rằng việc đặt một chiếc đồng hồ kêu tích tắc đều đặn trong phòng nhằm thu hút sự chú ý của bé cũng làm giảm được các hoạt động nhịp nhàng về đêm.
- Tránh xáo trộn trước giờ đi ngủ: Duy trì đều đặn các công việc quen thuộc trước giờ đi ngủ, dành thời gian âu yếm con lúc này cũng là cách tốt để giúp trẻ thư giãn.
Tóm lại, cha mẹ nên bỏ qua các hành vi rối loạn vận động nhịp nhàng của trẻ về đêm và không củng cố chúng bằng cách chú ý quá nhiều. Khi bé đã lớn, bạn có thể dùng chính sách khen thưởng cho những đêm bé có hành vi tích cực. Đưa bé đi khám bác sĩ nếu bạn thấy lo lắng về hành vi của con hoặc về các lĩnh vực phát triển khác, nếu giấc ngủ của trẻ bị ảnh hưởng, nếu bạn nghi ngờ con bị co giật hoặc nếu trẻ bị chấn thương và bạn sợ nguy hiểm sẽ còn xảy ra.
Bác sĩ Trần Thu Thủy
Bệnh viện Nhi trung ương