Bằng chứng của sự liên kết den là gì năm 2024
Di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân đều là các quy luật di truyền quan trọng. Để hiểu rõ hơn về đặc điểm cũng như cơ sở tế bào học, hãy cùng VUIHOC tìm hiểu về 2 quy luật qua bài viết sau! Show
1. NST giới tính và cơ sở tế bào học xác định giới tính bằng NSTCặp NST giới tính là cặp NST có chứa các gen quy định giới tính. Ngoài các gen quy định những tính trạng liên quan đến đực, cái, NST giới tính còn mang các gen quy định các tính trạng khác không liên quan đến giới tính khác. Trong một cặp NST giới tính (VD: cặp XY ở người) có những vùng là vùng tương đồng và những vùng là vùng không tương đồng: Vùng tương đồng: chứa các locut gen tương đồng với nhau nên các gen ở đoạn này tồn tại thành từng cặp alen. Vùng không tương đồng: gen nằm trên vùng không tương đồng của NST X nghĩa là chúng không có alen tương ứng trên NST Y và ngược lại, gen nằm trên vùng không tương đồng của NST Y nghĩa là chúng không có alen tương ứng trên NST X → vùng không tương đồng chứa các locut gen đặc trưng cho từng NST. Ở kì đầu giảm phân I, cặp NST giới tính XY tiếp hợp với nhau tại các vị trí tương đồng. Cơ chế xác định giới tính Trong các tế bào lưỡng bội (2n) ở các loài đơn tính, bên cạnh các cặp NST thường còn tồn tại 1 cặp NST giới tính. VD ở người, tế bào lưỡng bội ở người gồm 22 cặp NST thường và một cặp NST giới tính, trong đó XX quy định giới tính nữ hoặc XY quy định giới tính nam. Sự biểu hiện giới tính của một cơ thể phụ thuộc vào sự có mặt của cặp NST giới tính trong tế bào. Xét trong cặp NST giới tính, giới chỉ tạo ra 1 loại giao tử thì được gọi là giới đồng giao tử, giới còn lại tạo ra 2 loại giao tử thì được gọi là giới dị giao tử. Kiểu Giới cái (♀) Giới đực (♂) Ví dụ XX - XY XX XY Người, ruồi giấm, động vật có vú, cây gai, cây chua me,... XY XX Bò sát, ếch nhái, chim, bướm, dâu tây,... XX - XO (chỉ có 1 NST X) XX XO Tằm, bọ xít, châu chấu, cào cào, gián,... XO XX Mối, rệp, bọ nhậy,... Riêng ở loài ong, bộ NST cũng liên quan đến sự xác định giới tính. VD: ong cái (ong chúa) có bộ NST lưỡng bội 2n còn ong đực có bộ NST đơn bội n. 2. Di truyền liên kết với giới tính2.1. Di truyền liên kết với giới tính là gì?Di truyền liên kết với giới tính là sự di truyền các tính trạng mà các gen quy định chúng nằm trên cặp NST giới tính. 2.2. Đặc điểm của di truyền liên kết với giới tính 2.2.1. Gen trên NST XPhép lai thuận nghịch: là 2 phép lai trong đó có sự hoán đổi kiểu của cặp bố mẹ trong phép lai thuận và phép lai nghịch. Mục đích để đánh giá sự biểu hiện của tính trạng đó có chịu sự ảnh hưởng của giới tính hay không Ví dụ: lai thuận: ♂ mắt trắng x ♀ mắt đỏ; lai nghịch: ♂ mắt đỏ x ♀ mắt trắng. Thí nghiệm: Phép lai thuận Phép lai nghịch Ptc: ♀ Mắt đỏ × ♂ Mắt trắng F1: 100% ♀ Mắt đỏ : 100% ♂ Mắt đỏ F2: 100% ♀ Mắt đỏ : 50% ♂ Mắt đỏ : 50% ♂ mắt trắng Ptc: ♀ Mắt trắng × ♂ Mắt đỏ F1: 100% ♀ Mắt đỏ : 100% ♂ Mắt trắng F2: 50% ♀ Mắt đỏ : 50% ♀ Mắt trắng : 50% ♂ Mắt đỏ : 50% ♂ Mắt trắng Nhận xét:
Giải thích:
Cơ sở tế bào học:
Sơ đồ lai:
Đăng ký ngay để được các thầy cô tổng ôn kiến thức và xây dựng lộ trình ôn thi THPT Quốc gia sớm phù hợp nhất với bản thân 2.2.2. Gen trên NST YThường NST Y của các loài chỉ chứa ít gen. Ví dụ như ở người, NST Y có 78 gen bao gồm cả các gen quy định giới tính nam và các gen quy định tính trạng thường. Gen trên vùng không tương đồng của NST Y mà không có alen tương ứng trên NST X chỉ truyền trực tiếp cho giới dị giao tử (XY) (di truyền thẳng). Vậy nên đối với những loài cặp XY quy định giống đực thì gen trên Y di truyền theo dòng bố, còn cặp XY quy định giống cái thì gen trên Y di truyền theo dòng mẹ. Đặc điểm của di truyền liên kết với NST giới tính Y:
Ví dụ: Ở người, gen quy định tật dính ngón tay số 2 và 3, gen quy định túm lông trên vành tai nằm trên vùng không tương đồng của NST Y nên chỉ biểu hiện ở nam giới. 2.2 Ý nghĩa của di truyền liên kết với giới tính là gì?Vậy hãy cùng tìm hiểu ý nghĩa di truyền liên kết với giới tính là gì? Hiện tượng di truyền liên kết với giới tính được ứng dụng để phân biệt giới đực với giới cái ở giai đoạn phát triển sớm của cá thể. Từ đó điều chỉnh tỉ lệ đực, cái theo mục đích sản xuất của con người. Phát hiện được bệnh do rối loạn cơ chế phân li, tổ hợp liên quan đến cặp NST giới tính; dự đoán được xác suất xuất hiện các kiểu hình, các tật bệnh do các gen di truyền liên kết với giới tính quy định. Từ đó đề xuất ra phương pháp trị liệu. Có thể dùng 1 tính trạng về hình thái màu sắc dễ nhận biết do gen nằm trên NST giới tính làm dấu chuẩn để phân biệt giới tính ở các loài động vật. 3. Di truyền ngoài nhân3.1 Khái niệm di truyền ngoài nhânDi truyền ngoài nhân hay còn gọi là di truyền tế bào chất là hiện tượng ADN ở ngoài nhân được truyền đạt cho thế hệ sau. Thông thường, phân tử DNA đó nằm ở một số bào quan trong tế bào chất như ở ty thể (mtDNA) và lục lạp (cpDNA). Thông thường, hình thức diễn ra sự di truyền này là giới cái truyền cho thế hệ sau nên hiện tượng này còn có thể được gọi là Di truyền theo dòng mẹ. Cần phân biệt rõ sự khác nhau của 2 khái niệm di truyền dòng mẹ và hiệu ứng dòng mẹ. 3.2 Quy luật di truyền ngoài nhânKhác với sự di truyền ở trong nhân, di truyền ngoài nhân do các gen trong các bào quan trong tế bào chất như ti thể và lục lạp ở sinh vật nhân chuẩn và plasmit ở sinh vật nhân sơ có một số đặc điểm sau:
Kết luận lại, tế bào là một đơn vị di truyền. Không chỉ nhân có vai trò duy nhất trong sự di truyền mà cả tế bào chất cũng đóng góp một vai trò nhất định. Do đó, trong tế bào nhân thực có 2 hệ thống di truyền là di truyền NST và di truyền tế bào chất.4. Một số bài tập trắc nghiệm về di truyền liên kết với giới tính Câu 1: Khi nói về gen trên nhiễm sắc thể giới tính, hãy chọn kết luận đúng.
Câu 2: Ở đời con của phép lai nào sau đây, tỷ lệ kiểu hình ở giới đực khác nhau với tỉ lệ kiểu hình ở giới cái?
Câu 3: Cho biết mỗi gen quy định một tính trạng và trội hoàn toàn. Ở đời con của phép lai nào sau đây, ở giới đực và giới cái đều có tỉ lệ kiểu hình giống nhau?
Câu 4: Phát biểu nào sau đây về nhiễm sắc thể giới tính là đúng?
Câu 5: Ở quy luật di truyền nào sau đây, gen không di truyền theo quy luật phân li của Menđen?
Câu 6: Một trong những đặc điểm của các gen ngoài nhân ở sinh vật nhân thực là
Câu 7: Ở nhóm động vật nào sau đây, giới đực mang cặp nhiễm sắc thể giới tính XX và giới cái mang cặp nhiễm sắc thể giới tính XY?
Câu 8: Bảng sau đây cho biết một số thông tin về sự di truyền của các gen trong tế bào nhân thực của động vật lưỡng bội Cột A Cột B 1. Hai alen của một gen trên một cặp nhiễm sắc thể thường
Trong các tổ hợp ghép đôi ở các phương án dưới đây, phương án nào đúng?
Câu 9: Ở sinh vật nhân thực, các gen trong cùng một tế bào
Câu 10: Ở một loài thực vật, màu hoa do 1 gen quy định, thực hiện hai phép lai: Phép lai 1: ♀ hoa đỏ × ♂ hoa trắng → 100% hoa đỏ. Phép lai 2: ♀ hoa trắng × ♂ hoa đỏ → 100% hoa trắng. Có các kết luận sau: (I) Nếu lấy hạt phấn của F1 ở phép lai 1 thụ phấn cho F1 của phép lai 2 thì F2 phân ly tỷ lệ 3 đỏ : 1 trắng. (II) Nếu gen quy định tính trạng trên bị đột biến sẽ biểu hiện ngay thành kiểu hình trong trường hợp không chịu ảnh hưởng bởi môi trường. (III) Nếu gen bị đột biến lặn thì chỉ biểu hiện thành kiểu hình khi ở trạng thái đồng hợp. (IV) Gen quy định tính trạng này chỉ có một alen. Số kết luận đúng là:
Câu 11: Ở ruồi giấm, gen A quy định mắt đỏ, alen a quy định mắt trắng. Cho các cá thể ruồi giấm đực và cái có 5 kiểu gen bình thường khác nhau giao phối tự do. Theo lí thuyết, tỷ lệ phân li kiểu hình ở đời con là:
PAS VUIHOC – GIẢI PHÁP ÔN LUYỆN CÁ NHÂN HÓA Khóa học online ĐẦU TIÊN VÀ DUY NHẤT: ⭐ Xây dựng lộ trình học từ mất gốc đến 27+ ⭐ Chọn thầy cô, lớp, môn học theo sở thích ⭐ Tương tác trực tiếp hai chiều cùng thầy cô ⭐ Học đi học lại đến khi nào hiểu bài thì thôi ⭐ Rèn tips tricks giúp tăng tốc thời gian làm đề ⭐ Tặng full bộ tài liệu độc quyền trong quá trình học tập Đăng ký học thử miễn phí ngay!! Trên đây là toàn bộ những thông tin cần thiết liên quan đến di truyền liên kết với giới tính và di truyền ngoài nhân thuộc chương trình Sinh 12. Đây là một phần rất quan trọng trong chương trình ôn thi và đòi hỏi các em phải nắm thật chắc, chúc các em ôn tập tốt. Ngoài ra, em có thể truy cập ngay Vuihoc.vn để xem thêm các bài giảng hoặc liên hệ trung tâm hỗ trợ để nhận thêm bài giảng và chuẩn bị được kiến thức tốt nhất cho kỳ thi THPT quốc gia sắp tới nhé! |