Đã từ lâu rồi, hình như cứ nhắc đến Hà Nội là như một mặc định, ai cũng nghĩ tới mùi hương hoa sữa. Một thứ hương thơm đến nồng nàn. Và chính cái nồng nàn ấy tỏa ra trên tán cây cao ở con phố vắng người giữa lòng Hà Nội trong những đêm thanh đến đặc biệt, như đúng cái chất của tâm hồn người Hà Nội. Vì thế, “Hoa sữa” của nhạc sĩ Hồng Đăng không đơn thuần là một ca khúc, mà còn như một sứ giả văn hóa, một cầu nối để hương hoa sữa trở thành một thứ đặc hữu của tâm hồn Hà Nội.
Cũng là phố, cũng đậm chất trữ tình, tự sự khi những câu hát “Hai đứa như hai vầng mây xa/ Trôi trên sóng bồng bềnh, bồng bềnh/ Bao tháng năm đã từng trôi qua/ Mà sao vẫn lênh đênh, lênh đênh” trong ca khúc “Lênh đênh” lại cho người nghe một cảm giác man mác. Trong khi cũng là phố, cũng cùng chung một tác giả, nhưng “Kỷ niệm thành phố tuổi thơ” lại là những giai điệu nhộn nhịp, những ca từ trẻ trung, ngập tràn tinh thần lạc quan.
| Nhạc sĩ Hồng Đăng. Ảnh:ĐÌNH TOÁN. |
Ngoài phố, Hồng Đăng còn có nhiều ca khúc viết về biển. Trong đó, nổi tiếng nhất là “Biển hát chiều nay”. Bài hát gợi lên tinh thần lạc quan, một tình yêu tha thiết của một người con đất Việt với biển quê hương. Bài hát có giai điệu đẹp và có thể nói đã thể hiện tài về sử dụng ca từ của nhạc sĩ Hồng Đăng, ở đó toàn bộ ca từ có thể nói rất “chặt” và rất “đắt”.
Nhiều câu hát trong “Biển hát chiều nay” khiến tâm hồn người nghe rung động: “Ơi biển Việt Nam, ơi sóng Việt Nam/ Qua bao nhiêu thăng trầm biển chiều nay vẫn dịu dàng/ Vùi sâu dưới đáy những gì yêu thương...”, tới sự liên tưởng “Mỗi một tình yêu mỗi một cuộc đời/ Qua bao nhiêu thăng trầm lửa thử vàng mới nên người”, và “Biển xanh vẫn nhắc những lời yêu thương/ Biển lại hát tình ca biển kể chuyện quê hương”.
Những ca khúc nổi tiếng nhất của Hồng Đăng chủ yếu đều đến từ cái duyên của ông với phim ảnh. Ông từng viết nhạc cho khoảng 70 bộ phim và nhiều ca khúc trong những bộ phim ấy sau này đã vượt ra khuôn khổ phim để bay ra ngoài đời sống, lan tỏa trong tình yêu của công chúng nghe nhạc cả nước. Như “Hoa sữa” là ca khúc nằm trong phim “Hà Nội mùa chim làm tổ”; “Lênh đênh” là ca khúc nằm trong phim “Đời hát rong”... Trong khi đó, “Biển hát chiều nay” được ra đời không phải từ trong một bộ phim, nhưng sau khi ra đời, ca khúc cũng được khai thác và sử dụng trong nhiều bộ phim liên quan đến biển, đảo. Ngay cả nhiều chương trình truyền hình có liên quan đến biển, đảo quê hương cũng chọn “Biển hát chiều nay” làm nhạc nền hoặc nhạc hiệu.
Gia tài âm nhạc của nhạc sĩ Hồng Đăng tương đối đồ sộ, với gần 1.000 tác phẩm, chủ yếu là ca khúc. Ngoài ca khúc, ông còn sáng tác nhiều thể loại thanh nhạc lớn như thanh xướng kịch hay hợp xướng. Một số tác phẩm tiêu biểu như: Hợp xướng “Lửa rực chát” [dựa thơ Tố Hữu, năm 1960]; thanh xướng kịch “Sông Hồng ngàn năm reo hát” [1964]; hợp xướng “Từ trận địa gang thép” [1968]; hợp xướng “Đêm lửa Trường Sơn” [1972]; hợp xướng “Câu chuyện Việt Nam” [1976]... Ngoài sáng tác cho thanh nhạc, nhạc sĩ còn sáng tác nhiều thể loại khác như khí nhạc, nhạc phim, nhạc sân khấu...
Bên cạnh sáng tác, ông còn biên soạn nhiều cuốn sách có giá trị phục vụ công tác đào tạo âm nhạc tại các trường âm nhạc chuyên nghiệp trong cả nước. Trong đó đáng kể nhất là cuốn “Các nhạc cụ trong dàn nhạc giao hưởng” được Nhà xuất bản Âm nhạc xuất bản năm 1968 và tái bản năm 1978. Cuốn sách này hiện vẫn được các thế hệ sinh viên, đặc biệt là sinh viên chuyên ngành lý luận, sáng tác, chỉ huy sử dụng nhiều. Đặc biệt hơn, ông còn biên soạn sách giáo khoa về môn xướng âm, cụ thể là cuốn: “70 bài xướng âm” [NXB Âm nhạc, 1962] hay “200 bài xướng âm cơ bản” [NXB Âm nhạc, 1973].
Nhạc sĩ Hồng Đăng tên thật là Phan Đăng Hồng, sinh năm 1936 trong một gia đình có truyền thống cách mạng tại Nghệ An. Ông là cháu ruột nhà cách mạng Phan Đăng Lưu. Những năm 1950, khi còn là học sinh kháng chiến ở Liên khu IV, ông đã bắt đầu sáng tác những ca khúc đầu tay; ông theo học lớp sáng tác khóa đầu tiên tại Trường Âm nhạc Việt Nam [nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam].
Hồng Đăng là một trong số những tên tuổi của nền âm nhạc cách mạng. Năm 2001, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật và nhận giải thưởng Bùi Xuân Phái vì tình yêu Hà Nội năm 2021. Ông ra đi ngày 21-3-2022 [thọ 86 tuổi] để lại niềm tiếc thương vô hạn. Nhưng chắc chắn những tác phẩm âm nhạc trong nhiều lĩnh vực ông để lại luôn có giá trị với đời sống và các thế hệ nhạc sĩ tương lai. Vì thế, nó sẽ còn đồng hành với những người hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc và trong lòng người yêu nhạc cả nước.
LONG NGUYỄN
Khi không còn thường xuyên ca hát, anh lui về đứng sau hết lòng lo liệu, hỗ trợ cho chị gái - ca sĩ Như Quỳnh - Ảnh: Tư liệu
Tường Khuê tên thật là Lê Lâm Tường Khuê, sinh năm 1972. Anh sang Mỹ định cư để cùng chị gái theo đuổi dòng nhạc dân ca trữ tình từ những năm 1990.
Tường Khuê cùng Tường Nguyên là cặp song ca ăn ý tại thị trường hải ngoại tới mức không ít lần khán giả nhầm tưởng họ là anh em sinh đôi. Năm 2015, cả hai lần đầu về TP.HCM tổ chức live show ở quê nhà.
Trên hành trình 20 năm ca hát, Tường Khuê được biết đến với chất giọng trầm ấm, tính cách hiền lành, làm việc chăm chỉ và đặc biệt luôn yêu thương, chăm sóc chị gái.
Trước khi đột ngột qua đời, Tường Khuê mắc nhiều bệnh, phải thường xuyên lui tới bệnh viện. Ngày Tường Khuê đi, người bạn thân thiết của anh là ca sĩ Đặng Linh Vũ ôn lại chuyện cũ:
“Khuê thường tâm sự với Vũ rằng tính cách Khuê không có phù hợp với showbiz. Khuê luôn an phận, nhường nhịn và chấp nhận phần thua thiệt về mình. Những lần Khuê đi bệnh viện, Khuê cứ nói gở Khuê mong sớm gặp mẹ. Vũ gạt ngang nói Khuê còn trẻ lắm, còn tài năng lắm, mau khỏe mạnh để cống hiến tiếp cho đời.
Có lần Khuê bệnh nặng xạ trị, sợ tốn kém, Vũ có nhã ý làm 1 đêm tương trợ cho bạn mình có thêm tài chính chữa bệnh. Khuê lại nói không muốn làm phiền mọi người. Tính cách của Khuê là vậy đó, một mình ôm giấu cơn đau, nỗi buồn không tiết lộ với ai”.
Nghe lại ca khúc 'Định mệnh' qua tiếng hát Tường Khuê - Nguồn: THVL1
Ngoài ca hát, Tường Khuê còn là một nhà thiết kế thời trang nổi tiếng trong giới. Bạn bè thân tình đều biết rằng phần lớn các bộ áo dài gắn bó với hình ảnh của chị gái Như Quỳnh xuyên suốt hành trình ca hát, đều do Tường Khuê thiết kế và thực hiện.
Suốt cuộc đời mình, Tường Khuê đã dành rất nhiều tâm huyết để sáng tạo nên những chiếc áo dài thật đẹp nơi xứ người. “Từ nhỏ, tôi thấy chị hay phải mượn đồ đi hát nên lúc nào cũng thầm nghĩ lớn lên sẽ làm trang phục để chị đỡ vất vả" - Tường Khuê từng tâm sự như thế khi còn sống.
Ca sĩ Tường Khuê và ca sĩ Như Quỳnh
Sự ra đi bất ngờ của Tường Khuê hẳn sẽ để lại một mất mát to lớn với Như Quỳnh khi những năm qua, cô liên tiếp phải đón nhận những cuộc sinh ly tử biệt với người thân: năm 2018 mẹ mất, năm 2021 cha mất và bây giờ là người em trai thân thương nhất.
“Xin chia sẻ cùng Như. Mấy năm qua tiếng hát ấy chênh vênh giữa quá nhiều biến động của đời mình” - nhà báo Lê Minh Hạ viết trên trang cá nhân.
Hiện tại, Như Quỳnh đang ở Mỹ lo liệu tang lễ cho em trai. Dưới dòng thông báo của Như Quỳnh, đông đảo nghệ sĩ như Thanh Thảo, Hà Thu, Quang Hà, Kim Xuân, Đàm Vĩnh Hưng, Hồng Ngọc, Nam Khánh… đã gửi lời chia buồn tới nữ ca sĩ cùng gia đình.
Quang Minh bày tỏ: “Thật là quá bất ngờ và đau lòng khi hay tin em vừa ra đi. Anh thành kính phân ưu cùng gia đình em”. Phương Mỹ Chi viết: "Xin thương tiếc chú. Cô Như ơi cố lên nha cô".
Dương Triệu Vũ nhắn gửi: “Thương chị Như Quỳnh với sự mất mát quá to lớn của anh Khuê. Em xin gửi những lời cầu nguyện chân thành nhất của mình đến chị và gia đình. Mong chị thật mạnh mẽ để vượt qua đau thương này”.
TIẾN VŨ