Giải pháp phòng ngừa rủi ro cho nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Mục lục bài viết

• I. Rủi ro trên thị trường chứng khoán
• 1.Khái niệm:
• 2.Các loại rủi ro trên thị trường chứng khoán
• a. Rủi ro hệ thống
• bRủi ro phi hệ thống
• II.Một số rủi ro từ chính nhà đầu tư:

I. Rủi ro trên thị trường chứng khoán

1.Khái niệm:

Rủi ro là những điều bất lợi có thể xảy ra. Rủi ro trong kinh doanh là những bất lợi có thể xảy đến với các chủ thể kinh doanh khi thực hiện các hoạt động kinh doanh

chứng khoán là loại giấy tờ có giá thường với thời hạn trung hạn, dài hạn; trên thị trường chứng khoán các loại chứng khoán được phát hành và giao dịch sẽ chịu sựtác động của quy luật cung cầu, quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh...Do vậy, giá trị của chứng khoán sẽ luôn có sự biến động.Giá trị các loại chứng khoán chịu tác động của nhiều yếu tổ như lạm phát, tỷ giá, lãi suất, tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp...

2.Các loại rủi ro trên thị trường chứng khoán

Một trong những đặc điểm cơ bản của thị trường chứng khoán là có tính rủi ro cao và ảnh hưởng mang tính dây chuyền.Các rủi ro khi đầu tư chứng khoán được chia làm hai loại:

a. Rủi ro hệ thống

Rủi ro hệ thống hay còn được gọi là rủi ro thị trường, bao gồm những rủi ro ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường chứng khoán mà bất kỳ nhà đầu tư nào tham gia chứng khoán đều gặp phải. Đây là loại rủi ro các nhà đầu tư gần như không thể kiểm soát, cũng không thể tránh được, ngay cả khi đã đa dạng hoá, phân bổ đầu tư vào các cổ phiếu khác nhau. Họchỉ có thể đề phòng và giảm thiểu tác động, khắc phục hậu quả xảy ra.Những rủi ro hệ thống trong đầu tư chứng khoán lại được thể hiện cụ thể như sau:

* Rủi ro giá hàng hóa

Nhà đầu tư khi tham gia đầu tư chứng khoán tức là đầu tư vào hàng hóa và sản phẩm, dịch vụ của một doanh nghiệp nào đó. Như vậy,giá hàng hóa tác động trực tiếp tới thị trường chứng khoán. Nhất là những hàng hóa liên quan tới chính sách tài khóa của nhà nước như: nhiên liệu xăng, dầu; giá điện, ga, ... Do đó, khi giá hàng hóa thay đổi, rủi ro giá chứng khoán xảy ra lớn hơn. Trong trường hợp cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu xảy ra, những ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu sẽ khiến cho nhiều doanh nghiệp bị thua lỗ, thậm chí là phá sản. Nếu các nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu của những doanh nghiệp bị thua lỗ, bị phá sản này sẽ đứng trước nguy cơ mất trắng

>> Xem thêm: Kinh tế thị trường là gì ? Phân tích ưu điểm, nhược điểm của kinh tế thị trường

* Rủi ro mô hình

Khi tham gia vào thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư thường chọn cho mình một mô hình đầu tư, có thể là một mô hình định giá tài sản và vốn, ... Việc xây dựng mô hình này xuất phát từcác yếu tố kỹ thuật của thị trường. Mà thị trường chứng khoán thì lại luôn biến động không theo một quy tắc nào cả, điều này tạo ra những rủi ro chứng khoán lớn. Để khắc phục một phần nào đó những rủi ro về mô hình nhà đầu tư có thể sử dụng phân tích kỹ thuật để chọn mô hình đầu tư được cho là lý tưởng nhất. Tuy nhiên, điều này cũng không thể giúp các nhà đầu tưtránh khỏi hoàn toàn cácrủi ro và các yếu tố tác động kháctừ thị trường.

*Rủi ro thanh khoản

Tính thanh khoản của chứng khoán làkhả năng chuyển đổi dễ dàng từ tiền sang chứng khoán và ngược lại. Với tính thanh khoản này, chứng khoán có thể dễ dàng được mua đi bán lại. Rủi ro thanh khoản là sự bất ổn của chứng khoán khi điều kiện giao dịch thay đổi.

- Nếu số lượng chứng khoán lớn, giao dịch xảy ra với khối lượng lớn có thể thấy thanh khoản ở mức cao, nhà đầu tư dễ dàng trao đổi cổ phiếu.

- Nếu khối lượng giao dịch thấp, thậm chí có phiên không có giao dịch xảy ra có thể thấy thanh khoản ở cổ phiếu này là thấp, các nhà đầu tư sẽ có tâm lýe ngại mua cổ phiếu này.

* Rủi ro lạm phát và rủi ro lãi suất

Rủi ro lãi suất được sinhra bởi sự lên xuống của lãi suất trái phiếu chính phủ, khi đó sẽ có sự giao động trong mức sinh lời kỳ vọng của các chứng khoán khác.

Giá chứng khoán luôn biến động tỷ lệ nghịch với lãi suất thị trường, lãi suất thị trường tăng sẽ làm cho giá trị thị trường của chứng khoán bị sụt giảm và ngược lại.

Lạm phát sẽ khiến giá trị của đồng tiền thay đổi, gây dao động tới lợi nhuận của nhà đầu tư trong tương lai.

>> Xem thêm: Tiền tệ là gì ? Các chức năng của tiền tệ trong nền kinh tế thị trường ?

bRủi ro phi hệ thống

Rủi ro phi hệ thống hay rủi ro cá biệt, là những rủi ro chỉ xảy ra với từng ngành, lĩnh vực riêng lẻ. Loại rủi ro này không có tính chất bao trùm cả thị trường, chỉ ảnh hưởng đến một số nhà đầu tư cụ thể nhất định. Với loại rủi ro phi hệ thống trong đầu tư chứng khoán, người chơi có thể phân tích, nhận diện để tránh gặp phải.

Ví dụ các rủi ro khi đầu tư chứngkhoán: việc tăng thuế vào ngành xe nhập khẩu hay việctăng thuế vào các doanh nghiệp lắp ráp xe mô tô...Với những rủi ro này, không phải toàn thị trường chứng khoán bị ảnh hưởng mà chỉ các nhà đầu tư của các doanh nghiệp có các mặt hàng này mới bị ảnh hưởng

Có thể chia rủi ro phi hệ thống làm 5 loại như sau:

- Rủi ro xếp hạng

Bất kỳ một ngành công nghiệp, dịch vụ nào đều có các đánh giá, xếp hàng hằng năm, chủ yếu là vào dịp cuối năm hoặc đầu năm sau. Rủi ro về mặt xếp hạng thường làdoanh nghiệp giảm hạng so với năm trước, khiến giá trị của doanh nghiệp giảm, cổ phiếu xuống giá.

- Rủi ro lỗi thời

Rủi ro này có thể xảy ra ở nhiều ngành sản xuất khi các sản phẩm đã rơi vào tình trạng lỗi thời, không có giá trị đổi mới, không tăng trưởng lợi nhuận của nhiều năm khiến doanh nghiệp trở nên hoạt động trì trệ, giá cổ phiếu giảm sút.

- Rủi ro kiểm toán

>> Xem thêm: Vai trò của nhà nước trong nền kinh tế thị trường

Rủi ro này có thể đến với nhiều doanh nghiệp bởi sự kiểm soát chi phí và nguồn vốn kém, gây tổn hại tới giá trị doanh nghiệp, hoạt động sản xuất không hiệu, từ đó làm sụt giảm giá trị cổ phiếu.

- Rủi ro truyền thông

Rủi ro truyền thông xảy ra khi doanh nghiệp phát hành chứng khoán phải đối mặt với sự kiện xấu, truyền thông xấu từ nhiều phía hoặc truyền thông sai sự thật gây ảnh hưởng xấu tới thương hiệu cũng như khiến giá cổ phiếu của công ty sụt giảm một cách nhanh chóng. Đây có thể coi là rủi ro của đầu tư chứng khoán có sức ảnh hưởng lớn nhất đối với các doanh nghiệp, đặc biệt là trong thời đại công nghệ 4.0 với sự bao phủ của các trang mạng xã hội. Chỉ với một tin tức chưa xác thực được độ chính xáccũng có thể kiến cổ phiếu của các doanh nghiệp rơi vào tình trạng lao đao.

Ví dụ, việc CEOcủa công ty Atừ chức có thể khiến giá cổ phiếu Bgiảm do những lo ngại từ phía nhà đầu tư về tương lai của công ty sau khi thiếu vắng một nhà quản lý có tài năng

- Rủi ro pháp lý

Là những rủi ro mà các nhà đâu tư chứng khoán đều có thể mắc phải khi đầu tư chứng khoán nếu không nắm vững pháp luật chứng khoán.Nhà nước có những quy định nghiêm ngặt để đảm bảo sự ổn định và phát triển của thị trường chứng khoán, Luật chứng khoán được điều chỉnh liên tục để nâng cao tính minh bạch của thị trường.

Đối với các doanh nghiệp phát hành chứng khoán, những thay đổi của pháp luật, thắt chặt chính sách thuế, quy định vốn, ... cũng có thể gây rủi ro cao nên doanh nghiệp không chỉ cần nắm vững những quy định của pháp luậtmà còn phải cập nhật luậtliên tục.

Các cơ quan chính phủ có thể ban hành nhiều loại chính sách khác nhau ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà đầu tư, ví dụ như: mức thuế cho lợi nhuận từ đầu tư, các quy định về việc được mua bán chứng khoán, quy định về chuyển ngoại tệ ra nước ngoài... Các chính sách đó có thể khiến các nhà đầu tư không thể thực hiện được các chiến lược đầu tư đáng lẽ có thể thực hiện được. Đặc biệt là khi chính sách đột ngột thay đổi, nhà đầu tư có thể bị mắc kẹt, thậm chỉ trở thành phạm pháp nếu không kịp thời thay đổi theo chính sách.

Đối với các nhà đầu tư, việc hiểu rõ bản chất của cácloại rủi ro trên thị trường chứng khoánsẽ giúp các nhà đầu tư dễ dàng hơn trong việcthiết lập một kỳ vọng hợp lý và đánh giá được hiệu quả của các khoản đầu tư của mình. Bởi không chỉ trong chứng khoán mà ở bất kì lĩnh vực nào thì cũng luôn tiềm tàng những rủi ro nằm bên cạnh thuận lợi. Việc nắm bắt tốt có thể giảm thiểu phần nào rủi ro

II.Một số rủi ro từ chính nhà đầu tư:

>> Xem thêm: Thị trường là gì ? Thị trường là gì trong marketing? Tại sao phải nghiên cứu thị trường ?

+ Rủi ro về khả năng quản lý

Việc quản lý danh mục đầu tư nội chung và quản lý rủi ro nói riêng đòi hỏi nhiều công sức, kiến thức, kinh nghiệm, v.v... Khi quyết định đầu tư vào bất kỳ chứng khoán nào, người đầu tư cũng phải thu thập thông tin, phân tích, quyết định đầu tư, theo dõi và xử lý.. Một người riêng lẻ có thể không đủ khả năng để làm tất cả những việc đó một cách hiệu quả, dễ dẫn đến nhiều sai lầm gây thiệt hại, đồng thời bỏ lỗ nhiều cơ hội đầu tư tốt.

+ Rủi ro về ước lượng sai giá trị

Việc ước lượng giá trị thực của cổ phiếu thường gặp nhiều khó khănkhông đơn giản. Những người khác nhau có thể đưa ra các ước lượng chênh nhau đến vài lần, tùy thuộc vào tầm nhìn và ý chí chủ quan của người đánh giá.Nếu lạc quan quá, ước lượng giá trị cao quá so với giá trị thực, thì có thể dễ dẫn đến mua cổ phiếu đắt hơn so với giá trị thực, và nếu sau đó giả cổ phiếu giảm về giá trị thực thì thua lỗ.

+ Rủi ro về tâm lý

Nhà đầu tư Việt Nam vẫn chịu ảnh hưởng rất lớn của “tâm lý bầy đàn.". Nhà đầu tư có thể rất dễ bị kích động theo xu hướng chung của thị trường, thấy thị trường chứng khoán mua bán sôi nổi thường có tâm lý không đề phòng, lao theo thị trường; sẵn sàng mua lúc mọi người cùng mua, và bán khi thấy có nguy cơ lỗ. Việcmua bán quá nhiều, thường dễ bị lỗi kéo vào, ra thị trường theo đám đông, tạo nên những hiện tượng khuếch đại. Thị trường chứng khoán Việt Nam có đầy đủ thuộc tính về sự khuếch đại hiệu ứng để tạo ra những cútăng ngoạn mục và lao dốc bất ngờ, điều mà sẽ làm tăng rủi ro sai lệch trong các dự tính của nhà đầu tư v.v…

Khi thị trường chứng khoán trong trạng thái giá bị thổi phồng lên rất cao so với giá thựclà lúc có rủi ro cao, thì các nhà đầu tư lại tranh nhau mua vào theo tâm lý bầy đàn, để rồi sau đó thua lỗ thảm hại khi thị trưởng đi xuống. Ngược lại, khi thị trưởng ở mức thấp, rất rẻ so với giá trị thực, là cơ hội hấp dẫn, thì nhà đầu tư lại sợ không dám mua vào. Tâm lý này không chỉ ảnh hưởng tới các nhà đầu tư nhỏ lẻ, mà còn ảnh hưởng đến các quỹ đầu tư và doanh nghiệp lớn.Đặc biệt là sau khi mọi tất cả các mã cổ phiếu bất chấp tốt xấu bị đẩy lên mức giá trần cho thấy sự vận động đỉnh điểm của dòng tiền đầu cơ thì sự giảm điểm các ngày sau cho thấy một sự bất ổn. Quy luật điều chỉnh sau những phiên diễn biến quả đã cùng việc mua đuổi giá trần có thể dẫn tới rủi ro lớn cho nhà đầu tư.

>> Xem thêm: Thị trường chứng khoán là gì ? Quy định về thị trường chứng khoán