Làm thế nào để sáng tác một bài hát năm 2024

Nhạc l� v� nhạc cụ l� những phương tiện rất tốt, c� thể gi�p bạn t�m những �m điệu, tiết điệu mới, gi�p bạn th�m nhiều phương c�ch để s�ng t�c v� nhất l� gi�p bạn ho�n th�nh ca kh�c nhanh v� gọn.

*Ta c� thể s�ng t�c khi chưa học nhạc l� v� kh�ng biết chơi một nhạc cụ? Đ�ng, chưa học nhạc l� v� kh�ng biết chơi nhạc bạn vẫn c� thể s�ng t�c ca kh�c. S�ng t�c một ca kh�c gần giống như s�ng t�c một b�i thơ, hay một b�i văn ngắn, rồi th�m �m điệu v� nhịp điệu cho lời thơ, lời văn th�nh một ca kh�c. Trong phần sau (C), sẽ tr�nh b�y một phần tối thiểu về nhạc l�, v� những kỹ thuật s�ng t�c cần thiết, gi�p c�c bạn c� khả năng l�m việc với �m điệu v� nhịp điệu cho ca kh�c của bạn. Nếu bạn s�ng t�c một b�i thơ rồi giao cho một nhạc sĩ phổ nhạc, sẽ l� một b�i thơ phổ nhạc, nhạc phẩm thuộc về 2 người. Nếu bạn đ� học nhạc l�, đ� học k� �m ph�p..., bạn c� thể tự m�nh ch�p b�i h�t ra giấy, nếu kh�ng, bạn c� thể h�t ca kh�c mới s�ng t�c của bạn cho một người nhạc sĩ nghe, người nhạc sĩ đ� sẽ ch�p những lời h�t ra bản nhạc cho bạn, v� nhạc phẩm n�y l� t�i sản tr� �c của ri�ng bạn. Nếu bạn biết xử dụng một nhạc cụ th� rất tốt� bạn sẽ thoải m�i, nhiều th� vị, v� thấy dễ d�ng trong việc s�ng t�c, hơn những người chưa học nhạc l�, hoặc kh�ng biết chơi một nhạc cụ n�o. B�y giờ c� nhiều Software để viết nhạc như SongWriter, PrintMusic, Music Lab, Music Deluxe...

Phần 2:L�m thế n�o s�ng t�c một ca kh�c hay? Một ca kh�c hay, hay kh�ng hay, ho�n to�n t�y theo � th�ch ri�ng của từng người, v� đ�y l� nghệ thuật, cũng như người ta hay n�i xấu đẹp t�y người đối diện. Bạn đ� từng được nghe những b�i h�t, những giọng ca rất hay, bạn rất th�ch. Nhưng c� những người lại khen những b�i h�t kh�c, những giọng ca kh�c l� hay l� tuyệt vời m� bạn chẳng muốn nghe t� n�o! V� thế, một ca kh�c c� thể hay với người n�y nhưng kh�ng hay với người kia!

Phần 3:L�m thế n�o s�ng t�c một ca kh�c nổi tiếng? L� một ca kh�c được rất nhiều người biết t�n v� th�ch nghe. Hơn nữa, nhiều ca sĩ chuy�n nghiệp cũng th�ch tr�nh diễn ca kh�c nổi tiếng n�y. Một ca kh�c kh�ng phải chỉ tự n� c� thể nổi tiếng, m� c�n t�y thuộc rất nhiều yếu tố kh�c như: t�m tư t�nh cảm, nguyện vọng cũng như những kh�t vọng của con người, tức l� những th�nh giả của kh�ng gian v� thời gian trong l�c ca kh�c ra đời. Giọng h�t đầu ti�n đ� chuy�n chở ca kh�c tới người nghe, với một lối luyến l�y n�o đ�, chắc chắn đ� gi�p một phần lớn cho ca kh�c được nổi tiếng. Phần h�a �m đầu ti�n, d� đơn sơ hay cầu kỳ vĩ đại, cũng g�p một phần kh�ng nhỏ, chắp c�nh cho ca kh�c vươn tới đại ch�ng. Người ta chỉ c� thể s�ng t�c một ca kh�c, một ca kh�c ho�n hảo, một ca kh�c hay, nhưng kh�ng ai chắc chắn c� thể s�ng t�c một ca kh�c nổi tiếng!

B.-Bốn lời khuy�n khi s�ng t�c

1.- Đơn giản l� rất tốt. C�c bạn h�y nhớ lại, nghe lại những ca kh�c đ� nổi tiếng: nhạc đương thời, nhạc thời chiến, nhạc tiền chiến, hầu như b�i n�o cũng đơn giản. Ng�n từ đơn giản, �m điệu đơn giản, tiết điệu đơn giản, dễ h�t, dễ hiểu v� dễ nhớ. Vậy bạn kh�ng n�n d�ng những từ ngữ rắc rối, trừu tượng kh�ng r� � nghĩa, kh�ng n�n d�ng những �m điệu l�n rất cao rồi tuột xuống rất thấp, vượt khỏi sức h�t của con người.

2.- L�m cho nhiều người th�ch nhạc của m�nh.Nếu t�m được một �m điệu mới lạ, lồng trong một v�i c�u n�i đang c� tr�n m�i của nhiều người đương thời, đơn giản, dễ h�t, để người nghe c� thể h�t theo mấy c�u, th� nhạc phẩm sẽ dễ lưu lại trong đầu người nghe ngay khi mới nghe lần đầu. Được như vậy bạn đ� th�nh c�ng nhiều lắm rồi. Nếu nhạc phẩm của bạn lại c� một tiết nhịp c� thể l�m cho người nghe muốn nhịp b�n ch�n, b�ng ng�n tay khi nghe, th� đ�ng l� bạn đang nhập cuộc. Bạn đang trở th�nh một �người của quần ch�ng�!

3.- L�m cho người nghe x�c động. Những c�u chuyện buồn, vui, h�i hước, c� thể biến th�nh những ca kh�c được nhiều người ưa th�ch. Những ho�n cảnh �o le, những sinh hoạt vui tươi n�o động cũng c� thể l� đề t�i cho những ca kh�c của bạn. N�i chung, bạn sẽ th�nh c�ng nếu nhạc phẩm của bạn c� thể l�m cho người nghe x�c động: thấy buồn, thấy vui, thấy �o le, thấy vui l�n, thấy tức cười, hay thấy ngứa ng�y tay ch�n..v.v...

4.-Quyết t�m nu�i dưỡng v� bảo vệ � muốn s�ng t�c.Trong l�c đang s�ng t�c một Ca Kh�c, ai cũng c� thể gặp phải những trở ngại: b� chữ, b� notes, hoặc những trở ngại của cuộc sống, của t�nh cảm... phải bỏ dở b�i h�t. Nhưng nếu c� quyết t�m, bạn sẽ quay trở lại bất cứ l�c n�o để ho�n tất Ca Kh�c!

C.-Những nguy�n tắc để s�ng t�c:

1.-Cấu tr�c Ca Kh�c

Cấu tr�c căn bản Th�ng thường, một Ca Kh�c được x�y dựng bằng 3 đoạn, mỗi đoạn được đặt t�n bằng một chữ c�i l�: A + B + A/. Đoạn (A) l� đoạn đầu, (B) l� đoạn thứ 2, v� (A/) l� đoạn thứ 3 của nhạc phẩm. Tại sao đoạn thứ 3 kh�ng gọi l� (C)? Thưa, v� đoạn thứ 3 thường c� �m điệu giống như đoạn đầu l� (A), n�n người ta gọi đoạn thứ 3 l� (A/). Đoạn thứ 2 của b�i nhạc lu�n lu�n c� �m điệu kh�c với đoạn đầu (A), n�n được gọi l� (B), như Sang Ngang của Đỗ Lễ, Sầu Đ�ng của Kh�nh Băng, T�c Em Chưa �a Nắng H� của Phạm Mạnh Cương.

Nhưng ch�ng ta cũng đ� được nghe nhiều nhạc phẩm nổi tiếng kh�ng viết theo cấu tr�c căn bản, m� c� thể l� một trong những cấu tr�c biến đổi, hoặc những cấu tr�c kh�c sau đ�y:

Cấu tr�c biến đổi 1 A+A' + B+B' + A/+A/'. Trong trường hợp n�y, c�u A' c� �m điệu giống như A, hoặc chỉ kh�c mấy nốt cuối c�ng. Đoạn B v� B', đoạn A/ v� A/' cũng vậy, như T�nh Kh�c Th�ng S�u của Ng� Thụy Mi�n, Thung Lũng Hồng của Phạm Mạnh Cương.

Cấu tr�c biến đổi 2 A+A' + B + A/ như C� B� Ng�y Xưa của Ho�i Linh, Tuyết Trắng của Anh Chương.

Cấu tr�c biến đổi 3 A + B + A + C + A/như Đ�n Xu�n của Phạm Đ�nh Chương.

C�c cấu tr�c kh�c Nhiều Ca Kh�c chỉ c� 2 đoạn: A + B như Tuổi Mộng Mơ của Phạm Duy, Diễn Đ�n Gi�o D�n L�n Đường của Văn Chi v� Mạnh Thường.

C� ca kh�c chỉ c� 2 đoạn giống nhau: A + A' như Gi� Từ Đ�m Mưa của Văn Phụng, Em Đẹp Như Mơ - lời Việt Xu�n H�ng. Thỉnh thoảng ch�ng ta cũng gặp một nhạc phẩm c� 3 đoạn ho�n to�n kh�ng giống nhau: A + B + C. Đ�i khi ch�ng ta cũng thấy một nhạc phẩm, ngo�i cấu tr�c căn bản, hoặc biến đổi, c� th�m một đoạn (extra) ở phần cuối c�ng, như l� phần kết luận của b�i luận văn. Gọi t�n l� CODA (đọc l� K�-Đa).

2.-T�m �m điệu cho Ca Kh�c

Đ�y l� phần hướng dẫn tối thiểu về nhạc l�, cần thiết để s�ng t�c ca kh�c, nhờ đ� bạn c� thể tạo được một �m điệu hay cho một nhạc phẩm.

2a.-�m điệu: Ta chỉ c� thể đọc được Lời của b�i h�t, chưa h�t được, nếu kh�ng c� �m điệu. Do đ�, sau khi đ� c� đề t�i v� một v�i c�u cho Lời Nhạc, hoặc cả b�i nhạc, bạn phải nghĩ ngay tới việc t�m một �m điệu để h�t những Lời Nhạc. Thỉnh thoảng bạn c� thể bắt gặp cả hai Lời v� �m Điệu c�ng một l�c.

Nguy�n tắc:Nếu đề t�i v� lời nhạc vui tươi, bạn n�n chọn �m điệu vui, tức l� �m điệu Trưởng (melody in major mode). Nếu đề t�i v� lời nhạc buồn b�, bạn n�n chọn �m điệu buồn, tức l� �m điệu Thứ (melody in minor mode).

2b.-�m điệu Trưởng v� �m điệu Thứ: �m điệu được x�y dựng tr�n một �m giai (scale). �m giai Trưởng l� gốc của �m điệu Trưởng, �m giai Thứ l� gốc của �m điệu Thứ.

2c.-�m giai: l� một chuỗi �m thanh liền nhau, gồm 7 nốt ch�nh của �m nhạc, từ thấp l�n cao hoặc từ cao xuống th�p. C� 2 loại �m giai ch�nh l� �m giai trưởng v� �m giai thứ. Khoảng c�ch giữa c�c nốt trong 2 loại �m giai kh�c nhau rất nhiều, sự kh�c nhau n�y tạo ra �m Giai Trưởng v� �m Giai Thứ.

�m Giai Trưởng ĐồR�--Mi--Fa--Sol--La--SiĐố. (Đồ=thấp, Đố=cao, nhưng chỉ l� một nốt Đ�). Nếu nh�n v�o b�n ph�m đ�n Piano, hay Keyboard ta thấy khoảng c�ch giữa c�c nốt của �m Giai Trưởng c� khoảng c�ch như sau:

Đồ-2ph�m-R�-2ph�m-Mi-1ph�m-Fa-2ph�m-Sol-2ph�m-La-2ph�m-Si-1ph�m-Đố.

Trong �m nhạc, từ ph�m đ�n n�y tới ph�m đ�n kế ti�p, chỉ kh�c nhau 1/2 cung, gọi l� 1 b�n cung. Nếu khoảng c�ch l� 2 ph�m, tức l� 2 b�n cung, gọi l� 1 cung. Do đ�, ta c� thể n�i: Đồ l�n R�: 1 cung, R� l�n Mi: 1 cung, Mi l�n Fa: 1 b�n cung, Fa l�n Sol: 1 cung, Sol l�n La: 1 cung, La l�n Si: 1 cung, Si l�n Đố: 1 b�n cung. Như vậy khoảng c�ch giữa c�c nốt của một �m Giai Trưởng như sau: 1cung+1cung+1/2cung+1cung+1cung+1cung+1/2cung.

�m Giai Thứ L�SiĐ�--R�--Mi--Fa--Sol--L�. (L�=thấp, L�=cao, nhưng chỉ l� một nốt La). Nếu nh�n v�o b�n ph�m đ�n Piano, hay Keyboard ta thấy khoảng c�ch giữa c�c nốt của �m Giai Thứ c� khoảng c�ch như sau:

L�-2ph�m-Si-1ph�m-�-2ph�m-R�-2ph�m-Mi-1ph�m-Fa-2ph�m-Sol-2ph�m-La.

Do đ�, ta c� thể n�i: L� l�n Si: 1cung, Si l�n Đ�: 1b�n cung, Đ� l�n R�: 1 cung, R� L�n Mi: 1 cung, Mi l�n Fa: 1b�n cung, Fa l�n Sol: 1 cung, Si l�n Đố: 1b�n cung. Như vậy khoảng c�ch giữa c�c nốt của một �m giai thứ như sau: 1cung+1/2cung+1cung+1cung+1/2cung+1cung+1cung.

C�c bạn g� từng ph�m đ�n Piano hoặc Keyboard theo thứ tự từ dưới l�n hoặc ngược lại hoặc kh�ng cần thứ tự n�o, nếu g� theo �m Giai Trưởng, c�c bạn sẽ nghe được một �m điệu vui vui, phấn khởi v� trong s�ng... Nếu g� theo �m Giai Thứ, c�c bạn sẽ nghe được một �m điệu buồn buồn, u uẩn, ảm đạm; từ đ� c�c bạn c� thể t�m được một �m điệu rất gần với chủ để, với nội dung của ca kh�c bạn đang s�ng t�c.

3.-Nghệ thuật soạn �m Điệu cho Ca Kh�c

Sau đ�y l� một số phương c�ch để soạn �m điệu cho ca kh�c. Những phương c�ch n�y gi�p bạn c� thể viết được một �m điệu dễ nghe, dễ h�t v� xu�i tai.... nhưng trước ti�n ch�ng ta phải biết thế n�o l� c�c Bậc của một �m giai, v� những phương c�ch soạn �m điệu được dựa tr�n căn bản n�y.

Qua c�c phần tr�n đ�y ch�ng ta đ� biết một �m giai c� 7 nốt, d� l� �m giai Trưởng hay Thứ. T�nh từ thấp l�n cao ta c� 8 Bậc như sau:

�m Giai Đ� Trưởng: Đồ -- R� Mi -- Fa Sol -- La Si Đố

�m Giai La Thứ: L� -- Si Đ� -- R� Mi -- Fa Sol L�

C�c Bậc tương ứng: (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

Với tất cả c�c �m giai kh�c, ngo�i Đ� Trưởng, như R� Trưởng, R�# Trưởng....v� ngo�i La Thứ, như Si Thứ, Đ� Thứ....ch�ng ta cũng đặt nốt thấp nhất l� Bậc (1), nốt kế tiếp l� Bậc (2), v..v... v� phương c�ch cho việc chọn �m điệu cho ca kh�c như sau:

Bắt Đầu v� Kết Th�c Căn Bản Đa số �m điệu bắt đầu ở Bậc (1), (3), (5) hoặc (8), v� kết th�c ở Bậc (1) hoặc (8). Khi kết th�c một đoạn hay một b�i nhạc ở Bậc (1) hoặc Bậc (8), ta tạo được một cảm gi�c trọn vẹn, như một dấu chấm xuống h�ng hoặc một dấu chấm hết của một b�i diễn văn. Sau đ�y l� những v� dụ:

Ai L�n Xứ Hoa Đ�ocủa Ho�ng Nguy�n bắt đầu ở Bậc (8), kết th�c ở Bậc (1).

Chiếc L� Cuối C�ngcủa Tuấn Khanh bắt đầu ở Bậc (5), kết th�c ở Bậc (8).

Chiều T�mcủa Đan Thọ bắt đầu ở Bậc (3), kết th�c ở Bậc (1).

4.-Những nốt nhạc quan trọng

Mỗi nốt nhạc trong một �m giai (đ� tạo ra �m điệu của nhạc phẩm) đều c� một đặc t�nh ri�ng. Nốt (1) quan trọng nhất. v� nốt (5) cũng quan trọng gần như nốt (1). Tất cả những nốt kh�c trong �m giai đều l� yếu, kh�ng quan trọng. V� vậy, người ta thường bắt đầu b�i nhạc bằng những nốt quan trọng, rồi tiếp tục bằng những nốt kh�c, những nốt yếu, kh�ng quan trọng, v� cuối c�ng người ta lại trở về nốt quan trọng nhất để kết th�c một đoạn hoặc một b�i nhạc.

5.-Nhịp Điệu v� những nốt nhạc

Một ca kh�c, b�n cạnh �m điệu l� Nhịp điệu. Nhịp điệu căn bản l� 4/4 v� 3/4. Với Nhịp điệu 4/4, mỗi trường canh c� 4 nhịp, người ta đếm nhịp như sau: (1-2-3-4) li�n tiếp lập đi lập lại. Trong Nhịp điệu 4/4, nhịp 1 quan trọng nhất, nhịp 3 quan trọng nh�, nhịp 2 v� 4 kh�ng quan trọng. Với nhịp điệu 3/4, mỗi trường canh c� 3 nhịp, người ta đếm nhịp như sau: (1-2-3) li�n tiếp lập đi lập lại. Trong nhịp điệu 3/4, nhịp 1 quan trọng nhất, nhịp 2 v� 3 kh�ng quan trọng. Thường thường ta phải c� nốt cho những nhịp quan trọng, th� dụ: Trong Nhịp Điệu 3/4 ta lu�n lu�n thấy c� nốt tr�n nhịp 1, v� cũng thường thấy c� nốt tr�n nhịp 3 trong nhịp điệu 4/4. Hơn nữa, người ta cũng hay đặt những nốt d�i tr�n những nhịp quan trọng.

6.-Lời h�t (lyrics): Một �m điệu hay, một Nhịp điệu hấp dẫn chỉ l� chuyện khởi đầu. Lời Nhạc mới quan trọng. Ng�n Ngữ Việt Nam rất phong ph� về cả � tưởng v� ng�n từ. Một số nguy�n tắc chung khi đặt Lời Nhạc cho Ca Kh�c:

6a.-Tiếng Việt c� dấu: Tiếng Việt c� 5 dấu được đặt tr�n hoặc dưới c�c nguy�n �m trong mẫu tự, những dấu n�y đi với chữ n�o c� thể l�m cho chữ đ� cao l�n hoặc thấp xuống, hoặc cong l�n cong xuống một c�ch tự nhi�n. Do đ�, nếu ta gh�p chữ với nốt nhạc, hoặc nốt nhạc với chữ kh�ng kh�o, người nghe c� thể tưởng l� người ca sĩ đ� h�t ngọng.

6b.-Tiếng Việt c� nhiều �m điệu kh�c nhau: Người Việt Nam n�i c�ng một ng�n ngữ, nhưng lại c� nhiều �m điệu v� ph�t �m kh�c nhau. Ch�ng ta cần ch� � nhiều tới �m điệu, v� �m điệu trong ng�n ngữ c� ảnh hưởng rất nhiều tới �m điệu ch�nh của nhạc phẩm. Nhưng người ta thường h�t theo giọng Bắc! V� T�n Nhạc Việt Nam đ� ph�t xuất từ H� Nội v�o thập ni�n 1928-1937. Năm 1938 được coi l� điểm mốc đ�nh dấu sự h�nh th�nh của T�n Nhạc Việt Nam với những buổi biểu diễn v� thuyết tr�nh của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tuy�n tại H� Nội. Từ đ� T�n Nhạc Việt Nam được ph�t triển khắp nơi, qua nhiều năm th�ng, b�y giờ ai cũng h�t theo lối ph�t �m của người H� Nội. V� vậy, ta phải kết hợp chữ v� nốt nhạc thế n�o để ca sĩ c� thế h�t dễ d�ng v� tự nhi�n theo ti�u chuẩn vừa n�i. Sau đ�y l� 4 nguy�n tắc gi�p gh�p lời với nốt nhạc để c� thể h�t được tự nhi�n như người H� Nội.

Nguy�n tắc 1: Những chữ c�ng dấu, th� dụ: c�ng kh�ng c� dấu, c�ng dấu huyền, c�ng dấu sắc, c�ng dấu hỏi..v..v...n�n đi với c�ng một nốt (c�ng cao độ).

Nguy�n tắc 2: Những chữ c� dấu sắc v� c� dấu ng� lu�n lu�n cao hơn những chữ kh�ng c� dấu. Những chữ c� dấu huyền v� c� dấu nặng lu�n lu�n thấp hơn những chữ kh�ng c� dấu.

Nguy�n tắc 3: Những chữ c� dấu hỏi n�n gh�p với 2 nốt, nốt thứ nhất thấp hơn nốt trước n� v� nốt thứ 2 phải cao hơn nốt thứ nhất.

Nguy�n tắc 4: Những chữ c� dấu ng� n�n gh�p với 2 nốt, nốt thứ nhất bằng hoặc cao hơn nốt trước n� v� nốt thứ 2 phải cao hơn nốt thư nhất.

6c.-Tiếng Việt c� từ đơn v� từ k�p: Từ Đơn chỉ c� một chữ: Nắng, Mưa, Buồn... V� Từ K�p phải c� 2 chữ mới đủ � nghĩa như: Ho�ng H�n, U Sầu, Vui Vẻ, C� Đơn, Anh H�ng, ..v.v... Với những từ k�p, ta kh�ng n�n k�o d�i chữ thứ nhất, hoặc nghỉ l�u qu�, mới tới chữ thứ 2, v� người nghe c� thể kh�ng những kh�ng hiểu r� � của t�c giả, m� đ�i khi c�n hiểu lầm nữa.

6d.-Tiếng Việt c� �m c�m v� �m vang: Những chữ c� �m c�m: Biết, Hết, Học, Đẹp, Tết, v.v... Những chữ c� �m vang: Sang, Hoang, Trời, Chờ, v.v... Ca sĩ chỉ c� thể ng�n d�i khi h�t những chữ c� �m vang, nhưng kh�ng thể k�o d�i những chữ c� �m c�m.

Bài hát do ai sáng tác?

Nhạc sĩ (Hán Nôm: 藝士音樂; tiếng Anh: musical artist, gọi tắt: musician) hoặc nghệ sĩ âm nhạc là người sáng tác, chỉ huy và biểu diễn âm nhạc (không bao gồm mảng lý luận).

Người sáng tác lời bài hát gọi là gì?

Nhà viết ca từ hay người viết lời bài hát (tiếng Anh: lyricist) là một người chuyên sáng tác và viết ca từ cho bài hát.

Điệp khúc có nghĩa là gì?

(Âm nhạc) Là một khúc, đoạn nhạc và lời được hát lặp đi, lặp lại nhiều lần trong một bản nhạc.

Tiến điệp khúc là gì?

Tiền điệp khúc là phần nhạc nối giữa đoạn mở đầu và điệp khúc chính của bài hát. Tiền điệp khúc thường ngắn, có thể chỉ là một câu nhạc hoặc một đoạn nhạc lặp lại.