Học Tốt Học

Tuyển tập de thi học sinh giỏi môn Sinh học 9

Tóm tắt nội dung tài liệu

SỞ GD&ĐT NGHỆ AN KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 9 THCS NĂM HỌC 2008 2009 ĐỀ THI CHÍNH THỨC M«n thi: SINH HỌC - BẢNG A Thời gian: 150 phút [không kể thời gian giao đề] Câu 1 [3,5 điểm]. 1] Hãy so sánh quá trình tự nhân đôi của ADN với quá trình tổng hợp ARN. 2] Vì sao mARN được xem là bản sao của gen cấu trúc? Câu 2 [3,5 điểm]. 1] Nêu những điểm khác nhau cơ bản giữa đột biến nhiễm sắc thể và đột biến gen. 2] Nếu tế bào lưỡng bội bình thường có 2n NST, thì số NST có trong tế bào của những trường hợp sau là bao nhiêu? a. Thể không nhiễm b. Thể một nhiễm c. Thể ba nhiễm d. Thể ba nhiễm kép e. Tứ bội g. Thể một nhiễm kép Câu 3 [2,0 điểm]. 1] Sự di truyền nhóm máu A; B; AB và O ở người do 3 gen sau chi phối: I A; IB; IO. Hãy viết các kiểu gen quy định sự di truyền các nhóm máu trên. 2] Người ta nói: Bệnh Đao là bệnh có thể xảy ra ở cả nam và nữ, còn bệnh mù màu và bệnh máu khó đông là bệnh ít biểu hiện ở nữ, thường biểu hiện ở nam. Vì sao? Câu 4 [2,5 điểm]. Hãy nêu tóm tắt các bước tiến hành để tạo ra chủng vi khuẩn E.coli sản xuất hoocmôn Insulin dùng làm thuốc chữa bệnh đái tháo đường ở người. Tại sao muốn sản xuất một lượng lớn hoocmôn Insulin ở người, người ta lại chuyển gen mã hoá hoocmôn Insulin ở người vào tế bào vi khuẩn đường ruột [E.coli]? Câu 5 [2,5 điểm]. 1] Giới hạn sinh thái là gì? Được xác định và phụ thuộc vào những yếu tố nào? Hình thành trong quá trình nào? 2] Vì sao nói giới hạn sinh thái ảnh hưởng đến vùng phân bố của sinh vật? Câu 6 [ 3,0 điểm]. Ở một loài thực vật: Khi lai hai cây thuần chủng với nhau thu được F 1 100% quả bầu dục, ngọt. Cho F1 tiếp tục giao phấn với nhau, ở F2 giả thiết thu được tỉ lệ sau đây: 6 quả bầu dục, ngọt : 3 quả tròn, ngọt : 3 quả dài , ngọt : 2 quả bầu dục, chua : 1 quả tròn, chua : 1 quả dài, chua. Hãy biện luận và viết sơ đồ lai từ P đến F2. [ Biết mỗi gen quy định một tính trạng]. Câu 7 [3,0 điểm]. Ở một loài sinh vật, trong quá trình phát sinh giao tử có khả năng tạo ra 1048576 số loại giao tử [khi không xảy ra sự trao đổi chéo và không xảy ra đột biến ở các cặp NST]. Nếu các tinh bào bậc 1 và noãn bào bậc 1 của loài sinh vật này có số lượng bằng nhau cùng tiến hành giảm phân đã tạo ra các tinh trùng và các trứng chứa tất cả 1600 NST. Các tinh trùng và trứng tham gia thụ tinh tạo ra 12 hợp tử. Hãy xác định: 1] Bộ NST 2n của loài. 2] Hiệu suất thụ tinh của trứng và của tinh trùng. 1
3] Số NST mà môi trường cung cấp cho mỗi tế bào mầm sinh dục đực và mầm sinh dục cái để tạo ra số tinh trùng và số trứng trên. ------------Hết------------ SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI HỌC SINH GIỎI TỈNH THỪA THIÊN HUẾ LỚP 9 THCS NĂM HỌC 2007 - 2008 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn : SINH HỌC Thời gian làm bài: 150 phút Câu 1: [2.5 điểm] Trình bày khái niệm về cung phản xạ và vòng phản xạ. Nêu các điểm khác nhau giữa cung phản xạ và vòng phản xạ. Câu 2: [3 điểm] Nêu những điểm khác nhau giữa động mạch với tĩnh mạch về cấu tạo và chức năng; Mao mạch là gì? Nêu chức năng của mao mạch và giải thích các đặc điểm cấu tạo phù hợp với chức năng của mao mạch [ở người]. Câu 3: [1.5 điểm] Nêu cơ chế và giải thích sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào. Câu 4: [1.5 điểm] Phản xạ là gì? Nêu khái niệm và ví dụ về phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện. Câu 5: [2.75 điểm] Có thể sử dụng phép lai phân tích về 2 cặp tính trạng để kiểm tra kiểu gen của một cơ thể nào đó là thuần chủng hay không thuần chủng không? Cho ví dụ và lập sơ đồ lai minh họa. Câu 6: [2.5 điểm] Trình bày nguyên nhân và cơ chế tạo ra thể đa bội [có sơ đồ minh họa]. Câu 7: [2.5 điểm] Thế nào là nhiễm sắc thể kép và cặp nhiễm sắc thể tương đồng? Phân biệt sự khác nhau giữa nhiễm sắc thể kép và cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Câu 8: [3.75 điểm] Ở cà chua; A: quả đỏ, a: quả vàng; B: lá chẻ, b: lá nguyên. Hai cặp tính trạng về màu quả và về dạng lá di truyền độc lập với nhau. Người ta thực hiện các phép lai sau : + Phép lai 1: P: Quả đỏ lá chẻ X quả vàng lá nguyên; F1: 100% đỏ chẻ. + Phép lai 2: P: Quả đỏ lá nguyên X quả vàng lá chẻ F1: 120 đỏ chẻ : 118 đỏ nguyên : 122 vàng chẻ : 120 vàng nguyên. + Phép lai 3: P: Quả đỏ chẻ X quả vàng chẻ F1: 360 đỏ chẻ : 120 đỏ nguyên. Giải thích kết quả và lập sơ đồ cho mỗi phép lai. ---------- Hết ---------- SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH THỪA THIÊN HUẾ KHỐI 9 THCS - NĂM HỌC 2007-2008 ĐỀ THI CHÍNH THỨC HƯỚNG DẪN CHẤM MÔN SINH HỌC Câu 1: [2.5đ] 0.5 - Cung phản xạ: là con đường dẫn truyền của xung thần kinh từ cơ quan thụ cảm qua trung ương TK đến cơ quan phản ứng. 0.5 - Vòng phản xạ: là tập hợp các cung phản xạ nối tiếp nhau nhằm để chính xác hóa phản ứng của cơ thể trước một kích thích nào đó. 2
Khác nhau: Cung phản xạ Vòng phản xạ 0.25 - Chi phối 1 phản ứng 0.25 - Chi phối nhiều phản ứng 0.25 - Mang nhiều tính bản năng 0.25 - Có thể có sự tham gia của ý thức 0.25 - Thời gian ngắn 0.25 - Thời gian kéo dài Câu 2: [3đ] Khác nhau giữa động mạch và tĩnh mạch: Động mạch Tĩnh mạch C ấu 0.25 - Thành dày hơn TMạch 0.25 - Thành mỏng hơn tạ o 0.25 - Có các sợi đàn hồi 0.25 - Không có sợi đàn hồi 0.25 - Không có van riêng 0.25 - Có thể có van ở TMạch chân Chức 0.25 - Chuyển máu từ tim đến các cơ 0.25 - Chuyển máu từ các cơ quan về tim năng quan 0.25 - Mao mạch là những mạch rất nhỏ nối liền hệ động mạch với hệ tĩnh mạch. 0.25 - Chức năng: là nơi xảy ra trao đổi chất và khí với các tế bào. 0.25 - Thành mao mạch rất mỏng giúp thuận lợi cho khuếch tán các chất và khí giữa máu và tế bào. 0.25 - Đường kính mao mạch rất nhỏ làm máu di chuyển chậm thuận lợi cho việc trao đổi hết các chất và khí. Câu 3: [1.5đ] 0.25 - Các khí trao đổi ở phổi và ở tế bào đều theo cơ chế khuếch tán từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp. 0.25 - Màng phế nang của phổi, màng tế bào và thành mao mạch rất mỏng, tạo thuận lợi cho khuếch tán khí. ở phổi: 0.25 - Khí ô xi: trong phế nang cao hơn trong mao mạch nên ô xi khuếch tán từ phế nang vào máu. 0.25 - Khí CO2: trong mao mạch cao hơn trong phế nang nên CO2 khuếch tán từ máu vào phế nang. ở tế bào: 0.25 - Khí Ô xi: trong mao mạch cao hơn trong tế bào nên ô xi khuếch tán từ máu vào tế bào. 0.25 - Khí CO2: trong tế bào cao hơn trong mao mạch nên CO2 khuếch tán từ tế bào vào máu. Câu 4: [1.5đ] 0.5 - Phản xạ là phản ứng của cơ thể thông qua hệ thần kinh, / nhằm trả lời những kích thích của môi trường. 0.25 - Phản xạ không điều kiện: là loại phản xạ lập tức xảy ra khi có kích thích mà không cần 1 điều kiện nào khác. 0.25 - VD: chân co giật ngay khi dẫm phải gai nhọn. [HS có thể cho VD khác]. 0.25 - Phản xạ có điều kiện là loại phản xạ chỉ được hình thành khi kích thích tác động phải đi kèm theo 1 điều kiện nào đó. 0.25 - VD: để gây phản xạ có điều kiện tiết nước bọt với kích thích ánh đèn ở chó thì kèm theo kích thích ánh đèn phải cho chó ăn. [HS có thể cho VD khác]. 3
Câu 5: [2.75đ] 0.25 - Có thể sử dụng phép lai phân tích về 2 cặp tính trạng để kiểm tra kiểu gen của 1 cơ thể nào đó là TC hay không TC. 0.25 - VD: ở đậu Hà Lan; A: hạt vàng; a: hạt xanh; B: hạt trơn; b: hạt nhăn. 0.5 - Cho đậu vàng trơn lai với đậu xanh nhăn [lặn] mà con lai chỉ cho 1 kiểu hình chứng tỏ cây mang lai TChủng. 0.5 - Ngược lại nếu con lai xuất hiện từ 2 kiểu hình trở lên chứng tỏ cây mang lai không TChủng. Sơ đồ minh hoạ: - Nếu cây vàng trơn TC: AABB 0.25 - P: AABB x aabb GP: AB ab F1: AaBb [ 100% vàng trơn ] - Nếu cây vàng trơn không TC: AABb, AaBB, AaBb 0.25 - P: AABb x aabb GP: AB, Ab ab F1: AaBb và A abb[ vàng trơn và vàng nhăn ] 0.25 - P: AaBB x aabb GP: AB, aB ab F1: AaBb và aaBb[ vàng trơn và xanh trơn ] 0.25 - P: AaBb x aabb GP: AB,Ab aB,ab ab F1: AaBb , A abb , aaBb , aabb[ vàng trơn, vàng nhăn, xanh trơn, xanh nhăn ] Câu 6: [2.5đ] 0.25 - Nguyên nhân: do các tác nhân lý, hoá hoặc rối loạn quá trình trao đổi chất. 0.5 - Cơ chế: Do tác nhân đột biến dẫn đến không hình thành thoi vô sắc trong phân bào / làm cho toàn bộ NST không phân ly được trong quá trình phân bào. 0.25 - Trong nguyên phân: Thoi vô sắc không hình thành dẫn đến tạo ra tế bào con 4n từ tế bào mẹ 2n. 0.25 - Tế bào mẹ 2n nguyên phân đa bội hoá Tế bào con 4n. 0.25 - Trong giảm phân: không hình thành thoi vô sắc tạo ra giao tử đột biến lưỡng bội 2n. Trong thụ tinh: 0.25 - Giao tử đột biến 2n kết hợp với giao tử bình thường n tạo hợp tử 3n. 0.25 - Giao tử đực và cái đều bị đột biến [2n] kết hợp tạo hợp tử 4n. 0.25 - Sơ đồ: P: 2n x 2n 0.25 - Sơ đồ: P: 2n x 2n đb đb đb GF1: n 2n GF1: 2n 2n F1: 3n F1: 4n Câu 7: [2.5đ] 0.5 - NST kép: gồm 2 Crômatit giống hệt nhau và dính nhau ở tâm động, / hoặc có nguồn gốc từ bố hoặc có nguồn gốc từ mẹ. 0.5 - Cặp NST tương đồng: gồm 2 NST giống nhau về hình dạng và kích thước, / 1 chiếc có nguồn gốc từ bố, 1 chiếc có nguồn gốc từ mẹ. Sự khác nhau: NST kép Cặp NST tương đồng 0.25 - Chỉ là 1 NST gồm 2 crômatit dính 0.25 - Gồm 2 NST đồng dạng nhau ở tâm động 0.25 - Chỉ 1 nguồn gốc: hoặc từ bố hoặc 0.25 - Có 2 nguồn gôc: 1 từ bố, 1 từ mẹ 4
từ mẹ 0.25 - 2 crômatit hoạt động như 1 thể 0.25 - 2 NST của cặp tương đồng hoạt thống nhất động độc lập nhau Câu 8: [3.75đ] Xét phép lai 1: P: đỏ chẻ [A-B-] x vàng nguyên [aabb]. F1: 100% đỏ chẻ. 0.25 - Cây P: vàng nguyên [aabb] chỉ cho 1 loại giao tử ab. 0.5 - Để F1: 100% đỏ chẻ [A-B-] thì cây P: đỏ chẻ phải chỉ tạo 1 loại giao tử AB; suy ra kiểu gen là AABB. 0.25 - Sơ đồ lai đúng. Xét phép lai 2: 0.25 - P: đỏ nguyên [A-bb] x vàng chẻ [aaB-] 0.5 - Để F1 xuất hiện vàng nguyên [aabb] chứng tỏ cả 2 cây ở P đều phải cho giao tử ab. 0.25 - Vậy cây P: đỏ nguyên [A-bb] phải là Aabb. Cây P: vàng chẻ [aaB-] phải là aaBb. 0.25 - Sơ đồ lai đúng. Xét phép lai 3: P: đỏ chẻ x vàng chẻ; F1: 3 đỏ chẻ : 1 đỏ nguyên. Phân tích từng tính trạng ta có: Về màu quả: P: đỏ x vàng; F1 100% đỏ [A-] 0.5 - Do cây P:vàng [aa] chỉ cho 1 loại giao tử a, vì vậy cây P: chẻ phải chỉ tạo 1 loai giao tử A chứng tỏ kiểu gen là AA. Về dạng lá: 0.5 - P: chẻ x chẻ; F1: 3 chẻ : 1 nguyên. F1 có tỷ lệ của định luật phân tính suy ra P: bố và mẹ đều dị hợp tử, kiểu gen là Bb. 0.25 - Tổ hợp cả 2 tính trạng: Cây P: đỏ chẻ có kiểu gen là: AABb Cây P: vàng chẻ có kiểu gen là: aaBb 0.25 - Sơ đồ lai đúng. ---------------------------------- UBND TỈNH BẮC NINH §Ò thi chän häc sinh giái tØnh SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO N¨m häc 2008 – 2009 M«n thi: Sinh häc – Líp 9 – THCS ĐỀ CHÍNH THỨC Thêi gian lµm bµi : 150 phót [kh«ng kÓ thêi gian giao ® Ò] Ngµy th i: 07 th¸ng 4 n¨m 2009 C©u 1: [3 ®iÓm] Cho hai c¸ thÓ lai víi nhau thu ®îc F1 cã kiÓu h×nh ph©n ly theo tØ lÖ 3:1. Qui luËt di truyÒn nµo ®∙ chi phèi phÐp lai? Víi mçi qui luËt di truyÒn cho mét vÝ dô b»ng mét s¬ ®å lai [cho biÕt gen qui ®Þnh tÝnh tr¹ng n»m trªn NST thêng]. C©u 2: [2,5 ®iÓm] Ở ruồi giấm có bộ NST 2n bằng 8, một tế bào của loài đang phân bào, người ta quan sát thấy có 4 NST kép xếp hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi vô sắc. a/ Em hãy cho biết tế bào đang ở kỳ nào của quá trình phân bào? giải thích? b/ Nếu tế bào của loài trên thực hiện quá trình nguyên phân, hãy xác định: số tâm động, số cromatit, số NST đơn ở kỳ giữa và kỳ sau của quá trình phân bào? 5
Câu 3: [2,5 điểm] a/ Tại sao trong cấu trúc dân số, tỉ lệ nam/nữ xấp xỉ 1:1? Nói rằng, người mẹ quyết định giới tính của con là đúng hay sai? Tại sao? b/ Một bạn học sinh nói rằng: bố mẹ truyền cho con của mình các tính trạng đã được hình thành sẵn. Bằng kiến thức đã học, hãy cho biết ý kiến trên của bạn học sinh có đúng không? Giải thích? Câu 4: [1,5 điểm] Khi lai hai cây lưỡng bội có kiểu gen AA và aa, người ta thu được một số cây lai tam bội có kiểu gen AAa. Hãy giải thích cơ chế hình thành và đặc điểm của các cây lai tam bội đó Câu 5: [1,5 điểm] Khi nghiên cứu sự di truyền bệnh Hunter ở một dòng họ, người ta thu được kết quả sau: Bé trai 4 tụổi mắc chứng bệnh di truyền [bệnh Hunter], có mặt biến dạng, lùn và ngu đần. Cả cha mẹ, người chị 10 tuổi và anh trai 8 tuổi của bé đều không bị bệnh này. Bà mẹ này có người em trai chết lúc 15 tuổi cũng có các triệu chứng bệnh như bé trai 4 tuổi nói trên; đồng thời bà cũng có một người cháu [con trai của chị gái bà] có các triệu chứng tương tự, trong khi chị gái bà và chồng bà ta bình thường. Hãy viết sơ đồ phả hệ của dòng họ trên. Câu 6: [2 điểm] Đa số sinh vật sống trong phạm vi nhiệt độ là bao nhiêu? Thế nào là động vật biến nhiệt, thế nào là động vật đẳng nhiệt? Trong các loài sau đây, loài nào là động vật biến nhiệt: thằn lằn, gà gô trắng, nhím, sâu hại táo, ruồi nhà, kì nhông. Câu 7: [2 điểm] Phân biệt đột biến và thường biến? Câu 8: [2 điểm] Mối quan hệ giữa giống, kỹ thuật sản xuất và năng suất? Câu 9: [3 điểm] Một cá thể F1 lai với 3 cơ thể khác: - Với cá thể thứ nhất được thế hệ lai, trong đó có 6,25% kiểu hình cây thấp, hạt dài - Với cá thể thứ hai được thế hệ lai, trong đó có 12,5% kiểu hình cây thấp, hạt dài. - Với cá thể thứ ba được thế hệ lai, trong đó có 25% kiểu hình cây thấp, hạt dài. Cho biết mỗi gen nằm trên một NST qui định một tính trạng và đối lập với các tính trạng cây thấp, hạt dài là các tính trạng cây cao, hạt tròn. Hãy biện luận và viết sơ đồ lai của ba trường hợp nêu trên? ===============Hết================== Đề thi có 01 trang HƯỚNG DẪN CHẤM THI KÌ THI HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH NĂM HỌC 2008 – 2009 MÔN THI: SINH HỌC LỚP 9 – THCS [Hướng dẫn chấm có 04 trang] Câu 1 * TH1: Lai một cặp tính trạng 3,0 - Chịu sự chi phối của định luật phân tính của Mendel 0,5đ điểm - Sơ đồ lai ... 0,5đ * TH2: Lai 2 cặp tính trạng - Chịu sự chi phối của định luật Phân li độc lập của Mendel 0.5đ Sơ đồ lai ... 0,5đ - Chịu sự chi phối của qui luật di truyền liên kết 0,5đ Sơ đồ lai ... 0,5đ 6
Câu 2 a/ 2,5 - Tế bào đang ở kỳ giữa của lần phân bào 2 của giảm phân. 0,5đ điểm - Vì: số lượng NST kép trong tế bào lúc này đã giảm đi một nửa so với tế bào 0,5đ mẹ và các NST kép đang tập trung trên mặt phẳng xích đạo của thoi vô sắc. b/ Chỉ tiêu Kỳ giữa Kỳ sau Số tâm động 8 16 Số cromatit 16 0 0,5đ Số NST đơn 0 16 0,5đ 0,5đ Câu 3 a/ 2,5 - Cơ chế xác định giới tính ở người: 0,5đ điểm Nam: XX, Nữ: XY Sơ đồ lai: -->Trên qui mô lớn, tỉ lệ nam/nữ xấp xỉ 1:1 0,5đ [Học sinh có thể giải thích bằng lời vẫn cho điểm tối đa] - Nói người mẹ quyết định giới tính của con là sai, vì giao tử mang NST Y để 0,5đ tạo hợp tử XY [phát triển thành con trai] được hình thành từ người bố. b/ - Nói bố mẹ truyền cho con tính trạng đã hình thành sẵn là sai. - Vì: Bố mẹ chỉ truyền cho con kiểu gen qui định khả năng phản ứng của cơ 0,5đ thể trước môi trường. Kiểu gen tương tác với môi trường để hình thành kiểu 0,5đ hình [tính trạng]. Câu 4 1,5 - Cơ chế hình thành cây lai tam bội: do sự không phân ly của cặp NST mang 1,0đ điểm alen A trong quá trình giảm phân nên hình thành loại giao tử không bình thường mang cả hai alen A, giao tử này kết hợp với giao tử bình thường mang alen a hình thành hợp tử AAa [tam bội]. - Đặc điểm của cây tam bội: Bộ NST 3n, cơ quan dinh dưỡng to, khả năng chống chịu tốt, thường bất thụ ... 0,5đ Câu 5 1,5 điểm P: 0,75 Người mẹ đ F1: Người cháu Bé trai 4 tuổi 0,75 đ Câu 6 - Đa số các loài sinh vật sống trong phạm vi nhiệt độ 0 – 50oC 0,5đ 2,0 - Động vật biến nhiệt là động vật có thân nhiệt thay đổi theo nhiệt độ của 0,5đ điểm môi trường. - Động vật đẳng nhiệt là động vật có nhiệt độ cơ thể không phụ thuộc vào 0,5đ 7
nhiệt độ môi trường. - Các loài động vật biến nhiệt: thằn lằn, sâu hại táo, ruồi nhà, kỳ nhông. 0,5đ Câu 7 Đột biến Thường biến 2,0 - Là những biến đổi đột ngột trong - Là những biến đổi về kiểu hình 0,5 đ điểm vật chất di truyền xảy ra ở cấp độ của cùng một kiểu gen dưới tác phân tử [gen, ADN] hay cấp độ tế động của điều kiện sống. bào [NST]. -Xảy ra do tác động trực tiếp của - Do tác nhân gây đột biến ở môi môi trường ngoài như đất đai, khí trường ngoài [Tác nhân vật lí, hoá hậu, thức ăn… 0,5đ học] hay tác nhân môi trường trong [các rối loạn trong quá trình sinh lí, sinh hoá của tế bào]. - Di truyền được. - Không di truyền được. - Phần lớn gây hại cho sinh vật - Giúp sinh vật thích nghi thụ động 0,25 trước sự biến đổi của điều kiện đ môi trường. 0,25 - Xảy ra riêng lẻ, không định - Xảy ra đồng loạt, theo một đ hướng.. hướng xác định. - Tạo nguồn nguyên liệu sơ cấp - Không di truyền được nên không cho quá trình tiến hoá và chọn phải là nguồn nguyên liệu cho 0,25 giống --> có ý nghĩa trực tiếp cho chọn giống và tiến hoá. Thường đ Chọn lọc tự nhiên. biến có ý nghĩa gián tiếp cho Chọn lọc tự nhiên. 0,25 đ Câu 8 - Giống: Là kiểu gen qui định giới hạn năng suất. 0,25 2,0 - Kỹ thuật sản xuất: Qui định năng suất cụ thể của giống trong giới hạn của đ điểm mức phản ứng do kiểu gen qui định. 0,25 - Năng suất [tập hợp một số tính trạng số lượng]: đ Là kết quả tác động của cả giống và kĩ thuật. Có giống tốt nếu không nuôi trồng đúng kĩ thuật sẽ không phát huy được năng suất của giống. Muốn vượt giới hạn năng suất thì phải thay giống cũ 0,5đ bằng giống mới. Kỹ thuật sản xuất sẽ qui định năng suất cụ thể trong giới 0,5đ hạn năng suất do giống qui định. * Trong chỉ đạo nông nghiệp tuỳ điều kiện cụ thể của từng nơi, từng giai đoạn mà người ta chú trọng đến yếu tố giống hay yếu tố kỹ thuật. 0,5đ Câu 9 Theo điều kiện đề bài, các phép lai đều chịu sự chi phối của định luật 0,25 3,0 phân ly độc lập. điểm * Xét phép lai 1: - Biện luận: 0,5đ 8
Thế hệ lai có 6,25% thấp, dài, chiếm tỉ lệ 1/16 → thế hệ lai có 16 kiểu tổ hợp bằng 4x4 → Mỗi bên cho 4 loại giao tử → F1 và cá thể thứ nhất dị hợp tử 2 cặp gen → thế lệ lai có sự phân tính về kiểu hình theo tỉ lệ 9:3:3:1 với kiểu hình mang 2 tính trạng lặn có tỉ lệ bằng 1/16. Mà đề bài cho biết thấp, dài bằng 1/16 → Thấp, dài là 2 tính trạng lặn so với cao, tròn. Qui ước: A- Cao B- Tròn a – Thấp b – Dài → kiểu gen của F1 và cá thể 1: AaBb [Cao, tròn] 0,25 - Sơ đồ lai: AaBb x AaBb * Xét phép lai 2: 0,25 - Biện luận: đ Thế hệ lai có 12,5% thấp, dài chiếm tỉ lệ 1/8 → F2 thu được 8 kiểu tổ hợp = 4x2. Vì F1 cho 4 loại giao tử → cá thể hai cho 2 loại giao tử → Cá thể 2 0,5đ phải dị hợp tử một cặp gen. F2 xuất hiện thấp dài aabb → F1 và cá thể 2 đều cho được giao tử ab. Vậy kiểu gen của cá thể hai là: Aabb hoặc aaBb. - Sơ đồ lai: AaBb x Aabb AaBb x aaBb * Xét phép lai 3: - Biện luận: 0,25 Thế hệ lai có 25% kiểu hình cây thấp, hạt dài → F2 thu được 4 kiểu tổ đ hợp = 4x1. Vì F1 cho 4 loại giao tử → cá thể thứ 3 cho 1 loại giao tử → đồng 0,25 hợp tử về cả hai cặp gen. đ F2 xuất hiện thấp dài aabb → F1 và cá thể 3 đều cho được giao tử ab. Vậy kiểu gen của cá thể thứ 3 là: aabb - Sơ đồ lai: AaBb x aabb 0,5đ 0,25 đ SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 THCS THÁI BÌNH Năm học 2007-2008 Môn thi: SINH HỌC 9
Thêi gian lµm bµi:150 phót [kh«ng kÓ thêi ĐỀ CHÍNH THỨC gian giao ®Ò] [Đề thi gồm có 02 trang] PHẦN I: [5 điểm] TRẮC NGHIỆM Học sinh chọn ý trả lời đúng nhất, điền theo mẫu sau vào tờ giấy thi: Câu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ý tr¶ l i ê C©u 1: §iÒu kiÖn cÇn cho sù thô tinh lµ: a] Trøng vµ tinh trïng ph¶i tíi ®îc cæ tö cung. b] Trøng gÆp tinh trïng vµ tinh trïng lät ®îc vµo trøng ®Ó t¹o thµnh hîp tö. c] Trøng gÆp tinh trïng ë tö cung vµ hoµ lÉn vµo nhau. d] C¶ a vµ b. C©u 2: §iÓm ®éc ®¸o nhÊt trong ph¬ng ph¸p nghiªn cøu di truyÒn cña Men®en lµ: a] CÆp tÝnh tr¹ng ®em lai ph¶i t¬ng ph¶n. b] Theo dâi sù di truyÒn riªng rÏ cña tõng cÆp tÝnh tr¹ng qua c¸c thÕ hÖ lai. c] Theo dâi sù di truyÒn cña tÊt c¶ c¸c tÝnh tr¹ng qua c¸c thÕ hÖ lai. d] Dïng to¸n thèng kª ®Ó ph©n tÝch c¸c sè liÖu thu ®îc trong thÝ nghiÖm. C©u 3: Theo Men®en, cÆp nh©n tè di truyÒn quy ®Þnh tÝnh tr¹ng: a] Ph©n li ®ång ®Òu vÒ mçi giao tö. b] Cïng ph©n li vÒ mçi giao tö. c] Hoµ lÉn vµo nhau khi ph©n li vÒ mçi giao tö. d] LÊn ¸t nhau khi ph©n li vÒ mçi giao tö. C©u 4: Ngµnh c«ng nghÖ tÕ bµo cã nh÷ng øng dông g×? a] Nh©n gièng nhanh chãng c©y trång hay nh©n b¶n v« tÝnh ®èi víi mét sè ®éng vËt. b] B¶o tån mét sè nguån gen thùc vËt quý hiÕm cã nguy c¬ tuyÖt chñng. c] T¹o c©y trång s¹ch bÖnh vµ t¹o gièng míi. d] C¶ a, b, c ®Òu ®óng. C©u 5: C¬ chÕ ph¸t sinh thÓ dÞ béi lµ do sù ph©n ly kh«ng b×nh thêng cña mét cÆp NST trong gi¶m ph©n, t¹o nªn: a] Giao tö cã 3 NST hoÆc kh«ng cã NST nµo cña cÆp t¬ng ®ång. b] Giao tö cã 2 NST hoÆc kh«ng cã NST nµo cña cÆp t¬ng ®ång. c] Hai giao tö ®Òu cã 1 NST cña cÆp t¬ng ®ång. d] Hai giao tö ®Òu kh«ng cã NST nµo cña cÆp t¬ng ®ång. C©u 6: Chän c©u sai trong c¸c c©u sau ®©y: a] Thêng biÕn ph¸t sinh trong ®êi sèng c¸ thÓ díi ¶nh hëng trùc tiÕp cña m«i trêng ngoµi. b] Thêng biÕn kh«ng di truyÒn ®îc nªn sÏ mÊt ®i khi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh g©y ra nã kh«ng cßn n÷a. 10
c] Thêng bi n bi u hi n ® ång l ¹t theo m ét ng x¸c ® Þnh, Õ Ó Ö o hí t¬ ng øng víi ® i u ki n ngo¹i c¶nh. Ò Ö d] Thêng bi n l nguyªn li u cho qu¸ tr× nh ti n ho¸ vµ chän gi Õ µ Ö Õ èng . C©u 7: ¦u thÕ lai thÓ hiÖn râ nhÊt ë kiÓu gen nµo sau ®©y? a] aabbcc b] Aabbcc c]AaBbcc d] AaBbCc C©u 8: Chän läc c¸ thÓ ®îc ¸p dông mét lÇn cho nh÷ng ®èi tîng nµo? a] C©y nh©n gièng v« tÝnh. b] C©y tù thô phÊn. c] C©y giao phÊn. d] C©y nh©n gièng v« tÝnh vµ c©y tù thô phÊn. C©u 9: PhÐp lai nµo díi ®©y sÏ cho kiÓu gen vµ kiÓu h×nh Ýt nhÊt: a] AABB x AaBb b] AABb x Aabb c] AABB x AABb d] Aabb x aaBb C©u 10: Trêng hîp nµo sau ®©y hiÖn tîng tho¸i ho¸ gièng sÏ x¶y ra? a] Cµ chua tù thô phÊn liªn tôc qua nhiÒu thÕ hÖ. b] §Ëu Hµ Lan tù thô phÊn liªn tôc qua nhiÒu thÕ hÖ. c] Ng« tù thô phÊn liªn tôc qua nhiÒu thÕ hÖ. d] Chim bå c©u thêng xuyªn giao phèi gÇn. PHẦN II: [1 điểm] TÌM CÁC CỤM TỪ PHÙ HỢP ĐIỀN VÀO Ô TRỐNG ĐỂ HOÀN THIỆN BẢNG Tóm tắt vai trò chủ yếu của một số muối khoáng Loại muối Vai trò chủ yếu Nguồn cung cấp khoáng Natri và Kali - Là thành phần quan trọng trong dịch nội bào, [1] [Na, K] trong nước mô, huyết tương. - Tham gia các hoạt động trao đổi của tế bào và hoạt động co cơ, dẫn truyền xung thần kinh. Canxi [Ca] [2] - Cơ thể chỉ hấp thụ canxi khi có mặt vitamin D. - Có nhiều trong sữa, trứng, rau xanh. Sắt [Fe] [3] Có trong thịt, cá, gan, trứng, các loại đậu. Iốt [I] - Là thành phần không thể thiếu của hoocmôn tuyến [4] giáp [Lưu ý: Học sinh chỉ cần viết vào bài làm: [1] là:…; [2] là:…; [3] là:…; [4] là:…] PHẦN III: [14 điểm] TỰ LUẬN Câu 1: [2 điểm] Nghiên cứu quan hệ giữa các sinh vật trong môi trường người ta thấy các hiện tượng: 1] Nấm và tảo cùng sống với nhau để tạo thành địa y. 2] Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa. Các quan hệ trên thuộc loại quan hệ gì? Nêu tên gọi cụ thể của mỗi dạng quan hệ và so sánh hai hình thức quan hệ này. Câu 2: [2 điểm] a] Cho hình tháp tuổi sau đây : - Em hãy cho biết tên của dạng hình tháp? - Ý nghĩa sinh học của dạng hình tháp này? b] Những loài sinh vật có nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường thì đó là sinh vật hằng nhiệt hay biến nhiệt? Động vật hằng nhiệt và động vật biến nhiệt thì loài nào có khả năng phân bố rộng hơn? Vì sao? 11
Câu 3: [2 điểm] Gen B có chiều dài 0,51µm bị đột biến thành gen b. Gen b có chiều dài hơn gen B là 3,4 A0. a] Xác định dạng đột biến và cho biết tên gọi cụ thể của dạng đột biến nói trên. b] Tính khối lượng phân tử của gen b. Biết khối lượng phân tử trung bình của 1 nuclêôtit là 300 ĐVC. c] Tại sao đột biến gen thường có hại cho bản thân sinh vật? Câu 4: [3 điểm] a] Một NST có trình tự các gen phân bố: ABCDE • FGH Cho biết: A, B, C, D, E, F, G, H: ký hiệu các gen trên NST; [•]: tâm động. Do đột biến cấu trúc nên các gen phân bố trên NST có trình tự: ABCDE • FG - Xác định dạng đột biến. - Nếu dạng đột biến trên xảy ra ở cặp NST thứ 21 ở người thì gây hậu quả gì? b] Phân biệt thường biến và đột biến. Câu 5: [2 điểm] a] Ở một loài thực vật, với hai gen alen A và a, khởi đầu bằng một cá thể có kiểu gen Aa. Sau 2 thế hệ tự thụ phấn liên tục kết quả kiểu gen AA, aa và Aa sẽ chiếm tỷ lệ là bao nhiêu? b] Tại sao tự thụ phấn bắt buộc và giao phối gần gây ra hiện tượng thoái hoá nhưng phương pháp này vẫn được người ta sử dụng trong chọn giống? Câu 6: [3 điểm] Ở một loài động vật có bộ NST 2n = 50. Quan sát nhóm tế bào của loài bước vào giảm phân. a] Một nhóm tế bào sinh dục mang 400 NST kép tập trung ở mặt phẳng xích đạo. Nhóm tế bào này đang ở kỳ nào? Số lượng tế bào bằng bao nhiêu? Cho biết mọi diễn biến trong nhóm tế bào như nhau. b] Nhóm tế bào sinh dục thứ hai mang 800 NST đơn đang phân li về hai cực của tế bào. Xác định số lượng tế bào của nhóm. Khi nhóm tế bào kết thúc giảm phân II thì tạo ra được bao nhiêu tế bào con? c] Cho rằng các tế bào con được tạo ra ở trên hình thành các tinh trùng và đều tham gia vào quá trình thụ tinh, trong đó số tinh trùng trực tiếp thụ tinh chiếm 3,125% số tinh trùng được tạo thành nói trên. Xác định số hợp tử được tạo thành. Cho biết mọi diễn biến trong quá trình giảm phân của nhóm tế bào trên là như nhau. ------------------------Hết------------------------ Họ và tên thí sinh:……………………………………… SBD:………….. SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 THCS THÁI BÌNH Năm học 2007-2008 HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ BIỂU ĐIỂM MÔN SINH HỌC [Đáp án có 02 trang] PHẦN I: [5 điểm] Trắc nghiệm Mỗi câu trả lời đúng cho 0,50 điểm. Câu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ý trả lời b b a d b d d d c c PHẦN II: [1 điểm] Điền cụm từ thích hợp vào ô trống Ý Nội dung Điểm - Có trong muối ăn. [1] 0,25 - Có nhiều trong tro thực vật. - Là thành phần chính trong xương, răng. [2] - Có vai trò quan trọng trong hoạt động của cơ, trong quá trình đông máu, trong 0,25 phân chia tế bào, trao đổi glicôgen và dẫn truyền xung thần kinh. [3] - Là thành phần cấu tạo của hêmôglôbin trong hồng cầu. 0,25 [4] - Có trong đồ ăn biển, dầu cá, muối iốt, rau trồng trên đất nhiều iốt. 0,25 12
PHẦN III: [14 điểm] Tự luận Câu Nội dung Điểm * Các quan hệ trên thuộc loại quan hệ hỗ trợ khác loài 0,50 * Tên gọi của mỗi dạng quan hệ: 1. Cộng sinh 2. Hội sinh 0,50 * So sánh 2 hình thức quan hệ. Câu 1 - Giống nhau: + Đều là hình thức quan hệ sinh vật khác loài. 0,25 [2,0 điểm] + Các sinh vật hỗ trợ với nhau trong quá trình sống. 0,25 - Khác nhau: + Quan hệ cộng sinh: 2 loài cùng sống với nhau và cùng có lợi. 0,25 + Quan hệ hội sinh: 2 loài cùng sống với nhau, 1 bên có lợi và bên còn lại không có lợi cũng không bị hại. 0,25 a] * Tên của dạng hình tháp: Dạng ổn định 0,50 * ý nghĩa sinh học: - Tỷ lệ sinh của quần thể: Vừa phải 0,25 - Số lượng cá thể trong quần thể : ổn định 0,25 Câu 2 b] Nhiệt độ ảnh hưởng thường xuyên tới các hoạt động sống của sinh [2,0 điểm] vật. - Nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường, đó là sinh vật biến nhiệt. 0,50 - Động vật hằng nhiệt phân bố rộng hơn vì những loài động vật này có khẳ năng điều hoà thân nhiệt. 0,50 a] Dạng đột biến: - Chiều dài tăng thêm 3,4 A0 → tương ứng 1 cặp nuclêôtit. - Chiều dài gen b hơn gen B → đột biến thêm 1 cặp nuclêôtit. 0,50 b] Khối lượng phân tử gen b: - Đổi 0,51 µm = 5100 A0 - Chiều dài gen b: 5100 + 3,4 = 5103, 4 A0 02,5 Câu 3 5103, 4 02,5 [2,0 điểm] - Số nuclêôtit của gen b: × 2 = 3002 nuclêôtit 3, 4 0,5 - Khối lượng phân tử gen b: 300 x 3002 = 900.600 đvc c] Các đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình thường là có hại cho bản thân sinh vật vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin. 0,5 Câu 4 a] - Dạng đột biến: Do đột biến mất đoạn mang gen H → kiểu đột biến [3,0 điểm] cấu trúc NST dạng mất đoạn. 0,5 - Hậu quả: ở người, mất đoạn nhỏ ở đầu nhiễm sắc thể thứ 21 gây bệnh ung thư máu. 0,5 13
b] Phân biệt thường biến và đột biến Thường biến Đột biến - Là những biến đổi kiểu hình, - Biến đổi trong vật chất di không biến đổi trong vật chất di truyền. truyền [ADN, NST]. 0,5 - Diễn ra đồng loạt, có định hướng. - Biến đổi riêng lẻ, từng cá thể, - Không di truyền được. gián đoạn, vô hướng. 0,5 - Có lợi, đảm bảo cho sự thích nghi - Di truyền được. 0,5 của cơ thể. - Đa số có hại, một số có lợi hoặc trung tính; là nguyên liệu cho quá trình tiến hoá và chọn giống. 0,5 a] Sau 2 thế hệ tự thụ phấn liên tục: - TLKG : AA = aa = 37,5% 0,5 - TLKG : Aa = 25% 0,5 b] Phương pháp này vẫn được dùng trong chọn giống vì: Câu 5 - Người ta dùng các phương pháp này để củng cố và duy trì một số tính [2,0 điểm] trạng mong muốn, tạo dòng thuần, thuận lợi cho sự đánh giá kiểu gen từng dòng, phát hiện các gen xấu để loại ra khỏi quần thể. 0,75 - Đây là một biện pháp trung gian để chuẩn bị lai khác dòng tạo ưu thế lai. 0,25 a] - Kì giữa I hoặc kì giữa II. 0,5 - 8 tế bào ở kì giữa I hoặc 16 tế bào ở kì giữa II. 0,5 b] - Các NST đang phân li về 2 cực tế bào là dấu hiệu cho biết nhóm tế bào thứ hai đang ở kì sau II. 0,25 - Số lượng tế bào của nhóm: 800 : 50 = 16 tế bào 0,25 Câu 6 - Khi nhóm tế bào trên kết thúc giảm phân II thì số tế bào con được tạo [3,0 điểm] thành là: 16 x 2 = 32 tế bào. 0,5 c] - Số tinh trùng trực tiếp thụ tinh là: 32 x 3, 125% = 1 tinh trùng 0,5 - Mỗi tinh trùng trực tiếp thụ tinh với 1 trứng tạo thành 1 hợp tử. Vậy số hợp tử tạo thành = số tinh trùng thụ tinh = 1 hợp tử. 0,5 Chú ý: + Bài làm được chấm tới 0,25 điểm và điểm toàn bài là tổng số điểm của các câu không làm tròn. + Học sinh diễn đạt hoặc giải theo cách khác, nếu đúng vẫn cho điểm tối đa. ------------------------Hết------------------------ SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH BẬC THCS QUẢNG TRỊ Khóa ngày: 17 / 03 / 2009 .ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: Sinh học BẢNG A Thời gian: 150 phút [ Không kể thời gian giao đề ] Câu 1[ 2.0 điểm ] Viết sơ đồ và giải thích về mối quan hệ giữa ADN, ARN, Protein ở những loài có vật chất di truyền là ARN? Câu 2[ 2.0 điểm ] So sánh sự khác nhau giữa Cung phản xạ và Vòng phản xạ? Câu 3[ 2.0 điểm ] Lưới thức ăn là gì? Hãy nêu sơ đồ của 3 chuỗi thức ăn [mỗi chuỗi thức ăn có 5 mắt xích] và phối hợp 3 chuỗi thức ăn đó thành 1 lưới thức ăn. Câu 4: [ 2.0 điểm ] Tại sao trong cùng một loài những động vật có kích thước càng nhỏ thì tim đập càng nhanh? Câu 5: [ 2.0 điểm ] 14
a. Huyết áp là gì? Vì sao càng xa tim huyết áp trong hệ mạch càng nhỏ? b. Ở một người có huyết áp là 120 / 80, em hiểu điều đó như thế nào? Câu 6: [ 2.0 điểm ] Hãy sắp xếp các hiện tượng sau vào các mối quan hệ sinh thái cho phù hợp : 1. Chim sâu ăn; 2. Dây tơ hồng bám trên bụi cây; 3. Vi khuẩn cố định đạm trong nốt sần của rễ cây họ đậu; 4. Giun kí sinh trong ruột của động vật và người; 5. Sâu bọ sống nhờ trong tổ kiến, tổ mối; 6. Nhạn bể và Cò làm tổ tập đoàn; 7. Hiện tượng liền rễ ở các cây Thông; 8. Địa y; 9. Loài cây Cọ mọc quần tụ thành từng nhóm; 10. Cáo ăn thỏ Câu 7: [ 3.0 điểm ] a. Vì sao tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối cận huyết ở động vật qua nhiều thế hệ sẽ dẫn tới thoái hóa giống ? Cho ví dụ ? b. Kiểu gen ban đầu của giống như thế nào thì tự thụ phấn hoặc giao phối cận huyết sẽ không gây thoái hóa giống ? Câu 8: [ 2.0 điểm ] Một loài có bộ nhiễm sắc thể 2n = 10. Có bao nhiêu nhiễm sắc thể được dự đoán ở thể một nhiễm, thể ba nhiễm, thể bốn nhiễm, thể ba nhiễm kép, thể không nhiễm ? Câu 9: [ 3.0 điểm ] Ở lúa, tính trạng thân cao [A], thân thấp [a], chín muộn [B], chín sớm [b], hạt dài[D], hạt tròn [d]. Các gen trên phân li độc lập. Cho ba thứ lúa di hợp tử về cả 3 tính trạng thân cao, chín muộn, hạt dài lai với lúa đồng hợp tử về thân cao, dị hợp tử về tính trạng chín muộn và hạt tròn. Không viết sơ đồ lai [hoặc kẻ bảng] hãy xác định : a. Số loại và tỉ lệ phân li kiểu gen ở F1? b. Số loại và tỉ lệ phân li kiểu hình ở F1? ………..Hết………… SỞ GD - ĐT QUẢNG TRỊ HƯỚNG DẪN CHẦM ĐỀ CHÍNH THỨC KỲ THI CHỌN HSG MÔN SINH THCS NĂM HỌC 2008 - 2009 Khóa ngày: 17/03/2009 - Bảng A Câu 1. [ 2.0 điểm] Sơ đồ 1,0 đ - Giải thích: + Trình tự các Nu trên ARN qui định trình tự các Nu trên ADN. 0,25 + Trình tự các Nu trên ADN qui định trình tự các Nu trên mARN. 0,25 + Trình tự các Nu trên mARN qui định trình tự các a.a trên phân tử protein 0,5 Câu 2: [ 2.0 điểm] Cung phản xạ Vòng phản xạ điểm - Mang tính chất đơn giản hơn, thường chỉ - Mang tính chất phức tạp hơn. Do sự được hình thành bởi 3 nơron: hướng tâm, kết hợp của nhiều cung phản xa. Nên số 1,0 trung gian. Li tâm. nơron hướng tâm, trung gian và ly tâm tham gia nhiều hơn. - Xảy ra nhanh, mang tính chất bản năng nhưng không có luồng thông báo ngược. - Xảy ra chậm hơn, nhưng có luồng thông báo ngược, thường có các hoạt động phối 1,0 hợp của các cơ và kết quả thường chính xác hơn. HS trình bày được 2 ý so sánh chi 1,0 điểm, nêu 1 ý chỉ cho 0,25 điểm 15
Câu 3. [ 2.0 điểm ] - Khái niệm lưới thức ăn 0,5 - 3 chuỗi thức ăn. 0,75 - Lưới thức ăn 0,75 Câu 4. [ 2.0 điểm ] Trong cúng một loài những động vật có kích thước càng nhỏ thì tim đập càng nhanh vì: 1,0 - Cường độ trao đổi chất mạnh, nhu cầu đòi hỏi nhiều ô xi. - Cường độ trao đổi chất mạnh vì diện tích tiếp xúc của bề mặt cơ thể với môi trường 1,0 lớn so với khối lượng cơ thể, nên có sự mất nhiệt nhiều. Câu 5. [ 2.0 điểm ] a. Huyết áp là áp lực của máu tác động lên thành mạch, tính tương đương mmHg / cm2 0,5 - Càng xa tim huyết áp trong hệ mạch lại càng nhỏ vì năng lượng do tâm thất co đẩy máu lên thành mạch càng giảm 0,5 b. Huyết áp là 120 / 80 là cách nói tắt được hiểu: + Huyết áp tối đa là 120 mmHg/cm2 [ lúc tâm thất co ] 1,0 + Huyết áp tối thiểu là 80 mmHg/cm2 [ lúc tâm thất giãn ] Đó là người có huyết áp bình thường. Câu 6. [ 2.0 điểm ] * Quan hệ cùng loài: 7, 9 0,5 * Quan hệ khác loài: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10 0,5 + Cộng sinh: 3, 8. + Hội sinh : 5. + Hợp tác : 6. 1,0 + Kí sinh - vật chủ : 2, 4. + Vật ăn thịt và con mồi : 1, 10. HS nêu 2 hoặc 3 mối quan hệ cho 0,5 điểm Câu 7. [ 3.0 điểm ] a. Tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối cận huyết ở động vật qua nhiều thế hệ sẽ dẫn tới thoái hóa giống: - Tự thụ phấn bắt buộc và giao phối cận huyết qua nhiều thế hệ thì con cháu có sức 1,0 sống kém dần, năng suất giảm, bộc lộ những tính trạng xấu, xuất hiện quái thai ... - Vì: các cặp gen dị hợp đi vào trạng thái đồng hợp, trong đó có gen lặn [ thường có hại ] được biểu hiện. Qua các thế hệ, tỉ lệ đồng hợp tăng dần, tỉ lệ dị hợp giảm dần. Mỗi ý đúng cho 0,5 điểm. - Ví dụ: ...... 1,0 b. Nếu kiểu gen ban đầu là đồng hợp về các gen trội có lợi thì tự thụ phấn hoặc giao 1,0 phối cân huyết qua nhiều thế hệ sẽ không dẫn tới thoái hóa giống. Câu 8. [ 2.0 điểm ] - Thể một nhiễm: 2n - 1 = 9 0,25 - Thể ba nhiễm: 2n + 1 = 11 0,25 - Thể bốn nhiễm: 2n + 2 = 12 0,5 - Thể ba nhiễm kép: 2n + 1 + 1 = 12 0,5 - Thể không nhiễm: 2n - 2 = 8 0,5 16
Câu 9 [ 3.0 điểm ] a. Số loại và tỉ lệ phân li kiểu gen ở F1 : - Kiểu gen của P : AaBbDd [ Cao, muộn, dài ] x AABbdd [ cao, muộn, tròn ] 0,5 - Số kiểu gen ở F1 : 12 0,5 - Tỉ lệ kiểu gen ở F1 : [1 : 1] [1 : 2 : 1] [1 : 1] = 2 : 2 : 2 : 2 : 1 : 1 : 1 : 1 : 1 : 1 : 1 : 1 0,75 b. Số loại và tỉ lệ phân li kiểu hình ở F1 : - Số loại kiểu hình ở F1 : 4 0,5 - Tỉ lệ kiểu hình ở F1 : [1] [ 3 : 1 ] [1 : 1] = 3 : 3 : 1 : 1 0,75 SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI THANH HÓA LỚP 12, LỚP 9 NĂM HỌC 2007 - 2008 Môn thi: Sinh học lớp 9 THCS ĐỀ CHÍNH THỨC Ngày thi: 28/03/2008 Thời gian làm bài: 150 phút Câu 1: [3,0 điểm]. Mỗi tính trạng do một gen quy định, cho P tự thụ phấn, đời F 1 có tỷ lệ kiểu gen là 1 : 2 : 1. Cho thí dụ và viết sơ đồ lai cho mỗi quy luật di truyền chi phối phép lai. Câu 2: [3,0 điểm] Cho sơ đồ: Gen  mARN  Protein  Tính trạng 1 → 2 → 3 → a/ Giải thích mối quan hệ giữa các thành phần trong sơ đồ theo trật tự 1, 2, 3. b/ Nêu bản chất của mối quan hệ trong sơ đồ. Câu 3: [2,0 điểm]. Cho giao phấn giữa hai cây cà chua lưỡng bội có kiểu gen AA và aa , thế hệ F 1 người ta thu được 1 cây tam bội có kiểu gen Aaa. Giải thích cơ chế hình thành cây tam bội này. Vì sao quả của cây tam bội thường không có hạt? Biết rằng không có đột biến gen mới. Câu 4: [3,0 điểm]. a/ Kỹ thuật gen là gì? Gồm những bước chủ yếu nào? Trong kỹ thuật gen, những đối tượng nào được sử dụng để sản xuất các sản phẩm sinh học? Người ta thường sử dụng các đối tượng nào? Vì sao? b/ Thành tựu hiện nay do công nghệ gen mang lại là gì? Câu 5; [1,5 điểm]. Một lưới thức ăn đơn giản thuộc hệ sinh thái trên cạn gồm 6 loài và nhóm loài như trong sơ đồ dưới đây [mũi tên chỉ của dòng năng lượng]: B A D F E C a/ Hãy cho biết các loài, nhóm loài trên thuộc mắt xích dinh dưỡng nào? Các loài mà sự khuếch đại sinh học thấy ở mức cao nhất? b/ Nếu nguồn thức ăn bị nhiễm độc thuốc trừ sâu DDT, loài động vật nào trong lưới thức ăn sẽ bị nhiễm độc nặng nhất? Vì sao? Câu 6: [2,5 điểm] Giới hạn sinh thái là gì? Dựa vào giới hạn sinh thái về ánh sáng, thực vật được chia làm những nhóm chủ yếu nào? Câu 7: [1,0 điểm] 17
Ở một loài thực vật, bộ NST hướng bội 2n = 24. Tổng số tế bào con được sinh ra trong các thế hệ tế bào do quá trình nguyên phân từ 1 tế bào lưỡng bội là 254. Xác định số nhiễm sắc thể có trong thế hệ tế bào cuối cùng ở trạng thái chưa nhân đôi. Câu 8: [1.0 điểm] a/ Hãy đánh dấu [x] vào bảng dưỡi đây cho phù hợp. Các chất nào sau đây là ma túy, chất gây nghiện [CGN]? Thuốc phiện Rượu, bia Caphein Moocphin Seduxen Nicotin Ma túy CGN b/ Thế nào là lạm dụng ma túy? Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến nghiện ma túy. Câu 9: [ 3,0 điểm] Ở một loài thực vật gen A quy định tính trạng hạt vàng là trội so với alen a: hạt xanh. Chọn cây hạt vàng dị hợp tử tự thụ phấn thu được 241 hạt lai F1. a/ Xác định số lượng và tỷ lệ các loại kiểu hình ở F1. Tính trạng màu sắc của hạt lai F1 được biểu hiện trên cây thuộc thế hệ nào? b/ Trung bình mỗi quả đậu có 5 hạt, tỷ lệ các quả đậu có tất cả các hạt đều vàng hoặc đều xanh là bao nhiêu? Tỷ lệ các quả có cả hạt vàng và hạt xanh là bao nhiêu? ------ HẾT ----- SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH THANH HÓA NĂM HỌC 2008 - 2009 Môn thi: Sinh học lớp 9 THCS ĐỀ CHÍNH THỨC Ngày thi: 28/03/2009 Thời gian làm bài: 150 phút Câu 1: [2,5 điểm]. a/ Một chu kì tế bào gồm những pha [kì] chủ yếu nào? Tính chất đặc trưng của bộ nhiễm sắc thể được biểu hiện ở pha [kì] nào trong chu kì tế bào? b/ Vì sao hai tế bào con được tạo ra qua nguyên phân lại có bộ nhiễm sắc thể giống hệt nhau và giống hệt bộ nhiễm sắc thể của tế bào mẹ. Câu 2: [2,5 điểm]. A+T Một gen ở vi khuẩn có 3600 liên kết hydro, tỉ lệ = 1,5. G+ X a/ Xác định số lượng từng loại nuclêôtit của gen. b/ Một đột biến xảy ra trong vùng mã hóa của gen trên làm cho chuỗi axit amin do gen đột biến điều khiển tổng hợp có 1 axit amin được thay bằng axit amin mới, các axit amin còn lại không thay đổi so với trước đột biến. Đột biến trên thuộc dạng nào? Câu 3: [2,0 điểm]. Ở lúa, cho lai giữa hai cây lưỡng bội có kiểu gen AA và aa đời F1 xuất hiện một cây có kiểu gen AAa. Kết quả phân tích hóa sinh cho thấy hàm lượng AND trong nhân tế bào sinh dưỡng của cây này gấp 1,5 lần so với tế bào sinh dưỡng ở cây lưỡng bội 2n. a/ Cây AAa thuộc dạng đột biến nào? Giải thích cơ chế tạo thành thể đột biến trên. b/ Muốn tạo giống lúa có năng suất cao, liệu chúng ta có thể sử dụng chất côsixin là tác nhân gây đột biến được không? Vì sao? Câu 4; [2,5 điểm]. Một cây có kiểu gen AaBb tự thụ phấn liên tục qua nhiều thế hệ. a/ Hiện tượng di truyền nào xảy ra? Giải thích. 18
b/ Viết các dòng thuần có thể được tạo ra từ kiểu gen trên. Câu 5: [2,5 điểm] Theo dõi sự di truyền tính trạng màu tóc của một gia đình qua 3 thế hệ, người ta thu được kết quả sau: Thế hệ I 1 2 Nữ tóc nâu II 6 Nữ tóc đen 3 4 5 Nam tóc nâu III Nam tóc đen 7 8 9 Tính trạng màu tóc đen là trội hay lặn? Xác định kiểu gen của các thành viên trong gia đình. Biết rằng màu tóc do gen nằm trong nhiễm sắc thể thường quy định và không xảy ra đột biến mới. Câu 6: [1,0 điểm] Thế nào là lạm dụng ma túy, nghiện ma túy? Vì sao khi lạm dụng ma túy có thể dẫn đến nghiện ma túy? Vì sao người tiêm, chích ma túy lại dễ lây nhiễm HIV/AIDS? Câu 7: [ 2,0 điểm] Phân biệt loài ưu thế và loài đặc trưng. Cho ví dụ minh họa. Câu 8: [2,0 điểm] a/ Hãy vẽ các mũi tên biểu thị mối quan hệ của 3 vấn đề sau đây: Khai thỏc ễ nhiễm tài Dõn số tăng mụi nguyờn cao trường quỏ mức b/ Để nâng cao chất lượng cuộc sống của con người cần tiến hành những biện pháp nào? Biên pháp nào cần ưu tiên thực hiện trước? Vì sao Câu 9: [3,0 điểm]. Ở đậy Hà Lan, cho giao phấn giữa cây hạt vàng thuần chủng với cây hạt xanh được F1 đều có hạt vàng, sau đó tiếp tục cho cây F1 tự thụ phấn qua nhiều thế hệ. Xác định tỷ lệ kiểu hình về màu sắc hạt ở cây F2. Biết rằng màu sắc hạt do 1 gen quy định và tính trạng là trội hoàn toàn. ------ HẾT ----- 19
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 9 TỈNH NINH BÌNH NĂM HỌC 2007 - 2008 Môn: Sinh học Thời gian làm bài: 150 phút [không kể thời gian giao đề] Câu 1 [4,5 điểm] Vì sao biến dị tổ hợp và đột biến lại di truyền đợc qua các thế hệ, còn thờng biến thì không di truyền đợc? Phân biệt thờng biến với đột biến. Câu 2 [1,5 điểm] Có 4 dòng Ruồi dấm thu thập đợc từ 4 vùng địa lí khác nhau. Phân tích trật tự các gen trên nhiễm sắc thể số 4 ngời ta thu đợc kết quả nh sau: Dòng 1 : A B F E D C G H I K Dòng 2 : A B C D E F G H I K Dòng 3 : A B F E H G I D C K Dòng 4 : A B F E H G C D I K a. Nếu dòng 3 là dòng gốc, hãy cho biết loại đột biến đã sinh ra ba dòng kia và trật tự phát sinh các dòng đó. b. Nêu cơ chế hình thành và hậu quả của loại đột biến nói trên. Câu 3 [2,5 điểm] Để chuyển gen mã hoá hoocmon Insulin từ tế bào ngời vào vi khuẩn E.coli, ngời ta phải tiến hành các khâu cơ bản nào? Nêu ý nghĩa thực tiễn của thành tựu này. Câu 4 [3,5 điểm] So sánh giữa hai khái niệm chuỗi thức ăn và lới thức ăn trong một quần xã sinh vật? Câu 5 [4,0 điểm] Gen B bị đột biến mất đi một đoạn gồm hai mạch bằng nhau tạo thành gen b. Đoạn bị mất có số Nuclêotít loại Timin chiếm 30%, đoạn còn lại có số Nuclêotít loại Timin chiếm 20%. Khi cặp gen Bb tái bản 1 lần đã lấy từ môi trường nội bào 5820 Nuclêotít. Biết đoạn bị mất đi mã hoá cho 1 chuỗi polipeptít tơng đơng với 30 axit amin [đoạn bị mất không liên quan đến bộ ba mở đầu và bộ ba kết thúc]. a. Xác định chiều dài của gen B và gen b. b. Xác định số Nuclêotít từng loại của gen B. c. Nếu cặp gen Bb tự sao 3 lần thì môi trường nội bào cần cung cấp bao nhiêu Nuclêotít mỗi loại. d. Nếu gen B nói trên bị đột biến mất 3 cặp Nuclêotít ở vị trí cặp số 9, 10, 11 [theo thứ tự kể từ cặp Nuclêotít đầu tiên của mã mở đầu] để tạo thành gen đột biến chứa bộ ba Nuclêotít mới. Đột biến này chạm đến bộ ba thứ bao nhiêu trong gen cấu trúc của gen ban đầu? Dựa vào đặc điểm nào của mã di truyền để khẳng định nh vậy? Câu 6 [4,0 điểm] Ở đậu, gen A qui định tính trạng hoa xanh, gen a qui định tính trạng hoa đỏ; Gen B qui định tính trạng đài ngả, gen b qui định tính trạng đài cuốn. 1. Cho đậu hoa xanh, đài ngả lai với đậu hoa đỏ, đài cuốn, F 1 thu đợc 400 cây hoa xanh đài ngả; 399 cây hoa đỏ đài cuốn. Hãy biện luận, xác định kiểu gen từ P đến F1. 2. Cho giao phấn đậu hoa xanh, đài ngả với nhau, F1 thu đợc 300 cây hoa xanh, đài cuốn; 599 cây hoa xanh, đài ngả; 299 cây hoa đỏ, đài ngả. Hãy biện luận, xác định kiểu gen từ P đến F1. ----------- Hết ----------- 20