Chứng minh dân cư nhật bản đang già hóa năm 2024

Một thực trạng cũng đang xảy ra ở nhiều khu vực trên thế giới, như Trung Quốc, Hàn Quốc, Ý, Đức, mặc dù với tốc độ chậm hơn. 5 năm trước, thế giới đã đạt đến 1 một cột mốc đáng lo ngại khi lần đầu tiên trong lịch sử, số người trên 65 tuổi còn nhiều hơn số trẻ em dưới 5.

Là quốc gia đầu tiên đối mặt với tình trạng này, cách mà Nhật Bản phản ứng trở thành nguồn cảm hứng, bài học cho nhiều quốc gia khác.

Nhật Bản đối mặt với tình trạng già hoá dân số nghiêm trọng

Vào năm 2010, dân số Nhật Bản đạt đỉnh ở mức 128 triệu người. Và giờ đây con số này chưa đến 125 triệu và dự kiến sẽ tiếp tục giảm trong 4 thập kỷ sắp tới đây.

Không chỉ vậy, người dân Nhật Bản cũng có tuổi thọ dài hơn, trung bình là 87,6 tuổi ở phụ nữ và 81,5 tuổi đối với nam giới.

Ngoại trừ công quốc Monaco, Nhật Bản là quốc gia có dân số già nhất thế giới hiện nay.

Năm 2020, Nhật bản ghi nhận hơn 4200 người trên 65 tuổi ở Tokyo qua đời cô độc, không được phát hiện kịp thời. Thống kê cho thấy cứ 4 người lớn từ 65 tuổi trở lên thì sẽ có hơn 1 người đang sống một mình.

Dân số thì già hoá, tỷ lệ sinh thấp, vì thế chính phủ Nhật Bản đã phải nghĩ ra rất nhiều giải pháp.

Trong đó là cả tìm đến nguồn lao động nước ngoài. Những thực tập sinh kỹ thuật nước ngoài được phép ở lại Nhật Bản trong 5 năm đã là một điều không thể thiếu ở quốc gia này. Ngoài ra, Nhật Bản còn được xem là nước tiên phong các giải pháp cho tương lai già hoá dân số của thế giới.

Chẳng hạn như vào năm 2020, Bộ Y tế Nhật Bản đã ra mắt 8 phòng thí nghiệm để nghiên cứu việc phát triển robot chăm sóc và điều dưỡng.

Trong khắp đất nước, vô số các thử nghiệm được tiến hành, nhằm mục đích giữ sức khoẻ cho người già, đồng thời giảm bớt gánh nặng chăm sóc cho người dân.

Mặc dù vây, hệ thống y tế của đất đước vẫn đang gặp phải sự thiếu hụt nhân sự trầm trọng. Vì vậy, chính phủ Nhật đang tìm giải pháp bao gồm cả tăng lương, tuyển dụng người về hưu và tình nguyện viên,… để giải quyết nhu cầu 700.000 nhân sự vào năm 2040.

Tăng lương, tuyển dụng người về hưu để giải quyết nhu cầu 700 ngàn lao động vào năm 2024

Bên cạnh đó, chính phủ đang cố gắng tăng độ tuổi nghỉ hưu lên để đảm bảo nguồn lao động trong nước.

Theo đó từ năm 2021, hơn ⅓ công ty ở Nhật cho phép nhân viên làm việc trên 70 tuổi, 1 sự tăng trưởng kha khá khi vào năm 2016, chỉ có 21% cho phép điều đó.

Nhật Bản cũng cải thiện, trang bị cơ sở hạ tầng tốt hơn để phục vụ cho nhóm dân số lớn tuổi có thể sinh hoạt thoải mái mà không gặp bất tiện gì. Ví dụ công ty LifeHub có trụ sở tại Tokyo, đang phát triển một chiếc xe lăn có thể nâng người dùng lên ngang với vị trí như khi họ đứng và có thể hỗ trợ họ đi lên cầu thang và thang cuốn.

TTTĐ - Vào một buổi sáng thứ bảy u ám ở Iwase - một khu cảng yên tĩnh bên bờ Vịnh Toyama trên hòn đảo lớn nhất Nhật Bản, đường phố vắng tanh.

Quốc gia của những người già

Một người phụ nữ lớn tuổi ngó qua khung cửa sổ và nhìn xuống con đường chính với những tòa nhà bằng gỗ thấp kiểu truyền thống. Một người khác di chuyển thận trọng dọc theo con đường hẹp. Vài phút sau, hai chiếc xe tải nhỏ lao tới và dừng lại.

Khu vực này bỗng đột nhiên trở nên sôi động. Năm nhân viên mặc áo cam xuất hiện và hối hả dựng cọc tiêu giao thông, phát giỏ đựng hàng. Họ chuyển hàng hóa từ chiếc xe tải đầu tiên sang chiếc thứ hai, biến chiếc xe này thành một cửa hàng thu nhỏ với những chiếc kệ gấp và mái hiên màu đỏ.

Phía bên trái là khu trữ đồ lạnh như cá, thịt, sữa chua, trứng và các đồ dễ hỏng khác; đồ ăn nhẹ và bánh quy giòn ở phía sau, các hàng hoá khác thì ở phía bên phải. Những người đến mua hàng chủ yếu đều là phụ nữ lớn tuổi, di chuyển chậm rãi quanh chiếc xe tải.

Cụ ông Chikayoshi Gonda, 97 tuổi và cụ bà Harumi Okubo, 80 tuổi đang làm việc tại 1 nhà hàng ở Ogawa, Nhật Bản (Ảnh: National Geographic)

Cụ bà Miwako Kawakami, 87 tuổi đưa cây gậy của mình cho một nhân viên và lấy một chiếc giỏ nhỏ. Bà mua tỏi tây, cà rốt, ba củ hành tây và một hộp sữa. Cụ Kawakami sống một mình đằng sau một ngôi chùa gần đó.

“Trước đây có rất nhiều cửa hàng ở đây nhưng tất cả đều không còn nữa. Hàng rau, quầy bán cá - tất cả đều đóng cửa khoảng năm năm trước”, bà kể.

Iwase hiện nay đã trở nên vô cùng vắng vẻ. Những người trẻ tuổi rời đi còn những người ở lại thì ngày một già đi. Tình trạng này không chỉ diễn ra ở Iwase mà trên khắp Nhật Bản khi tỷ lệ sinh tiếp tục giảm trong nhiều thập kỷ.

Dân số nước này đạt đỉnh điểm vào năm 2010, ở mức 128 triệu người. Hiện nay con số này chưa tới 125 triệu và được dự đoán sẽ tiếp tục giảm trong bốn thập kỷ tới.

Với gần 30% dân số từ 65 tuổi trở lên, Nhật Bản có dân số già nhất trên Trái đất (ngoại trừ Công quốc Monaco nhỏ bé). Độ tuổi trung bình của đất nước mặt trời mọc này là 48,7, vượt xa độ tuổi trung bình của thế giới, ở mức 30,2.

Những ngôi nhà bỏ hoang và cuộc sống cô độc

Sự thiếu cân đối khi càng nhiều người cao tuổi và ngày càng ít người trẻ đang làm thay đổi mọi khía cạnh của cuộc sống ở Nhật Bản, từ diện mạo đến các chính sách xã hội, từ chiến lược kinh doanh đến thị trường lao động, từ không gian công cộng đến nhà riêng. Nhật Bản đang trở thành một đất nước của người già.

Agoro là một ngôi làng đặc biệt Nhật Bản. Vì thiếu vắng âm thanh của trẻ em, một cư dân trong làng đã tạo ra những con búp bê trẻ em để tái hiện lại cuộc sống ngày xưa (Ảnh: National Geographic)

Lão hóa xuất hiện ở khắp mọi nơi, đi vào từng ngõ ngách trên đất nước Nhật Bản. Tại một số sân ga, nhiều người sẽ ngạc nhiên bởi sự xuất hiện của một chiếc rãnh bên cạnh mỗi chân ghế. Đó thực ra là nơi để những người già chống gậy.

Những ngôi nhà bị bỏ hoang là cảnh không chỉ thường thấy ở những cộng đồng hoang vắng như Iwase mà còn ở các khu vực lân cận thành phố lớn.

Dân số ngày càng giảm và cuộc di cư từ các thị trấn nông thôn đến các thành phố lớn chính là nguyên nhân khiến nhiều bất động sản bị bỏ hoang xuất hiện trên khắp đất nước.

Một cuộc khảo sát do Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản thực hiện vào năm 2019 cho thấy khoảng 13,6% số ngôi nhà ở Nhật Bản bị bỏ trống và con số này đã tăng lên tới 20% ở một số tỉnh. Những con số này sẽ có thể ngày một tăng lên.

Dân số lão hóa nhanh tại Nhật Bản khiến ngày càng có nhiều người già chết cô độc.

Ở Nhật Bản, ước tính mỗi năm có khoảng 30.000 trường hợp chết một mình tại nhà, không được phát hiện trong vài ngày hoặc nhiều tuần.

Tình trạng này còn có thể trở nên phố biến hơn vì tại Nhật Bản, cứ 5 người trên 65 tuổi thì có 1 người mắc chứng mất trí nhớ và cứ 4 người lớn từ 65 tuổi trở lên thì có hơn 1 người sống một mình.

Khu Kotobukicho, Yokohama có khoảng 3.000 người trên 65 tuổi sống đơn độc 1 mình (Ảnh: National Geographic)

Bác sĩ Osamu Yamanaka là một trong những người đang thực hiện sứ mệnh ngăn chặn những cái chết cô đơn. Vài lần một tuần, vị bác sĩ 67 tuổi rời phòng khám ở Yokohama để đi thăm những người hưu trí sống một mình trong những căn hộ chỉ có một phòng xiêu vẹo ở Kotobukicho.

Tại một trong những điểm dừng chân của mình, bác sĩ Yamanaka đến thăm ông Seiji Yamazaki, 83 tuổi, một cựu công nhân xây dựng. Cụ ông Yamazaki nằm trên giường với một tay luôn nắm chặt. Ngoài chiếc giường, căn phòng hẹp còn có một tủ lạnh nhỏ, lò vi sóng, bộ sưu tập gấu Winnie the Pooh nhồi bông và một số thứ nhỏ nhặt khác.

“Tôi chóng mặt. Huyết áp của tôi thế nào?”, cụ Yamazaki hỏi. Ngoài bác sĩ Yamanaka đến thăm khám, các nhân viên y tế cũng đến hàng ngày để mang thức ăn, cho thuốc và thay tã lót cho cụ.

Hệ thống bảo hiểm chăm sóc dài hạn của Nhật Bản là 1 trong số những hệ thống hào phóng nhất thế giới. Chương trình trợ cấp từ 70 đến 100% chi phí chăm sóc người cao tuổi, tùy thuộc vào thu nhập.

Tuy nhiên, hệ thống này đang trong tình trạng căng thẳng. Nhật Bản đang thiếu nhân viên chăm sóc bệnh nhân và người cao tuổi. Ước tính Nhật Bản sẽ cần thêm 700.000 lao động ngành này vào năm 2040.

Trong khi đó, chi phí phúc lợi đang leo thang. Chi phí an sinh xã hội, bao gồm chăm sóc sức khỏe cộng đồng, chăm sóc dài hạn và lương hưu, đã tăng gấp ba lần từ năm 1990 đến 2022.